Ardını oxu...
Həmin vaxt Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyinə 2015-ci ildə məlum hadisələrdən sonra ləğv edilmiş və bir sıra rəhbər şəxsləri haqda cinayət işi qaldırılaraq həbs edilmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi cavabdeh olub. Həmin qurumun başında isə hələ də ev dustaqlığında olan Eldar Mahmudov dayanırdı...

2012-2013-cü illərdən qanunsuz olaraq Qarabağa gələn bu dırnaqarası “ispan jurnalisti” Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi nədən qara siyahıya salmayıb...

“Ispaniyanın Bask ölkəsində yaşayan sərbəst jurnalist Pablo Gonzales Yaguenin Xocavənd rayonuna səfəri olmuşdur. Səfərdə məqsəd: Azərbaycanın perspektivi, inkişafı, Ermənistanla əlaqəsi və işğal olunmuş Azərbaycan bölgələri haqqında məlumat, məcburi köçkünlərin həyat şəraiti və münaqişəyə münasibətləri və düşüncələrini öyrənməkdən ibarət olmuşdur”.
Ardını oxu...
Moderator.az oxucularının nəzərinə çatdırırıq ki, bu cümlələr bu gün səhər saatlarında barəsində məlumat verdiyimiz 2012-ci ildən bəri dəfələrlə İspaniya jurnalisti Pablo Qonzales adı altında qanunsuz olaraq o vaxt işğal altında olan Qarabağ ərazisinə gələn, 2020-ci ilin Vətən müharibəsi zamanı erməni tərəfdən döyüş əməliyyatlarını müşahidə edən, müharibə bitdikdən sonra isə yenə də eyni ad-soyadlı ispan jurnalist adı altında xarici jurnalistlərlə birgə Şuşaya gələn Rusiya Ordusunda Baş Kəşfiyyat İdarəsinin (“QRU”) agenti Pavel Rubtsovun(bax:burada:) 2012-cü ildə yenə də Qarabağda separatçı-terrorçu rejim mənsubları ilə görüşdükdən sonra Xocavənd rayonunun Azərbaycanın nəzarətində olan hissəsinə gələrək rayon sakinləri ilə görüşməsindən bəhs edir. Məlumat 10 aprel 2012-ci ildə Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyətinin rəsmi saytında dərc edilib(bax: burada:). Təqdim edilən foto-görüntü də görüşün keçirildiyini təsdiqləyir. Tədbirin konkret hansı məkanda keçirildiyi açıqlanmır. Bəlkə də görüş Xocavənd RİH-in binasında keçirilib. Bütün hallarda özünü ispan jurnalisti kimi təqdim edən Pavel Rubtsov Xocavənd Rayon İcra Hakimiyyətinin binasına daxil olaraq müvafiq şöbə rəsmi ilə görüşüb və qeydiyyatdan keçib.
Ardını oxu...
Qeyd etdiyimiz kimi, 2022-ci ilin yazında Polşa xüsusi xidmət orqanları ukraynalı həmkarları ilə birgə əməliyyat zamanı həbs etdikləri Qonzalesin “QRU” agenti olduğunu üzə çıxarıblar. Bəlli olub ki, əslində o, Rusiya vətəndaşı Pavel Rubtsovdur.

Maraqlıdır ki, 2012-2013-cü illərdən qanunsuz olaraq Qarabağa gələn bu dırnaqarası “ispan jurnalisti” Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi nədən qara siyahıya salmayıb...

Xatırladaq ki, həmin vaxt Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizliyinə 2015-ci ildə məlum hadisələrdən sonra ləğv edilmişə bir sıra rəhbər şəxsləri haqda cinayət işi qaldırılaraq həbs edilmiş Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi cavabdeh olub. Həmin qurumun başında isə hələ də ev dustaqlığında olan Eldar Mahmudov dayanırdı...
Ardını oxu...
"İspan jurnalisti” “Pablo Qonzales”in son 11-12 ildə Azərbaycanın Qarabağ ərazisində, Ermənistanda və Avropa ölkələrindəki əməlləri haqda geniş yazını yaxın müddətdə təqdim etməyə çalışacağıq...

Qeyd: Materialda adı çəkilən Xocavənd RİH və digər qurum rəsmilərinin məsələ haqda şərhini dinləməyə hazırıq...

Sultan Laçın
 
Ardını oxu...
97 saylı Tərtər-Ağdərə-Goranboy Seçki Dairəsi üzrə YAP-ın deputatlığa namizədi Anar Məmmədov təbliğat kampaniyasında məktəb müəllimlərindən və seçki məntəqələrinin üzvlərindən istifadə edir.

