 |
|
|
Sosial şəbəkələrdə Türkiyə marketlərinin birində işləyən satıcının paylaşdığı video diqqət çəkib. Videoda ətin yeməyə yararsız hissələri və yeməyə yararlı hissələri ayrı-ayrılıqda ət maşınından keçirilir. Nəticədə isə arada heç bir fərq görünmür. Satıcı insanların bu yolla aldadıldığını bildirir. İstehlakçı arada heç bir fərq görməsə də sağlamlığına və büdcəsinə ziyan dəyir.
Ölkəmizdə vəziyyət necədir?
Marketlərdən çəkilmiş ət almağa dəyərmi?
TEREF xəbər verir ki, məsələ ilə bağlı news24 saytının suallarını qida eksperti Ağa Salamov cavablayıb:
"İstehlakçıların hazır çəkilmiş ət almağını məsləhət görmürük. Hansı ki, həmin məhsullar brend marka altında satılmır, təsdiqlənmiş deyil və baytar nəzarəti altında kəsilmir. Məsələn, ət aldığınız şirkətə qida institutundan nəzarət var, baytarı var, qida zənciri qırılmayıbsa ,o zaman, etibar etmək olar. Ancaq etibar etmədiyimiz mənbələr də var. Supermarketlərdə işıqlandırma sistemi elədir ki, çəkilmiş ət qıpqırmızı görünür. Şübhədən çıxmaq üçün həmin məhsullardan uzaq durmaq lazımdır. Ən yaxşısı,sümüksüz ət alıb, özümüz qiymə halına salaq. Bu, daha məqsədəuyğundur. Qiymələr bəzən başqa ət ilə də sintez edilir. Məsələn, qoyun ətinin çıxıntıları mal ətinə qarışdırılır. Digər bir aldadıcı vasitə isə süni rəngləndiricilərdir. Həmin rəngləndiricilər vasitəsilə ətin rəngi qırmızı görünür. Rəngləndirilən əti su ilə yuduqda,rəngini buraxır. Vətəndaşlar əti özləri çəkməli və ya marketdə çəkdirməlidir".
Bəzən metrolarda yaranan sıxlıq insanların halının pisləşməsinə səbəb ola bilir. Bu səbəbdən onlara tibbi ləvazimat və ya suya ehtiyacı olur.
Bəs metropolitenlərdə stansiyalara, qatarlara ilkin tibbi yardım üçün dərman qutuları qoymaq olarmı?
Mövzu ilə Redaktor.az-a açıqlama verən "Bakı Metropoliteni" QSC-nin mətbuat xidmətinin rəhbəri Bəxtiyar Məmmədov bildirdi ki, sərnişinlər üçün tibbi xidməti peşəkar qaydada təmin olunur.
"Bakı metropolitenində olan tibbi məntəqələr yalnız işçi personalın, xüsusən də maşinistlərin reys qabağı işə çıxmazdan əvvəl tibbi normativlərə uyğun yoxlanılaraq işə buraxılması üçün nəzərdə tutulub. Sərnişinlər üçün tibbi xidməti yalnız peşəkar qaydada təmin olunur və bununla bağlı Bakı metropoliteninnin aidiyyatı üzrə qurumlarla, xüsusən də Təcili və Təxirəsalınmaz Tibbi Yardım xidməti ilə mümkün ən operativ əlaqə forması mövcuddur. Bakı metropolitenindən daxil olmuş, sifariş əsasında dəvət olunduğu stansiyaya uyğun olaraq ən yaxın məntəqə və yaxud da ən yaxın təcili tibbi yardım briqadası dərhal metropoliten stansiyasına yönləndirilir".
O, həmçinin qeyd etdi ki, qatarlarda və stansiyalarda ilk tibbi yardım qutularının qoyulması ilk növbədə təhlükəsizlik baxımından qiymətləndirilməlidir.
