Yay aylarının gəlməsi ilə ağcaqanadlar gizləndiyi yerdən çıxmağa başladı. Gecə yatarkən ağcaqanadların dişlədiyi yerlərdə qızartı, qaşınma və şişkinlik görünə bilər. Ancaq bu kabusu dayandırmaq üçün bir çox fərqli üsul var. Xüsusilə bu qoxuya nifrət edirlər. Budur ağcaqanadların nifrət etdiyi qoxu…
Bir ağcaqanad dişləməsi əksər insanlar üçün əsəbi bir vəziyyətdir. Ağcaqanadlar dişi olduqları zaman qan udmaq üçün dişləyirlər, çünki çoxalmaq üçün lazım olan zülalları belə alırlar. Dişləmələr ağcaqanadların tüpürcəklərindəki zülallara orqanizmin allergik reaksiyası nəticəsində qaşınma və şişkinlik yaradır. Bu dişləmələr bəzən infeksiya və ya xəstəlik daşıya bilər. Ancaq ağcaqanadlardan xilas olmaq və özünüzü qorumaq üçün cəhd edə biləcəyiniz bir çox üsul var.

Limon otu ağcaqanadları uzaqlaşdırmaqda təsirli olan təbii bir bitkidir. Limon qoxusuna bənzər xoş və təravətləndirici qoxuya malikdir. Bu qoxu ağcaqanadlar və digər həşəratlar üçün xoşagəlməz olduğu üçün limon otu yağı uzun illər təbii həşərat kovucu kimi istifadə olunur.

Tərkibindəki sitronellal, sitronellol və geraniol kimi komponentlər sayəsində ağcaqanadların qoxu duyğusuna təsir edərək onları uzaqlaşdırır.

Bu komponentlər ağcaqanadların hərəkətini çətinləşdirir və onları insanların olduğu mühitlərdən uzaqlaşdırır. Limon yağı birbaşa dəriyə tətbiq oluna bilər və ya buxarlanaraq ətraf havaya qarışdırıla bilər.
Milliyet

Kafelərdə satılan bütün qəhvələr 2-3 eyni komponentdən ibarətdir. Yəni hamısı eyni "boçka"dandır..
Qəhvə tozu + az su = Espresso
Espresso + su = Americano
Espresso + süd = Flat White
Espresso + süd köpüyü=Macchiato
Espresso + süd + süd köpüyü=Latte
Espresso + süd + süd köpüyü = Cappuccino
Espresso + süd + süd köpüyü + sirop = Mocha
Süd lattedə 1/2, cappuccino-da 1/3 nisbətindədir…
İbrahim Nebioğlu
TEREF

İsti havada dondurma ən çox tələb olunan desertlərdəndir.

Rusiyalı dietoloq Marqarita Koroleva sağlam insanın bir həftə ərzində yeyə biləcəyi dondurmanın həcmindən danışıb.

Tibb elmləri doktoru qeyd edib ki, söhbət gündə deyil, bir neçə gün ərzində istehlak edilən dondurmadan gedir:

"Sağlam insanlar, xüsusən də isti günlərdə həftədə dörd porsiyaya qədər dondurma yeyə bilər".

Federal Tibbi və Bioloji Agentliyin professoru “Moskva” agentliyinə müsahibəsində deyib ki, dondurma əsas yeməklər arasında yeyilməlidir.

"Onda metabolik problemlər də daxil olmaqla heç bir problem olmayacaq".

Mütəxəssis dondurma alarkən məhsulun tərkibini diqqətlə öyrənməyə və inqrediyentlər arasında süni rənglərdən və spirt molekullarından çəkinməyə çağırıb. Bundan əlavə, o, 2-ci tip şəkərli diabet, piylənmə və fərdi süd dözümsüzlüyü olan insanlara ehtiyatla dondurma yeməyi tövsiyə edib.

Azad İstehlakçılar Birliyinə son 5 ildə sahibkarlar tərəfindən baha qiymətə alınmış estetik cihazların keyfiyyətsizliyi, tez sıradan çıxması, cihaz satan şirkətlərin zəmanət öhdəliklərini yerinə yetirməməsi, istehlakçıların sağlamlığında ciddi problemlərin yaranması və s. barədə şikayətlər daxil olub.

"Azərbaycan Reallığı" xəbər verir ki, Bu barədə Publika.az-a Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov açıqlama verib.