Tribunainfo.az-a verilən məlumata görə, görüşlərdə iştirak edənlər məcburi şəkildə gətirilən təhsil işçiləri və məntəqə üzvləridir. Bu faktın təsdiq olunması isə Seçki Məcəlləsində olan müddəaları pozmaq sayılır. Deputatlığa namizəd məntəqə üzvlərindən təvşiqatı üçün istifadə edə bilməz və yolverilməz haldır. Eyni zamanda, seçicilərlə görüş adı altında təhsil işçilərini məcburi şəkildə gətirtmək inzibati resurslardan istifadə sayılır.
Ardını oxu...
 
Ardını oxu...
Cəbrayıl rayonunun Horovlu kəndi üzrə fərdi yaşayış evlərinin, qeyri-yaşayış binalarının, sahədaxili mühəndis kommunikasiyaları sistemlərinin (su, kanalizasiya, qaz xətləri, elektrik və rabitə şəbəkəsi), daxili yol və səkilərin tikinti-quraşdırma işləri aparılacaq.

İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, Cəbrayıl, Qubadlı və Zəngilan rayonlarında Bərpa, Tikinti və İdarəetmə Xidməti bununla bağlı iş aparır.

Dövlət Xidməti görüləcək işlərin 45.197.733 manata başa gələcəyini proqnozlaşdırıb.

Xatırladaq ki, Cəbrayıla ilk köç bu ilin ikinci yarımilinə nəzərdə tutulub.
 
Ardını oxu...
Baku TV Vətən müharibəsi şəhidi Zaur Mədətov haqqında reportaj hazırlayıb.

Azərbaycan Ordusunun əsgəri olan Zaur Mədətov İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Cəbrayılın və Füzulinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə savaşıb, oktyabrın 8-də şəhid olub. O, "Vətən uğrunda" və "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medallarına layiq görülüb.

Zaur Mədətovun anası Raziyyə Mədətova oğlunun necə şəhid olmasından danışıb:

"Oktyabrın 8-i gündüz vaxtı üzbəüz döyüşlərdə mühasirəyə düşüblər, səngərdə gizləniblər. Zaur görüb ki, atışmadır, səngərdə qalmayıb. Oradan çıxıb digər səngərə keçmək istəyəndə alnından güllə yarası alıb, 4 saat orada qalıb. Çünki həmin vəziyyətdə heç kim yaxına gedə bilmirdi, hamı öz səngərində qalmışdı. 4 saatdan sonra onu Füzuli hospitalına yola salıblar".

Raziyyə Mədətova şəhid anası olduğuna görə qürur duyduğunu deyib:

"Şəhid anası olmaq bir yandan qürurvericidir, digər yandan isə mən bunu dilimə gətirə bilmirəm. Nə vaxt bir yerə getsəm, şəhid anası olduğumu deməyə çəkinirəm. Bunu deyəndə ürəyim parçalanır".

Ətraflı süjetdə:

 
 
 

Ardını oxu...
  

Qarabağda Rusiyanın Baş Konsulluğu açıla bilər, məsələ müzakirə olunur.

“Report” xəbər verir ki, bunu Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğlu Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Bakıya səfəri ərəfəsində “TASS” agentliyinə müsahibəsində deyib.

“Rusiya Federasiyası konsulluq açmaq istəyini ifadə edib, çünki Azərbaycanın Rusiyada iki baş konsulluğu var – Yekaterinburqda və Sankt-Peterburqda”, - Azərbaycan diplomatik missiyasının rəhbəri qeyd edib.

Federasiya Şurasının Beynəlaxlq Məsələlər komitəsinin rəhbəri Qriqori Karasin mayın 27-də Azərbaycan parlamentinin nümayəndə heyəti ilə görüşdə Baş Konsulluqla bağlı planları açıqlayıb. Karasin bildirib ki, 2024-cü ilin sonuna doğru diplomatik nümayəndəliyin açılması məqsədilə yaxın günlərdə hazırlıq başlayacaq.

 
 
 

Ardını oxu...
“Ruben Vardanyanın Xankəndidəki iş otağından tapılmış “Naxçıvan atlası” bizə təqdim olunub və hazırda bu atlası təhlil edirik”.

Azərbaycan Kartoqrafları İctimai Birliyinin sədri Müqabil Bayramov mətbuata açıqlamasında belə deyib.

O bildirib ki, bu atlası 2012-ci ildə Erməni Memarlıq Fondu nəşr edib.

Atlasda yer alan xəritələr başdan-ayağa saxtakarlıqlar üzərində qurulub:

“Atlasda iddia olunub ki, guya Naxçıvan daim erməni dövlətlərinin və knyazlıqlarının tərkibində əyalət olub. Bu xəritələr Azərbaycana qarşı ərazi iddialarıdır. Atlasda ilk xəritə guya yunan mütəfəkkiri Ptolomeyin II əsrdə yazdığı "Coğrafiya" əsəri əsasında tərtib olunub və orada "Böyük Ermənistan"dakı yer adları erməni toponimləri ilə verilib.