"Bununla bağlı bu günə qədər hər hansı bir ciddi problem olmayıb. Ümumiyyətlə, bu məsələ aidiyyəti qurumlarla müntəzəm olaraq müzakirə olunur və təbii ki, bütün monitorinqlərin nəticələri məhz bu süzgəclərdən keçirilərək dəyərləndirilir və qiymətləndirilir. Qatarlarda və stansiyalarda tibbi yardım qutularının qoyulması ilk növbədə təhlükəsizlik baxımından qiymətləndirilməlidir və müvafiq prosedurlar təmin olunmalıdır. Prosedur dedikdə, sadəcə olaraq, burada bunun hüquqi əsasları deyil, eyni zamanda onun ilk növbədə sərnişin və hərəkət təhlükəsizliyi baxımından bütün parametrlər üzrə qiymətləndirilməsi vacibdir. Bu məsələ də müxtəlif dövrlərdə müzakirə mövzusu olur", - deyə B.Məmmədov bildirdi.
Xərçəng elə xəstəlikdir ki, hələ də onun nədən yarandığına dair dəqiq sübut yoxdur. Ümumilikdə, xərçəng yaradan qidalar barədə araşdırmalar olsa da, insan gün ərzində qarışıq məhsullar yediyi üçün kimsə sırf hər hansə qidadan xərçəngə tutulub deyə dəqiq diaqnoz qoymaq mümkün deyil.
Lakin, xərçəng yaranmasına gətirib çıxaran bəzi məhsullar varki, emal olunmuş ətlər, o cümlədən kolbasanın adı bu siyahıda çəkilir. Kolbasa uzunmüddətli istifadədə xərçəng xəstəliyi riskini artıra bilər. Xüsusilə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) emal olunmuş ətləri insanlarda xərçəngə səbəb ola biləcək maddələr siyahısına daxil edib.
Kolbasa və digər emal olunmuş ətlərin zərərləri
Kolbasa və digər emal olunmuş ətlərin xərçəng riskini artırdığına dair elmi sübutlar mövcuddur. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Beynəlxalq Xərçəng Araşdırmaları Agentliyi (IARC) 2015-ci ildə yayımladığı hesabatda emal olunmuş ətlərə dair araşdırmaların nəticələrini açıqlayıb. Bu faktlar elmi araşdırmalara və uzunmüddətli müşahidələrə əsaslanır.
Emal olunmuş ətlərin istifadəsi və xərçəng riski: Kolbasa kimi emal olunmuş ətlər insan üçün kanserogen (xərçəng yaradan) olaraq təsnif edilmişdir. Xüsusilə bağırsaq (kolorektal) xərçəngi riskini artırdığı qeyd olunur.
Xüsusi kimyəvi maddələr: Kolbasa və digər emal olunmuş ətlərdə olan nitratlar, nitritlər və digər kimyəvi konservantlar bioloji proseslər nəticəsində potensial kanserogen maddələrə çevrilə bilər. Bu, xərçəngə səbəb olan DNT zədələnməsinə və hüceyrə mutasiyalarına yol aça bilər.
Emal olunmuş ətlərin istifadəsi ilə bağlı aparılan geniş miqyaslı tədqiqatlar göstərir ki, gündə 50 qram emal olunmuş ət istehlakı kolorektal xərçəng riskini təxminən 18% artırır.
Kolbasaların yüksək duz və yağ tərkibi ürək-damar xəstəlikləri və piylənmə riskini yüksəldir. Süni dadlandırıcılar və dolgu maddələri həzm problemlərinə səbəb ola bilər, yüksək temperaturda bişirildikdə isə kanserogen maddələr yaranır.
Kolbasanın zərərli maddələrini bədəndən necə təmizləmək olar?
Bu məhsullardakı risk faktorları nitritlər və digər konservantlardır, hansı ki, mədə-bağırsaq sistemi üçün zərərlidir və xərçəng riskini artıra bilər. Daim və çox miqdarda emal olunmuş ət məhsulları istehlak etmək sağlamlıq üçün zərərli hesab olunur, buna görə də bu cür qidaları daha az miqdarda və balanslı şəkildə qəbul etmək tövsiyə olunur.
Evdə necə kolbasa hazırlamaq olar?
Kolbasa və digər emal olunmuş ətlərin tərkibindəki zərərli maddələri bədəndən təmizləmək üçün yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər (ispanaq, brokoli), liflə zəngin qidalar (tam taxıllar, paxlalılar), sitrus meyvələri (portağal, limon), sarıkök və zəncəfil kimi güclü antioksidant və antiinflamatuar bitkilər faydalıdır. Yaşıl çayda olan polifenollar və bol su içmək də toksinlərin çıxarılmasını dəstəkləyir. Həmçinin, sarımsaq və kətan toxumu qaraciyər funksiyasını gücləndirir və həzm sistemini təmizləyir. Bu qidalarla zəngin balanslı qidalanma bədənin təbii detoksifikasiyasını sürətləndirir.