O bildirib ki, bu ilin aprel ayında AİB-ə ardıcıl olaraq daxil olmuş istehlakçıların həyatı və sağlamlığı üçün təhlükə yaradan kosmetoloji cihaz vasitələri ilə bağlı şikayətlər araşdırılıb. Məlum olub ki, “Azestetik Group MMC” şirkəti Çindən idxal etdiyi avadanlıqları saxtalaşdıraraq satışını həyata keçirir:

“Araşdırmalar zamanı məlum oldu ki, lazer epilyasiyası üçün nəzərdə tutulmuş və ölkədə “Cuatro”, “Wertex”, “A7” kimi adlarla satılan cihazlar əsasən Çindən idxal olunur. Onları idxal edən 10-a yaxın şirkət mövcuddur. Ölkəmizdə kosmetoloji avadanlıqların satışını həyata keçirən “Azestetik Group MMC” şirkəti əsasən 2016-cı ildən etibarən Çindən idxal etdiyi avadanlıqların zavod məlumatlarını cihazın üzərindən qopararaq onların başqa adlarla (Eyni cihazı öncələr “Saphire”, daha sonra “Wertex”, hazırda isə “Vintex”) satışını həyata keçirir.
Alıcılara avadanlığın əsl modeli, ölkə və zavod adının yanlış deyilməsi onları ömür boyu özlərindən asılı saxlayır və bu, cihazın düzgün istismarına da problem yaradır. Çünki alıcı zamanla ehtiyat hissəsinə ehtiyac duyarsa, internet üzərindən öz cihazına dair heç bir məlumat əldə edə bilməyəcək və məcburən avadanlığı ona satan şirkətə müraciət etməli olacaq”.

E. Hüseynov qeyd edib ki, idxal olunan mallardan yüzlərlə insana satılmış “Quartet” və “Melisa” kimi cihazlarin keyfiyyəti tam şübhə altındadır:
“Bu cihazlar Çində yerləşən “Futai” adlı sexə məxsusdur. İnternetdə axtarış apararkən adları 3 funksiyali gözəllik aləti və 5 funksiyalı arıqlama cihazı kimi çıxır.

Qeyd olunan avadanlıqlar ölkəmizə idxal olunarkən onunla bağlı vacib məlumatlar (avadanlığın arxa hissəsində yazılması şərtdir) olmur. Məsələn, istehsal tarixi, istehsal ölkəsi və cihazın zavodu, IMEI və ya SN nömrəsi və s. Azərbaycanda heç bir qurum bu məlumatlar olmadan uyğunluq sertifikatı verə bilməz”.
AİB sədri vurğulayıb ki, bu cihazların heç bir texniki pasportu, texniki sxemi, istifadə qaydasına dair hər hansı sənədi mövcud deyil. Buna səbəb məhsulların kustar üsulla və insana zərərli təsiri nəzərə alınmadan hazırlanmasıdır:

“Cihazların hamısının üzərində alıcını və istehlakçıları aldatmaq məqsədilə guya Avropa İttifaqı ölkələrində sertifikatlaşdırıldığını və həmin ölkələrdə satışının qanuni olduğunu göstərən beynəlxalq CE nişanı var. Azərbaycan dilində istifadə qaydalarına dair istehsalçının təlimatı yoxdur. Texniki cihazlara Azərbaycanda “CERTUS” MMC uyğunluq sertifikatı verib. Maraqlıdır, onların cihazın parametrlərini yoxlamaq üçün zəruri avadanlıqları varmı?!

Keçən il “Azestetik” sirkəti “A7” adlandırılaraq satılan cihaza uyğunluq sertifikati alıb. Lakin cihazların üzərində mütləq şəkildə lazım olan seriya SN, IMEI kodlarının, istehsal tarixinin, istehsal ölkəsi və istehsalçıya dair məlumatlar yoxdur.

“Azestetik” şirkəti 2020-ci ildən bu günədək satdığı lazer cihazlarının daxilinə uzaqdan izləmə və komanda icra edə bilən qurğu yerləşdirib. Qurğunun var olması barədə məlumat alıcıdan gizlədilib və satış müqavilələrində də əks olunmayıb. Zavod pasportu olmadığı üçün başqa hər hansı sənəddə də bu barədə məlumat verilməyib”.

Eyyub Hüseynov həmin cihazlara kustar üsulla çip qurğusu yerləşdirildiyini açıqlayıb:

“AİB-ə daxil olmuş şikayətlərdən məlum olur ki, alıcı bu əlavə qurğudan şübhələnir və ya cihazın işləmədiyini görürsə, yenidən pul ödəyərək onu işlək vəziyyətə gətirdir. 30 nəfərdən artıq istifadəçinin avadanlığından çip qurğusu (FMB920) aşkarlanaraq çıxarılıb. Apardığımız araşdırma zamanı məlum oldu ki, çip həqiqətən sonradan kustar üsullarla cihaza yerləşdirilib.