Ancaq elmi ictimaiyyətə çoxdan məlumdur ki, Ptolomeyin "Coğrafiya" əsəri günümüzə gəlib çatmayıb, əsərin orijinalı IV əsrdə itib və yalnız 1000 il sonra versiyalarından biri tapılıb, iki dəfə də həmin versiya bir-birinə tam uyğun gəlməyən formada latın dilinə tərcümə olunub”.

Müqabil Bayramov onu da deyib ki, atlasda saxtalaşdırılmış bir sıra xəritələrdə Naxçıvan ərazisi heç bir əsas olmadan qırmızı xətlərlə işarələnib:

“Bu atlas Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının guya tarixi legitimliyini saxtakarlıqlarla əsaslandırmaq üçün ucuz təbliğat materialıdır.

Kartoqrafiya ciddi sahədir, onu siyasi oyunbazlığın alətinə çevirmək olmaz. Düşündürücüdür, Vardanyan Naxçıvanla niyə bu qədər maraqlanıb?! Görünür, Azərbaycan Ordusunun 2023-cü ilin sentyabrında keçirdiyi antiterror əməliyyatı onun çox arzusunu ürəyində qoyub”.

Qeyd edək ki, saxta atlasın tərtib olunması və separatçı rejimin ləğvindən sonra tapılması Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının davam etməsindən xəbər verir.

Lakin ermənilərin bu iddiası yalnız Qarabağ bölgəsi ilə kifayətlənməyib.

Onlar daima Naxçıvana qarşı da işğalçılıq və etnik təmizləmə siyasətini həyata keçirmək arzusu ilə yaşayıb. Hələ Sovet dövründə Şərur-Dərələyəz mahalının torpaqları və yaşayış məntəqələrinin qanunsuz olaraq Ermənistan SSR-ə pay verilməsi də bu məqsədə xidmət edib.

İşğal dövründə isə erməni şovinistləri Qarabağın ilhaqını başa çatdırdıqdan sonra Naxçıvan MR-nın ərazisini də işğal edəcəklərinə dair planlarını gizlətmirdilər.

“Miatsum” ideologiyasına görə, guya Qarabağdan sonra Gürcüstandan Samsxe-Cavaxetiya, növbəti mərhələdə isə Naxçıvan işğala məruz qalmalı idi. Ancaq 44 günlük müharibədə Ermənistanın sarsıdıcı məğlubiyyətə uğraması bu xülyaların pul olması ilə nəticələndi.

Buna baxmayaraq, ermənilər Naxçıvana olan iddiasından əl çəkmək istəmir.

Hətta Ermənistanda “Naxçıvan-Girdman-Şirvan erməniləri” adlı qondarma ictimai qurum da fəaliyyət göstərir. Yəni ermənilər Azərbaycana qarşı təxribatçı əməllərini davam etdirir.

Ermənişünas alim Qafar Çaxmaqlı “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında Naxçıvana ərazi iddiası ilə bağlı Ermənistanda tədbir də keçirldiyini deyib.

Onun sözlərinə görə, ermənilər Qarabağa və Naxçıvana olan ərazi iddialarından əl çəkmək istəmir:

“Çünki “Böyük Ermənistan”ın xəritəsinə həmişə Qarabağ və Naxçıvan da daxil edilib. Bundan başqa, Gürcüstanda “Samsxe-Cavaxetiya” adlandırdıqları Ahıska torpaqlarına da ermənilər iddia edir. Hətta ermənilər Türkiyənin 6 vilayətini “Qərbi Ermənistan” adlandırırlar və öz idddialarını əsaslandırmaq üçün belə saxta yolla tərtib olunmuş xəritələrdən istifadə edirlər.

Ruben Vardanyanın otağından tapılmış həmin atlas da 2012-ci ildə hazırlanıb. Bu xəritə guya tarixi faktların təsdiqi kimi təqdim olunur. Onlar həmin xəritədə “Armeniya” deyilən coğrafi terminə istinad edirlər. Halbuki “Armeniya” ifadəsinin ermənilərə hər hansı aididyyəti yoxdur. Ərəblər bu əraziyə “Ərməniyyə” deyiblər, türklər “ərmən” deyib. Həm də bu coğrafi torpaqlara Naxçıvan daxil deyil.

Naxçıvan “Armeniya”nın şimalında yerləşir. Hazırkı Ermənistan Respublikasının ərazisi də oraya daxil deyildi. Qədim yunan mənbələri əsasında ermənilər saxta xəritələr tərtib etməklə öz iddialarını sübuta yetirmək istəyirlər. Bu, Azərbaycana qarşı birbaşa ərazi iddiasıdır.

