Orqanizmin inkişafında, hüceyrələrin bərpasında, sinir sisteminin möhkəmlənməsində mühüm rol oynayan qida insan sağlamlığına birbaşa təsir göstərir. Sanitar-gigiyenik qaydalara əməl olunmadan istehsal və istehlak edilən məhsullar sağlamlıq üçün birbaşa təhlükə yaradır.

Yaz-yay aylarında havalar isti olduğuna görə bakteriyaların yayılması üçün daha əlverişli şərait yaranır. Mikrobioloji çirklənmə nəticəsində məhsullar yararsız hala düşür və qida zəhərlənmələri baş verir. Düzgün mühafizə edilmədən saxlanılan məhsulların uzun müddət soyuducudan kənar qalması isə qida zəhərlənməsinə səbəb olan əsas amildir. Ona görə də tez xarab olan və yararlılıq müddəti az olan qida məhsullarına daha diqqətlə yanaşmaq lazımdır.

Riskli qidaları 3 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlamaq olmaz

Mövzu ilə bağlı qəzetimizə açıqlama verən qida məsələləri üzrə mütəxəssis Ağa Salamov deyib ki, isti havalarda riskli qidaların saxlanılmasına xüsusi diqqət yetirilməlidir: "İstər ev şəraitində, istərsə də market, restoran, kafe kimi ictimai-iaşə obyektlərində balıq, toyuq, ət və ət məhsulları, süd və süd məhsullarının saxlanma dərəcələri olduqca önəmlidir. Riskli qidalar mikrobioloji çirklənməyə meyilli olduğu üçün onları 3 saatdan artıq otaq temperaturunda saxlamaq olmaz. Ona görə də kəsim yerlərində ət kəsildikdən sonra birbaşa soyuducuya qoyulmalı, istehlakçıya soyuducudan təqdim olunmalıdır".

A.Salamovun sözlərinə görə, riskli məhsulları soyuducularda müsbət 4-5 dərəcəyədək maksimum 72 saat müddətində saxlamaq olar: "Ondan sonra bu qidalar mikrobioloji çirklənməyə məruz qalır, yeyilməsi təhlükəli hesab olunur. Əgər ərzaqlar daha uzun müddət mühafizə olunacaqsa, dərin dondurucuda mənfi 18 dərəcədə saxlanılmalıdır. Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, istər dərin dondurucuda, istərsə də soyuducuda fərqli növ ət məhsulları, yəni toyuq, balıq və qırmızı ət bir-biri ilə təmas etməməlidir. Belə ki, çarpaz çirklənmə nəticəsində istehlakçıların zəhərlənməsi baş verə bilər".

Qida mütəxəssisi qeyd edib ki, alış-veriş edərkən diqqətli olmaq lazımdır. Şirə salmamış, rəngini, qoxusunu dəyişməmiş ət, qarnı şişməmiş balıq alınmalıdır. Təzə balığın pulları dartdıqda çıxmamalıdır. Onları soyuducuda, buzun üstündə, suyun içində almaq tövsiyə olunur. Piştaxtada, açıq havada və günəş şüaları altında olan ət məhsulları almaq məsləhət görülmür.

İaşə obyektləri qidasaxlama avadanlıqlarına xüsusi diqqət yetirməlidirlər

Konservləşdirilmiş məhsullar, qatıq, mayonez, smetan kimi ərzaq məhsulları da riskli qidalar qrupuna daxildir. A.Salamovun sözlərinə görə, konservləşdirilmiş qidaların qablaşdırılmasında şiş, pas varsa, onları qətiyyən almaq olmaz: "Bu o deməkdir ki, məhsulun kimyəvi tərkibi dəyişib. Konservləşdirilmiş ərzaqlar zavod görünüşünü qoruyub saxlamalıdır. Əks halda, qida zəhərlənməsi qaçınılmaz olacaq. Dondurma alarkən ona diqqət edilməlidir. Bəzən dondurmalar soyuq qida zəncirində kobud səhvə yol verilərək əriyir. Bir dəfə əriyib yenidən donduqda isə məhsulun tərkibində bağırsaq çöpləri əmələ gəlir. Dondurmaları alarkən onun qablaşdırılmasının deformasiya olub-olmamasına və toxunanda yumşaq olmasına nəzər yetirmək lazımdır.