Çipləşdirilmiş cihazları həm Bakıda, həm də digər rayon və kəndlərdə müşahidə etmək olar. Çiplərin alıcılardan gizlin şəkildə cihazlara yerləşdirilməsində məqsəd müəyyən müddət sonra satan şirkət tərəfindən uzaqdan komanda verilərək avadanlığı deaktiv etmək üçündür. Bu zaman alıcı cihazın xarab olduğunu düşünür və satan şirkətə zəng vuraraq servis tələb edir. Servis isə hansısa detalın xarab olduğunu bildirir və təmir üçün müəyyən pul alır.

Şikayətçilərlə söhbətlər göstərdi ki, qeyd olunan şirkətin cihazlar haqqında yanlış məlumatlar verməsi və istifadə təyinatını səhv bildirməsi həmin cihazın səhv istifadəsinə səbəb olub. Yanlış istifadə isə bədəndə qalıcı fəsadlar və dəri xərçənginin yaranmasına gətirib çıxarır.

Buna misal olaraq damarların qurudulması (ləğvi) üçün nəzərdə tutulan “Long-Pulsed YAG Laser” sisteminin tük epilyasiyasında və ya aşağı tezlikli ultrasəsin (Cavitation) qalın piy toxumaları mövcud olan nahiyələrdə deyil, insanın üz nahiyəsində istifadəsidir. Bu, istehlakçıya qarşı özü xəbərsiz olduğu halda edilən çox təhlükəli hərəkətlərdir”.

Türkan Camal

Dermatoveneroloq Anastasiya Çerkun günəş şüalarının saçlara zərər verdiyini bildirib.

“Doctorpiter.ru” portalı günəşdən qorunmaq və SPF-i düzgün seçmək üçün vacib qaydaları təqdim edib. Yazıda vurğulanıb ki, həkimlərin fikrincə, günəşdən qoruyucular bütün il boyu istifadə edilməlidir.

“Saça rəng verən mikroelement var ki, melanin adlanır. Ultrabənövşəyi işığın təsiri altında melanin parçalanmağa başlayır, buna görə də saçlar solğunlaşır”, - Çerkun bildirib.

Portalın məlumatına görə, şəhərdə günəş də kifayət qədər aqressiv ola bilər. Çoxları SPF-li məhsullardan yalnız günəşli havalarda istifadə etməyi zəruri hesab edir. Bununla belə, Dəri Xərçəngi Fondunun məlumatı göstərir ki, şüaların 80%-ə qədəri buludlara nüfuz edir.

Ultrabənövşəyi indeksdən istifadə edərək SPF krem ​​seçə bilərsiniz. Beləliklə, 1-2 göstəriciləri ilə "20" qeyd olunan məhsuldan istifadə edə bilərsiniz. 3-7 indeksi ilə SPF 50 tətbiq etməlisiniz. Səkkizdən 11-ə qədər olan göstəricilər üçün "50" işarəsi olan bir krem ​​götürməlisiniz. Sözügedən indeksə hava proqnozu saytlarında baxmaq olar.

Dermatoveneroloq əlavə edib ki, yayda saçlarınıza zərər verməmək üçün papaq taxmaq lazımdır. Həmçinin saat 11:00-15:00 arasında günəşdən uzaq durmalısınız. Həkim qoruyucu təbəqəni məhv etməmək üçün saçları daha az yumağı məsləhət görür. Tərkibində SPF filtrli saç məhsullarından istifadə etmək, qidalandırıcı balzam və maskalarə unutmamağı tövsiyyə edib.

Devid Blandın rəhbərlik etdiyi ABŞ Milli Allergiya və Yoluxucu Xəstəliklər İnstitutunun tədqiqatçıları insan bitlərinin vəba xəstəliyinə səbəb olan Yersinia pestis bakteriyasını effektiv şəkildə ötürə biləcəyini aşkar ediblər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu nəticələr mayın 21-də PLOS Biology jurnalında dərc olunub.