Qeyd edək ki, xərçəng xəstəliyi, bədənin hüceyrələrinin anormal şəkildə böyüməsi və yayılması nəticəsində yaranır. Normal hüceyrələr müəyyən bir müddətdən sonra bölünməyi dayandırır, amma xərçəng hüceyrələri bu prosesi dayandırmadan böyüyür və digər toxumalara yayılır. Xərçəng bir çox fərqli orqan və toxumaları təsir edə bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə xərçəngin müalicəsində vacibdir. /milli.az
Onlar kimi aldadır - elektron siqaret fəsadı....
Son zamanlar siqaret çəkənlərə qarşı cəza mexanizmlərinin sayı artıb. Amma bu, xüsusən də gəncləri siqaretdən yayındıra bilirmi? Niyə bu zərərli vərdişə daha çox gənclər meyl edir? Ümumi rəqəmlər nədən xəbər verir?
Ümumiyyətlə, elektron siqaret çəkənlər say etibarilə üstünlük təşkil edir. Çünki bu cür siqaretlər digərləri ilə müqayisədə daha cəlbedici olmaqla həm də asılılıq yaradır, ondan imtinanı çətinləşdirir. Lakin bu qanun layihəsində elektron siqaretlərlə bağlı heç bir müddəa yer almayıb. Azərbaycanda siqaret çəkənlərin 36.7 faizini kişilər, 2.26 faizini isə uşaqlar təşkil edir. Qadınlarla bağlı rəqəmlərə gəldikdə isə Azərbaycanda gündəlik olaraq siqaret çəkən qadınların sayı təxminən 11 mindir. Bu barədə tobaccoatlas-ın 2015-ci il məlumatında qeyd olunub.
Məlumatda deyilir ki, Azərbaycanda siqaret çəkənlərin 0.58 faizini qızlar təşkil edir ki, bu da rəqəm etibarı ilə 1600-dür. 2016-cı ilin hesabatında isə qeyd olunur ki, Azərbaycanda siqaretdən dünyasını dəyişən qadınlar 8.51 faiz olub. Bu isə həftəlik olaraq 48 qadının siqaretdən dünyasını dəyişməsi deməkdir. Burada qeyd olunur ki, siqaret çəkməyə görə iqtisadi ziyan dəyəri isə 1387 milyon manatdır ki, bura da səhiyyə xərcləri ilə əlaqəli birbaşa xərclər və erkən ölüm və xəstələnmə səbəbindən itirilmiş məhsuldarlıqla bağlı dolayı xərclər, erkən ölümlə əlaqədar olaraq itirilən məhsuldarlıq dəyəri daxildir.
Britaniyadakı elm adamları, Bristol Universitetinin valideyn və uşaq sağlamlığı üzrə fəaliyyət göstərən ALSPAC araşdırma mərkəzinin 14 500 ailənin iştirak etdiyi araşdırmasından sonra bu nəticəyə gəliblər.
1266 gəncin 2004-2008-ci illərdə qeyd edilən məlumatlarını nəzərdən keçirən tədqiqatçılar 13,14 və 17 yaşlarındakı iştirakçıların siqaretdən və spirtli içkidən istifadə etməklərini və ürək damarlarının sağlamlığını araşdırıblar.
Burada iki əsas dəyişiklik irəli çıxıb:
- Həyatları boyu çəkdikləri siqaret sayı;
- Spirtli içkidən istifadə etməyə başladıqları yaş.
Araşdırma nəticələrinə əsasən, həyatı boyunca 100-dən artıq siqaret çəkənlər, ya da daha çox spirtli içki qəbul edənlərin ürəklərində, 20-dən az siqaret çəkənlərin və gündə 2 spirtli içki qəbul edənlərə nisbətdə daha çox damar sərtləşməsi əlamətlərinə rast gəlinib.
