"İstilik tükənməsi və istivurma nədir və hansı daha təhlükəlidir?.."

"Bayılma, görmə zəifliyi, şüurun tutqunluğu və bədən hərarətinin yüksəlməsi baş verərsə, dərhal təcili yardım çağırın..."

Bayırda üzücü isti hökm sürür, pis xəbər ondan ibarətdir ki, havanın hərarəti tezliklə daha da yüksələcək. Belə havada bədənimizdə nə baş verdiyini bilmək istəsəniz, bu məqaləni mütləq oxuyun.

Moderator.az xəbər verir ki, bu barədə "Detaly" nəşri yazıb.

Dünyanın bir çox ölkələrində havanın hərarəti artmaqda davam edir və ağlasığmaz rekordlara çatır. Qlobal risklər haqqında Ümumdünya İqtisadi Forumun 2023-cü il üçün məruzəsinə görə, anomal istilik dövrünün, istilik dalğalarının uzanması sağlamlığın pisləşməsi və ölüm riskini artırır. "MailOnline" nəşri güclü istinin insan orqanizminə necə təsir etməsindən yazıb.

Qan damarları

Orqanizm az maye alıb çox itirirsə, susuzlaşma baş verir, bu da qanı qatılaşdırır və onu yapışqan edir. Qan həcminin azalması səbəbindən qan təzyiqi aşağı düşür, bütün bədəndə qan dövranı çətinləşir, bu da trombların yaranmasına və insulta gətirib çıxara bilər.

Əzələlər

Əzələ qıcolmaları həmçinin tez-tez orqanizmin susuzlaşması fonunda baş verir, çünki əzələ sisteminin düzgün fəaliyyəti üçün lazım olan elektrolit və minerallar tərlə birlikdə itkiyə məruz qalır.

Beyin

Susuzlaşma həmçinin beyin həcminin azalmasına gətirib çıxarır, bu da enerjinin səviyyəsini aşağı salır və gündəlik vəzifələrin icrasını çətinləşdirir. Tədqiqatlar göstərib ki, avtomobil qəzaları da daxil olmaqla bədbəxt hadisələr və travmaların sayı isti günlərdə daha yüksəkdir. İsti bir növ beyni dumanlandırır və insanlara dəqiq və aydın düşünməyə mane olur.

Ağ ciyərlər

Quru, isti və çirkli havanın udulması tənəffüs sisteminə zərər vurur, tənəffüs yollarının daralması və sıxılmasına gətirib çıxarır. Belə nəticələr ağ ciyər xəstəlikləri, o cümlədən astma və ağ ciyərlərin xroniki obstrukiv xəstəliyi olanlar üçün xüsusilə ciddi ola bilər.

Topuq və pəncələr

İsti hava həmçinin ətraflarımıza təsir edə bilər. Yüksək hərarət qan damarlarını genişləndirir, bu da mayenin ətraf toxumalara sızmasına və istilik ödeminə gətirib çıxara bilər.

İstilik tükənməsi nə deməkdir?

İstilik tükənməsi adlanan tibbi vəziyyət isti havada, hərarətin Selsi şkalasl üzrə 38-40 dərəcəyə yüksəlməsi zamanı duzların (elektrolitlərin) həddən artıq itirilməsidir. Bu göstərici daha yüksək olarsa, buna istivurma deyilir.

İstivurmanın əlamətləri qrip zamanı yüksək hərarətin əlamətlətinə, o cümlədən zəiflik, güclü tər ifrazı, ürək döyüntülərinin tezləşməsi, qarında ağrılar və baş ağrılarına bənzəyir. Eyni zamanda istivurma daha təhlükəli hesab edilir, çünki şüurun vəziyyətini dəyişir, nəticədə multisistem zədələnmələrinə və ölümə gətirib çıxara bilər.

Hər iki vəziyyətdə, əsasən, yüksək hərarət yüksək rütubətlə uzlaşır, çünki bu halda bədənin tər vasitəsilə soyuma mexanizmi az effektli olur. Yaşlı insanlar, xüsusiə yaşı 75-dən çox olan, habelə bəzi xroniki xəstəlikləri olanlar ən çox riskə məruz qalır.

İsti günlərdə sağlamlığı necə qorumalı?

1. Çoxlu su için. Hətta o qədər də susuzluq hissi olmasa da, mütləq gündə ən azı səkkiz stəkan su için, bayırda hərarət xüsusilə isti olarsa, hətta normadan artıq su içmək arzuolunandır.