Y. pestis bir çox pandemiyanın, o cümlədən Avropada milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan orta əsr Qara Ölümün səbəbidir. Əvvəllər hesab olunurdu ki, vəba xəstəliyinin əsas daşıyıcıları siçovullar və birələrdir, infeksiya onların dişləmələri ilə insanlara yoluxur. Bununla belə, yeni araşdırmalar göstərir ki, insan qanı ilə qidalanan bədən bitləri də vəba xəstəliyinin yayılmasında mühüm rol oynaya bilər.

Bədən bitlərinin Y. pestis daşıyıcısı kimi nə qədər təsirli ola biləcəyini öyrənmək üçün alimlər bir sıra laboratoriya təcrübələri aparıblar. Bitlərin bakteriya olan qanla qidalanmasına imkan vermək üçün isti insan dərisini təqlid edən membran qidalandırıcılardan istifadə etdilər. Tədqiqat nəticəsində məlum olub ki, bitlər uğurla Y. pestis ilə yoluxub və bakteriya olan qanla qidalandıqdan sonra onu müntəzəm olaraq ötürə bilirlər.

Üstəlik, alimlər Y. pestisin Pavlovski vəziləri kimi tanınan bitlərin tüpürcək vəzilərini yoluxdura biləcəyini aşkar ediblər. Pavlovski bezləri ilə yoluxmuş bitlər, infeksiyası həzm sistemi ilə məhdudlaşanlara nisbətən bakteriyaları daha effektiv ötürüb. Bu vəzilər bitlərin ağız hissələrinə sürtkü maddəsi ifraz edir və ağız üzvlərinin vəba bakteriyası ilə çirklənməsinə səbəb olur, sonra dişləmə yolu ilə insanlara keçə bilir.

Bu nəticələr göstərir ki, bədən bitləri Y. pestisin əvvəllər düşünüldüyündən daha təsirli vektoru ola və keçmiş vəba epidemiyalarında mühüm rol oynamış ola bilər.
Tədqiqat müəllifləri vurğulayırlar: "Biz aşkar etdik ki, insan orqanizmi bitləri Yersinia pestis-ə əvvəllər düşünüldüyündən daha yaxşı dözür. Bitlərə xas olan Pavlovskinin vəziləri yoluxa bilər və qanla qidalanmadan əvvəl həşəratın ağız üzvlərinə taun basillərini buraxaraq infeksiyanın ötürülməsini artırır”.

Həkim: “Elektron siqaretdən qısamüddətli istifadə olunsa belə, ağciyərlərin bərpası 2-3 ay çəkir”

Xüsusən gənclər arasında dəbə düşən elektron siqaretlərin sağlamlığa daha az zərərli olması fikri geniş yayılıb. Hətta siqareti tərgitmək istəyənlərə kömək olur kimi miflər də formalaşıb. Qeyd edək ki, elektron siqaretdə nikotindən, müxtəlif iylərdən və qatqılardan ibarət maye var və bu maye qızıb buxara çevrilərək nəfəs borusu vasitəsilə ağciyərə ötürülür.

Bəs elektron siqaret nə dərəcədə zərərlidir, yaxud nə dərəcədə zərərsizdir?

Azərbaycan Tibb Universitetinin professoru Musa Qəniyev Musavat.com-a deyib ki, elektron siqaret (ES) yüksək dispers aerozol yaradan elektron sistemdir:

“Onun rezervuar hissəsindəki mayenin tərkibində nikotin, aromatik əlavələr, həlledici (məsələn, propilenqlikol, qliserin) və 10-20% su olur. Bəzi markalarda bu tərkibdə tetrahidrokannabinolun olması da istisna deyil. ES-in par şəkilli aerozolunda karbonil birləşməsi, nitrozamin, xrom, nikel, kadium, gümüş, civə, alüminium, anabazin, duasetil, benzaldehid, formaldehid, ümumilikdə 4000-dən artıq maddə olur. İstifadəçi tənəffüs havası ilə aerozol parını ciyərlərinə çəkərkən bu maddələr bütün orqan və sistemlərinə yayılır. Marketinq maraqlarına görə deyilməsə də, əslində ES-də nikotin və digər zərərli maddələrin miqdarı göstərilən normativlərdən 10-30% çox olur. ES adi siqaretlərdən daha təhlükəli və qorxuludur. Bu siqareti çəkərkən buxar halında olan aerozol ağız boşluğu və tənəffüs yolu selikli qişasını yandırdığından çox ciddi xəstəliklərə səbəb ola bilir. ES-in xərçəng, kəskin ağciyər və ürək xəstəlikləri törətmə potensialı adi siqaretdən yüksəkdir. Digər tərəfdən, aerozolun ultrakiçik hissəcikləri (diametri ≤ 2,5 mkm) ağciyər toxumasının dərinliyinə nüfuz edir, selik baryerinə təsir göstərərək mukosiliar klirensi zəiflədə və peribronxial iltihaba, fibroza səbəb ola bilir. Aerozolun tərkibində olan bəzi maddələr, xüsusən akrolein mutagen təsir göstərə, xromosom aparatında ciddi dəyişikliklər törədə bilir. Əvvəllər ES çəkməmiş şəxs cəmi 20 dəfə bu tüstünü ciyərlərinə alıb-buraxarsa, alveolların makrofaqlarında 60-dan artıq genin ekspresiyasında irsiyyətə verilmə ehtimalı olan dəyişiklik baş verir. Aerozolun tərkibində olan formaldehidin çox güclü kanserogen (xərçəng­törətmə) olması isə məlum həqiqətdir. Bu siqaretdən dövrü istifadə orqanizmin toxumalarını fermentlərin destruktiv təsirindən qoruyan zülal-inhibitorların aktivliyini kəskin şəkildə azaldır. Asılılıq törətmə potensialına görə isə adi siqaretdən heç də geri qalmır. ES-dən ümumi istifadə hepatit, vərəm və sairə kimi qorxulu, öldürücü infeksiyalara yoluxmaya 100%-li zəmin yaradır”.