İsti havalarda mayonezli məhsullardan uzaq durmaq lazım olduğunu qeyd edən mütəxəssis bildirib ki, çox vaxt insanlar mayonezli salatlar edib dənizə üz tuturlar: "Yumurta, mayonezli salatlar, evdə hazırlanıb aparılan ətlər yolda saatlarla tıxaclarda qalmaq səbəbindən keyfiyyətini itirir. Yaxşı olar ki, yay aylarında düzgün şərtlər altında mühafizə edilmiş qidalara üstünlük verilsin, məhsullar 2-3 saat ərzində yeyilsin. Daha yaxşı olar ki, mayonez əvəzinə zeytun yağı ilə hazırlanmış salatlara üstünlük verilsin".

A.Salamov vurğulayıb ki, ölkəmizdə keçiriləcək COP29 beynəlxalq konfransı ilə əlaqədar 80 mindən çox qonağın gələcəyi gözlənilir: "Bu baxımdan ictimai iaşə obyektləri bu kimi hallara xüsusi diqqət yetirməlidirlər. Müəssisələr yaxşı avadanlıqlarla, soyuducularla təchiz olunmalıdırlar. Qəbul etdikləri riskli məhsulların mənşəyi, haradan alındığı məlum olmalı, baytar nəzarətindən keçdiyi möhür və uygunluq sertifikatı ilə təsdiqlənməlidir".

Ülkər XASPOLADOVA,
"Azərbaycan"

"Maqnit fırtınaları zamanı hər hansı bir dərmandan istifadə etməyi və tütün çəkməyi dayandırmaq lazımdır".

Redaktor.az "lenta.ru"ya istinadən xəbər verir ki, Terapevt Andrey Kondrakhin Yerin geomaqnit sahəsinin pozulması zamanı edilən səhvləri sadalayıb.

Kondrakhin maqnit qasırğaları zamanı edilən ən çox yayılmış səhvlərdən birini qəhvə, çay, güclü spirtli içkilər və digər stimullaşdırıcı məhsulların istehlakı adlandırıb.

Onlar bu dövrdə bədənin artıq məruz qaldığı stressi artırır. Bunun əvəzinə, maqnit fırtınaları zamanı riskləri minimuma endirmək üçün mümkün olan ən sağlam həyat tərzi keçirmək lazımdır. Oyanmaq üçün aktiv şəkildə qəhvə və ya çay içmək lazım deyil, çünki biz özümüzü stimullaşdırırıq, bu da bədəndə əlavə stressə səbəb olur", deyə o bildirib.

Qəbizlik geniş yayılan və haqqında çox danışılmayan bir problemdir. Bu problem çox vaxt həyat keyfiyyətini aşağı salır və insanı narahat hiss etdirir. Uzun müddət davam etdikdə isə xroniki hal ala bilər. Ona görə də qəbizliyi ən qısa müddətdə aradan qaldırmaq böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Medicina.az xəbər verir ki, qəbizliyə qarşı ən təsirli təbii vasitələrdən biri pırasadır.

Aralıq dənizi mətbəxinin əhəmiyyətli bir parçası olan pırasa, xüsusilə böyrəklər və həzm sistemi üçün son dərəcə faydalı bir qidadır.

Kələm, pırasa, kərəviz, ispanaq, gül kələm kimi tərəvəzlər çoxlu lif ehtiva etdikləri üçün qəbizliyin qarşısını alırlar. Ancaq artıq problem baş veribsə, bunu ən qısa zamanda aradan qaldıracaq qida məhz pırasadır.
Bu tərəvəz kalium, kalsium, dəmir və fosforla zəngindir. Bundan əlavə, tərkibində çoxlu A, B1, B2, C və E vitaminləri var. Bütün bu xüsusiyyətlərə əlavə olaraq, pırasa böyrəklərin nizamlı işləməsinə kömək edir, tərkibindəki daş əmələ gətirməyi önləyən maddələr sayəsində böyrək daşlarının əmələ gəlməsinin qarşısını alır.

Pırasa öd kisəsinin nizamlı və sağlam işləməsini təmin edir. Sidikqovucudur, döş qəfəsini yumşaldır və öskürəyi dayandırır.

O, həmçinin iştahsızlığı aradan qaldırır. Mədə xəstəlikləri, revmatizm, oynaq ağrıları, ateroskleroz, böyrək xəstəlikləri, uremiya zamanı da faydalıdır.

Pırasa şirəsi dəridəki sızanaq və ləkələri yox edir. Həmçinin sinirləri gücləndirir. Bu şirədən hemoroid zamanı da istifadə olunur.

Qeyd edək ki, pırasanın bu faydalaırndan yararlanmaq üçün onu çiy və ya çox az bişmiş halda, üzərinə zeytun yağı əlavə edərək yemək lazımdır. Şiddətli qəbizlikdən əziyyət çəkənlər üçün pırasa salatı əla həll yolu ola bilər.

Uşaqlıq dostum səhər tezdən yazıb ki, Dünyanın sonudurmu?
Yazdım ki, sonudur, ancaq sən onu görməyəcəksən…
***
Günəşdə güclü partlayış baş verib.
Yer kürəsinə doğru Geomaqnit Qasırğası gəlir.
Elektrik enerjisi, internet, radio və televiziya verilişlərində fasilələr ola bilər.
NOAA (ABŞ Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası) Günəşin səthində baş verən bu partlayışların 2005-dən bəri ilk dəfədir bu intensivlikdə bir "Geomaqnit Qasırğası" yaratdığını açıqlayıb...
Geomaqnit Qasırğası "Ekstrem G5" kimi təsnif edilib.
Qrafikə baxın, partlayışların dərəcəsi 0-9 arasında qiymətləndirilir, indi sonuncu – 9-cu dərəcədəyik.
https://t.me/ibrahim_nebioglu

İsrail alimləri müəyyən ediblər ki, əhval-ruhiyyə və yuxu pozğunluqları astmaya nəzarətə mənfi təsir göstərir.

Tapıntılar astma xəstələrində yuxusuzluq, depressiya və obstruktiv yuxu apnesi arasında əhəmiyyətli əlaqə olduğunu göstərir.

“Cebhe.info” xəbər verir ki, tədqiqat “Journal of Asthma”-da dərc olunub.

Tədqiqat aparmaq üçün tədqiqatçılar Milli Yəhudi Sağlamlığında uzunmüddətli tədqiqatda iştirak edən 659 yetkin xəstənin retrospektiv təhlilini aparıblar. Astma xəstələri müşayiət olunan obstruktiv yuxu pozğunluqları, əhval pozğunluqları, astmanın kəskinləşmə tezliyi və Astma Nəzarət Testinin (ACT) nəticələrinə əsasən qiymətləndirilmişdir. Tədqiqat yuxusuzluqdan əziyyət çəkən astmatiklərdə yuxu problemi olmayanlara nisbətən əhval pozğunluqlarının əhəmiyyətli dərəcədə artdığını göstərib.

Pis yuxu tez-tez astma ilə əlaqələndirilir, bu, xüsusən də astma nəzarəti zəif olanlarda belədir. Yuxusuzluq da tez-tez depressiya ilə birləşir. Əvvəlki tədqiqatlar yuxu problemləri ilə astma nəzarəti arasındakı əlaqəni araşdırdı. Ancaq bu şərtlərlə əhval pozğunluqları arasındakı əlaqə yaxşı öyrənilməyib.

Məlumatları təhlil etdikdən sonra tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, yuxusuzluğu olmayan xəstələrlə müqayisədə yuxusuzluğu olan xəstələrdə obstruktiv yuxu apnesi, həmçinin depressiya və ya narahatlıq diaqnozu daha çox olur. Yuxusuzluğu olan xəstələrdə yuxusuzluğu olmayan xəstələrlə müqayisədə ildə orta hesabla astma alevlenmələrinin sayı daha yüksək olub.

Qidalanma mədəniyyətdir və sağlamlıqdır. Bəzən yediklərimizə diqqət etməmək ağır nəticələrə səbəb olur. Qida zəhərlənməsi içərisində ən təhlükəlilərindən biri olan botulizm toksinindən baş verən zəhərlənmədir.

Botulizm ağır qida toksiki infeksiyası qrupuna aid olan xəstəlikdir, düzgün konservləşdirilməmiş qida məhsullarının - balıq, ət konservləri, meyvə-tərəvəz və s. qəbulu nəticəsində yaranır.

Bu cür zəhərlənmə çox ağır olur və ölümlə nəticələnə bilir.

Konservləşdirmə çox böyük diqqət və texnika tələb edən proses olduğundan ev üsulu ilə bu tipli məhsulların hazırlanması təhlükəlidir. Təəssüf ki, bu gün bazarda, mağazalarda kifayət qədər evdə kustar üsulla hazırlanmış turşular, hisə verilmiş balıq və s. məhsullar satılır. Bu cür məhsulların nə hazırlanmasının, nə də satılmasının qarşısı alınır.

Mövzu ilə bağlı TNS-ə açıqlama verən Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov Azərbaycanın qida mədəniyyətində bir mədəniyyətsizlik hökm sürdüyünü bildirib: “Evdə hazırlanan şorabalar, turşular və s. hazırda ən ciddi problemlərdən biridir. Əgər zəhərlənmələri, botulizm zəhərlənməsindən ölənləri araşdırsaq, öndə evdə hazırlanan bu cür məhsulların dayandığını görərik. Evlərdə hazırlanan bu məhsullar təkcə açıq bazarlara deyil, müasir marketlərə qədər gedib çıxır. Xüsusilə, regionlarda bu problem daha geniş yayılıb.

Təəssüf ki, Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi ev şəraitində hazırlanan məhsullara nəzarət edə bilmir. Əslində qadağandır, amma hər yerdə satılır".
Eyyub Hüseynov deyib ki, 27 ildir, AİB evdə turşu hazırlanmasına son qoyulmasını təşviq edir: "Nəhayət, ötən il gördük ki, bunun qarşısını ala bilmirik. Ona görə də hazırda Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin ayırdığı qrantla “Təhlükəsiz qida məhsullarının ev şəraitində hazırlanmaqla bazara çıxışının təşviqi” adlı layihə həyata keçiririk. Layihə çərçivəsində bir neçə rayonda qruplar yaradacağıq. Ağdam, Ağcabədi, Füzuli rayonları ərazilərində bu işlə məşğul olan və sosial müdafiəsi zəif olan insanlar arasında işlər aparacağıq.

Evdə şoraba hazırlayan insanlarla treninqlər keçirəcəyik. Bu işdən uzaq olmaları üçün təşviqat aparacağıq. Hazırlayacaqları halda, heç olmasa təhlükəsiz hazırlanmasını, etiketləşdirilərək bazara çıxarılmasını təşviq edəcəyik”.

AİB sədri bildirib ki, əgər insanların ürəkləri bu cür məhsulları çox istəyirsə, sənaye üsulu ilə hazırlananlardan istifadə edə bilərlər.

Onun sözlərinə görə, sənaye üsulu ilə hazırlanan məhsullarda da təhlükəli amillər ola bilər: “Müəssisələrin birində göy noxudun konservləşdirilməsi prosesini izləmişəm. Konservləşdirmənin nə qədər dəqiqliklə həyata keçirildiyini görmüşəm. Yəni məhsulun içində hər hansı yad cisim olub-olmadığı aparatlar vasitəsilə izlənilir, konsrevləşdirmədən sonra satışa çıxarılmadan əvvəl məhsul müəyyən müddət müşahidədə saxlanılır və s. Yəni, əhali bilməlidir ki, ev şəraitində hazıralanan şoraba və digər konservləşdirilmiş məhsullar çox təhlükəlidir. Torpaq bütün sərvətlərin olduğu kimi, ən təhlükəli bakteriyaların da mənbəyidir. Xüsusilə, tez çirklənən, daha riskli balıq konservlərindən, hisə verilmiş balıqlardan, göbələk konservlərindən uzaq olmaq lazımdır”.//siam.az

Smartfonun batareyasının sağlamlığını qorumaq üçün bir neçə addım atmalısınız.

İndex.az xəbər verir ki, bu tövsiyələrə, xüsusən də “Apple” tərəfindən tövsiyə olunanlara əməl etməklə “iPhone”un batareya performansını maksimuma çatdıra bilərsiniz.

1 – iOS yeniləmələrini qaçırmayın!

Ən son iOS yeniləmələrinə tez-tez batareyanın ömrünün təkmilləşdirilməsi daxildir. Buna görə də, ən yaxşı batareya performansını əldə etmək üçün iOS-u yeniləmək vacibdir.

2 – Günəşdən və həddindən artıq temperaturdan çəkinin!

Yüksək temperatur smartfonun batareyalarına zərər verir. Eynilə, “iPhone”un çox soyuq temperaturlara məruz qalması da batareyanın tez boşalmasına səbəb ola bilər. Buna görə də, “iPhone”u birbaşa günəş işığına məruz qoymaqdan çəkinməlisiniz.

3 – Orijinal şarj cihazından istifadə edin!

Üçüncü tərəf şarj cihazlarından istifadə “iPhone” batareyasına zərər verə bilər. Biz “Apple” tərəfindən təqdim olunan “lightning” kabelindən istifadə etməyi və həmçinin orijinal şarj adapterini almağı tövsiyə edirik. Bundan əlavə, “Apple” tərəfindən təsdiqlənmiş markaları da seçə bilərsiniz.

4 – Aşağı Güc rejimindən istifadə edin!

Smartfonun batareya səviyyəsi 20 faizdən aşağı düşərsə, “Low Power Mode” avtomatik olaraq aktivləşəcək və enerji sərfiyyatını azaldacaq. Bununla belə, batareyanın ömrünü uzun müddət saxlamaq istəyirsinizsə, bu funksiyanı əl ilə də aktivləşdirə bilərsiniz.

5 – Tətbiqlərinizi idarə edin!

Bəzi proqramlar, xüsusən də arxa planda işləyənlər batareyanın ömrünü tez qurtara bilər. Arxa fonda enerji istehlak etməyə davam etdikləri üçün həm prosessorunuzu, həm də batareyanızı yorur. Buna görə də proqramlarınızı idarə etməli və tez-tez istifadə etmədiyiniz proqramları telefondan silməlisiniz.

6 – Lazımsız funksiyaları söndürün!

Məkan, “Bluetooth” və Wi-Fi kimi bəzi funksiyaların 24/7 aktiv olmasına ehtiyac yoxdur. Bilməlisiniz ki, bu funksiyaları açıq buraxsanız, batareyanız tükənəcək. Ehtiyacınız olmadıqda bu funksiyaları söndürmək batareyanın ömrü üçün yaxşı olacaq.

7 – Ekranın parlaqlığına diqqət yetirin!

Son illərdə “iPhone”larda OLED ekranlara üstünlük verilsə də, ekran parlaqlığı batareyanın ömrünə birbaşa təsir edir. Gün ərzində batareyanın ömrünü saxlamaq üçün siz avtomatik parlaqlığa keçə və ya zəif işıqda parlaqlığı azalda bilərsiniz.

8 – Batareyanı tamamilə boşaltmayın

Mümkün olduqca smartfonun batareyasını 5 faizdən aşağı azaltmayın. Bu, batareyanın tutumuna zərər verə bilər və uzun müddətdə onun ömrünü qısalda bilər. Səhər və ya gecə smartfonunuzu tam doldurmağı unutmayın.

Nigeriya tarixinin ən pis epidemiyalarından biri ilə mübarizə aparmağa çalışarkən, Fransanın paytaxtı Parisdə bir xəstəyə "Lassa qızdırması" diaqnozu qoyulub.
Bizimyol.info Türkiyə mətbuatına istinadən xəbər verir ki, Fransanı narahat edən hal bu yaxınlarda xaricdən qayıdan bir əsgərdə də təsdiqlənib. Adı açıqlanmayan xəstə Sen-Mandedəki Begin hərbi xəstəxanasında müalicə olunarkən, yerli hakimiyyət orqanları xəstə ilə təmasda olan şəxslərin müəyyən edilməsi üçün dərin epidemioloji araşdırma aparır.

"Lassa qızdırması" gözlərdə, qulaqlarda və ağızda qanaxmaya səbəb olan kəskin viral hemorragik xəstəlikdir. İnsanlara gəmiricilərdən ötürülür, lakin insanlar bir-birinə də yoluxa bilər. Xəstəlik "Ebola" qədər ölümcül olmasa da, hazırda Benin, Qana, Qvineya, Liberiya, Mali, Sierra Leone və Toqo da daxil olmaqla bir çox Qərbi Afrika ölkələrində endemikdir.

Britaniya mətbuatında yer alan xəbərlərə görə, son illərdə Afrikadan Avropaya və ya ABŞ-a qayıdan insanlarda "Lassa qızdırması" müşahidə olunsa da, xəstəlik yayılmayıb. Xəstəlik 2022-ci ildə Qərbi Afrikadan Bedfordşirə qayıdan bir ailədə 3 nəfərdə görülüb və yeni doğulmuş körpə virusa görə öldü.

Hazırda virus Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının epidemiya və ya pandemiya potensialı olan bədnam patogenlər siyahısındadır. "Lassa" virusu baş ağrısı, zəiflik, öskürək, qusma, ishal, əzələ ağrıları və boğaz ağrılarına səbəb ola bilər. Xəstəliyin ağır keçdiyi hallarda tənəffüs problemləri, üzdə şişkinlik, döş qəfəsində ağrılar, daxili qanaxma da ola bilər.

"Mirror" qəzetindəki məlumata görə, virusa hər il 200 mindən çox insan yoluxur. Müalicə adətən virus əleyhinə preparatlarla aparılır və müalicəyə xəstəliyin başlanğıcında başlansa, nəticələr daha uğurlu olur.

Nigeriya hökuməti 2023-cü ilin fevralında "Lassa qızdırması"nın yayılması ilə əlaqədar "fövqəladə vəziyyət" elan edib. Ötən mart ayında Nigeriyada ilk dəfə 1969-cu ildə ölkənin şimal-şərqindəki Borno əyalətində başlayan bu xəstəlik səbəbindən 20 nəfər həyatını itirmişdi. Ötən il ölkədə 1170 nəfərdə "Lassa qızdırması" aşkarlanıb, onlardan 219-u ölüb.