Bu gün ancaq milyonluq işlərdən yazıram
Baxıram ki, COP29 çərçivəsində ABB ilə Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) arasında 50 milyon dollarlıq bir anlaşma imzalanıb.
Bu saziş məhz xarici ticarətin maliyyələşdirilməsi sahəsində imkanların genişləndirilməsi məqsədi daşıyır.
AYİB uzun müddət olardı ki, bank sektoruna yatırım etməmişdi.
Ümumiyyətlə AYİB Azərbaycanın maliyyə bazarında xeyli aktivdir. Düşünürəm 85 milyonluq vəsait ABB-nin bazarda vəziyyətini , rəqabətə davamlılığını xeyli gücləndirəcək.
Yeri gəlmişkən, AYİB 2 il öncə Aztelekom-la da əhəmiyyətli bir layihə olan, bütün ölkə üzrə GPON infrastruktur qurmaq üçün 85 milyonluq kreditlə bağlı saziş imzalamışdı. Lakin açıqlanmayan səbəblərdən RİNN sonradan öz imkanları ilə bunu reallaşdıraraq, bu kreditdən imtina etdi.
ABB-nin isə bu resursdan imtina edəcəyi ağlabatan görsənmir

Xəbər verdiyimiz kimi, bu ilin ilk 9 ayında Azərbaycanda otellər və otel tipli obyektlərin gəlirləri əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26,7% və ya 98,7 milyon manat artaraq 468,5 milyon manat olub.

Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi statistikaya istinadən bildirir ki, gəlirlər ən çox paytaxt Bakıda yerləşən otellərdən əldə olunub.
Bakıda otellərin ümumi gəlirləri 296,2 milyon manat olub və bu, ölkə üzrə otellərin ümumi gəlirlərin 63%-ni təşkil edib. Bakıdan sonra ən çox gəlir əldə edən otellər Qusar rayonunda fəaliyyət göstərib.

Azərbaycanda ən çox gəlir əldə edən otellər aşağıdakı 10 şəhər və rayonda yerləşib:
Bakı şəhəri – 296,2 milyon manat;
Qusar rayonu – 34,5 milyon manat;
Qəbələ rayonu – 30 milyon manat;
Quba rayonu – 24,3 milyon manat;
Naftalan şəhəri – 14,2 milyon manat;
Şabran rayonu – 12,8 milyon manat;
Lənkəran rayonu – 10,2 milyon manat;
Xaçmaz rayonu – 9,2 milyon manat;
Şamaxı rayonu – 5,2 milyon manat;
Şuşa rayonu – 4,7 milyon manat.

Onu da bildirək ki, ən az gəlir əldə edən otellər və ya otel tipli obyektlər isə Neftçala və Zərdab rayonlarında yerləşir. Bu ilin ilk 9 ayında Neftçaladakı otellər 3,6 milyon, Zərdabdakı otellər isə 6,3 milyon manat gəlir əldə ediblər. Hacıqabul, Yevlax, Ucar, Siyəzən, Füzuli, Ağdam, Samux və Qobustan rayonlarında isə otellərin heç bir gəlirləri olmayıb.

Neft qiymətlərinin yaxın zamanlarda ucuzlaşacağına dair proqnozlar verilir. 2024-cü ilin sonlarına doğru Brent markalı neftin qiymətinin 75-80 dollar arasında, 2025-ci ilin ortalarına doğru isə qiymətlərin 70 dollardan aşağı düşməsi ehtimalı var. Bu proqnozların əsas səbəbi Çin iqtisadiyyatında müşahidə olunan yavaşlama və qlobal neft tələbinin azalmasıdır. OPEC ölkələrinin istehsalı məhdudlaşdırması ilə yanaşı ABŞ, Braziliya və Kanada kimi ölkələrdəki istehsal artımı qiymətlərin aşağı düşməsinə səbəb ola bilər.

Düzdür, geopolitik hadisələr, xüsusən Yaxın Şərqdəki gərginliklər, qiymətlərdə müvəqqəti artımlara yol açıb. Lakin ümumilikdə təklifin tələbdən artıq olması proqnozlarda neft qiymətlərinin düşməsini ön plana çıxarır.