2. Mütləq istidən istirahət edin. Əgər seçiminiz yoxdursa, küçədə hər hansı fəaliyyətlə məşğulsunuzsa, kondisioneri, sərinkeşi olan zonanı arayın, yaxud da heç olmasa kölgədə olun ki, dövrü olaraq orada istirahət edib, bununla da istilik tükənməsindən yan keçə biləsiniz. Küçədə olarkən mütləq Günəş eynəklərindən, şlyapalardan və dəri üçün Günəşdən qorunma vasitələrindən istifadə edin.

3. Küçədə məşqlərdən imtina edin. İnanın ki, belə günlər qaçmaq və ya parkda idmanla məşğul olmaq üçün ən yaxşı gün deyil. Məşqlərinizi bayırda hava uyğun olanadək, məsələn, axşam və ya gecə saatlarına keçirin və ya qapalı və kondisionerli otaqda məşq edin.

4. Öz bədəninizə diqqət yetirin. Susuzluğun əsas əlamətləri baş ağrısı, baş gicəllənməsi və ya zəiflikdir. Bu əlamətlər meydana çıxarsa, dərhal istənilən fiziki aktivliyə son verin, daha çox soyuq su için, kölgəli və sərin yerdə bədəninizə istirahət verin. Bayılma, görmə zəifliyi, şüurun tutquluğu və bədən hərarətinin yüksəlməsi kimi daha ciddi əlamətlər meydana çıxarsa, dərhal "təcili yardım" çağırın.
 
Ardını oxu...
Yovşan cinsinə mənsub olan tərxun bitkisi dadlı olduğu qədər də faydalıdır.

Yeniavaz.com xəbər verir ki, fitoterapevt Fizuli Hüseynov limonun və tərxunun faydalarını nəzərə alaraq ev şəraitində təbii immunostimulyator hazırlamağı tövsiyyə edib.

Hazırlama qaydası:

1 orta böyüklükdə limon sıxlır və üzərinə 2 stəkan su əlavə olunur. 15 – 20 ədəd tərxun doğranılır və hamısı birlikdə blenderden keçirilir. Daha sonra (şəkər xəstələri istisna olmaqla) 1 xörək qaşığı bal əlavə olunur. Gündə 3 dəfə olmaqla, hər yeməkdən 1 saat əvvəl 100 ml içilir.

Fitoterapevt bildirir ki, müalicə müddəti 2 həftədir:

“Qeyd etdiyim kimi bu iki məhsulun qarışımı çox yaxşı immunostimulyatordır, orqanizmdə virus və mikrobları öldürür, iltihabları azaldır, immuniteti möhkəmləndirir. Qarışım həm də mədə şirəsinin və ödün ifrazını artırır, iştahı yaxşılaşdırır. Bəzi maddələr var ki, onlar damarların sağlamlığını qoruyur, damarların divarlarını möhkəmləndirir, damar xəstəliklərinin inkişafını əngəlləyir. Bu maddələr C və P vitaminləridir. Limon C, tərxun isə P vitamini ilə zəngin olduğundan bu iki tərkibdən təşkil olunmuş qarışım da damarları və kapilyarları möhkəmləndirir, onların elastikliyini artırır, aterosklerozun inkişafının qarşısını alır.

Bundan başqa bu qarışım sidikqovucu xassəyə malikdir, həm də oynaqlardakı kirəçləşmənin qarşısını alır. Qaraciyər piylənməsi olan insanlar üçün əvəzedilməzdir. Məhlulun qəbulu həm qaraciyəri təmizləyir, həm də qaraciyər və qarın bölgəsindəki piy toxumasının parçalanmasına kömək edir. Uzun müddət qəbulu insanın dərisinin təravətləndirir, qırışları azaldır, kapilyar tutulmalarını aradan qaldıraraq dərinin rəngini bərpa edir. 14 günlük qəbul olunur, 10- 15 gün fasiləfən sonra yenidən davam etdirilir”.
 
Ardını oxu...
Mütəxəssislər ürək xəstəliklərini şiddətləndirən və hətta onlara səbəb ola biləcək bir sıra içkilərin adını çəkiblər.

Teref.Az lent.az-a istinadən bildirir ki, sağlam balanslaşdırılmış pəhriz və düzgün içmə rejimi sizi bir çox sağlamlıq problemlərindən xilas edə bilər.

Eyni zamanda, həkimlər qazsız və qatqısız təmiz suyu orqanizm üçün ən yaxşı içki hesab edir.

Şirin içkilər və limonadlar ürək xəstəlikləri üçün zərərli olan məhsullar arasındadır. Bunlar ürəyin əsas düşmənləridir. Təhlükəli içkilər siyahısına az qala hər gün çəkinmədən istifadə etdiyimiz bir çox içkilər daxildir. Bunlar enerji içkiləri, meyvə içkiləri, likörlər, kokteyllər, qazlı içkilər və ətirli süddür.

