Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən "əmək pensiyaları haqqında" qanununa dəyişikliklər təklif edilir.

Teref.az Xəzər TV-yə istinadən xəbər verir ki, layihə Milli Məclisdə müzakirəyə çıxarılacaq. Layihəsinə əsasən 2023-cü ilin yanvarın 1-dən bütün növ pensiyaların indeksləşdirilərək artırılması nəzərdə tutulub. Bəs artımlar hansı mexanizm əsasında həyata keçiriləcək ?

Yeni ildən ölkəmizdə bütün növ pensiyalarda artımın olması gözlənilir.

Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi bununla bağlı təkliflər hazırlayıb. Nazirliyin şöbə müdiri Elnur Abbasovun sözlərinə görə, layihəyə əsasən bu ildən xüsusi şərtlərlə pensiya alan şəxslərin aylıq pensiyalarına ödənilən 10%, həmçinin digər pensiyaçılara il ərzində ödənilən 200 manat maddi yardım onların pensiyalarının tərkibinə daxil edildikdən sonra yekun məbləğin orta aylıq əməkhaqqının illik artım tempinə uyğun indeksləşdirilməsi nəzərdə tutulur.

Xüsusi şərtlərlə pensiya alan hərbi qulluqçunun cari il ərzində aldığı, misal üçün, 800 manat pensiya və 10%-lik maddi yardım toplanaraq, 880 manat kimi qəbul ediləcək, üzərinə indeksasiya faizi qədər artım hesablanacaq. Elnur Abbasovun sözlərinə görə gələn il yanvarın 1-dən indeksasiya bütün pensiya məbləğlərinə - həm qulluq əlavəsinə, həm də sığorta hissəsinə şamil edilə biləcək. Bununla da vahid metoda keçid təmin olunacaq.

Beləliklə, layihə qəbul ediləndən sonra pensiyaların məbləği hər il vahid qaydada - indeksləşdirilərək artırılacaq. Bundan başqa dövlət qulluqçusu, hərbi qulluqçu və digər bu kateqoriyadan olan şəxslərə pensiya təyin edildikdən sonra 6 il işlədikdə və ya işdən çıxdıqda, topladıqları kapitala əsasən pensiyalarının ümumi məbləği yenidən hesablanaraq artırılacaq. Bütün pensiyaların indeksləşdirilməsi tam elektron qaydada aparılacaq.

Elnur Abbasov bildirib ki, vahid indeksasiya mexanizminin tətbiqi xüsusi şərtlərlə pensiyaya çıxan şəxslərin pensiyalarında davamlı artımı şərtləndirəcək. Belə ki, son 10 ildə bu kateqoriyadan olan şəxslərin böyük əksəriyyətinin pensiyası maksimum 70% artıb. Ümumi əsaslarla pensiyaya çıxan şəxslərin pensiyaları isə bu müddət ərzində indeksasiya nəticəsində 98% artıb.

Qeyd edək ki, layihədə nəzərdə tutulan təkliflər Milli Məclisdə müzakirəyə çıxarılacaq.

Azərbaycanda hərbi rütbəli şəxslərin pensiyası ilə bağlı qaydaya dəyişiklik edilir.

Bu, sentyabrın 28-də Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin iclasında birinci oxunuşda müzakirəyə çıxarılmış "Əmək pensiyaları haqqında" qanunda dəyişiklikdə əksini tapıb.