Qeyd edək ki, 2025-ci ildə neft qiymətlərinin azalacağı ilə bağlı bir neçə təşkilat proqnozlar irəli sürüb. “Bank of America” bu qiymətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə aşağı sala biləcək bazar faktorlarını qeyd edir. Bankın proqnozuna görə, qlobal iqtisadiyyatdakı yavaşlama və hasilatın artırılması neftin qiymətlərini aşağı salan əsas səbəblərdən olacaq.

Bununla yanaşı, Beynəlxalq Enerji Agentliyi (IEA) də 2025-ci ildə neft qiymətləri ilə bağlı ehtiyatlı proqnozlar verir. Əsas səbəb kimi tələbin azalma potensialını və alternativ enerji mənbələrinə keçidin artmasını göstərir. Azərbaycan Dövlət Neft Fondu isə indiki bazar şərtlərinə əsasən, neft qiymətlərinin uzun müddətli sabitliyini gözləyir, lakin ucuzlaşmanın mümkün olduğunu inkar etmir.

Onu da nəzərə çatdıraq ki, neft qiymətlərinin aşağı düşməsi, ölkələrin iqtisadiyyatına ciddi təsir göstərən amil sayılır və xüsusən də neft ixracatına böyük asılılığı olan ölkələrdə devalvasiyaya səbəb ola bilər. Neft Azərbaycanın da daxil olduğu bəzi ölkələr üçün iqtisadiyyatın mühüm hissəsini təşkil edir və neft qiymətlərindəki azalma dövlət gəlirlərini və valyuta ehtiyatlarını azalda bilər. Bu vəziyyət, yerli valyutanın dəyərinin azalmasına və devalvasiyaya yol aça bilərmi?

Mütəxəssislərə görə, devalvasiyanın baş verməsi üçün yalnız neft qiymətlərinin düşməsi yetərli olmaya bilər. Bu hadisəyə digər amillər də təsir göstərə bilər, məsələn, xarici borcun yüksək olması, ticarət balansının mənfi olması və ya siyasi qeyri-sabitlik.

İqtisadçı Xalid Kərimli mövzu ilə bağlı Musavat.com-a fikirlərini bölüşüb: “Neft qiymətləri baxır, nə qədər aşağı düşəcək. Misal üçün, 30 dollara, yaxud, 20 dollara düşəcək? Yəni neft qiymətləri onsuz da 110-120 dollardan aşağı düşüb, 70-75 dollar olub. Amma devalvasiya olmadı ki?! Yəni əsas məsələ neft qiymətinin kəskin aşağı düşməsidir. Əgər uzun müddətə aşağı qiymətdə qalacağına dair gözləntilər özünü doğruldarsa, devalvasiya qaçılmazdır. Neft qiymətlərinin kəskin düşməsi – 50 dollardan aşağı uzun müddətdə qalması kifayət edər ki, hökumət devalvasiya qərarı versin.

Hələ də neftin qiymətinin 70-80 dollar intervalı tədiyyə balansımızı profsitli edib. Qorxu və narahatlıq yoxdur. Amma indiki qiymətlərdə də hökumət devalvasiyaya gedə bilər. Yəni burada hökumətin qarşısını alacaq bir qanun, yaxud da öhdəlik yoxdur. Hökumət indi də müxtəlif mülahizələri əsas götürərək devalvasiyaya gedə bilər. Bu o demək deyil ki, neft qiymətləri kəskin düşməlidir. Neft qiymətlərinin kəskin aşağı düşdüyü zaman isə hesab edirəm ki, hökumətin başqa yolu qalmayacaq. Bir müddət gözləyə bilər, sonra devalvasiyaya getməyə məcbur qalacaq”.