Həkimin sözlərinə görə, əvvəllər alimlər artıq şəkəri yüksək olan içkilərin istehlakının insult riskini 13%, infarkt riskini isə 22% artırdığını hesablayıblar. Ancaq onu da əlavə etmək lazımdır ki, bu cür içkiləri içən insanlarda ürək-damar xəstəlikləri riskinə təsir edən başqa xəstəliklər də ola bilər.

Alkoqollu içkiləri də mümkün qədər məhdudlaşdırmalısınız. Həkimlər deyir ki, qan təzyiqini yüksəldir. Tərkibindəki maddələr ürək əzələ hüceyrələri üçün zəhərlidir və ürəyə zərər verə bilər. Spirtli içki içməklə siz həm də boş kalorilər istehlak edirsiniz ki, bu da piylənməyə kömək edə bilər. Və bu təhlükəli xəstəliklərin inkişafı üçün əlavə bir riskdir.

Mütəxəssislər əlavə olaraq şəkərsiz bitki və yaşıl çaylar, meyvə içkiləri və ya tərəvəz şirələri içməyi tövsiyə edir.
 

Ardını oxu...
Azərbaycanda dövlət reyestrinə daxil edilməyən dərmanların satışına qadağa qoyulur. Quru xəbərdir, amma həm də inhisar qoxuyur. Hiss olunur ki, bu sahədə yeni mərhələnin əsası qoyulur. Yəni inhisar dayaqları gücləndirilir. Adətən, yeni qanunlar bu məsələlərə xidmət göstərir.
DİA.AZ Bizimyol.info-ya istinadla xəbər verir ki, “Dərman vasitələri haqqında” qanunun 6.5.8-ci maddəsində nəzərdə tutulan dərman vasitələri istisna olmaqla, dövlət reyestrinə daxil edilməyən dərman vasitələrinin ölkə ərazisində topdan və pərakəndə satışı qadağan olunur. Bundan başqa, tibb müəssisələrinin dərman satışı ilə bağlı yeni qadağa müəyyən edilir. Milli Məclisdə müzakirələrdən sonra məsələ üçüncü oxunuşda səsverməyə çıxarılaraq qəbul olunub.

Dərman satışı ölkədə problemli sahələr arasında xüsusi seçilir. Xaricdən gətirilən məhsulların keyfiyyətinə nəzərət edən mexanizm nəzərə çarpmır. Dərmanların tərkibi dəyişdirilir, təsir qüvvəsi kəskin azalır. Qiymətlərdən heç söz açmağa dəyməz. Hətta bəzən hər hansı dərmanın qiymətinin Türkiyəyə nisbətən bizim ölkədə 10-12 dəfə yüksək olduğu üzə çıxır. Bir növ Azərbaycanda bu işlə məşğul olanlar baş kəsirlər.

“Azərbaycan həkimləri” ictimai birliyinin təsisçisi Aydın Əliyev mətbuata inhisarın böyük problemlər yaratdığını deyib. Onun sözlərinə görə, inhisarçılar hiyləyə əl atır. Yəni onlar dərmanları Hindistandan çox ucuz alırlar, sonra Dubayda baha rəsmiləşdirirlər. Aydın Əliyev deyir ki, bununla qiyməti hətta 10 dəfə artırmağa nail olurlar.