Lakin Ermənistan cəmiyyətində separatçılığın tüğyan dövrlərdən bəri davam edən bu cür planların səmərə vermədiyini anlamağa başlayıblar. Ona görə də şovinist düşüncədən dövlət səviyyəsində imtina etmək niyyəti hiss olunur.

Artıq Ermənistanda “Erməni tarixi” adlı dərs kitablarının adları dəyişdirilib. Dərsliklərin üz qabığına “Ermənistan tarixi” yazılsa da, içərisi dəyişdirilməyib. Guya ermənilərin tarixi torpaqları var, “Böyük Ermənistan” deyilən ərazilər olub. Onlar anlamalıdır ki, Ermənistan adlı dövlət heç vaxt mövcud olmayıb.

Ayrı-ayrı imperiyaların tərkibində knyazlıqlar, bəylərbəyliklər olsa da, erməni dövləti olmayıb. 1918-ci ildə Ermənistanın Azərbaycan torpaqları hesabına yaradılması da bütün dünyada qəbul olunub. Ermənilər 1918-1920-ci illərdə Naxçıvana da ərazi iddiası irəli sürüblər.

Lakin 1921-ci ildə imzalanmış Qars müqaviləsi bu niyyətin üstündən xətt çəkib. Həmin sənəddə açıq şəkildə yazılıb ki, Naxçıvan başqa bir dövlətin tərkibinə yalnız Türkiyənin razılığı ilə daxil ola bilər.

Yəni Türkiyə Naxçıvanın təhlükəsizliyinin təminatçısıdır. Hətta erməni siyasi xadimlərinin bir çoxu Naxçıvanın, Zəngəzurun Azərbaycan torpaqları olduğunu etiraf ediblər. Hətta 1920-ci illərdə Anastas Mikoyan Vladimir Leninə raport göndərərək Zəngəzurun və Qarabağın Azərbaycan SSR-in tərkibində qalmasının vacidliyini qeyd edib.

Mikoyan bildirib ki, bu ərazilərin Ermənistana birləşdirilməsi Bakıdan məhrum olmasına səbəb olacaq. Yəni Bakının imkanlarından istifadə etməsi mümkün olmayacaq. Şaumyanın Orjanikidzeyə məktubunda da açıq şəkildə qeyd edilir ki, Zəngəzur və Naxçıvan Azərbaycan torpaqlarıdır.

Yəni Naxçıvan da, Zəngəzur da, Qarabağ da Azərbaycanın tarixi ərazilərdir. Hər hansı saxta xəritə bu tarixi həqiqəti dəyişdirə bilməz. Ermənistanda Elmlər Akademiyasının nəzdində Kartoqrafiya İnstitutu var. Onların işi saxta xəritələr nəşr etməkdir. Son zamanlar sərhədlərin delimitasiyası və demarkasiyası məsələləri gündəmə gəldikdən sonra bu cür təxribatçı xəritələr tərtib etməklə ictimaiyyəti Nikol Paşinyana qarşı qaldırmaq istəyirlər”.
 

Ardını oxu...
Şanlı ordumuz şəhidlər verərək torpaqlarımızı ona görə azad etmədi ki, bir qrup vətəndaş azad olunmuş ərazilərimizi zibilləməyə başlasın. Ailəmlə Qarabağda qaldığım müddətdə yol boyu şüşə qabların yerlərə səpələndiyini, salafanların havada uçuşduğunu müşahidə etdim. Birisinin maşınının şüşəsini açaraq Xocalı istiqamətində muğam oxuya-oxuya kənara su şüşəsini atdığının şahidi oldum. İndi guya bu muğam oxumaqla torpaqların azad olunmasına sevinir, o biri tərəfdən də azad olunan torpaqlarımızı zibilləməklə ərazini yararsız hala gətirir. Bəziləri evindən kənarı ona görə zibillləməkdə qüsur görmür ki, kənarı özününkü saymır. Laçın yolunda uşaqlıq xatirələrimi yeniləmək üçün maşınla Turşsuya döndük. Xeyli maşın və insan var idi, tıxac yaranmışdı, sevindim, ancaq nə olsun ətrafda nə qədər şüşə butılkası, içi dolu salafan gördüm. İndi buna nə ad verək? Sizin tökdüyünüz zibilləri kim təmizləməlidir, yoxsa elə bilirsiz həmin zibillər özü-özünə yox olacaq? Bakıda noyabrda iqlim dəyişikliyi ilə bağlı böyük tədbir keçiriləcək. Bu tədbirə qədər özümüz məmləkətimizdə torpaqlarımızın təmizlənməsi barədə düşünməli, bununla bağlı mövcud qanunları sərtləşdirməliyik. Ətrafı zibilliyən yerində 100 və ya 200 manat cəzalandırılmasa ağlı başına gəlməyəcək, ətrafı ziblilləməkdə davam edəcək.

Elxan Şahinoğlu - Dia-az.İnfo
 
    
Ardını oxu...
Əvvəlcə mən də Şuşada çayı 32 manata satanları, Laçında evini 200 manata kirayə verənləri tənqid etməyə bərk həvəsləndim. Amma bir azacıq dərindən düşünəndə sonra fikrimdən vaz keçdim.
Fikirləşdim ki, hələ 2014- cu ilə Azərbaycanın hər guşəsində bir çaynik çay 1- 2 manat olanda Bakı bulvarında həmin o bir çaynik çay 15-25 manat arasında dəyişirdi. Daha sonra 2019- cu ildə Riviera adlı restoranda sadə bir çay süfrəsinin 33 manat tutduğu ilə bağlı qalmaqallı xəbərlər yayıldı. Sonra məlum oldu ki, Bakıda istənilən restoranda sadə çay dəstgahı 30- 60 manat arasında dəyişir.
Hətta təxminən 3-4 il əvvəl iş yoldaşım ailəsi ilə İstirahətdən gələrkən Ağsu - İsmayıllı yolunda sadə bir çay dəsgahina 25 manat vermək məcburiyyətində qalmışdı.
Qarabağ işğaldan azad olmamışdan əvvəl də, indi də digər dağlıq rayonlara istirahətə getmişik. Orada da bizə pulsuz nə ev verilib, nə qonaq saxlanmışıq. Hətta 2015- çi ildə Şəki də ev sahibi biləndə ki biz köçkünük , evin pulunu qaldırıb dedi ki, hökumət sizi dolandırır, siz də bizi dolandırın. .(O vaxt 18 manat çörək pulu alırdıq )Günü 20 manata çox bərbad bir evdə ancaq 5 gün qala bildik.
6 il əvvəl bizim ailə və dostumuz olan ailə( o da 2 qrup Qarabağ əlilidir)Toganaya istirahətə getmişdik. Ən çox bəyəndiyimiz yer çayın kənarındaki ,ağacın altındakı çəmənlik oldu. Əşyalarınızı maşından düşürüb təzəcə oturmuşduq ki, bigiburma biri gəldi ki, bəs burda otura bilməzsiniz, bura pulludur dostumuzun ailəsi 4 , bizim ki 3 nəfərdən ibarət idik, 7 nəfərin hər biri xahiş etdi ki artıq burda oturmuşuq , qalxmayaq , o bigiburma dedi ki , olmaz! Ya yer haqqı verin, ya da ərazidən uzaqlaşın! Hətta hər 2 Qarabağ qazisinin də bu torpaq uğrunda şikəst olmasını vecinə olmadı. O vaxt adambaşına 1 manatı - 7 manatımızı alandan sonra yanımızdan uzaqlaşdı.
Universitetdə oxuyanda tələbə yoldaşlarımızla Qubaya gəzməyə getmişdik , orda da oturduğumuz ağacın dibini bizə pulla satdılar. Məmurların hasarladıgi dəniz sahilini pulsuz keçə bilməyənlər, indi Laçınlıların şəxsi evlərini kirayəyə verməsini topa tuturlar.
35 ildi dənizi hasara alan ödəniş etməsən səni dənizə tərəf buraxmayan oliqarxlara niyə səsiniz çıxmır?qorxursunuz??
Laçınlılar kimdən əskikdir ki? Niyə evini kiməsə ucuz verməlidir ki? Ev onundur necə istəyir elə də verir. Qiymət xoşuna gəlmir? Getmə! Köçkünə bu qədər nifrət etmək olmaz e, vallah axı o da sənin soydaşındır? Köçkün 30 ildir köçkündur bu 30 ildə kimsə köçkünə nəyi bağışladı? Nəyi güzəşt etdi?
Sözüm bəzi dayaz düşüncəli yerlilərədir! Köçkünə qarşı nifrətinizi nə vaxt bitəcək? Həyatda aldığınız travmaların səbəbni nə vaxta qədər köçkündə görəcəksiniz???
XÜSUSİ QEYD: əziz qarabağlılar və Laçınlılar xahiş edirəm səlalərə baxmağı, ağacların dibini, çayın sahilini, meşənin ətrafını da ödənişli edin... Həm də srocnu!
Əntiqə Rəşid Aslan
TEREF
Ardını oxu...
Ardını oxu...
Ardını oxu...
 