Həkim qeyd edib ki, elektron siqaretin ağciyərə təsiri klinik gedişinə görə koronavirusdan praktik olaraq fərqlənməyən atipik gedişli ikitərəfli kəskin ağciyər pnevmoniyasına səbəb ola bilir:

“Məsələn, “Nyu York Tayms” qəzetinin 5 avqust 2019-cu il sayında haqqında məlumat verilən, yanvar ayına qədər 2,5 mindən artıq insanın yoluxduğu və 60 nəfərin ölümünə səbəb olan atipik pnevmoniyanın koronavirus etiologiyalı olduğu iddia olunsa da, aparılan monitorinq bunun elektron siqaretlə əlaqədar olduğunu təsdiq etdi. Odur ki, bu xəstəlik ümumdünya elmi ədəbiyyatında EVALI (ing. E-cigarette or vaping product associate lung injury) adını alıb. Nikotinsiz elektron siqaretə gəlincə, nikotinli və nikotinsiz məhlulların kimyəvi tərkibindəki fərqlilik yalnız nikotinlə bağlıdır.

2023-cü ildə sübut olunub ki, ağciyərlərdə mikrosirkulyasiyanın daha ciddi pozğunluğunu törətdiyinə görə nikotinsiz elektron siqaretin dağıdıcı təsiri nikotinli elektron siqaretdən daha güclüdür. Qəribə görünsə də, bunu provitamin olaraq nikotinin orqanizmdə vitamin B3-ə (vitamin PP, nikotinamid, nikotin turşusu) çevrilərək nisbi korreksiya halı törətməsi ehtimalı ilə əlaqələndirirlər. Unutmaq olmaz ki, elektron siqaretdən dövri olaraq, hətta qısamüddətli istifadə olunsa belə, ağciyərlərin bərpası 2-3 aya qədər, asinusların regenerasiyası isə 12 ay və daha uzun müddət çəkir.

ES-in satışı və istifadəsinə 2021-ci ilə qədər dünyanın 41 ölkəsi, o cümlədən, Aİ-nin Danimarka və Norveç kimi ölkələrində qadağa qoyulub. 2024-cü ildə bu siyahıya qardaş Türkiyə və Qazaxıstan da əlavə olunub. Misir, İordaniya, Oman, Qətər və sair kimi müsəlman ölkələrində isə elektron siqaret haram hesab edilərək qadağan olunub. Elektron siqaretin marketinqi hazırda əsasən internet və sosial şəbəkələr vasitəsilə edilir. Bu təbliğatın əsas istiqaməti və obyekti yeniyetmələr və uşaqlardır.

Odur ki, üzümü bütün ailələrə tutub deyirəm, ES guya “qorxusuz su parı” hasil edir fikri tamamilə yanlış və əsassızdır. Övladlarınızı ES bəlasından qoruyun. Ölkəmizin gəncləri arasında ES-dən istifadənin artması səhiyyəmizin potensial problemi hesab olunmalıdır. Gənclərimizi bu bəladan qorumağın yeganə yolu elektron siqaretin ölkəyə gətirilməsi və istifadəsinə mütləq və qeyri-şərtsiz olaraq qadağanın qoyulmasıdır”