Azərbaycandakı dərman satışı ilə bağlı problemləri görmək üçün mütəxəssis olmağa da ehtiyac yoxdur. İki problem xüsusilə qabarıqdır. Birincisi, qiymətlər çox yüksəkdir. İkincisi, dərmanlar keyfiyyətsizdir. Qanuna dəyişiklik edilsin, problem yoxdur. Amma bu dəyişiklik istehlakçıya nə vəd edir? Qiymətlər aşağı düşəcəkmi? Daha keyfiyyətli dərmanlar almaq mümkün olacaqmı? Müsbət düşünmək olmur. Çünki qanuna dəyişiklik inhisarın bir ələ yığılması təəssüratı yaradır. Sanki heç nə dəyişməyəcək. İnsanlar yenə bahalı dərmanlar alacaqlar. Sonra bu dərmanları istifadə edib sağalmayacaqlar.
Ardını oxu...
Budapeştdəki Semmelveys Universitetinin alimləri virtual reallıqdan istifadə edərək şizofreniya xəstəliklərinin müalicəsi üçün yeni üsul hazırlayıblar.Foodinfo.az xəbər verir ki, bu innovativ müalicə növü xəstələrdə ətrafdakıların emosiya və düşüncələrini düzgün qavramağa kömək edən mentalizasiya bacarıqlarının inkişafına əsaslanır."VR-ToMIS" adlanan terapiya, xəstələrin müxtəlif ssenarilərdə sosial idrak bacarıqlarını təkmilləşdirmək üçün terapevt tərəfindən idarə olunan avatarlarla qarşılıqlı əlaqədə olduğu doqquz seansdan ibarətdir.Xəstələrə emosiyaların və jestlərin tapılması, həmçinin ironiya və metaforaların başa düşülməsi ilə bağlı tapşırıqlar verilir.Metodun sınağı 2022-ci ildə keçirilib və 43 şizofreniya xəstəsini əhatə edib. Tədqiqatçılar iştirakçıların koqnitiv və emosional simptomlarında (məsələn, əlaqəli düşüncə, sosial koqnitiv çatışmazlıqlar, apatiya və s.) irəliləyiş müşahidə ediblər. İştirakçılar da terapiyanı müsbət qiymətləndirərək onu həyəcanlı və onların reabilitasiyası üçün vacib adlandırıblar. Belə unikal müalicə şizofreniya ilə mübarizədə əsl sıçrayış ola və dünyada bu xəstəlikdən əziyyət çəkən milyonlarla insana kömək edə bilər.
 
 
 
Ardını oxu...
Türkiyənin Elazığ şəhərində restoranın sahibi nəfəs borusunda qida qalan müştərinin həyatını xilas edib.

Hadisə anbaan restoranın təhlükəsizlik kameraları tərəfindən qeydə alınıb.

Restoranın sahibi Mehmet Dəmirəl Heymlix fəndi ilə müştərinin həyatını xilas edib.

Mənbə: İHA
 
Ardını oxu...
Dəniz qumunun faydaları haqqında bilmədikləriniz - FAYDASINDAN YARARLANIN
Dəniz qumu və ya çimərlik qumunun bir neçə faydası və istifadəsi ola bilər:
Dəniz qumu tikinti materialı kimi istifadə oluna bilər, xüsusən də hazır olduğu sahil bölgələrində. Tez-tez beton və digər tikinti materiallarının istehsalında istifadə olunur. Bununla belə, qeyd etmək vacibdir ki, dəniz qumunda duz və digər çirklər ola bilər ki, bu da müəyyən tikinti tətbiqlərinə zərər verə bilər. Buna görə də, tikinti layihələrində istifadə edilməzdən əvvəl yuyulma və ya emal tələb oluna bilər. Çimərliyin qidalanması və eroziyaya nəzarət: Dəniz qumu bəzən ölçüsünü və funksionallığını bərpa etmək və ya artırmaq üçün eroziyaya uğramış və ya tükənmiş çimərliklərə yerləşdirildiyi çimərlik qidalanma layihələri üçün istifadə olunur. O, sahilyanı əraziləri eroziyadan qorumağa və fırtına dalğalarına qarşı tampon təmin etməyə kömək edə bilər.
Ətrafın abadlaşdırılması və bağçılıq: Dəniz qumu abadlıq və bağçılıq layihələrində istifadə edilə bilər. Onun qaba toxuması torpaqda drenajı yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər, onu yaxşı drenaj tələb edən müəyyən bitkilər və bağlar üçün uyğun edir. Bununla belə, dəniz qumunun tərkibindəki duz bəzi bitkilər üçün narahatlıq yarada bilər, ona görə də istifadə etməzdən əvvəl onu yaxalamaq və ya digər torpaq əlavələri ilə qarışdırmaq lazımdır.
Qum oyunları və istirahət fəaliyyətləri: Dəniz qumlu çimərliklər günəş vannası qəbul etmək, qum qalaları tikmək, çimərlik voleybolu və digər çimərlik oyunları kimi fəaliyyətlər üçün istirahət imkanları təklif edir. Dəniz qumunun incə toxuması və yumşaqlığı onu bu fəaliyyətlər üçün cəlbedici edir.
Müalicə və istirahət: Ayaqyalın çimərlik gəzintisi kimi tanınan dəniz qumu üzərində gəzinti müalicəvi faydaları ola bilər. Bu, ayaqların əzələlərini stimullaşdırmağa, tarazlığı yaxşılaşdırmağa və sakitləşdirici bir sensasiya təmin etməyə kömək edə bilər. Bundan əlavə, dalğaların səsi və çimərliyin atmosferi istirahətə və stresdən azad olmağa kömək edə bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, dəniz qumunun çıxarılması ətraf mühitə təsir göstərə bilər, o cümlədən yaşayış mühitinin pozulması və sahil ekosistemlərinin zədələnməsi. Bundan əlavə, bəzi bölgələrdə dəniz qumunun sahilyanı sabitliyə potensial mənfi təsiri səbəbindən kənarlaşdırılması tənzimlənir və ya qadağandır. Buna görə də, dəniz qumundan hər hansı bir məqsəd üçün istifadə etməzdən əvvəl yerli qaydaları və ətraf mühit amillərini nəzərə almaq vacibdir. \\Saglamolun.Az
 