Xəbər verdiyimiz kimi, dünən axşam saatlarında Bitkoinin qiyməti tarixdə ilk dəfə 93 min dolları keçərək bütün zamanların ən yüksək həddini yeniləyib.
Yeniavaz.com xəbər verir ki, bu gün səhər saatlarında Bitkoinin qiyməti 88,3 min dollara qədər ucuzlaşsa da, sonradan yenidən artmağa başlayıb. Bu gün günorta saatlarında Bitkoin yenidən 91 min dollara kimi bahalanıb.
Məlumat üçün bildirək ki, Bitkoinin qiyməti Donald Trampın ABŞ prezident seçkilərində qalib gəlməsindən sonra kəskin şəkildə artıb. 10 gün əvvəl – noyabr ayının 4-də Bitkoinin qiyməti 67 min dollar olub.
Bəs görəsən, Bitkoinin qiyməti bundan sonra hansı səviyyəyə kimi bahalana bilər?
Məsələ ilə bağlı Yeniavaz.com-a açıqlama verən iqtisadçı-ekspert Allahverdi Aydın bildirir ki, Bitkoinə marağın artması və bu səbəbdən də qiymətlərin kəskin yüksəlməsinin əsas səbəbi ABŞ-nin yeni seçilən Prezidenti Trampın kriptovalyutalar ilə bağlı verdiyi açıqlamalar olub:
“Tramp seçkiqabağı təşviqat kampaniyalarında davamlı olaraq rəqəmsal aktivləri dəstəklədiyini bəyan edib. Bu sahənin investorları Trampın qələbəsindən sonra böyük miqdarda kriptovalyutalar almağa başlayıblar. Eyni zamanda kriptovalyutaların, o cümlədən də Bitkoinin bahalanmasının əsas səbəblərindən biri Trampın ən yaxın adamlarından biri olan İlon Maskın da bu sahəyə maraq göstərməsidir. Bildiyimiz kimi, İlon Mask tez-tez sosial şəbəkə hesablarında Doqekoin adlı kriptovalyutanı təbliğ edir. Təsadüfi deyil ki, Trampın prezident seçilməsindən sonra Doqekoinin qiyməti Bitkoindən də çox artıb”.

Ekspert bildirir ki, investorların Donald Tramp və onun komandasından kriptovalyutalarla bağlı gözləntiləri var:
“Onlar hesab edirlər ki, Tramp səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan sonra rəqəmsal aktivlər, o cümlədən də kriptovalyutalarla bağlı yeni qanunvericilik təşəbbüsləri göstərəcək. Çünki hazırda ABŞ-də kriptovalyuta bazarını tənzimləyəcək qanunlar mövcud deyil. Əgər Tramp səlahiyyətlərinin icrasına başladıqdan qısa müddət sonra bu sahədə real addımlar atmasa, insanların Bitkoinə olan marağında azalma olacağı gözlənilir. Bu da öz növbəsində qiymətlərin bir qədər aşağı düşməsinə səbəb olacaq. Hesab edirəm ki, bu mövzu Tramp üçün hazırda bir o qədər də əhəmiyyət daşımır. Böyük ehtimalla, Tramp prezidentliyinin ilk vaxtlarında daha çox Çin və Ukrayna ilə bağlı məsələlərə, həmçinin neft hasilatının artırılmasına diqqət edəcək. Belə olan halda, Bitkoin qiymətlərində yenidən ucuzlaşma qaçılmaz olacaq. Tramp səlahiyyətlərinin icrasına bu ilin yanvar ayında başlayacaq. Ehtimal etmək olar ki, yaxın 2 ayda kriptovalyutaların, o cümlədən də Bitkoinin qiymətində artımlar davam edəcək. Hətta Bitkoin 100 000 dollara kimi bahalana da bilər. Amma qeyd etdiyim kimi, Tramp bu gözləntiləri vaxtında yerinə yetirməsə, fevral ayından etibarən Bitkoinin qiymətində ucuzlaşmalar olacaq”.

Bu cədvəl Beynəlxalq valyuta fondunun oktyabr ayında dərc etdiyi WEO -2024 hesabatından götürülmüşdür, ÜDM-nin real artım tempini göstərir: 2006-2015 orta illik artım göstəricisidir (riyazi gözləmə-mean), qalan illər fakt və proqnozu göstərir.
Cədvəldən göründüyü kimi 2006-2015-ci illər ərəfəsində orta illik artım tempinə görə Azərbaycan bu ölkələr üzrə artım tempinə görə (9%) yalnız Qətərdan geri qalır. 2015-ci ildən başlayaraq ölkədə durğunluq başlamış və belə getsə bu proses 2030-cu ilə qədər davam edəcək. İqtisadi göstəricilər hələ də 2014-cu ilin səviyyəsinə qalxa bilməmişdir. Əsas səbəblərdən biri-2015-ci ilin dağıdıcı devalvasiyası. Yenidən devalvasiya haqqında düşünənlar dərk etməlidir: əgər ikinci belə devalvasiyaya əl atılarsa, Nigeriya variantı qaçınılmaz olacaq. Bunu müzakirəyə çıxarmaq belə təhlükəlidir, bazarda böyük panika yaradır və bazarı dağıdır.
Azərbaycan o qədər böyük, hətta deyərdim, lüzumsuz maliyyə ehtiyatları yaratmışdır ki, bundan sonra beş il heç bir məhsul ixrac etməsə belə, yenə də bu günkü səviyyədə manatın kursunu sabit saxlamağa yetər.
https://www.imf.org/.../world-economic-outlook-october-2024
2006-2029-cu illərdə real ümumi daxili məhsulun illik artım tempi. %-lə
Saleh Məmmədov, profesor
TEREF

