 |
|
|
Azərbaycan Avtomobil Yolları Dövlət Agentliyi Ağdam-Əsgəran-Xocalı-Xankəndi avtomobil yolunun yenidən qurulmasını davam etdirir.
"DogruXeber.az" agentliyə istinadən xəbər verir ki, yol başlanğıcını Bərdə-Ağdam avtomobil yolundan götürür və ümumi uzunluğu 33,6 km təşkil edir.
Sözügedən yolun ilk 11,7 km-lik hissəsi layihə üzrə II texniki dərəcəyə uyğun, qalan 21,9 km-lik hissəsi isə I texniki dərəcəyə uyğun yenidən qurulur. Torpaq yatağının eni müvafiq olaraq 15 və 26,5 metr təşkil edir, hərəkət zolaqlarının sayı isə 2 və 4 zolaqdır. Hər bir istiqamət üzrə çiyinlərin eni 3,75 metrdir.
Hazırda layihə boyu torpaq işləri görülür. Belə ki, xüsusi texnikalardan istifadə olunmaqla yararsız qruntun çıxarılması və əvəzində yararlı material verilərək normativ hündürlüyə çatdırılması, yolun genişləndirilərək profilə salınması işləri həyata keçirilməklə yol geyiminin tikintisi aparılır.
Bundan başqa yol boyu müxtəlif diametrlərə malik düzbucaqlı və dairəvi suötürücü boruların eləcə də keçidlərin tikintisi işləri görülür. Layihədə nəzərdə tutulan 6707 metr uzunluğa malik istinad divarından 3494 metr hissəsi artıq inşa edilib.
Qeyd edilən işlərə paralel olaraq 1 və 3 aşırımlı 5 körpünün inşası da sürətlə davam etdirilir. Körpülər yolun 1.6, 4.4, 7.2, 9.6 və 14-cü km-lik hissələrində inşa edilir.
Layihə boyu ümumi fiziki tərəqqi 55 % təşkil edir.
Ağdam-Əsgəran-Xocalı-Xankəndi avtomobil yolu bölgədə gediş-gəlişi asanlaşdıracaq, kənd təsərrüfatının, turizmin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərəcək.
Yol Bərdə istiqamətindən Xankəndi, Şuşa və Laçın şəhərlərinə getmək istəyən sürücü və sərnişinlərin Ağdam şəhərinə daxil olmadan bu yoldan istifadə edərək sürətlə və təhlükəsiz hərəkətlərini davam etdirmələrinə imkan verəcək.
"Bunu 20-25 əvvəl də deyirdim ki, erməni institutu yaratmaq lazımdır. Ermənilər adını başqa qoyublar, amma bizi öyrənirlər".
Hurriyyet.az xəbər verir ki, bunu Milli Məclisdə “Qərbi Azərbaycana təhlükəsiz və ləyaqətli qayıdış” mövzusunda ictimai dinləmədə çıxışı zamanı deputat Səyyad Salahlı deyib.
O bildirib ki, biz həyatımızın sonuna qədər yox, həyatın sonuna qədər erəminlərlə ədəbi, ideoloji müstəvidə üz-üzə gələcəyik: "Müharibədə rüsvaycasına məğlub olduqlarına baxmayaraq, ağlagəlməz ölkələrdən silah alıb yenidən revanş eləmək istəyirlər. Başqa dövlətlərin qızışdırması ilə Azərbaycana qalib gəlmək istəyirlər. Son 50 ildə hansı müsəlman ölkəsi müharibədə qalib gəlib? Belə bir fakt yoxdur. Bunu Azərbaycan etdi. Xristian dünyası bunu qəbul etmək istəmir".
Deputat qeyd edib ki, Qarabağ Universiteti kimi erməni institutu yaradılmalıdır: "Bunu gələcəyimiz naminə etməliyik. Biz bunları öyrənməliyik".
Həmin ictimai dinləmədə çıxış edən sabiq təhsil naziri Firudin Cəlilov isə Azərbaycanda erməni dilini tədris edən fakültənin, hətta universitetin yaradılmalı olduğunu deyib.
O bildirib ki, Qərbi azərbaycanlıların problemlərini qaldırmaq üçün ermənilərin dilini öyrənmək vacibdir: “Bizə ermənilərlə qarşı-qarşıya dura biləcək, müzakirə aparacaq kadrlar lazımdır, onları hazırlamalıyıq. Ermənilər Azərbaycan dilini bilirlər, öyrənirlər, tədqiq edirlər. Amma bizdə bu çatışmazlıq hələ də həllini tapmayıb”./Unikal/
Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramına əsasən, yenidən qurulan Cəbrayıl şəhərinə, respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundan yola salınıb.
Musavat.com xəbər verir ki, bu mərhələdə Cəbrayıl şəhərinə 34 ailə - 129 nəfər köçürülüb.
Doğma yurda qayıdan Cəbrayıl sakinləri hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunduqlarına görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevaya təşəkkür ediblər. Onlar, həmçinin torpaqlarımızı işğaldan azad edən rəşadətli Azərbaycan Ordusuna, qəhrəman əsgər və zabitlərimizə minnətdarlıqlarını bildirib, bu yolda canlarından keçən şəhidlərimizə rəhmət diləyiblər.