Ardını oxu...
Miçiqan Universitetinin alimləri müəyyən ediblər ki, 71 yaşdan yuxarı insanlarda görmə qabiliyyətinin itirilməsi və pisləşməsi demensiya ilə əlaqəli ola bilər.

Cebhe.info xəbər verir ki, tədqiqat “JAMA Ophthalmology” jurnalında dərc olunub.

Həkimlər daha böyük NHATS Yaşlanma Tədqiqatında iştirak edən 71 yaşdan yuxarı 3000-ə yaxın ABŞ vətəndaşının məlumatlarını təhlil etdilər. Onlar iştirakçıların yaxın və uzaq görmə qabiliyyətini və müxtəlif fonlarda obyektləri nə qədər yaxşı ayıra bildiklərini qiymətləndiriblər. Sınaqlar tabletlərdə aparılıb və alimlər təsdiqləyiblər ki, düzgün aparıldıqda bu üsul adi həkim müayinəsindən geri qalmır.

Təhlil göstərib ki, görmə itkisi olan iştirakçılar hətta kiçik olsa da, görmə problemi olmayan insanlarla müqayisədə demensiyadan daha çox əziyyət çəkirlər. Tədqiqatda iştirak edən bütün şəxslər arasında 12,3%-də demans əlamətləri olub. Miyopi olan xəstələr arasında demans əlamətləri 19,5%, hipermetropiya ilə isə 21,5% aşkar edilib. Orta və ağır görmə pozğunluğu (görmə itkisi daxil olmaqla) olan insanlarda demans 32,9% olub.

Demans hallarının 40%-ə qədəri insanların təsir edə biləcəyi 12 risk faktorundan qaynaqlana bilər. Bunlara siqaret, hipertoniya və eşitmə itkisi daxildir. Bu cür görmə qabiliyyətinin itirilməsi faktorlarının siyahısına yeni məlumatlar əlavə oluna bilər. Əgər gələcək tədqiqatlarda səbəb-nəticə əlaqəsi təsdiqlənərsə, bu, o demək ola bilər ki, yaşlandıqca görmə problemlərini minimuma endirmək üçün addımlar atan insanlar da demans riskini azalda bilər.
 
Ardını oxu...
Borş və digər sulu yeməklərin olduğu qazanda çömçə və ya qaşıq saxlamaq olmaz.Foodinfo.az bunun səbəbini açıqlayır.Belə ki, yeməklə təmasda olan metal qablar oksidləşir. Nəticədə, qazanda mikromühit əmələ gəlir ki, bu da məhsulların daha tez xarab olmasına və yeməyin tez turşumasına gətirib çıxarır. Əgər qaşıq və çömçədə cızıq və ya digər zədələr varsa, bu proses daha da sürətlənəcək.Metal oksidləşməsinin başqa bir "yan təsiri" xoşagəlməz metal dadıdır.Nəhayət, çömçələrin hazırlanmasında istifadə olunan paslanmayan poladın tərkibinə nikel daxildir. Bu metal, öz növbəsində, allergik reaksiyaya səbəb ola bilər.Qida ilə aktiv təmasda olan alüminium da orqanizma təsir göstərə bilər.
Ardını oxu...
Keçən ay Avropada ən isti iyun ayını yaşayan mütəxəssislər bədənimizin nə qədər istiyə tab gətirə biləcəyini müəyyən ediblər.

Bakupost.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, Londondakı Roehampton Universitetinin tədqiqatçıları tərəfindən nəşr olunan yeni araşdırmaya görə, insan orqanizminin 40 ilə 50 dərəcə selsi arasında dözə biləcəyi "üst kritik temperatur" həddi var.

Həmçinin bildirilib ki, körpələr və yaşlıların ürək-damar sistemləri yüksək temperaturlara yaxşı reaksiya vermədiyi üçün həddindən artıq istilərə ən həssas kateqoriyalar arasındadır.

Qeyd olunub ki, bu temperatura çatdıqdan sonra bədənimiz ürəkbulanma, başgicəllənmə, baş ağrısı və huşunu itirməyə səbəb olan "isti stressi" yaşayır.
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti