"Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) enerji içkilərinin tərkibində olan öyrəşdirici və təsiredici maddələrin maksimum miqdarını müəyyən edib. Azərbaycana idxal olunan və istehsal olunan içkilərdə həmin normalara riayət edilir. Enerji içkilərinin tərkibində 15-dən çox inqirident olur. Onlardan hər hansı 2-i olduqda həmin içkilər enerji içkisi adlanır. Bu tənzimləmə böyük əhəmiyyət kəsb edir ki, təhlükənin qarşısı alınsın. Enerji içkisi alan istehlakçı məhsulun etiketinə fikir verməlidir. Bu içkiləri 18 yaşına çatmayan, xəstə, yaşlı insanların içməsi məsləhət görülmür. Bir gündə yarım litrdən çox (0.5lt) enerji içkisi içilməməlidir".

Bu sözləri Demokrat.az-a açıqlamasında Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri, ekspert Eyyub Hüseynov deyib.

"Azad İstehlakçılar Birliyi adından deyirəm ki, "Coca-Cola", "Pepsi" kimi içkilər də zərərinə görə enerji içkilərindən geridə qalmır. Şirin, qazll, rəngli içkilər insanlarda aludəçilik yaradır. Bu məsələ 3 martda ombudsmanın 101 səhifəlik illik hesabatı zamanı deputat Hikmət Babaoğlu tərəfindən qaldırıldı. Mən isə etiraz etdim ki, 101 səhifəlik hesabatda istehlakçı sözü yoxdur. İstehlakçı hüququ insan hüquqlarının tərkib hissəsi kimi hesabatdan kənarda qalıb. Təəssüf ki, ölkəmizdə istehlakçı siyasəti arxa planda qalıb".

Toksikoloq Mixail Kutuşov həddindən artıq yağlı qidaların sağlamlığa mənfi təsirləri barədə danışıb.
Belə qidalar qan damarlarının tıxanmasına, ateroskleroz və ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər.Həkim qeyd edir ki, doymuş yağlar damarların daralmasına, qan dövranının pozulmasına və yüksək qan təzyiqinə yol açır. Bundan əlavə, “pis” xolesterinin artması və "yaxşı" xolesterinin azalması bədəndə balanssızlıq yaradır. Qaraciyərin piylənməsi (steatoz) və həzm problemləri də yağlı qidaların əsas təsirlərindəndir. Bu hallar vitamin və mineral çatışmazlığına səbəb ola bilər.Həkim pəhrizdə tərəvəz, meyvə, omeqa-üç yağ turşuları və yağsız proteinlərə üstünlük verməyi tövsiyə edir. Müntəzəm fiziki fəaliyyət də ürək-damar sağlamlığını gücləndirir və metabolizmi yaxşılaşdırır.

Arıqlamaq məqsədilə təbabət üsulundan istifadə edən Siyəzən sakini Seymur Səmədov səhhətində yaranan problem səbəbindən həyatını itirib. Yaxınları bildirib ki, 1987-ci il təvəllüdlü Seymur arıqlamaq məqsədilə 1 ay imiş zəncəfilli qatıq yeyirmiş. Onun son həftələrdə 36 kq çəki itirdiyi bildirilir. İlkin məlumata görə, bu onun səhhətində problem yaradıb və qəfil ölümünə səbəb olub.

Mövzu ilə bağlı Demokrat.az-a danışan həkim-dietoloq Ceyhunə Yusifova bildirib ki, ev şəraitində arıqlamaq mümkündür və bir çox insan bunu tətbiq edir:

“Lakin vacib olan əsas məqam, arıqlamanın düzgün və balanslı bir şəkildə aparılmasıdır. İnsan bədəni kompleks bir sistemdir və hər bir fərdin metabolizması, genetik quruluşu, sağlamlıq durumu və gündəlik fiziki aktivlik səviyyəsi fərqlidir. Bu səbəbdən, hər kəsin eyni metoddan istifadə edərək sağlam və uzunmüddətli nəticə əldə etməsi mümkün deyil.

Ev üsulu ilə arıqlamaq istəyənlər ən çox mono-dietlərə, yəni tək bir qidaya əsaslanan pəhrizlərə və ya sürətli çəki itirmə metodlarına müraciət edirlər. Lakin bu, çox təhlükəlidir və bədənin sağlamlığına ciddi zərər verə bilər. Əgər arıqlamaq istəyən bir şəxs sağlam və davamlı nəticə əldə etmək istəyirsə, bu, mütləq şəkildə fərdi yanaşma ilə aparılmalıdır"

Arıqlama prosesində aşağıdakı əsas prinsiplərə əməl edilməlidir:

Balanslı və müxtəlif qidalanma: Protein, sağlam yağlar, kompleks karbohidratlar, lif və vitamin-mineral balansı qorunmalıdır.

Gündəlik kifayət qədər su qəbulu: Orqanizmin normal fəaliyyətini təmin etmək və metabolizmanı sürətləndirmək üçün su qəbulu vacibdir.

Fiziki aktivlik: Arıqlamaq üçün yalnız qidalanmaya fokuslanmaq düzgün deyil. Mütəmadi idman hərəkətləri və aktiv həyat tərzi kilo itirmək və bədəni formaya salmaq üçün əsas şərtlərdəndir.

Fərdi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun plan: Xroniki xəstəliklər, maddələr mübadiləsi problemləri və hormonal dəyişikliklər nəzərə alınmalıdır.
Davamlılıq və düzgün psixoloji yanaşma: Arıqlamaq qısa müddətli bir proses deyil, həyat tərzi dəyişikliyi olmalıdır”.

Həkim əlavə edib ki, tək bir qida üzərində qurulan və ya həddindən artıq məhdudlaşdırıcı pəhrizlər bədəndə enerji çatışmazlığına, immun sisteminin zəifləməsinə, əzələ itkisinə və hətta ciddi orqan zədələnmələrinə səbəb ola bilər:

“Əslində zəncəfil və qatıq ayrı-ayrılıqda sağlam qidalar hesab edilir və bir çox faydalı xüsusiyyətləri var. Zəncəfil iltihab əleyhinə, həzm sistemini dəstəkləyən və maddələr mübadiləsini sürətləndirən bir qidadır. Qatıq isə probiotiklər və kalsium baxımından zəngindir, həzm sistemini gücləndirir. Lakin bu, o demək deyil ki, yalnız zəncəfilli qatıq yeməklə sağlam və təhlükəsiz şəkildə arıqlamaq mümkündür.

Uzun müddət yalnız bir növ qida qəbul etmək ciddi fəsadlara yol aça bilər. Çünki insan orqanizmi normal fəaliyyətini davam etdirmək üçün müxtəlif vitamin və minerallara ehtiyac duyur. Sadəcə zəncəfilli qatıq qəbul edərək arıqlamaq, bədəndə ciddi qida çatışmazlığına və orqan funksiyalarında problemlərə səbəb ola bilər.

Məlumatlara əsasən, bu hadisədə şəxsin bir ay ərzində yalnız zəncəfilli qatıq qəbul etdiyi və son həftələrdə 36 kq çəki itirdiyi qeyd edilir. Bu, son dərəcə təhlükəlidir və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Həddindən artıq və sürətli çəki itkisi aşağıdakı təhlükəli nəticələrə yol aça bilər: Elektrolit balansının pozulması: Bədənimiz kalium, natrium, maqnezium kimi minerallara ehtiyac duyur. Sürətli çəki itkisi zamanı bu minerallar itirilir və ürək ritm pozğunluqları, qəfil ürək dayanması kimi risklər yarana bilər. Qan təzyiqinin düşməsi: Çox aşağı kalorili qidalanma səbəbilə başgicəllənmə, halsızlıq və huşun itirilməsi müşahidə oluna bilər. Əzələ və toxuma itkisi: Sürətli arıqlama zamanı yağ deyil, əsasən əzələ kütləsi itirilir. Bu da maddələr mübadiləsini daha da zəiflədir və gələcəkdə yenidən sürətli çəki almağa səbəb olur.Qida çatışmazlığı və immun sistemin zəifləməsi: Bədəndə əsas vitamin və minerallar azaldıqda immun sistemi zəifləyir, bu da müxtəlif xəstəliklərə yol açır.Tək bir qidaya əsaslanan və sürətli çəki itkisinə səbəb olan diyetlər insan sağlamlığı üçün çox təhlükəlidir və hətta ölümə belə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, hər kəsin elmi əsaslara söykənən, fərdi yanaşma ilə tərtib edilmiş qidalanma planına əməl etməsi vacibdir”.