Qeyd edək ki, hazırda Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda, ora köçürülən keçmiş məcburi köçkünlərlə yanaşı, bu bölgədə aparılan layihələrin icrasında çalışan, həmçinin ayrı-ayrı dövlət qurumlarının yerli bölmələrində xidməti vəzifələrini yerinə yetirən, yenidən fəaliyyətə başlamış səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, turizm, sənaye, energetika müəssisələrində işləyən, ümumilikdə, 30 minə yaxın insan yaşayır.
Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya rəhbərlərinin imzaladığı 2020-ci il 10 noyabr birgə Bəyanatına əsasən, qədim Zəngəzur ərazisindən Naxçıvana nəqliyyat və kommunikasiya xətlərinin açılmasına xidmət edən Zəngəzur dəhlizinin tikintisi ilə işə başlanıldı. Bir müddət sonra Azərbaycan və Türkiyə arasında Şuşa Bəyannaməsi imzalanarkən də bu məsələyə xüsusi toxunan Prezident İlham Əliyev bildirib:
"Bəyannamədə Zəngəzur dəhlizinin açılması ilə bağlı çox açıq ifadələr öz əksini tapmışdır. Bu da İkinci Qarabağ savaşından sonra yaranmış yeni geosiyasi vəziyyətin nəticəsidir. Bu gün biz Türkiyəni və Azərbaycanı dəmir yolu, avtomobil yolu ilə birləşdirəcək Zəngəzur dəhlizi haqqında nəinki danışırıq, bu dəhlizi əməli işlərlə yaradırıq. Müttəfiqlik haqqında imzalanmış birgə Bəyannamədə bu məsələnin əks olunması böyük məna daşıyır".
Əslində, bu layihə təkcə Naxçıvanla Azərbaycanın digər bölgələri arasında nəqliyyat körpüsü deyil, həm də Çin və Orta Asiya ölkələrini Azərbaycan-Türkiyə vasitəsilə Avropanın tranzit-nəqliyyat xəttinə bağlayır.
Azərbaycana gəldikdə isə Zəngəzur dəhlizi ölkəmizi Şərq və Qərbin mühüm iqtisadi tərəfdaşına çevirir, o cümlədən ölkəmizin ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasını faktiki olaraq nəqliyyat-kommunikasiya blokadasından çıxarır. Bu gün iqtisadçılar, ekspertlər, millət vəkilləri də Zəngəzur dəhlizinin böyük iqtisadi əhəmiyyətə malik olduğunu deyirlər.
Millət vəkili Tahir Rzayev "Cebheinfo.az"-a bildirib ki, Azərbaycan dünyanın iqtisadi cəhətdən inkişaf edən ölkələri sırasındadır:
"Sözsüz ki, bu uğurların qazanılması, beynəlxalq əlaqələrin gündən-günə möhkəmləndirilməsi və genişləndirilməsi çox mühüm layihələrin həyata keçirilməsi ilə əlaqədardır. Şərqi Zəngəzur dəhlizi də beynəlxalq əhəmiyyətli bir nəqliyyat layihəsidir. Bu dəhlizin açılması nəinki Azərbaycan, region dövlətləri, eləcə də dünya üçün çox vacib və dəyərlidir.
Dəhlizin açılması Avropa ölkələri ilə dünya ölkələrinin nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsinə, vaxtdan səmərəli istifadə olunmasına, məsafənin azaldılmasına, yüklərin tez bir zamanda mənzilə çatdırılmasına imkan verəcək. Əlbəttə ki, bunun çox böyük iqtisadi əhəmiyyəti var. Bu dəhlizdən bir çox ölkələrlə bərabər Azərbaycan da müəyyən gəlir əldə edəcək”.
Deputat bildirib ki, dəhliz nəinki iqtisadi, həm də siyasi əhəmiyyətə malikdir:
“Çünki bu region dövlətləri üçün eləcə də qonşu dövlətlərlə münasibətlərin iqtisadi müstəvidə siyasi anlaşmaların meydana gəlməsinə və həyata keçirilməsinə zəmin yaradacaq".
Millət vəkilinin fikrincə, dəhlizin açılmasında ilk növbədə Azərbaycan, eləcə də qardaş Türkiyə dövləti çox maraqlıdır:
"Çünki dəhlizin açılması ilə əlaqədar Naxçıvana tez bir zamanda gediş-gəliş, Naxçıvan vasitəsilə Türkiyəyə çıxış təmin olunur və bu da çox vacibdir. Əlbəttə ki, bu ətrafda söhbətlər gedir. Lakin çox təəssüflər olsun ki, Ermənistan hökuməti, eləcə də Ermənistana dəstək verən başqa Fransa olmaqla bəzi dövlətlər bu dəhlizin açılmasına maneə törədirlər. Bu da məkrli məqsədlərə xidmət edir.
Azərbaycanı gözü götürməyən, ölkəmizin imicinə ziyan vurmaq istəyən dövlətlər dəhlizin açılmasında maraqlı deyillər. Bu, bir növ Azərbaycana təsir mexanizmi kimi rol oynayır. Ancaq dünyanın bir çox dövlətləri bu dəhlizin açılmasına dəstək verirlər və onlar Azərbaycanın haqlı tələblərinin tərəfindədir. Düşünürəm ki, danışıqlar öz faydasını verəcək.
Dəhlizin açılması Azərbaycanın iqtisadi qüdrətinin möhkəmləndirilməsində, eləcə də qonşu dövlətlərlə əlaqələrin möhkəmləndirilməsində çox böyük rola malik olacaq. Nəqliyyat imkanlarını artıracaq. İnsanların rahatlığını təmin edəcək və iqtisadi baxımdan ölkəmizə külli miqdarda vəsaitin cəlb olmasına səbəb olacaq".
Prezident İlham Əliyevin tapşırığına uyğun olaraq, işğaldan azad edilmiş ərazilərə Böyük Qayıdışa dair I Dövlət Proqramına əsasən, yenidən qurulan Cəbrayıl şəhərinə, respublikanın müxtəlif ərazilərində yataqxana, sanatoriya və inzibati binalarda müvəqqəti məskunlaşmış ailələrdən ibarət növbəti köç karvanı Bakı şəhərinin Qaradağ rayonundan yola salınıb.
Gundeminfo.az xəbər verir ki, bu mərhələdə Cəbrayıl şəhərinə 40 ailə - 200 nəfər köçürülüb. Doğma yurda qayıdan Cəbrayıl sakinləri hərtərəfli dövlət qayğısı ilə əhatə olunduqlarına görə Prezident İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevaya təşəkkür ediblər.
Onlar, həmçinin torpaqlarımızı işğaldan azad edən rəşadətli Azərbaycan Ordusuna, qəhrəman əsgər və zabitlərimizə minnətdarlıqlarını bildirib, bu yolda canlarından keçən şəhidlərimizə rəhmət diləyiblər.
Qeyd edək ki, hazırda Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda, ora köçürülən keçmiş məcburi köçkünlərlə yanaşı, bu bölgədə aparılan layihələrin icrasında çalışan, həmçinin ayrı-ayrı dövlət qurumlarının yerli bölmələrində xidməti vəzifələrini yerinə yetirən, yenidən fəaliyyətə başlamış səhiyyə, təhsil, mədəniyyət, turizm, sənaye, energetika müəssisələrində işləyən, ümumilikdə, 30 minə yaxın insan yaşayır.
İranlı nazirin təklifinə Bakıdan reaksiya: “Çox vacibdir ki, ilk addım bizim tərəfimizdən atılsın...”
COP29 konfransı çərçivəsində İranın mədəni irs, turizm və sənətkarlıq naziri Səid Reza Salehi Amiri Bakıda səfərdə olub. Səfər zamanı iranlı nazir Azərbaycanın mədəniyyət naziri Adil Kərimli ilə görüşüb. Görüşdə Səid Reza Salehi Amiri Araz çayı üzərindəki Xudafərin körpülərinin müştərək bərpasının həyata keçirilməsinin mümkünlüyündən də söz açıb.
Xatırladaq ki, Xudafərin körpüləri Qarabağın cənubunda yerləşən Cəbrayıl rayonu ərazisində yerləşir. Azərbaycan tarixi memarlığının incisi sayılan bu körpülərin təxminən XI-XII əsrlərdə tikildiyi güman edilir. 8-9 əsr keçməsinə baxmayaraq, bu körpülər hələ də öz əzəmətini qoruyub saxlaya bilib.
Hər iki körpü tarixi Azərbaycan ərazisinin şimal hissəsi ilə cənub hissəsini ayıran Araz çayı üzərində inşa edilib. Körpülərdən biri 15, digəri 11 aşırımdan ibarətdir. Onları bir-birindən 750 metrlik məsafə ayırır.
15 aşırımlı körpünün uzunluğu 200 metr, eni 4,5 metr, çay səviyyəsindən hündürlüyü 10 metrdir.
11 aşırımlı körpünün uzunluğu isə 130 metr, eni 6 metr, çay səviyyəsindən hündürlüyü 12 metrdir.
Xudafərin körpüləri Azərbaycanın orta əsrlər dövrü inşaatçılıq-mühəndislik sənətinin ən gözəl nümunələrindən hesab edilir.
Orta əsrlər İran tarixçisi Həmdullah Qəzvini öz məlumatlarında körpülərin adını “Xuda-Afərin” kimi yazır ki, bu da “Allah tərəfindən yaradılmış”, “Allaha mərhaba” mənalarını verir.
Bu körpüləri inşa etdirən şəxslərin adı barədə tarixi mənbələrdə dəqiq yazılı məlumat yoxdur. Bununla belə, tarixçilər 15 aşırımlı körpünün 1027-ci ildə Azərbaycan hökmdarı Fəzl ibn Məhəmməd tərəfindən inşa edildiyini güman edir. Xudafərin körpüləri həm də tarixi Azərbaycanı birləşdirən simvolik abidə hesab olunur.