Belə ki, qanunun birinci maddəsinə dəyişiklik olunur. Təminat xərcliyinə (pul təminatı) - hərbi qulluqçuların hərbixidmətdən buraxıldığı günə (sərəncamdan ehtiyata və ya istefaya buraxılarkən sərəncama götürüldüyü günə) aldıqları miqdarda (sonrakı artimlar da nəzərə alınmaqla) aylıq vəzifə maaşından, rütbə maaşından, xidmət illərinə görə əlavədən, ərzaq payı əvəzinə verilən pul kompensasiyasından, vəzifə maaşından hesablanan diger əlavələrdən (büdcədənkənar vəsaitlər hesabına hesablanan əlavələr və digər ödənişlər istisna olmaqla), artımlardan ibarət olan məbləğdir

Qanunun 1.0.5-ci maddəsinə təklif edilən bu dəyişiklik bu qanunun 29.1-ci maddəsinə təklif edilən dəyişiklik ilə bağlıdır. Belə ki, pensiya hüquq əldə edən hərbi rütbəli şəxslərin əməkhaqqındakı sonrakı artımlar əsasında deyil, ölkə üzrə orta aylıq nominal əməkhaqqının artım tempinə uyğun qaydada təminat xercliyinə əsasen pensiya alan hərbi rütbəli şəxslərin əmək pensiyasının ümumi məbləğinin hər il yenidən hesablanaraq artırılması onların sosial müdafiesinin yaxşılaşdırılması ilə yanaşı emək pensiyalarının indeksləşdirilməsi metodologiyasında vahid yanaşmaya nail olunmağı məqsədi ilə hər il yenidən hesablanması üçündür.

2022-ci ilin 8 ayında (yanvar-avqust) Azərbaycanın bank sektorunun kredit portfeli 151,2 milyon manat artaraq 31 avqust 2022-ci il tarixində 18 milyard 638,6 milyon manata çatıb.

Mərkəzi Bankın məlumatına görə, iyul ayı ilə müqayisədə avqust ayında biznes kreditləri 5 milyon manat azalaraq 10 milyard 492 milyon manata düşüb. İstehlak kreditləri 101,7 milyon manat artaraq 5 milyard 416.7 milyon manata, ipoteka kreditləri isə 54.6 milyon manat artaraq 2 milyard 730 milyon manata çatıb.

Qeyd edək ki, zamanla istər biznes, istərsə də istehlak və ipoteka kreditlərində dalğalanmalar yaşanır. Cari ilin avqust ayında isə ötən ayla müqayisədə biznes kreditlərinin azalması müxtəlif səbəblərlə izah edilir.

Biznes kreditlərində azalmalara mövcud qlobal böhranın təsirləri varmı?

İqtisadçı-ekspert Əkrəm Həsənov Cebhe.info-ya bildirdi ki, biznes kreditləri ilə bağlı mövcud azalmanı əslində bir aylıq nəticə ilə dəyərləndirmək o qədər də məqəsəduyğun olmaz:


“Bu mövsümi də ola bilər, yay aylarında adətən heç kim biznes fəaliyyətinə başlamır. Bu proses bir neçə ay davam edərsə, problemin səbəblərini müəyyənləşdirmək olar. Mövsümi faktorla yanaşı bütövlükdə dünyada və bizdəki vəziyyətə nəzər salsaq, biznes aktivliyi və kreditləşmənin artması müşahidə edilmir. Vəziyyət elə deyil ki, kimsə fəaliyyətini genişləndirməyə başlasın.

Deməzdim ki, ötən illə müqayisədə biznes kreditlərinə maraq yoxdur. Bu gün kreditlərin çoxunu dövlət layihələrini həyata keçirən şirkətlər götürür. Özəl biznesdə olanlar o qədər çox kredit götürmür. Çünki fəaliyyətlərinin genişləndirilməsindən söhbət getmir. O krediti də qaytarmaq lazımdır. Ümumiyyətlə, son vaxtlar uğurlu bizneslərin sayı çox deyil. Bu baxımdan əgər dövlət layihələri ilə bağlı deyilsə, inanmıram ki, özəl biznes krediti götürməyə meyilli olsunlar”.

Nazirliyin keçmiş əməkdaşı və qaynaqçının adına şirkətlər açılıb

Sabiq əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Səlim Müslümovun məhkəməsində məlum olub ki, nazirliyin keçmiş əməkdaşı və qaynaqçının adına şirkətlər açılıb. “Report”un xəbərinə görə, bu barədə şahid İbad İsmayılov Bakı Ağır Cinayətlər Məhkəməsinin hakimi Faiq Qəniyevin sədrliyi ilə keçirilən prosesdə deyib.

O bildirib ki, 2014-cü ildə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyində işləyib: “Sonradan Qarabağ əlillərinə tikilən binalarda işləmişəm. Nazirliyin tikilməkdə olan obyektlərinə Natiq Əzizov rəhbərlik edirdi. Mənə təklif etdilər ki, adıma şirkətlər açılsın, tenderlərdə iştirak edək. Daha sonra adıma 3 şirkət – “Tala”, “Tala-1” və “Tala-2” şirkətlərini yaratdıq, mən də həmin onlara rəhbərlik edirdim.

2015-ci ildə devalvasiya oldu və vəsait çatışmazlığı yarandı. Bizə dedilər ki, hər evin müəyyən xərcləri var. Bunun üçün nazirliyin tikinti idarəsinə 6 min manat pul verirdik. Pulu əvvəl Toma xanıma təqdim etdik. Daha sonra isə Natiq müəllimə verdik. Birinci dəfə Qazax rayonunda 6 ev, ikinci mərhələdə isə 16 ev tikmişəm. Ümumilikdə, həmin evlərə görə Natiq Əzizova 132 min manat vermişəm.

Sonralar söylədilər ki, bir adam 3 şirkətlə tenderdə iştirak edə bilməz. Mən də ona görə məcbur olub şirkətin birini həyat yoldaşımın adına keçirdim. Birinci tenderdə bir evin qiyməti 54 min, ikinci mərhələdə isə 68 min oldu. Həmin evlərin hər birinin xərci 42 min manat idi”.

Digər şahid İlqar Mustafayev deyib ki, suvarma sistemlərində qaynaqçı işləyir. Şahid bildirib ki, 2014-cü ildə onu aldadıb ağ kağıza qol çəkdiriblər: “2021-ci ildə məni çağırıb söylədilər ki, şirkət rəhbəri olmuşam. Rəhbərlik etdiyim “Tunar” MMC evlər inşa edib. Heç nədən xəbərim olmayıb. İstintaqda bildim ki, adıma şirkət açılıb. Şirkətə kim rəhbərlik edib, kim ev tikib xəbərim yoxdur”.

Şahid Bəylər Musayev isə bildirib ki, onun adına “Şəki Construction” MMC təsis olunub: “Suvarma idarəsində işləmişəm, fəhlə adamam. Dedilər ki, bu ağ kağızı imzala. Mən də imzaladım. Bu şirkətlə heç bir əlaqəm olmayıb. Şirkətin şəhid ailələri üçün evlər inşa etdiyini eşitmişdim”.

Prosesdə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiə Nazirlyinin təsərrüfat şöbəsinin müdiri Pərviz Qarayev də dindirilib. O söyləyib ki, əvvəllər bizneslə məşğul olub, 2014-cü ildən isə nazirlikdə şöbə müdiri vəzifəsinə təyin edilib. Nazirliyin idarə rəisi Natiq Əzizovun tələbə yoldaşı olub.

P.Qarayev qeyd edib ki, adına 17 şirkət açılıb. Onun sözlərinə görə, tenderlərdə iştirak etmək üçün şirkətlər özünün və yaxınlarının adına təsis olunub: “Mənim firmalarla birbaşa əlaqəm olmayıb. Gördüyüm işlərə görə nazirliyin mənə 181 manat borcu olub. Həmin borc bu gün də ödənilməyib”.

Məhkəmənin növbəti iclası oktyabrın 3-nə təyin edilib.