Ət bişirərkən ilk suyu boşaltmaqla bağlı geniş yayılmış bir yanlış anlayış var ki, bu, ətin antibiotiklərdən və baytarlıq dərmanlarının qalıqlarından təmizlənməsinə kömək edir. Lakin bu fikir elmi olaraq düzgün deyil.Foodinfo.az bildirir ki, bişirmə prosesi zamanı meydana gələn boz köpük, heç də zərərli çirklər və ya dərman qalıqları deyil. Əslində, bu köpük sadəcə ətin zülalından ibarətdir və bişirmə zamanı yaranan laxtalanmış zülaldır. Buna görə də, köpüyü çıxarmaq zərərli deyil, amma ilk suyu boşaltmaq bulyonun qidalandırıcı xüsusiyyətlərini azaldır və daha az zəngin bir dad verir. Bu səbəbdən, əgər məqsədiniz ət və bulyonun dadını daha da zənginləşdirməkdirsə, ən yaxşı üsul ətin yaxşıca yuyulması və qaynama zamanı köpüyü sadəcə bir qaşıqla çıxarmaqdır. Bu üsul həm dadı qoruyur, həm də təhlükəsizlik baxımından tamamilə uyğundur.

Bəzi insanlar zeytun yağı və limon suyunun müxtəlif xəstəliklərə, o cümlədən böyrək daşlarına və oynaq ağrılarına yaxşı təsir etdiyini iddia etsələr də, bu barədə elmi sübutlar yoxdur. Foodinfo.az bildirir ki, zeytun yağı və limon suyu birləşməsi hələ ki, erkən qocalmanın qarşısını almaq və sağlamlığı gücləndirmək baxımından elmi cəhətdən təsdiq olunmuş təsir göstərmir. Bununla belə, zeytun yağı ürək sağlamlığına müsbət təsir göstərir və C vitamini dərinin sağlamlığını dəstəkləyir.Zeytun yağı, xüsusilə mono doymamış yağ turşuları baxımından faydalıdır və LDL xolesterolunun səviyyəsini aşağı sala bilər, həmçinin ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almağa kömək edir. Limon suyu isə C vitamini ilə zəngin olduğundan, dərinin və ümumi sağlamlığın yaxşılaşdırılmasında rol oynaya bilər.Ancaq, bu iki məhsulun birgə istifadəsinin xüsusi olaraq xəstəlikləri müalicə etdiyinə dair elmi sübut yoxdur. Yalnız balanslı və sağlam qidalanma, ümumi sağlamlığı dəstəkləmək üçün əsasdır.

Hətta düzgün və sağlam qidalansanız belə, mədə xərçəngi ola bilərsiz.

“Medicina” məlumatına görə, İtaliya və Braziliya alimləri müəyyən ediblər ki, həddindən artıq duz istehlakı hətta düzgün qidalananlarda da mədə xərçənginə tutulma riskini artırır.
Tədqiqatda Braziliyanın San-Paulu, Qoyaniya, Fortaleza və Belem bölgələrindəN mədə xərçəngi riski yüksək olan 1751 insan iştirak edib.

Tədqiqatçılar 130 sualdan ibarət sorğu istifadə edərək iştirakçıların sağlamlığı və pəhrizləri haqqında məlumat toplayıblar.

Tədqiqatda qeyri-sağlam pəhriz işlənmiş ət, şəkərli sərinləşdirici içkilər və fast food kimi qidaların yüksək istehlakı kimi təsvir edilmişdir. Əksinə, sağlam qidalanma çoxlu bitki qidalarından ibarət idi.

Alimlər aşkar ediblər ki, ultra emal olunmuş qidaların (soda, çips, fabrik şirniyyatları) istehlakı xərçəngin ən çox yayılmış növü olan mədə adenokarsinomasının inkişaf riskinin artması ilə əlaqələndirilir.

Ancaq duzun mədə xərçənginin əsas tətikçisi olduğu ortaya çıxıb. Alimlər izah ediblər ki, həddindən artıq natrium istehlakı mədənin selikli qişasına zərərli təsir göstərir, iltihaba qastritə səbəb ola bilən Helicobacter pylori bakteriyası ilə arzuolunmaz qarşılıqlı əlaqəyə keçir. Nəticədə xora xronikləşir və gələcəkdə duz istehlakı da davam etdikcə, mədə xərçəngi olma riski artır.

TEREF yazır ki, bloqumuzun oxucusu olan İlkin Məmmədkərimov çox adamın fikir vermədiyi amma həqiqətən aktual olan bir məsələyə toxunaraq yazır:
"Salam sizə şikayətim qida, şəxsi gigiyena və təmizlik məhsulları, dərmanların keyfiyyəti ilə bağlıdır. Bildiyiniz kimi Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra Qərbə məxsus bir çox brend Rusiya zavodunu bağladı, Rusiyadakı aktivlərini satdı və Rusiya bazarını tərk etdiyini açıqladı. Azərbaycana isə qida, şəxsi gigiyena və təmizlik məhsulları və dərmanlar Rusiya və Qərb ölkələrindən gəlirdi. Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra isə qlobal brendlərin Rusiya zavodu bağlandığı üçün markalar Türkiyə və Asiya ölkələri istehsalı gəlməyə başladı ki, Rusiya və Qərb ölkələri zavodu ilə Türkiyə və Asiya ölkələri zavodu istehsalının keyfiyyəti tamamən fərqlidir. Yəni biz eyni qiymətə bərbad keyfiyyətli markalar almağa başladıq. Qərb ölkələri istehsalı olan markalarda müharibə səbəbindən daşınma xərcləri həddən artıq çox olduğu səbəbini əsas gətirərək qlobal brendlər Türkiyə və Asiya ölkələri istehsalı gətirməyə başladılar."
İlkin bəy yazdıqlarını şərh edərək əsaslı misallar gətirir. Aşağıda bu misalları oxuya bilərsiniz:
"Məsələn illərdir Belçika istehsalı gələn Nutricia brendinin Aktivia və Danone yoqurtları müharibədən sonra Moldova istehsalı gəlməyə başladı ki, keyfiyyəti bərbaddır üstəlik qiymətidə artıb. Şəxsi gigiyena və təmizlik məhsullarından da nümunə gətirə bilərəm. Məsələn illərdir markaları Rusiya və Avropa ölkələri istehsalı gələn P&G brendinin əksər markaları son 3 ildir ki, Türkiyə və Asiya ölkələri istehsalı gəlir. Misal olaraq Ariel yuyucu toz markası əvvəllər Çexiya istehsalı gəlirdisə artıq Türkiyə istehsalı gəlir. Fairy qab şampunu markası əvvəllər Belarus istehsalı gəlirdisə bu gün Türkiyə istehsalı gəlir. Comet markası artıq yığışdırılıb. Əvvəllər Almaniya istehsalı gələn ağız baxım markası Blend-a-med artıq gəlmir onun yerinə Almaniya istehsalı Türkiyə bazarı üçün istehsal olunan Oral-B diş məcunları gəlirki keyfiyyəti ümumiyyətlə bərbaddır. Oral-B-nin diş fırçalarıda əvvəllər İrlandiya istehsalı gəlirdisə indi isə Çin istehsalı gəlir. Unilever brendidə illərdir Rusiya və Avropa ölkələri istehsalı gətirdiyi Clear, Domestos, Rexona, Dove, Camay, Lisnoy Balzam, Çista ya Linya və s. markaları artıq Türkiyə, Birləşik Ərəb Əmirlikləri, Misir, Qazaxıstan, Filippin və s. ölkələrin istehsalı gətirir. Henkel, Johnson & Johnson, Reckitt Benckiser və digər brendlərdə də eyni vəziyyətdir. Dərman vasitələrinə isə gəldikdə burda da eyni vəziyyətdir məsələn qrip və soydəyməyə qarşı olan Johnson & Johnson brendinə məxsus Rinza markası artıq Hindistan istehsalı gəlir keyfiyyəti isə bərbad vəziyyətdədir. Ürək xəstələri üçün əsasən yaşlı insanların mənim nənəmin də illərdir qəbul etdiyi Stada brendinə məxsus Kardio Maqnil dərmanı əvvəllər Almaniya istehsalı gəlirdisə indi isə Rusiya istehsalı gəlir. Ümumiyyətlə GSK, Bayer, Sanofi və digər Qərb ölkələri dərman brendlərinin dərmanları məqsədli şəkildə yoxa çıxarılır əvəzində isə ucuz başa gəlsin deyə daha baha qiymətə sata bilsinlər deyə Türkiyənin Nobel İlaç, Vəfa İlaç və s. dərman şirkətlərinin dərmanları gətirilir. Məsələn bakteriyalara qarşı olan GSK brendinə məxsus Zinnat dərmanı illərdir satışda yoxdur başqa bir Portuqaliya istehsalı olan Atral brendinin NeoChef dərmanıda illərdir yoxa çıxıb bu dərmanların yerinə bakteriyalara qarşı Türkiyənin Nobel İlaç şirkətinin Meqaçet dərmanı yalnız varki onunda keyfiyyəti bərbaddır. İllərdir Rusiya, Belarus, Ukrayna istehsalı gələn Natrium xlor sistemi artıq Türkiyə istehsalı gəlir. Bir neçə ay öncə nənəmin mədəsi ağrıdığı üçün həkimə apardıq həkim nənəmi müayinə etdikdən sonra resept kağızı əlində görürəm fikirləşir elə bildim nənədə qorxulu bir şey var nə olduğunu soruşduqda həkim bildirdi ki, illərdir yazdığım dərmanların hamsını yığışdırıb durub Türkiyənin dərmanlarını gətiriblər ona görə fikirləşirəmki nə yazım. Yəni həkimlər belə müalicə üçün dərman yazmaqda çətinlik çəkirlər."
TEREF yazır ki, daha sonra müəllif yazır:
"Problemlə bağlı Səhiyyə Nazirliyinin qaynar xəttinə şikayət etdikdə bildirirlər ki: "Biz sadəcə dərmanların təhlükəsizliyini yoxlayıb uyğunluq sertfikatı veririk. Dərmanları ölkəyə tədarükçülər gətirir hansı dərmanı gətirməkdə isə tədarükçülər sərbəstdirlər". İki ay öncə asma xəstələridə illərdir aldıqları Avropa ölkələri istehsalı dərmanların tapılmadığını əvəzində isə baha qiymətə Türkiyə istehsalı dərmanları aldıqlarını o dərmanlarında keyfiyyətsiz olduğu haqqında telekanallardan birinə şikayət etmişdilər. Məsələ ilə bağlı telekanal həm TƏBİB həmdə Səhiyyə Nazirliyinə sorğu göndərmişdi. TƏBİB-dən telekanalın sorğusuna cavab olaraq bildirmişdilər ki, TƏBİB ölkəyə dərman idxalı ilə məşğul olmur. Səhiyyə Nazirliyindən isə elə mənə verdikləri cavabı vermişdilər. Məsələnin kökündə isə o dayanırki bizdə bütün dünyadan fərqli olaraq qanunla qlobal brendlərin üzərinə keyfiyyət öhdəliyi, ölkədə mütləq nümayəndəliyin olması ilə bağlı tələb qoyulmur. Bir çox qlobal brendin ölkədə nümayəndəliyi yoxdur olanlarında nümayəndəliyinin harda olduğunu əlaqə nömrəsini heç kəs bilmir. İstehlakçılar maksimum həmin brendin markalarını ölkəyə idxal edən idxalçı şirkətin mağazalara və apteklərə məhsul verən ekspeditoru ilə əlaqə saxlaya bilib hansısa məlumatı ala bilər. Ölkədə qlobal brendlərin markalarının keyfiyyətinə cavabdeh heç bir qurum yoxdur. Ümid edirəm ki, bu sahə ilə bağlı bizdə də qanun mexanizmi yaradılar. Sağolun.
İlkin Məmmədkərimov"
TEREF bütün maraqlı tərəflərin fikirlərini dərc etməyə hazırdıq!