BBC-yə açıqlama verən Böyük Britaniya Ürək Fondunun (BHF) direktoru, professor Metin Avkiran dərnəyin maliyyə dəstəyi verdiyi bu araşdırmanın “cəsarət verən nəticələr” təqdim etdiyini söyləyib.
“Bu araşdırma ürək arteriyalarındakı problemlərin gənc yaşlarda belə özünü göstərə biləcəyini və bunun sonrakı illərdə çox ciddi problemlərə səbəb olacağını göstərir. Həqiqətən həyatınızı xilas edə biləcək bəzi dəyişiklikləri etmək üçün heç bir zaman gec deyildir” deyən Avkiran bunları əlavə edib:
“Siqareti tərgitmək ürəyinizi qorumaq üçün edə biləcəyiniz tək və ən yaxşı yoldur. Spirtli içki qəbul edirsinizsə, bunun təklif edilən miqdarı keçməməsinə diqqət etməlisiniz”.
Yalnız yaşı 60-dan yuxarı olan şəxslər deyil, 30 yaşlı siqaret çəkən gənclərin də koronavirusa yoluxma riski yüksəkdir. Bunu Türkiyə Səhiyyə Nazirliyinin Elmi Şurasının üzvü professor Yeşim Taşova bildirib. “İhlas” xəbər agentliyinə danışan professor əlavə edib ki, 50 yaşlı xroniki xəstələr də risk qrupuna daxildir.
Amerika alimləri siqaretə vərdiş əmələ gətirən maddəni aşkar ediblər. Britaniyanın “Deyli Teleqraf” qəzetinin yazdığına görə, 11 siqaret markası üzərində aparılmış tədqiqatlar Amerika bazarında ən çox satılan bu tütün məmulatlarının siqaret çəkənlərin beyninə müxtəlif dərəcədə təsir göstərdiyini aydınlaşdırıb. Belə ki, “Marlboro” siqaretlərində bu maddənin miqdarı 9,6 faiz, “Uinston”da 6,2 faiz, “Kemel”də 2,7 faizdir.
“Marlboro” siqaretlərinin istehsalçısı olan “ Filip Morris” şirkətinin nümayəndəsi isə bu faktlara özünəməxsus tərzdə münasibət bildirərək deyib ki, “təhlükəsiz siqaret yoxdur və onların hamısı eyni dərəcədə vərdiş yaradır”.
ÜST xəbərdarlıq edir ki, son vaxtlar gənclər arasında elektron siqaret aludəçilərinin sayı artıb və bu, çox ciddi təhlükə mənbəyidir. ABŞ-da 200-ə yaxın insan elektron siqaret çəkmək nəticəsində xəstələnib.
Xüsusilə gənclər arasında elektron siqaretdən istifadə etmək vərdişi çox sürətlə yayılır. Bəzən gənclər elə düşünürlər ki, elektron siqaretlər ənənəvi siqaretlərdən daha az zərərlidir. Bəziləri isə bunu siqareti tərgitməyin ən səmərəli üsulu kimi qəbul edir. Əslində isə bu, heç də belə deyil. Tütün dumanlı siqaretlərdən də bahalı olan elektron siqaretlər ürək-damar və onkoloji xəstəliklər riskini artırır.
Elektron siqaret nikotinli və nikotinsiz olmaqla iki qrupa bölünür. Lakin əksər istehsalçılar onların tərkibinə mütləq nikotin daxil edirlər. Elektron siqaretin buxarı tənəffüs yollarının və ağciyərlərin selikli qişasını məhv edir. Artıq bir çox ölkələrdə elektron siqaretlərin fəsadları qeydə alınıb.
Elektron siqaretlərdən gənclər daha çox tütünçəkmənin əvvəlində istifadə edirlər. Bu, bütün hallarda təhlükə mənbəyi sayılır və tütünçəkmənin dəstəklənməsinə xidmət edir. Çox vaxt qapalı məkanlarda siqaret çəkməyə icazə verilmədiyindən gənclər elektron siqaretə meyil göstərirlər. Halbuki çox vaxt elektron siqaretləri də, digər ənənəvi siqaretləri də eyni şirkətlər istehsal edir. Bu baxımdan, elektron siqaretlərin təhlükəsiz olması barədə deyilənlər, sadəcə, marketinq siyasətidir.