Qeyd edək ki, S.Müslümov Azərbaycan əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri vəzifəsində işlədiyi müddətdə nazirliyin fəaliyyət istiqamətləri üzrə əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların reabilitasiyası və sosial müdafiəsinin təşkil edilməsi, işəgötürənlərin əmək, məşğulluq və sosial müdafiə məsələləri ilə bağlı fəaliyyətlərinə dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsi və digər səlahiyyətlərin yerinə yetirilməsi zamanı çoxsaylı sui-istifadə hallarına yol verməsinə dair faktlar Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətində araşdırılıb.

Toplanılan materiallar əsasında başlanılan cinayət işi üzrə S.Müslümovun xidməti vəzifələrinin icrası ilə əlaqədar özü üçün qanunsuz üstünlüklər əldə etmək məqsədilə qulluq səlahiyyətlərindən tamah niyyəti ilə qulluq mənafeyinə qəsdən zidd olaraq istifadə edib dövlətin qanunla qorunan mənafelərinə ağır nəticələrə səbəb olan zərər vurmasına, habelə onun tərəfindən tabeçiliyində işləyən vəzifəli şəxslərdən vasitəçi kimi istifadə etməklə müxtəlif rayonlarda əlillər üçün fərdi yaşayış və internat evlərinin tikinti-təmirinin aparılması işlərini yerinə yetirən fiziki və hüquqi şəxslərə ayrılmış pul vəsaitlərinin bir hissəsinin tələb edilərək alınmasına əsaslı şübhələr müəyyən edilib.

Həmçinin S.Müslümovun nazirliyin Dövlət Əmək Müfəttişliyi Xidməti tərəfindən ölkə ərazisində istehsal, sosial-məişət və iaşə təyinatlı obyektlərin inşası və yenidən qurulması zamanı əməyin mühafizəsi tələblərinə əməl olunması, onların istismara buraxılmasına razılığın verilməsi, əməyin mühafizəsi tələblərinə uyğunluğu ilə bağlı müəssisələrdə aparılmış yoxlamaların nəticələrinə görə müxtəlif vaxtlarda külli miqdarda pul vəsaitləri qismində təkrar rüşvət almasına dair məlumatlar əldə olunub.

Eyni zamanda, Daxili nəzarət şöbəsi tərəfindən ərazi strukturlarında aparılmış yoxlamaların nəticələri ilə bağlı onun həmin nazirliyin müxtəlif ərazi şöbələrinin rəhbərlərinin hər birindən 10 mindən 30 min manatadək külli miqdarda təkrar rüşvət almasına əsaslı şübhələr müəyyən edilib. S.Müslümova Cinayət Məcəlləsinin 179.4 (xüsusilə külli miqdarda ziyan vurmaqla mənimsəmə və israfetmə), 308.2 (ağır nəticələrə səbəb olan vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə), 311.3.2-ci və 311.3.3-cü (təkrar külli miqdarda rüşvət alma), 313 (vəzifə saxtakarlığı) maddələri ilə təqsirli bilinir.

Daha sonra səhhətindəki problemlərlə bağlı sabiq nazir ev dustaqlığına buraxılıb.

İsveçrə vətəndaşları bazar günü keçirilən referendumda qadınların pensiya yaşının 64-dən 65-ə qaldırılmasına və pensiya fondlarında yaranan çatışmazlığı ödəmək üçün əlavə dəyər vergisinin artırılmasına səs veriblər.

Bu barədə səslərin hesablanmasını onlayn həyata keçirən RTS ictimai televiziya şirkəti məlumat yayıb.

“Qadınlar da kişilər kimi 65 yaşa qədər işləyəcəklər. Vətəndaşlar pensiya islahatının hər iki elementini bəyəniblər. Qadınların pensiya yaşının artırılması son nəticədə seçicilərin 50,6%-i, ƏDV-nin artırılmasını isə 55,1% dəstəkləyib”, - RTS qeyd edib. (Mənbə: TASS)