Qədim dövrlərdə Xudafərin körpüsü Hindistandan başlayıb Azərbaycan ərazisindən keçməklə Yaxın və Orta Şərq ölkələrinə, eləcə də Avropaya gedən tarixi İpək yolunun üzərində yerləşib.
Bu baxımdan Xudafərin körpüləri həm də Asiyanı Avropaya birləşdirirdi.
Məlumatlara görə, 1930-cu illərədək nisbətən salamat qalmış 11 aşırımlı körpü ilə o taya-bu taya gedib-gəlmək olurmuş.
Ancaq həmin illərdə körpülərin sahil tağları İran və Rusiya rəhbərliyinin birgə qərarı ilə dağıdılıb. Məqsəd Şimali və Cənubi Azərbaycan arasında mədəni əlaqələri kəsmək olub. Həmin vaxtdan yerli əhali körpüyə ikinci bir ad - “Sınıq körpü” adını verib.
Təəssüf ki, 1993-cü ildə Qarabağ bölgəsinin digər əraziləri kimi, Cəbrayıl rayonu da işğal olunanda, Xudafərin körpüləri də əsarət alında düşüb. 2020-ci ilin oktyabrına kimi Ermənistanın işğalı altında qalan Xudafərin körpüləri dağıntılara məruz qalıb.
Nəhayət, 27 ildən sonra - 2020-ci il oktyabrın 18-də Azərbaycan Ordusu Cəbrayıl rayonunu işğaldan azad edərək, Xudafərin körpüləri üzərində ölkənin üçrəngli bayrağını ucaldıb.
Bəs tarixi Azərbaycanı birləşdirən simvolik abidə hesab olunan Xudafərin körpülərinin Azərbaycan və İranın birgə əməkdaşlığı ilə bərpası nə zaman mümkün ola bilər?
Sayman Aruz
Mövzu ilə bağlı Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Güney Azərbaycan Şöbəsinin rəhbəri Sayman Aruz “Yeni Müsavat”a danışıb: “Xudafərin körpüsü o taylı-bu taylı Azərbaycan xalqının həm mənəvi, həm də ictimai və siyasi tarixində böyük əhəmiyyətə malikdir - həm keçmişdə, həm də bu gün. Hətta keçmişlə müqayisədə bu gün onun əhəmiyyəti daha da artıb. Bunun səbəbi isə 1913-cü ildən bəri "həsrət körpüsü" kimi tanınan bu körpünün artıq “vəsilət körpüsü”nə çevrilməsidir.
Ali Baş Komandanın Xudafərin körpüsünü “dostluq körpüsü” adlandırması təsadüfi deyil. Əslində iki qardaşın arasında birlik yaranmazdan əvvəl onların dost olmağı bacarması vacibdir. Bu gün bizim dövlətimizin əsas siyasəti də məhz bundan ibarətdir. Hətta ən yaxın qohumun və qonşunla belə əvvəlcə dostluq əlaqələri qurmağı bacarmaq lazımdır.
Bu gün Xudafərin körpüsü təkcə həsrət və vəsilət deyil, eyni zamanda dostluq körpüsüdür. Məhz buna görə də dostluq körpülərini hər zaman möhkəm və qüvvətli saxlamaq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. İranlı nazirin Xudafərin körpüsü ilə bağlı təklifi, hər halda, yaxşı təklifdir. Çox vacibdir ki, bu məsələdə birinci addım bizim tərəfimizdən atılsın, layihələr bizdən təqdim edilsin və əsas təşəbbüslər Azərbaycan tərəfindən gəlsin. Çünki hər kəsə məlumdur ki, İran siyasi sistemində mövcud olan ziddiyyətlər bu kimi məsələlərə mane ola bilər. Molla-fars hakimiyyətinin mövcudluğu Azərbaycanın irsinə, xüsusilə də milli irsinə diqqət və əhəmiyyət yetərli səviyyədə verilmir. Bu vəziyyət isə onların Xudafərin körpüsünü xalqımızın gözləntilərinə uyğun şəkildə bərpa etməsinə imkan yaratmır. Bu, yalnız Azərbaycan milli dövlətinin öhdəsinə düşən və onun tərəfindən icra edilə biləcək bir işdir. Buna görə də hesab edirəm ki, Azərbaycan dövləti bu məsələ ilə bağlı təşəbbüs göstərməli və körpünün bərpasına xüsusi nəzarət etməlidir".
Yazını hazırladı: Xalidə GƏRAY
Ermənistanın ikinci prezidenti, Xocalı qatili Robert Köçəryanın “Həyat və azadlıq” kitabında Qarakənd faciəsi ilə bağlı mühüm detal yer alıb.
Globalinfo.az xəbər verir ki, R.Köçəryan Qarakənd terroru zamanı vurulmuş helikopterdə olan DQMV daxili işlər idarəsinin rəisi Vladimir Kovalyovla yaxın olduğunu yazıb.
O, Kovalyovun vəzifədə olarkən ermənipərəst mövqe tutduğunu bildirib:
“Biz onunla Stepanakert (Xankəndi – red.) yaxınlığında “Həmzə” restoranında görüş təyin etdik. Şücaətini bir daha sübut edən Kovalyov bilmədiyi yerə tək gəldi. Mən və Serj Sərkisyan (Ermənistanın üçüncü prezidenti – red) onu qarşılayıb yeməyə dəvət etdik. Masa təmtəraqlı deyildi, ancaq kabab və tut arağı var idi. Məni təəccübləndirən Kovalyovun məntiqli insan olması idi. O bizə dediki, “Uşaqlar, mən sizin düşməniniz deyiləm. Məni bura xidmətə göndəriblər, bunu da canla-başla edəcəm. Sizinlə döyüşmək fikrim yoxdur, bura sizin torpağınızdır”.
Dediklərindən başa düşdük ki, ermənilərə qarşı addımlar onun ideyası deyildi. Ümumiyyətlə, Kovalyovla yaxşı, səmimi söhbətimiz oldu. O, tut arağına toxunmadı, məncə, ümumiyyətlə, içki aludəçisi deyildi. Biz ayrılmazdan əvvəl bir-birimizin əlini sıxdıq. Sonralar o, dəfələrlə bizə kömək etdi. Onun sayəsində biz Azərbaycan AXCP-si tərəfindən həbs edilmiş bir neçə dəyərli döyüşçümüzü azad edə bildik.
Təəssüf ki, Kovalyov 1991-ci ilin noyabrında helikopter qəzasında həlak oldu”.
Qeyd edək ki, 1991-ci il noyabrın 20-də Xocavənd rayonunun Qarakənd kəndinin yaxınlığında vurulan Azərbaycan hərbi helikopterində bir neçə dövlət rəsmisi həyatını itirib. Ölənlərin arasında Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin (DQMV) Daxili İşlər İdarəsinin rəisi general-mayor Vladimir Kovalyov da olub. O, Nijni Novqorodda Marina Roşça qəbiristanlığında dəfn edilib.
Azərbaycanın ən böyük ərazisi olan rayonunun azad edilməsindən 4 il keçdi
Noyabrın 25-də Kəlbəcəri rayonunun işğaldan azad edilməsindən 4 il ötür. Azərbaycan Ordusunun 2020-ci il sentyabrın 27-də başladığı əks-hücum əməliyyatı 2020-ci il noyabrın 10-da başa çatıb. Azərbaycan Ordusu 44 günlük Vətən müharibəsində ümumilikdə 300-dən çox yaşayış məntəqəsini, həmçinin Ağdərə, Murovdağ və Zəngilan istiqamətlərində mühüm strateji yüksəklikləri işğaldan azad edib.
Noyabrın 8-də Şuşanın işğaldan azad edilməsi ilə müharibədə məğlub olduğunu anlayan Ermənistan məcburiyyət qarşısında qalaraq kapitulyasiya aktına imza atıb.
Noyabrın 10-da Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan arasında Bəyanat imzalanıb.
Bəyanatın 6-cı bəndinə əsasən, 2020-ci il noyabrın 25-də Kəlbəcər rayonu Azərbaycana qaytarılıb. Bununla da, Kəlbəcərin 27 illik işğalına son qoyulub.
Azərbaycan Ağdamın, Kəlbəcərin və Laçının işğaldan azad edilməsinə heç bir itki vermədən nail olub. 44 günlük müharibədə ordumuzun qələbələri və düşməni diz üstdə çökdürməsi adıçəkilən üç rayonumuzun döyüşsüz bizə təhvil verilməsinə gətirib çıxardı.
Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad edilməsi münasibətilə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev xalqa müraciətində rayonunun işğaldan azad olunmasının noyabrın 10-da imzalanmış üçtərəfli Bəyanatın nəticəsi olduğunu bildirib və Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad olunmasını tarixi hadisə adlandırıb. Prezident İlham Əliyev vurğulayıb ki, Kəlbəcərin işğaldan azad edilməsi şanlı hərbi Qələbə nəticəsində mümkün olub. Ali Baş Komandan bəyan edib ki, Azərbaycan Ermənistanı döyüş meydanında məğlub etməsəydi, Ermənistan öz xoşu ilə bizim torpaqlarımızdan çıxmayacaqdı.
Prezident İlham Əliyevin 2023-cü il 31 iyulda imzaladığı sərəncama əsasən, 25 noyabr-Kəlbəcər şəhəri günüdür.
Qeyd edək ki, Kəlbəcərin işğaldan azad edilməsi şərəfinə “Kəlbəcərin azad olunmasına görə” medalı təsis olunub.
Xatırladaq ki, Azərbaycanın ərazicə ən böyük rayonu olan Kəlbəcər 1993-cü i aprelin 2-də Ermənistan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilmişdi. İşğal zamanı rayonun müxtəlif ərazilərində, o cümlədən ən böyük kəndi olan Başlıbeldə dinc əhalinin kütləvi qətliamı erməni silahlı qüvvələri tərəfindən həyata keçirilib.
Ermənistan işğal müddətində Kəlbəcər şəhərini və rayonun bütün yaşayış məntəqələrini, dünyada məşhur olan İstisu Sanatoriyasını talayıb, darmadağın edib, yandırıb. Rayon ərazisində olan tarixi, mədəni, dini abidələr, qəbiristanlıqlar yer üzündən silinib.