Dünya Səhiyyə Təşkilatının metodologiyası əsasında aparılmış araşdırmalara əsasən, Azərbaycanda 13-15 yaşlı yeniyetmələrin 10,3%-i (əsasən oğlanlar) nə vaxtsa siqaret çəkib və onların 32,6 %-i 10 yaşadək bunu edib. Yeniyetmələrin 28,8%-i evdə, 40,8%-i isə qapalı ictimai yerlərdə tütün tüstüsünün təsirinə məruz qalır. Siqaret çəkən yeniyetmələrin 64,8%-i mağazadan siqaret alıb. Halbuki qanunvericilik buna yol vermir. Yeniyetmələrin 32,5%-i düşünür ki, siqaret vitrinləri siqaret çəkməyə həvəsləndirir. Siqaret çəkməyən yeniyetmələrin 8%-i növbəti il siqaret çəkməyə başlaya bilər.
Ziqmund Freyd insanların vərdişlərini maraqlı izah edirdi. O deyirdi ki, oral tip xarakterli insanlarda vərdişlər daha çox olur. Ən çox da siqaret çəkmək. Bu gün bu vərdişlər azyaşlılar arasında sürətlə yayılır. Səbəb isə çox sadədir. Psixoloji mühitdə yaranan boşluq. Azyaşlı hər hansı bir formada özünün psixi enerjisini realizə etməlidir. Təəssüf ki, bu zaman onları doğru istiqamətə yönləndirmək olmur. Çünki valideyn və uşaq arasında çox dəhşətli uçurum var. Uşaqların bu tip addım atmalarına səbəb isə birbaşa valideynlərin özləridir.
Valideynlər bunu qəbul etməsə də, azyaşlı uşaqların yanında siqaret çəkərək ilk olaraq özləri bu vərdişi onlara təlqin edirlər. Uşaqlarda bunu örnək alır və özünü kişi kimi sübut etməyə çalışır. Bu, eynən qızlarda da belədir.
Hazırladı: Sevinc
Qoz qida dəyəri, qidalandırıcı xüsusiyyətləri və ləzzətli dadı ilə insan sağlamlığına çox faydalıdır.
Musavat.com qafqazinfo-ya istinadən xəbər verir ki, bu çərəzin tərkibində sağlam yağlar, liflər, vitaminlər və minerallar var.
Qoz ürək xəstəliklərindən beyin xəstəliklərinə, yaddaş problemlərindən şəkər xəstəliyinə qədər bir çox sağlamlıq vəziyyətinə faydalı hesab edilir.
Qoz digər çərəzlərdən daha yüksək antioksidant aktivliyə malikdir. Həmçinin bir ovuc qoz ovqatı yaxşılaşdırır.
Yüksək qan təzyiqi ürək xəstəliyi və insult üçün mühüm risk faktorudur. Qoz yemək yüksək qan təzyiqi olan insanlarda təzyiqi aşağı salmağa kömək edə bilər.
Qoz zəngin antioksidant mənbəyidir. Antioksidantlar sərbəst radikalları zərərsizləşdirərək hüceyrə və toxumaların zədələnməsi riskini azalda bilər. Bu, yaşlanma prosesini yavaşlatmağa və müxtəlif xroniki xəstəliklərin riskini azaltmağa kömək edir.
Qozda müxtəlif vitaminlər (məsələn, C və E vitamini) və minerallar var. Bu qidalar immunitet sistemini gücləndirə və bədəni xəstəliklərdən qoruya bilər.
Qozun digər bir xüsusiyyəti də iltihabı azaltmasıdır. Qoz tərkibindəki polifenollarla oksidləşdirici stress və iltihabla mübarizə aparır.
Qozda olan E vitamini dəri sağlamlığını dəstəkləyir, dəri hüceyrələrini qoruyur və saç sağlamlığını dəstəkləyə bilir.
Qoz təbii olaraq melatonin adlı bir hormon ehtiva edir. Melatonin yuxu rejimini tənzimləyən və yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdıran bir hormondur. Buna görə də qoz istehlakı melatonin səviyyəsini artıraraq yuxu rejimini dəstəkləyir.
Beləliklə qoz:
1. Ürək sağlamlığını dəstəkləyir.
2. Beyin funksiyalarını yaxşılaşdırır.
3. Antioksidantlarla zəngindir.
4. İmmunitet sistemini gücləndirir.