2024-cü ildə Azərbaycanda payız meyvələrinin qiymətləri ötən illərlə müqayisədə xeyli bahalaşıb. Satıcılar qiymətlərin orta hesabla iki dəfə artdığını bildirirlər. Məsələn, keçən il 2-3 manata satılan meyvələr, bu il 5-6 manata qədər qalxıb. Qiymət artımının əsas səbəbi hava şəraitidir; güclü yağışlar, külək və daha sonra baş verən istilər məhsul yığımına mənfi təsir göstərib. Meyvələrin bir qismi yetişmədən xarab olub və ya yığımdan sonra zədələnib, bu da təklifin azalmasına və qiymətlərin yüksəlməsinə səbəb olub.

Bəzi iqtisadçılar isə daxili istehsalın yetərli olmamasını və artan ixracatı da qiymətlərin artımına səbəb kimi göstərirlər. Xüsusilə, Rusiya bazarına meyvə-tərəvəz ixracı artdıqca, daxili bazarda qiymətlər də yüksəlir.

Məsələ ilə bağlı “Yeni Sabah”a danışan iqtisadçı Akif Nəsirli bildirib ki, marketlərdə vitrinlərin dolu olması hələ o demək deyil ki, payız meyvələri boldur:

“Payız meyvələrinin bol olub-olmadığını dəqiqləşdirmək üçün biz statistikaya müraciət etməliyik ki, baxaq görək ölkədə nə qədər payız meyvəsi istehsal olunub. Sözsüz ki, hələ konkret rəqəmlər ortada yoxdur. Ancaq gözləntilər onu deməyə əsas verir ki, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə təxminən 20-30 faiz müxtəlif məhsullarda azalma var. Bu isə o deməkdir ki, bu il payız mövsümünün kənd təsərrüfatı məhsulları keçən ilki ilə müqayisədə azdır. Və bu azalma qiymətlərə də təsir edir. Payız meyvələrinin əksəriyyəti ötən illə müqayisədə 20-30, hətta 50 faiz bahadır. Yəni vitrinlərin dolu olması bizi çaşdırmamalıdır. Əgər meyvə-tərəvəz bol olsa idi, qiymətlər də ucuzlaşardı. Bu yaşanmırsa, deməli, bazarda qıtlıq var”.

Akif Nəsirli onu da qeyd edib ki, digər bir məsələ isə marketlərdəki qiymətlərin bazarlara nisbətən 30-40 faiz baha olmasıdır:

“Əksəriyyət məhsulları marketlərdən aldığı üçün vəziyyətdən sui-istifadə edib qiymətləri bahalaşdırırlar. Həmçinin, marketlərin rəqibləri də azdır, demək olar ki, yoxdur. Kiçik ticarət obyektlərinin çoxu bağlanıb, küçə ticarətinə də icazə verilmir. Ona görə də marketlər öz müştəri kontingentindən əmindirlər. Bu səbəbdən qiymətləri bahalaşdırırlar ki, daha çox qazansınlar”.

OPEC+ hasilata mövcud könüllü məhdudiyyətlərdən imtina edərsə, dünya bazarında neftin qiyməti 2025-ci ildə bir barel üçün 40 dollara düşə bilər.

Musavat.com xarici agentliklərə istinadən xəbər verir ki, bu proqnozla tanınmış analitiklər çıxış ediblər. Onların fikrincə, alyans çox güman ki, 2025-ci ilin əvvəlində bu məhdudiyyətləri mərhələli şəkildə aradan qaldırmağı seçəcək.

OPIS-in enerji təhlili rəhbəri Tom Kloza deyib: “2025-ci ildə neftin qiymətləri ilə bağlı son illərdə - Ərəb baharından bəri xatırlaya biləcəyim bütün illərdən daha çox narahatlıq var.”