Ardını oxu...
Bakı və İrəvan Azərbaycanla Naxçıvanı birləşdirməyi nəzərdə tutan nəqliyyat xətti ilə bağlı maddəni sülh sazişi layihəsindən çıxarıb. Azərbaycan Prezidentinin xüsusi məsələlər üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyovun sözlərinə görə, bu maddə qarşılıqlı razılaşmaya əsasən sülh müqaviləsinin mətnindən çıxarılaraq, sonrakı mərhələyə saxlanılıb.
Türkiyənin Atatürk Universiteti İqtisadiyyat və İdarəetmə fakültəsinin müəllimi, professor Kərəm Qarabulud Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, Zəngəzurun sülh sazişindən çıxarılması bu dəhlizin açılmasının ləngiməsinə səbəb olacaq. Çünki bu, Ermənistanın daha yavaş hərəkət etmək və danışıqlar aparmaq imkanını artıracaq. Ona görə də bunun müqaviləyə daxil edilməsi üçün səylər gücləndirilməlidir.

Professorun fikrincə, sazişdə olmasa belə, Zəngəzur dəhlizi bütün ölkələr arasında ən çox Ermənistan üçün faydalıdır. Çünki dənizlə əlaqəsi olmayan, 10-11 milyard dollar milli gəliri, təqribən 2,5 milyon əhalisi və 28 min kvadrat kilometr coğrafiyası olan Ermənistan qonşuları Türkiyə və Azərbaycanla belə bir dəhlizlə bağlıdır və yaxşı əlaqələr qurur.

“Bu dəhliz Ermənistanın xilas yoludur. Bu səbəbdən də, Ermənistan sonda bu dəhlizin açılmasına imza atacaq. Müqaviləyə belə bir bəndin əlavə edilməsi prosesi uzatmamağın ən sağlam yolu olardı”-deyə Kərəm Qarabulud bildirib.
Ardını oxu...
Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı maddənin sülh sazişi layihəsindən çıxarılması bölgədə yeni proseslərə yol açıb. Vətən Müharibəsindən sonrakı müddət ərzində bu məsələ həm iki ölkə arasında, həm də regionda marağı olan dövlətlər üçün mühüm əhəmiyyətə malik olub. Moskva dəhlizə Rusiyanın nəzarət etməsini tələb etsə də, Ermənistan bunun əleyhinədir və nəqliyyat xətlərinin təhlükəsizliyini özü təmin etmək istəyir. İran da məsələyə həmişə öz maraqları baxımından yanaşıb. Ayətullah Xameneyi də son bəyanatında demişdi ki, Zəngəzur marşrutu Ermənistanın ziyanına hesab edilir və bunun əleyhinədirlər. Qərbin, konkret olaraq, ABŞ-nin mövqeyini isə avqustun əvvəlində bölgəyə hərbi texnika, sursat və az sayda da olsa, hərbi kontingent yerləşdirməsi bir daha ortaya qoydu.

Bu qərarın bölgədəki əlaqələrin inkişafına necə təsir edəcəyi, regional sabitlik və təhlükəsizlik baxımından hansı nəticələrə gətirib çıxaracağı sual doğurur. Hələlik ortada olan izahatlardan ikisi daha məntiqli görünür. Birincisi odur ki, bu məsələ sülh müqaviləsinin imzalanmasını ləngitdiyi üçün şərtlər arasından çıxarılıb və daha sonra müzakirə ediləcək. İkinci izahata görə, qlobal güclərin maraqları kommunikasiyalar kimi mühüm məsələni iki bölgə dövlətinin həll etməsində maraqlı deyillər, bu məsələnin onların, necə deyərlər, “divlər masası”nda həll olunmasına çalışırlar.

Zəngəzur dəhlizinin sülh gündəliyindən çıxarılması danışıqlar prosesinə həqiqətən müsbət təsir edə bilərmi? Regional və qlobal maraqlar baxımından bu qərarın hansı nəticələri ola bilər?

Mövzu ilə bağlı Pressklub.az-a danışan hərbi-siyasi ekspert Azad İsazadə deyir ki, sülh danışıqları son zamanlar sanki donmuşdu. Prosesi hansısa formada irəlilətmək üçün Azərbaycan razılaşdı ki, kommunikasiya məsələsi şərtlər arasından çıxarılsın. Bizim üçün kommunikasiya, əsasən də Zəngəzur dəhlizi vacib amillərdəndir, amma həlledici deyil. Çünki Azərbaycan üçün alternativ variant var. Bu, İran ərazisindən Araz boyunca yolun qurulması, dəmiryolunun keçməsi, Azərbaycan-Naxçıvan əlaqəsinin quru yol ilə bərpasıdır. Ermənistan üçün isə alternativ bir variant yoxdur. Kommunikasiyaların açılması Ermənistan-Naxçıvan sərhədinin, Zəngəzur dəhlizinin, İcevan-Qazax dəmiryolunun bərpa edilməsinə gətirib çıxaracaq, Ermənistanın dəmiryolu istər Rusiya, istər Türkiyə, istərsə də İranla bərpa olunacaqdı.