5. Xərçəng riskini azalda bilər.
6. Dərinin və saçın sağlamlığını dəstəkləyir.
7. Çəkiyə nəzarətdə kömək edə bilər.
8. Depressiyanın təsirlərini aradan qaldırır.
9. Yuxu keyfiyyətini yaxşılaşdırır.
10. Reproduktiv sağlamlığı dəstəkləyir.
11. Anemiyanın qarşısını alır.
Sosial layihələrə xüsusi önəmlə yanaşan “Nar” “Karlara Dəstək” İctimai Birliyi ilə birgə nitq və eşitmə məhdudiyyətli şəxslər üçün dizayner modelyer ixtisası üzrə peşə təlimlərinə start verir. Mobil operatorun dəstəyi ilə həyata keçirilən layihənin məqsədi nitq və eşitmə məhdudiyyətli şəxslərin gələcək karyeralarına və maddi sərbəstliklərinə töhfə verməklə onların cəmiyyətə inteqrasiyasını təmin etməkdir.
Layihə çərçivəsində 18-40 yaş arasındakı nitq və eşitmə məhdudiyyətli şəxslərə 3 ay boyunca zəngin təcrübəyə malik dizayner modelyer tərəfindən peşə təlimləri tədris ediləcək. Bu təlimlər iştirakçıların peşə bacarıqlarını inkişaf etdirməklə yanaşı, onların özünə inamlarını da artırmağa kömək edəcək. Təlimi uğurla başa vuranlara Əlilliyi olan şəxslərin Peşə-əmək Reabilitasiyası Mərkəzi tərəfindən müvafiq sahə üzrə şəhadətnamə təqdim olunacaq, bu da onların gələcək iş imkanlarını genişləndirəcək.
Qeyd edək ki, “Nar”ın “Təlim Məktəbi” layihəsi nüfuzlu beynəlxalq müsabiqə olan “Eventiada IPRA Golden World Awards 2019” müsabiqəsində “KSM üzrə ən yaxşı layihə” nominasiyasında qalib gəlmişdir. “Nar” bu mükafatdan və layihənin cəmiyyətə verdiyi müsbət təsirdən ruhlanaraq uzun illərdir ki, “Təlim Məktəbi” layihəsini davam etdirir. Mobil operatorun həyata keçirdiyi bütün sosial layihələrlə buradan ətraflı tanış ola bilərsiniz.
“Nar” hal-hazırda 2,2 milyon abunəçiyə yüksək keyfiyyətli rabitə xidmətləri göstərməkdədir və son 5 ildə Müştəri Loyallığı İndeksinə görə ölkədə lider mobil operatordur. Mobil operator müştəriyönümlülük strategiyasına sadiq qalaraq sərfəli qiymət qarşılığında üstün xidmət təqdim edir.
Zəfəran təbii bir müalicə vasitəsi olaraq istifadə olunan və sağlamlıq üçün çoxsaylı faydaları ilə tanınan qiymətli bir ədviyyatdır. Foodinfo.az xəbər verir ki, zəfəranın xüsusilə göz sağlamlığına olan faydaları elmi araşdırmalarla dəstəklənmişdir. Onun tərkibindəki güclü antioksidantlar gözləri qoruyur və yaşla əlaqəli görmə problemlərinin qarşısını almağa kömək edir.
1. Makula degenerasiyasına qarşı qoruma
Yaşla bağlı makula degenerasiyası (AMD) yaşlı insanlarda görmə itkisinin əsas səbəblərindən biridir. Zəfəran gözlərin fotoreseptorlarını qoruyaraq AMD-nin irəliləməsini yavaşladır. Tədqiqatlar göstərir ki, zəfəran gözlərdəki hüceyrələri oksidativ stressdən qoruyur və gözün torlu qişa sağlamlığını dəstəkləyir.
2. Görmə keyfiyyətini yaxşılaşdırır
Bu ədviyyatın tərkibindəki krokin və kroketin kimi güclü antioksidantlar gözlərdə qan dövranını yaxşılaşdırır, bu da görmə qabiliyyətini artırır. Bu maddələr gözə daxil olan işığın daha effektiv şəkildə qəbul edilməsinə kömək edir və görməni kəskinləşdirir. Beləliklə, zəfəran göz yorğunluğunu azaldaraq ümumi görmə qabiliyyətini yaxşılaşdırır.
3. Göz yaşlanmasını ləngidir
Zəfəran gözün yaşlanma prosesini yavaşladır və görmə funksiyasını daha uzun müddət qoruyur. Təbii antioksidantları sayəsində zəfəran göz hüceyrələrindəki zərərli sərbəst radikalları zərərsizləşdirir və hüceyrələrin yenilənməsini dəstəkləyir. Bu, yaşlanma ilə bağlı görmə zəifləməsinin qarşısını almağa kömək edir.
4. Retina hüceyrələrinin bərpası
Zəfəran torlu qişanın hüceyrə membranlarını stabilləşdirir və onların bərpasına kömək edir. Xüsusilə gözlərdə işıq həssaslığı olan fotoreseptorların sağ qalmasını dəstəkləyir, bu da zəfəranın uzun müddətli göz sağlamlığına faydalı olduğunu göstərir.
Yüksək keyfiyyətli makaron sağlam pəhrizin bir hissəsi ola bilər, lakin bəzi növlər var ki, onlardan tamamilə imtina etmək daha yaxşıdır. Çünki onlar minimum qidalandırıcı maddələr ehtiva edir və yalnız bədənə zərər verir.
Bu barədə amerikalı həkim Lusiya Qarsiya məlumat verib.
Mütəxəssis bu cür məhsullar arasında "mivina" kimi tanınan hazır əriştələri vurğulayır. Onun əsas üstünlükləri aşağı qiymət və tez hazırlanmasıdır. Bununla belə, həkimlər xəbərdarlıq edirlər: sağlamlığın qiyməti çox yüksəkdir.
Ümumdünya Əriştə Assosiasiyasının (WINA) məlumatına görə, 2020-ci ildə məhsulun 116 milyard porsiyadan çoxu istehlak edilib ki, bu da ildə adambaşına 15 porsiyaya bərabərdir.
Tez hazırlanan əriştə nədir?
Bu əriştə qızardılmış məhsuldur. Əriştə xəmiri əvvəlcə buxarda bişirilir, sonra qızardılır, sonra formaya salınaraq qablaşdırılır. Bu məhsul yüksək kalorili və yağlıdır. Daimi istehlak piylənməyə səbəb ola bilər. 100 qram hazır əriştə təxminən 480 kalori, 22 qram yağ, 6 qram duz və cəmi 10 qram protein ehtiva edir. Eyni zamanda, vitaminlər, minerallar və pəhriz lifinin miqdarı minimaldır.
Vitaminlər, minerallar və pəhriz lifi bədənin ehtiyac duyduğu əsas komponentlərdir. Bu maddələrin çatışmazlığı ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Bundan əlavə, hazır əriştə çox duza malikdir: hər porsiya üçün təxminən 6 qram. Davamlı olaraq bu qədər duzu olan qidaları qəbul etmək orqanizmə ciddi ziyan vura bilər./lent.az
Üçayaqlı cücələr, ayaqları bir-birinə yapışmış buzovlar və başqa anormal heyvanlar... Heyvanların qeyri-adi vəziyyətlərdə doğulması ilə bağlı xəbərlərlə zaman-zaman sosial mediada, televiziyalarda rastlaşmışıq. Dünyanın bir çox yerində, eləcə də ölkəmizdə heyvanların mutasiyaya uğraması baş verib. Bəzi insanlar isə bunu heyvanlara vurulan peyvəndlərlə əlaqələndirirlər.
Bəs bəzi heyvanlarda yaranan anormallıqların səbəbi nədir?
Bu barədə veterinar həkim İlkin Qəmbərli Redaktor.az-a açıqlamasında danışdı.