Avrasiya Qrupunun Enerji, İqlim və Resurslar Departamentinin rəhbəri Henning Gloystein qeyd edir ki, gələn il neftə tələbat artımının gündə 1 milyon bareldən az olacağını nəzərə aldıqda, OPEC+ məhdudiyyətlərinin 2025-ci ildə tam geri qaytarılması “şübhəsiz ki, neft qiymətlərinin çox kəskin azalmasına, bəlkə də bir barel üçün 40 dollara qədər enməsinə gətirib çıxaracaq.”

MST Marquee-nin baş enerji analitiki Saul Cavonic də OPEC+-ın bu addımının “neft qiymətlərini COVID-dən bəri görülməmiş aşağı səviyyələrə çatdıra biləcək bazar payı üçün qiymət müharibəsinə səbəb olacağını” düşünür.

Qeyd edək ki, OPEC+ neft qiymətlərindəki enişin qarşısını almaq üçün iki ay müddətinə sutkada 2,2 milyon barel könüllü ixtisarın mərhələli şəkildə dayandırılması planlarını 2 dəfə təxirə salıb. Noyabrın əvvəlində qəbul edilən qərarla bu addım dekabrın sonuna qədər təxirə salınıb.

Neftin qiymətinin aşağı düşməsi, digər məsələlərlə yanaşı, dünyanın aparıcı neft idxalçısı olan Çində pandemiyadan sonra tələbin ləng bərpası ilə bağlıdır.

Gloystein bildirir ki, bundan əlavə, bazarda yanacağın həddindən artıq tədarükü mənfi amildir, çünki OPEC-dən kənarda olan ABŞ, Kanada, Qayana və Braziliya kimi əsas neft istehsalçıları da tədarükləri artırmağı planlaşdırırlar.

Azərbaycanın ən böyük banklarından biri olan “Unibank”ın sahibi Eldar Qəribov ölkəni birdəfəlik tərk etmək niyyətindədir.

AzToday.az - a daxil olan məlumata görə, 2016-cı ildə Malta vətəndaşlığı alan Eldar Qəribov biznesini Fransaya köçürməkdədir. Bu ölkədə onlarla bahalı daşınmaz əmlaka sahib olan biznesmen Azərbaycandakı bankı başda olmaqla biznesini satışa çıxarıb.

Məlumatda iddia olunur ki, Azərbaycanda biznesinin gələcək taleyindən narahat olan Eldar Qəribov artıq ailə üzvlərini Avropada yerləşdirib.

Qeyd edək ki, Eldar Qəribov Azərbaycan- Fransa əlaqələrinin inkişafına verdiyi töhfəyə görə, Fransa prezidentinin fərmanı ilə bu ölkənin ali mükafatı- “Fransanın Fəxri Legion Kavaleri ordeni”nə layiq görülüb.

Kanadanın "Shopify" şirkəti çərşənbə axşamı analitiklərin rüblük gəlir üzrə proqnozlarını üstələyib.

Valyuta.az "Yahoo Finance"ə istinadən xəbər verir ki, şirkətin süni intellektlə təchiz edilmiş alətlərə yönəlməsi, xüsusilə əhəmiyyətli bayram mövsümündən əvvəl daha çox tacirin elektron ticarət xidmətlərinə maraq göstərməsinə səbəb olub.

Açıqlanan hesabata əsasən ABŞ-da listinq olunan "Shopify" səhmləri ilkin ticarətdə 12%-dən çox artıb.

Onlayn mağaza yaratmaq və idarə etmək üçün şirkətlərə vebsayt hazırlamaqdan məhsul göndərməyə qədər müxtəlif alətlər təqdim edən "Shopify" bu il xidmətlərini süni intellekt əsaslı funksiyalarla gücləndirib.

Şirkət iyun ayında satış hesabatları təqdim edən, müştəri davranışları barədə məlumat verən və endirim kodlarının yaradılması kimi tapşırıqları yerinə yetirməyə kömək edən "Sidekick" adlı süni intellekt köməkçisini platformasında daha geniş satıcı kütləsinə təqdim edib.

"Shopify" hazırkı rübdə gəlirin orta və yüksək iyirmi faiz arasında artacağını proqnozlaşdırıb, analitiklər isə 22,7%-lik artım gözləyirdi.

Şirkət 30 sentyabrda başa çatan üçüncü rüb üçün 2,16 milyard dollar gəlir əldə etdiyini açıqlayıb ki, bu da analitiklərin orta hesabla 2,11 milyard dollarlıq proqnozunu üstələyib.