“Rusiya və İranı birləşdirən dəmiryolu Azərbaycandan keçir. Ermənistanın bu gün hansısa ölkə ilə dəmiryolu əlaqəsi yoxdur. Yalnız Gürcüstanla kiçik dəmiryolu xətti var, o da Abxaziya ərazisindən keçdiyinə görə qapalıdır. Bircə qalır avtomobil yolu, o da İran və Gürcüstan ilədir. Azərbaycan və Türkiyə sərhədi isə yenə qapalı qalacaq. Beynəlxalq kommunikasiyalara gəldikdə isə Mərkəzi Asiyadan, Çindən gələn malların Avropaya keçirilməsi üçün Azərbaycan Bakı-Tiflis-Qars yolundan istifadə edə bilər ki, bu da gələcəkdə həmin yolu genişləndirib, daha geniş kommunikasiyanı formalaşdıra bilər. Ona görə də bu addımın Azərbaycan üçün hansısa ziyanı yoxdur. Sadəcə, hansısa çərçivə sazişinin yaranması, gələcəkdə sülh müqaviləsinin imzalanması üçün atılan addımdır” – ekspert deyir.

Müsahibimizin fikrincə, kommunikasiya məsələsinin gündəlikdən çıxarılması sülh prosesini daha da sürətləndirəcək. Sadəcə, Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiları qalır. O da hansısa formada həll olunacaq ki, sülh müqaviləsi imzalansın. Proseslərin bu mərhələsində istər Fransa, istər Hindistan, istər İran, istərsə də ABŞ tərəfindən Ermənistanın silahlandırılması Azərbaycanı narahat edir. Ermənistan ordusunun hansısa vəziyyətə müqavimət göstərmək və ya hücum etmək vəziyyətinə çatması üçün 5-10 il müddət lazımdır. 5-10 il ərzində isə Azərbaycan da silahlanmağa davam edəcək. Bu isə regionda gərginliyi çoxaldacaq, amma bu, bizim problemimiz deyil. Çünki bu problemi Ermənistan yaradır:

“Belə başa düşürəm ki, ABŞ-nin Ermənistandakı hərbi aktivliyi ilk növbədə Rusiyaya qarşıdır. Çünki ABŞ istəyir ki, hərbi baxımdan Rusiyanın bölgəyə təsirini azaltsın. Bu proses ilk növbədə ona yönəlib. Digər tərəfdən isə bu aktivlik hansısa formada İrana qarşıdır. Bu baxımdan, Ermənistan qəribə vəziyyətə düşüb. O, hərbi əməkdaşlığı həm İran, həm Rusiya, həm də ABŞ ilə davam etdirə bilər, amma gələcəkdə seçim etməlidir. Ya İrandan, ya da Rusiyadan üz döndərib, ABŞ ilə əməkdaşlıq etməlidir. Nəzərə alınmalıdır ki, İranın və Rusiyanın regionda Ermənistana təsiri həddindən artıq çoxdur. O baxımdan, bütün bunların gələcəkdə nə ilə nəticələnəcəyini demək çətindir. ABŞ-də administrasiya dəyişə bilər. Bilmirik ki, respublikaçılar gəlsə, onların Cənubi Qafqazdakı mövqeyi necə olacaq”- İsazadə sonda bildirdi.

Politoloq Şahin Cəfərli isə saytımıza açıqlamasında qeyd edir ki, nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması ilə bağlı məsələ tərəflər arasında mübahisəli məsələlərdən biri idi. Bu faktor sülh müqaviləsinin razılaşdırılmasını və imzalanmasını ləngidirdi. Dəhliz məsələnin gündəlikdən çıxarılması sülh müqaviləsi ilə bağlı müzakirələri sürətləndirə və tərəfləri sülh müqaviləsinə yaxınlaşdıra bilər. Amma bu mərhələdə qəti və birmənalı qiymətləndirmələrdən uzaq durmalıyıq. Çünki bu mövzunun sülh müqaviləsi kontekstində müzakirə olunmaması, o demək deyil ki, bu məsələ sülh müstəvisindən kənarda gündəmə gətirilməyəcək. Tamamilə mümkündür ki, bir müddət sonra sülh müqaviləsindən kənar müstəvidə bu mövzu Azərbaycan tərəfindən gündəmə gətirilsin. Çünki bilirik ki, Azərbaycan hakimiyyəti dəyişən qlobal və regional vəziyyətə uyğun olaraq öz siyasətində çevik və dinamik dəyişikliklər edir. Bu mərhələdə Azərbaycan hakimiyyəti Zəngəzur nəqliyyat kommunikasiyasının məhz dəhliz statusunda fəaliyyətini tələb etməyin nəticə verməyəcəyi qənaətinə gəldi. Bu səbəbdən də dəhliz məsələni sülh müqaviləsi ilə bağlı bənddən çıxarmaq qərarına gəldi: “Bir müddət sonra rəsmi Bakı bu mövzunu gündəmə gətirə və nəticə əldə bilər. Amma mən Azərbaycan tərəfinin Zəngəzur dəhlizi ideyasından tamamilə imtina etdiyini söyləyə bilmərəm. Bir müddət gözləmək və müşahidə etmək lazımdır. Beynəlxalq güclərin bu məsələyə münasibətinə gəldikdə isə düşünürəm ki, Bakının öz mövqeyinə korrektə etməsinə təsir göstərən əsas faktor beynəlxalq güclərin bu məsələyə münasibəti oldu. Bilirik ki, ABŞ, Avropa İttifaqı və Böyük Britaniya bu dəhlizin Ermənistanın suverenliyindən çıxarılmış bir ərazidə fəaliyyət göstərməsinə qarşı çıxırdı. Digər tərəfdən, bölgəmizin önəmli oyunçusu İranın da bu məsələyə baxışı bəllidir. İran dövləti də Zəngəzur kommunikasiyasının dəhliz kimi fəaliyyət göstərməsinin əleyhinədir”.