2020-ci ildə işğaldan azad edildikdən sonra isə Kəlbəcər yenidən tikilir. Hazırda Kəlbəcər şəhərində yayayış binaları tikilib və yenilərinin də inşası davam edir. Rayonun İstisu qəsəbəsi və bir neçə kəndlərində tikinti işlərinə start verilib. Rayon ərazisində yollar, tunellər tikilir. İşğaldan azad edilən rayonlarımız sırasında ilk istehsal müəsissəsinin fəaliyyətə başaldığı rayon kimi də Kəlbəcər tarixə düşüb. Belə ki, 2 sentybar 2024-cü ildə “İstisu” mineral su zavodu istifadəyə verilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva sentyabrın 2-də Kəlbəcər rayonunda “İstisu” mineral su zavodunun açılışında iştirak ediblər.
Prezident İlham Əliyevin indiyədək Kəlbəcərə etdiyi 6 səfər, yeni obyektlərin təməllərinin qoyulması və açılışı ilə yaddaşlara həkk olunub. Prezident İlham Əliyev Kəlbəcərə ilk səfərində bu rayonu cənnətməkan adlandırıb.
Ötən dörd ildə Kəlbəcərdə çoxlu sayda Kiçik Su Elektrik Stansiyaları qurulub. Rayona qaz xəttinin çəkilməsi yekunlaşmaq üzrədir.
Azad Kəlbəcər hər il yay mövsümündə fermer təsərrüfatlarının, arıçılıq təsərrüfatlarını öz bərəkətli torpaqlarında qarşılayır.
Növbəti ildən Kəlbəcər şəhərinə sakinlərin köçrülüməsinə başlanacağı bildirilir.
25 noyabr təkcə Kəlbəcər rayon sakinləri deyil, bütün Azərbaycan xalqı üçün bir rayonumuzun azadlığına qovuşmasının bayrama çevrildiyi gündür.
Etibar SEYİDAĞA
Musavat.com
Laçında bu gün baş verən zəlzələ anı təhlükəsizlik kameralarına düşüb.
Günorta saatlarında baş verən zəlzələ kameralarda açıq-aşkar öz əksini tapıb.
Ermənistan tarixi şansı qaçırsa, bu, Bakının planlarına heç bir təsir etməyəcək; Azərbaycan fərqli marşrut seçməyi yubatmayacaq
“Azərbaycan və Türkiyə arasında nəqliyyat sektorunda ən böyük layihə Zəngəzur dəhlizidir”. Bunu noyabrın 20-də jurnalistlərə açıqlamasında Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Əbdülkadir Uraloğlu deyib.
“Bu istiqamətdə biz Azərbaycan tərəfi ilə operativ şəkildə prosesləri davam etdiririk. Dəhlizin haradan - Ermənistan və ya İran ərazisindən keçəcəyini isə azərbaycanlı qardaşlarımız həll edəcək. Sonra bu dəhliz Naxçıvandan Türkiyəyə keçəcək. Türkiyədə biz layihəmizi tamamladıq, tender keçirdik, yaxın günlərdə tikinti işlərinə başlayacağıq və Türkiyə ilə Azərbaycan arasında birbaşa nəqliyyat əlaqəsini təmin edəcəyik”, - deyə nazir qeyd edib.
Əslində bu, türkiyəli nazirin Ankara və Bakı adından İrəvana son çağırışı və ya xəbərdarlığıdır. Təəssüf ki, Ermənistan Zəngəzur dəhlizi məsələsini süni bəhanələrlə ləngidir. Bu istiqamətdə real addımlar atmır. Baş nazir Nikol Paşinyan son olaraq, Kazanda Prezident İlham Əliyevlə görüşdə məsələ ilə bağlı Azərbaycana sadələşdirilmiş keçid təklif edib.
Ermənistan bütün diqqətini Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi layihəsinə qoşulmaq üçün infrastrukturun yaradılmasına yönəldib. İrəvan beynəlxalq maliyyə qurumlarından layihəyə qoşulmağa imkan verəcək eyni adlı magistral avtomobil yolunun tikintisi üçün irihəcmli kreditlər alır. Ötən həftə Avropa İnvestisiya Bankının (EIB Global) bölməsi Sisian-Kacaran yolunun tikintisini birgə maliyyələşdirmək üçün Ermənistanla 236 milyon avroluq kredit sazişi imzalayıb. İran sərhədindən Gürcüstan sərhədinə qədər uzanacaq magistralın 2030-cu ilin sonunadək tam hazır olması nəzərdə tutulur - əgər bütün tikinti işləri vaxtında reallaşarsa. İndiyədək yolun yalnız 50 faizə qədərinin tikintisi üzrə müqavilələr bağlanıb, maliyyələşmə təmin edilib. Buna görə də yerli ekspertlər belə onun tamamlanmasının 10 ilə mümkün olacağını proqnozlaşdırırlar. Buna baxmayaraq, İrəvan rəhbərliyi Hindistandan İran üzərindən göndərilən yüklərin mühüm hissəsini öz ərazisinə cəlb etməkdə son dərəcə maraqlıdır. Lakin bu maraqla reallığın üst-üstə düşməsi kifayət qədər çətin və problemlidir.
Nəzərə alsaq ki, ABŞ-da hakimiyyətə İrana qarşı ən sərt siyasəti dəstəkləyən Donald Tramp gəlir, onda Hindistanın Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi üçün İran ərazisindəki infrastruktura nəzərdə tutulan yatırımlarının ən azı 4 il dondurulmuş vəziyyətə düşəcəyini proqnozlaşdırmaq elə də çətin deyil. Ən azı ortada Trampın əvvəlki prezidentlik dövrünün təcrübəsi var...
Azərbaycanın şərq rayonlarından Naxçıvana nəqliyyat dəhlizi həm İran, həm də Ermənistan ərazisindən keçə bilər.
Ajans.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyənin nəqliyyat və infrastruktur naziri Əbdülkadir Uraloğlu “Kanal7"yə müsahibəsində bildirib.
“Zəngəzur dəhlizi Bakı-Tbilisi-Qars xəttinə alternativ dəhlizdir. Bu da onun imkanlarını artıracaq. Layihə Xəzər dənizini keçərək Azərbaycandan Ermənistana və ya İrana, oradan isə Naxçıvan, Dilucə, İğdır, Qarsa keçəcək. Azərbaycan tərəfinin mühüm hissələri tikilib, Naxçıvan tərəfdə mövcud xəttin bərpasına başlanacaq, Türkiyə tərəfində 224 km-lik tender keçirmişik, sonra tikintiyə başlayacağıq”, - deyə Türkiyə nümayəndəsi bildirib.
Azərbaycan Zəngəzur dəhlizinin bir qolunun İran ərazisindən keçməsi istiqamətində ilk addımlarını 2022-ci ildə atıb. Həmin il martın 11-də Bakıda Azərbaycanın Baş nazirinin müavini, Azərbaycan Respublikası ilə İran İslam Respublikası arasında iqtisadi, ticarət və humanitar sahələrdə əməkdaşlıq üzrə Dövlət Komissiyasının həmsədri Şahin Mustafayev və İranın yollar və şəhərsalma naziri Rüstəm Qasimi Azərbaycanın Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında yeni kommunikasiya bağlantılarının yaradılması haqqında Anlaşma Memorandumu imzalayıb.
Sənəddə İran ərazisindən Azərbaycanın Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonunu və Naxçıvan Muxtar Respublikasını birləşdirən yeni nəqliyyat arteriyası yaradılması nəzərdə tutulur. Dəhliz İran-Ermənistan sərhədindən 5 kilometr cənubdan keçərək Şərqi Zəngəzur ilə Naxçıvanı birləşdirən dəmiryol sahəsindən, çoxzolaqlı avtomobil şosesindən, elektrik enerji ötürmə xətlərindən, rəqəmsal rabitə və başqa elementlərdən ibarət olacaq.
2023-cü ilin oktyabrında Bakıda Baş nazirin müavini Şahin Mustafayev ilə İranın yol və şəhərsalma naziri Mehrdad Bəzrpaş arasında görüş zamanı sənədlər imzalanıb. Eyni zamanda Zəngilan rayonunun Ağbənd qəsəbəsi yaxınlığında müvafiq inşaat işlərinə başlanılması və inşa ediləcək yeni dəmiryolu xətti və körpülərinin planlarının müzakirəsi aparılıb.
Danışıqların yekunlarında iki ölkə arasında İran İslam Respublikasının ərazisindən keçməklə Azərbaycan Respublikasının Şərqi Zəngəzur İqtisadi Rayonu ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında yeni dəmir yolu xəttinin və dəmir yolu körpülərinin tikintisi haqqında Niyyət Protokolu; Azərbaycan-İran dövlət sərhədində Ağbənd (Azərbaycan Respublikası) - Kəlalə (İran İslam Respublikası) dövlət sərhədinin buraxılış məntəqələrində Araz çayı üzərində avtomobil sərhəd körpüsünün və piyada keçidinin tikintisinə dair Birgə İşçi Qrupun həmsədrlərinin görüşünün Protokolu imzalanıb.
Azərbaycan tərəfi artıq İran sərhədinə qədər dəmiryol xəttinin tikintisini 60 faizdən çox başa çatdırıb. Bu ilin oktyabrında “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin sədri Rövşən Rüstəmov jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, artıq Horadizdən Ağbənd istiqamətinə doğru sürətlə dəmir yolu çəkilir: “İrana baş tutan səfərimizin əsas məğzi Ağbənd - Salam Məlik (Ordubad rayonu) istiqamətində çəkiləcək dəmir yolu xətti layihəsinin həyata keçirilməsi ilə bağlı idi. İran tərəfdən keçəcək dəmiryolu xəttinin marşrutu bir daha müzakirə olundu. Ən uyğun və optimal marşrut demək olar ki, razılaşdırılıb, körpülərin yerləri və dəmir yolu xəttinin keçəcəyi marşrut üzərində son danışıqlar aparılır”.
R.Rüstəmov onu da bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının dəmir yolunun yenidən qurulması üçün layihə sənədləri hazırlanır. Naxçıvanın dəmir yol sisteminin Türkiyə dəmiryolları ilə birləşdirilməsi işlərinə isə 2020-ci ildən start verilib. Həmin il fevral ayının 25-də “Azərbaycan Respublikasının Hökuməti və Türkiyə Respublikasının Hökuməti arasında Qars-İğdır-Aralık- Dilucu-Sədərək-Naxçıvan-Culfa dəmir yolu xətti layihəsi ilə bağlı Anlaşma Memorandumu” imzalanıb. Bununla yanaşı, 2023-cü ilin sentyabr ayının 25-də Naxçıvanda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan “Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Respublikası arasında Qars-Naxçıvan dəmir yolu layihəsinə dair Niyyət Protokolu”nu imzalayıblar.
Qars-Naxçıvan dəmir yolu layihəsinin tikintisinə yönəlmiş texniki hazırlıqlar davam edir və texniki-iqtisadi əsaslandırma hesabatı təsdiqlənib. Dəmir yolu 224 kilometr uzunluğunda və 5 stansiyadan ibarət olacaq. Saatda 160 kilometr sürət üçün nəzərdə tutulan layihə çərçivəsində uzunluğu 638 metr olan 10 körpü, 18 kilometr uzunluğunda 465 suötürücü, ümumilikdə 5,5 kilometr uzunluğunda 144 yeraltı keçid tikiləcək. Layihənin 5 il müddətində başa çatdırılması nəzərdə tutulub.
İranın yeni prezidenti Məsud Pezeşkian Azərbaycanla birlikdə icra olunan layihələrin iqtisadi əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirdiyini nümayiş etdirməkdədir. O, ölkənin nəqliyyat infrastrukturunun və regional dəhlizlərin son vəziyyətini nəzərdən keçirən yol nazirliyinin iqtisadi rəsmiləri ilə görüş keçirib. Ölkənin beynəlxalq avtomobil və dəmir yolu dəhlizlərinin vəziyyəti ilə bağlı yollar nazirinin və digər aidiyyəti məsul şəxslərin izahatlarını dinləyən dövlət başçısı Azərbaycanla sərhəd dəhlizinin icrasının sürətləndirilməsini, eləcə də beynəlxalq Şimal-Cənub Dəmir yolu xəttinin başa çatdırılmasının zəruriliyini vurğulayıb: “Bu regional dəhlizlərin əhəmiyyətini nəzərə alaraq, onlar mümkün qədər tez başa çatdırılmalıdır”.
İran prezidentinin qeyd etdiyi hər iki layihə Azərbaycanla birlikdə icra olunur. Rəsmi Tehran Azərbaycanla reallaşdırılan layihələrdən əldə edəcəyi dvidentləri doğru qiymətləndirməyi bacarır. Buna görə də birgə layihələrin icrasını sürətləndirməyi ən doğru yol hesab edir.
Ermənistanın kompromisə getməməsi onun mühüm beynəlxalq və regional layihələrdən kənarda qalmağa davam etməsinə gətirib çıxaracaq. Zəngəzur dəhlizinin işə salınması İrəvanın Azərbaycanın iştirakçısı olduğu Asiyadan Avropaya və əksinə yükdaşımaların ən optimal variantı olan Şərq-Qərb Beynəlxalq Nəqliyyat Dəhlizi layihəsinə qoşulmasını təmin edə bilər. İştirakçı ölkələr arasında bu marşrutun ötürücülük qabiliyyətinin ildə 10 milyon tona çatdırılmasını nəzərdə tutan fəaliyyət planı qəbul edilib. Bu hədəfə yaxın 2 ildə, yəni 2025-2026-cı illərdə nail olunması planlaşdırılır. Artıq bu ilin ilk 10 ayında Xəzər dənizi ilə 6,4 milyon tondan çox yük daşınıb. İlin sonunadək daşımaların 7-7,5 milyon tona çatacağı gözlənilir.
Azərbaycanın dəmiryol sistemi sürətlə təkmilləşdirilir. Hazırda bu sistemin tranzit yükdaşıma imkanları ildə 25 milyon tona çatır. İran üzərindən Naxçıvana çəkiləcək yeni xəttə bu imkanı daha da artıracaq. Rəsmi məlumata əsasən Azərbaycanda dəmir yolu nəqliyyatı ilə 2024-cü ilin yanvar-oktyabr aylarında 15,5 milyon ton yük daşınıb. Bunun mühüm bir hissəsi tranzit yüklərdir.
Bakı İrəvana göstərir ki, onun ərazisindən olmasa belə, Naxçıvanla zəruri əlaqəni yaradacaq, ölkənin iqtisadi maraqlarından irəli gələn layihələri həyata keçirəcək. Ermənistan bu layihələrdən bəhrələnmək istəyəcəksə, Azərbaycanın təkliflərini qəbul edəcək. İstəməyib kənarda qalacaqsa, bu, Bakının planlarına heç bir təsir etməyəcək...
Dünya SAKİT,
“Yeni Müsavat”