İlk dəfə tibbi göstərişlə göz tənbəlliyi və boyun dostinasiyasının müalicəsində tətbiq edilən botoks daha sonra estetika məqsədilə istifadə edilib. Hazırda botoks daha çox qaş çatmalarından və digər mimikalardan üzdə yaranan qırışları düzəltmək, həmçinin tərləmənin qarşısını almaq üçün tətbiq edilir.

Botoks nədir?

Botoks Clostridium Botulinum adlı bakteriyalardan əldə edilir. Botoks vurulduğu nahiyəyə təsir edir və sinir uclarında ötürülməni təmin edən maddələrin buraxılmasının qarşısını alır. O, həmçinin sinirlər, əzələlər və ya tər vəziləri arasında elektrik ötürülməsini müvəqqəti dayandırır. Bu da üzdəki qırışların müəyyən müddət ərzində yox olmasına səbəb olur.

Bəs hansı fəsadları var?

Botoksun düzgün nahiyələrə tətbiq edilməməsi üzdə bir sıra qüsurlara səbəb olur. Üzdəki simmetriyanın itməsi, göyərmə və şişkinliyin yaranmasına gətirib çıxarır. Sadalanan bəzi əlamətlər 10-14 gün ərzində yoxa çıxsa da botoksdan zəhərlənmə daha böyük fəsadlara yol aça bilər. Həkimlərin bildirdiyinə görə, kosmetik və tibbi məqsədlə istifadə edilən botoks botulizm xəstəliyinin yaranmasına səbəb ola bilər.

Botoksdan zəhərlənmə

Ötən həftə Ləman Məhərrəmova adlı şikayətçi bacısının botoks prosedurundan sonra vəziyyətinin pisləşdiyini və reanimasiyaya yerləşdirildiyini bildirib. Müayinələrdən sonra onun botulizmə yoluxduğu məlum olub. Bundan başqa, Kliniki Tibbi Mərkəzin yaydığı məlumata görə, fevral ayında tibb müəssisəsinə zəhərlənmə səbəbindən müraciət edən 91 nəfərin 3-ü botulizmdən zəhərlənən şəxslərdir.

Azərbaycanda botoks proseduru üçün hansı preparatlardan istifadə olunur?

Azərbaycanda bir neçə ölkənin istehsalı olan bu vasitələrdən istifadə olunur. Botulotoksin preparatları Clostridium botulinum bakteriyalarından alınır və tərkibi A tipli neyrotoksindən və başqa zülallardan ibarətdir. Tərkib eyni olsa da bəzən istehsalçı ölkə və kosmetoloqun özünün müəyyən etdiyi qiymət baxımından qiymətdə müəyyən fərq yaranır.

Botoks üçün lazım olan preparatların keyfiyyəti necə yoxlanılır? Ölkəyə gətirilən bütün belə məhsullar istifadəyə uyğundurmu?

Səhiyyə Nazirliyi Analitik Ekspertiza Mərkəzindən Bizim.Media-nın sorğusuna cavab olaraq bildirilib ki, müvafiq qanunvericiliyə əsasən qeydiyyatdan keçən, botoks üçün lazım olan dərman vasitələri istehsalçı tərəfindən qeydiyyat proseduru zamanı təqdim edilən normativ sənədlərlə müqayisəli şəkildə yoxlanılır.

“Qeydiyyatı mövcud olan, rəsmi şəkildə ölkəyə idxal edilən botulotoksin tərkibli dərman vasitələri saxlanma şəraitinə və yararlıq müddətinə riayət olunmaqla istifadə edilə bilər, - məlumatda qeyd olunub.\\ Bizim.Media