Ağdamın iki ildir işğaldan azad edilmiş Seyidli kəndindən məcburi köçkün, 2-ci dərəcəli əlil , Suraxanı rayonu, Qaraçuxur qəsəbəsi, Şərq massivi, 86b saylı evdə məskunlaşan İbrahimov Əfqan Elçin oğluna iki yetkinlik yaşına çatmayan oğlu ilə birlikdə bu ilin aprelinə kimi ünvanlı sosial yardım ayrılıb. Aprelin 6-da sənədlərini yenidən ƏƏSMN -ə göndərən ailə başçısına uzun müddət cavab verilməyib. Çox sorğu-sualdan sonra nazirliyin 142 çağrı mərkəzindən bildirilib ki, bəs əməkdaşlar evə baxış keçirən zaman əlil məcburi köçkün evdə olmayıb və valideynləri ayrılmış uşaqlar anaları ilə evdə görüşəndə “cinayət başında” yaxalanıblar. “Cinayət işi”nə Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətindən belə qarışıb. Axı ayrılmış ata – ananın uşaqları ilə, lap elə bir – biri ilə görüşməsi ünvanlı sosial yardım verilməsindən imtinaya əsas ola bilməz. Ata ilə ana rəsmi sənədlə məhkəmə qaydasında ayrılıblar və uşaqlar məhkəmə qərarı ilə atalarının öhdəsində qalıb. Bu sənədi də ərizəsinə hər dəfə əlavə edən üç nəfərlik əlil-məcburi köçkün ailəsinin ailə tərkibi haqqında düzgün məlumat vermədiyi bəhanəsilə dövlətin sosial yardım siyasətindən məhrum edilməsi hansı məntiqə sığır? Hansı məlumat düzgün deyil? Məcburi köçkün yazmalı idi ki, sənədlə ayrıldığı həyat yoldaşı uşaqları ilə bir evdə yaşayır?
Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətindən ƏƏSMN tabeliyində DSMF-ə daxil olan 04.08.2022 tarixli müraciətə cavab olaraq 29.08.2022 tarixli məktubla DSMF-in sosial ödənişlər departamentinin müdiri Rasim Səfərov bildirib ki, ərizədə ailə tərkibiniz haqqında düzgün məlumat verilmədiyindən avtomatik imtina cavabı verilib. Filmdə deyildiyi kimi, yenə eyni dalğa, eyni koordinat! Ailə tərkibi haqqında məlumatda nə düzgün deyil axı? Departament müdiri bunu açıqlamasa da, “uyğunsuzluğu aradan qaldırıb, yenidən müraciət etməyi” məsləhət görüb.
31.08.2022-ci ildə yenidən xərc-xəcalət çəkib ƏƏSMN -ə müraciət edən əlil-məcburi köçkün ağır durumda xəstə yatanda- 14.09.2022-ci ildə iki nəfər xanım əməkdaş evə təşrif buyurub və daha ağır “cinayət”ə şahid olublar. Ana öz evində uşaqları ilə birlikdə tutulub, hələ üstəlik ata da yataqda xəstə! (?) Təbii ki, bu “cinayət” ünvanlı sosial yardım verilməsindən imtinaya səbəb olub!
İndi əlil-məcburi köçkün ata sosial yardım təyinatçılarını necə başa salsın ki, özü həmin evdə məcburi köçkün kimi məskunlaşıb. Ailə arasında mülk davası, pay bölgüsü olmayıb, ola da bilməz. Axı məcburi köçkünə məskunlaşdığı evdən pay düşmür. Onun payı, mülkü viran qoyulmuş Ağdamda, Seyidli kəndindədir. Uşaqlar da eləcə Ağdamdan məcburi köçkündürlər. Ünvanlı sosial yardım təyinatçılarının məntiqi isə deyir ki, uşaqlarını da götür, məskunlaşdığın evdən qovul, balalarını , özünü sənə sığınacaq verən ana ilə düşmən elə , sonra ünvanlı sosial yardım al!
Bu ünvanlı sosial yardım siyasətidir, yoxsa düşmənçilik siyasəti?
Məğrur Bədəlsoy
Teref.az