O bildirdi ki, mutasiya hüceyrə genetikasında normaldan fərqli olan irsiyyət dəyişiklikdir:
"Mutasiyalar mənşəcə iki cür təsnifata ayrılır: spontan və induksiya olunmuş mutasiyalar. Spontan mutasiyalar təbiətdə təbii faktorların, orqanizmin daxili, fizioloji və biokimyəvi dəyişikliklərin təsiri altında yaranır. Ona misal olaraq bəzən rastlaşdığımız ikibaşlı heyvanların doğulması və ya hər hansı əzasının sayının artıqlığı, əskikliyi, ölçüsünün normadan kiçik və ya böyük olması, quruluşunun normadan tamam fərqlənməsi kimi halları göstərmək olar. İnduksiya olunan mutasiyalar isə müxtəlif faktorların - rentgen şüaları, kimyəvi maddələrin, temperaturun və s. yan təsirləri nəticəsində eksperimental formada yaranır. Bu formada mutasion dəyişikliklər heyvanlar üzərində məhsuldarlığın və səmərəliliyin artırılmasında daha çox istifadə olunur. Buna misal olaraq inəklərdə ətlik istiqamətdə əzələ kütləsinin, süd məhsuldarlığının artırılması, uzun tüklü qoyunların yetişdirilməsi və ya ev heyvanlarında itlərin və pişiklərin daha dekorativ formaların alınmasında seleksiya işlərindən əlavə, genetik müdaxilələr olunur. Bu da həmişə istənilən nəticəni verməyə bilər. Bu istiqamətdə aparılan elmi təcrübələr sayəsində nəticəyə qədər aralıq mutant formalar peyda olmasına səbəb olur".
Veterinarın sözlərinə görə, istər təsərrüfatlarda, istər ev heyvanlarında və təbiətdə mutant fərdlərin əmələ gəlməsində qida faktorunun, iqlim şəraitinin və ekoloji çirklənmənin rolu böyükdür:
"Daha təfərrüatlı desək, özümüzün belə bəslədiyimiz heyvanlara ən yaxşı halda yüksək keyfiyyətli, vitamin, mineral karbohidratlarla zəngin, qidalıq dəyəri və enerjiləri yüksək olan premium yemlər veririk. Bu yemlərin tərkibində öz növbəsində uzun müddət saxlanılması, qablaşdırılması üçün mütləq şəkildə konservantlar, dadlandırıcı, rəngləndirici, qoxusunun xoş olması üçün və s. kimyəvi qatqılar ehtiva edir. Qəbul olunan qidanın həzm prosesində birbaşa genə təsirini nəzərə alsaq, anomaliyaların olması qaçılmazdır.
Bununla yanaşı, heyvanların sağlamlığının qorunması məqsədilə infeksion və invazion xəstəliklərə qarşı icra olunan qurdqovucu, bit-birəyə, gənəyə qarşı profilaktik tədbirlər və ya peyvəndləmələr orqanizmə təsirsiz ötüşmür. Baş verə biləcək virus etiologiyalı xəstəliklərin də genə təsiri bu qəbildəndir".
İlkin Qəmbərli bu günün prioritet mövzusu olan ekoloji çirklənmədən də bəhs etdi:
"Bir halda ki, havanın və suyun çirklənməsinin normadan qat-qat artıq olması, üstəlik də dünyada baş verən xaos, ardıcıl müharibələr, istifadə olunan ekoloji təhlükəli silahlar bu sahədə düşünməyə və tədbir görməyə təbil çalır. Gedişatın bu forması bizi gələcəkdə mutant ordusu ilə üzbəüz qoya bilər. Bu baxımdan ölkəmizdə yaxın zamanlarda keçiriləcək COP29 beynəlxalq ekoloji təhlükəsizliyin qorunması proqramının təşkil olunması öz vacib əhəmiyyətinə görə təqdirəlayiqdir".
"Dərisinə sığmayanlar"ın sayı sürətlə artır: Həkimlər həyəcan təbili çaldı
Son beş ildə Rusiyada artıq tibbi müayinədən keçmiş piylənmə xəstələrinin sayı 24% artaraq 1,2 milyon nəfərdən çox olub.
Bu barədə Səhiyyə Nazirliyinin rəhbəri Mixail Muraşko məlumat verib.
Tibbi müayinələrin nəticələrinə əsasən məlum olub ki, hər dördüncü rusda pis qidalanma riski var, hər beşdə birində artıq çəki, hər onda birində piylənmə var.
Muraşko qeyd edib ki, hazırda xroniki qeyri-infeksion xəstəliklərin, o cümlədən piylənmənin inkişafı üçün risk faktorları olan böyüklərin dispanser müşahidəsinə yeni yanaşmaların hazırlanması istiqamətində iş aparılır. (Publika.az)