Müsahibimiz hesab edir ki, Çinin də bu məsələyə münasibəti mənfidir. Çinin bu mövzuda hansısa konkret bir açıqlamasına rast gəlməmişik. Amma Ermənistan-Çin, Çin-İran münasibətlərini nəzərə alsaq, belə çıxır ki, Çin hökuməti də dəhliz statusuna isti baxmır. Beləliklə, həm qərb, həm İran, həm də Çinin müsbət baxmadığı bir məsələnin Bakı tərəfindən gerçəkləşdirilməsi çox çətin və qeyri-mümkün görünürdü. Yalnız Rusiya bu ideyanı dəstəkləyirdi. Amma Qərbin, İranın və böyük ehtimal ilə Çinin (bunu ehtiyatla söyləyir, çünki bu, şəxsi qənaətidir – M.U.) razı olmadığı məsələni Bakı nəzərə aldı və bu mövzunun sülh gündəliyi ətrafında müzakirəsindən daşındı: “Amma bu, o demək deyil ki, biz sülh müqaviləsinə yaxınıq, müqavilə bu gün və ya sabah imzalanacaq. Çünki Bakının başqa bir tələbi də var. Bu tələb Ermənistanın konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlıdır. Konstitusiya dəyişikliyi isə elə də sadə prosedur deyil, vaxt aparan bir prosesdir. Ona görə də, sülh müqaviləsinin tezliklə imzalanacağını söyləmək çətindir” - Şahin Cəfərli dedi.

“Ermənistan heç bir zaman öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmir”.

Bu sözləri Pressklub.az-a hərbi ekspert Emin Həsənli bildirib.

Ekspertin sözlərinə görə, Zəngəzur dəhlizi məsələsində İrəvana həm İranın, həm Rusiyanın, həm də ABŞ-nin təzyiqi var. Rusiya istəyir ki, dəhlizə özü nəzarət etsin, ABŞ istəyir ki, orada Amerika hərbçiləri bu və ya digər formada dəhlizə nəzarət etsin, İran isə ümumiyyətlə, dəhlizin açılmasını istəmir: “Ermənistan özündən asılı dövlət deyil ki, müstəqil qərar verə bilsin. Amma onlar anlamalıdırlar ki, bu cür qeyri-müəyyənliyi uzun müddət davam etdirə bilməzlər. Ermənistan sülh müqaviləsini imzalayıb, Azərbaycanın şərtlərini qəbul edib, normal yaşamalı və bütün nəqliyyat dəhlizləri açılmalıdır”.

Digər müsahibimiz hərbi ekspert Elxan Şıxalıyev saytımıza açıqlamasında deyir ki, Zəngəzur dəhlizi məsələsinin sülh gündəliyindən çıxarılması, tərəflərin bu məsələni istədikləri kimi həll edə bilməməsindəndir. Burada region dövlətlərin maraqları çərçivəsində olan məsələlər, birdə qlobal güclərin bu dəhlizi necə görmək istədikləri ilə bağlı məsələlər var. Onlar istəyir ki, Zəngəzur dəhlizi Ermənistanın və Ermənistanı dəstəkləyən qlobal güclərin nəzarətində olsun. ABŞ daha çox bu narrativləri səsləndirir.

“Zəngəzur dəhlizi sülh gündəliyindən çıxarıldıqdan sonra müqavilənin imzalanması tezləşə bilər. Təbii ki, Ermənistan konstitusiyanı dəyişməyə qərara verə bilsə... Azərbaycan üçün Zəngəzur dəhlizi yeganə variant deyil, alternativ variant olan Araz dəhlizi var. Ermənistanın isə belə bir alternativi yoxdur. Bu səbəbdən də itirən Ermənistandır” – ekspert bildirir.

Mədinə Useynova
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti