Qambiyada parasetamol siropunun satışı qadağan edilib.

Bakupost.az xarici mediaya istinadən bildirir ki, buna son aylar uşaq ölümlərinin sayının artması səbəb olub.
Belə ki, aparılan araşdırmalar nəticəsində uşaq ölümlərinə parasetemol siropunun səbəb ola biləcəyi anlaşılıb.
Qambiyanın Səhiyyə Xidmətlərinin direktoru Mustapha Bittaye məsələ ilə bağlı yazılı açıqlama verib:
"Səhiyyə Nazirliyi ölkədə uşaq ölümlərinin səbəblərini araşdırmaqda davam edir. Böyrək çatışmazlığı səbəbilə baş verən ölümlərlə bağlı davam edən təhqiqat çərçivəsində belə qənaətə gəlinib ki, mümkün səbəblər koli bakteriyası və parasetamol siropunun zəhərli olmasıdır”.
O, dərmanın alternativlərindən istifadə etməyi məsləhət görüb.
Qeyd edək ki, son aylarda Qambiyada ən azı 28 uşaq yerli istehsal olan parasetamol siropundan istifadə etdikdən 3-5 gün sonra ölüb.

Uşaqlar hansı yaşda hazırlığa getməlidir?

Repititor yanına getmək günümüzün dəbinə çevrilib. Artıq 5 yaşlı uşaqlar üçün də repetitor tutmaq ənənəyə çevrilir. Praktiki olaraq ölkədəki hər üç azyaşlıdan biri repetitorla məşğul olur. Halbuki onların bu yaşda yüklənməsini həm pediatrlar, həm də psixoloqlar qadağan edir.

Əslində 5 yaşlı uşaqlar üçün məktəbəqədər hazırlıq qrupları fəaliyyət göstərir. Məsələ burasındadır ki, valideynlər bu qruplarla kifayətlənməyərək, əlavə olaraq övladlarını hazırlıqlara yönəldirlər.

Mövzu ilə bağlı danışan təhsil eksperti Elçin Əfəndinin sözlərinə görə valideynlərin 5 yaşında övladlarını hazırlığa göndərmələrinin səbəbi orta məktəbdə təhsilin keyfiyyətsizliyi və repititorluğun dəb halını almasıdır:

“Normal təhsil verilsə də, repititorluq dəb kimi formalaşıb. Amma bir reallıq da var ki, müəllimlərin özləri də repititor yanına gedən uşaqları görüb dərs keçməkdə maraqlı olmur.

Təssüf ki, günün reallığı budur və 4 yaşında belə hazırlığa gedənlər var. Düzdür, bu yaşda uşaqların hazırlıqlara getməsi elmin inkişafına və müəyyən fikirlərin formalaşmasına təsir etsə də, onların daha tez yorulmaları ilə nəticələnir.

Yuxarı təhsil pilləsində isə onların təhsilə maraqları əvvəlki kimi olmur. Çünki zehni yorğunluqla nəticələnirlər. Bu da yolverilməzdir. Uşaqlar öz yaş dövrünü yaşamalıdır”.

Ekspertin fikrincə, yaxşı olar ki, valideynlər öz övladlarını sonrakı mərhələdə repitiror yanına göndərsinlər:

“Hansısa fənndən zəifliyi olan uşağın məhz o üzrə repitittor yanına getməyi məsləhətlidir. Uşağı nədə zəif olub-olmadığını bilmədən, bütün fənnlər üzrə hazırlıqlara göndəririksə, onun üçün qarşıdakı dövr üçün böyük problem yaradırıq.

Bu gün ümümtəhsil müəssisələrində icbari təhsil pulsuzdur. Valideynlər ən əsası övladlarının oxuduğu məktəbdə keyfiyyətli təhsil almalarına çalışmalıdırlar”.

Pediatr Vaqif Qarayev uşaqların 6 yaşında məktəbə getmələrinə belə razı deyil:

“Amma indi qanun belədir. Gərək 6 yaşında uşaq məktbdə olsun. 5 yaşında uşaq niyə repititor yanına getməlidir? Məktəbəhazırlıq uşaq bağçalarında keçilir. Bu uşaqların sosiallaşması baxımından da əhəmiyyətlidir. Çünki kollektivdədir. 1 ildən sonra başqa kollektivə düşəcək.

Ona görə uşaq kollektivin nə olduğunu bilməlidir. Həm də bağçalarda uşaqlara təhsillə bağlı güclü təzyiq olmur. Nəyi öyrənə bilirlərsə, öyrənirlər. Valideynlər var ki, məktəblə yanaşı 6 yaşlı uşaqları müəyyən kurs və dərnəklərə aparırlar. Sanki 6 yaşında uşaqdan Eynşteyn hazırlıyırlar.

Bu yaşda uşağın məktəbdənkənar nələrləsə məşğul olmanın əleyhinəyəmsə, 5 yaşlı uşaqdan heç danışmaq belə istəmirəm”.

Həkim hesab edir ki, ümumiyyətlə repititor məsələsinə son qoyulmalıdır:

“Uşaqlar təhsili və biliyi dərsdən sonra öyrənirsə, buna valideynlər bütün gününü, əsəbini sərf edirsə, o zaman məktəb nə üçündür? Bu suala cavab tapa bilmirəm. Uşaq məktəbə niyə gedir ki? Nə əhəmiyyəti var , təhsil müəssisəsinin? Otursun evində...”, - deyə pediatr qəzəblənib.

Psixoloq Fərqanə Mehmanqızının fikrincə, sözügedən yaşda uşaqların akademik dəyərlərinin yüksəldilməsi üçün istənilən bilgi oyunlar tipində öyrədilməlidir:

“Bu öyrədilmə müddətinin 7 yaşına qədər olması məqsədəuyğundur. 5 yaşında uşağı parta arxasına oturdub, qabağına kitab-dəftər qoyaraq öyrədilməsinə qarşıyam. Çünki bu, uşağın inkişaf prosesində travmalar yaradır.

Onların zehni, qavrama, təxəyyül və düşüncə tərzlərinə zərərlidir. 7 yaşına qədər uşaqlar gördüm-götürdüm sistemi ilə inkişaf edir. Məlumatın hafizəyə və şuuraltına yeridilməsinə daha yaxşı təsir göstərir. Hərf və rəqəmlərin, eləcə də parta arxasında oturmağın qaydalarının 5-6 yaşında öyrədilməsi düzgün deyil.

Bu yaşda uşaqlar parta arxasında otura bilmir və dərsin gedişatına, müəllimlərin iş prinsipinə maneçilik törədir. Onlarda müəyyən qıcıqlar yarana bilir. Bu isə ümumi prinsip və maraqlara təsir göstərir”.

Psixoloq qeyd edib ki, 5 yaşında uşaqlara parta arxasında nəzəri bilikləri öyrədilməsi və üstəlik repititor yanına getmələri onlarda tükənmişlik sindromuna gətirib çıxarır:

“Uşağın o yaşda oyuncaqlarından ayrılıb ciddi rejimə və sistemə keçməsi doğru deyil. Çünki o yaşda uşaqların 6 yaşındakılarla akademik dəyərləri və yaş normaları eyni deyilsə, digər məqamlar da bənzər olmamalıdır”. (Bizim.Media)

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yenicə açıqladığı hesabatda dünyada gözlənilən ömür uzunluğu, təhsil və iqtisadi rifah sahələrində onillərlə davam edən irəliləyişlərin pandemiya nəticəsində gerilədiyi bildirilir. Azərbaycan 195 ölkə arasında 91-ci sırada qərarlaşıb. Qonşu Ermənistan, Gürcüstan və Türkiyədə vəziyyət daha yaxşıdır; Ermənistan bu siyahıda 85, Gürcüstan 63, Türkiyə isə 48-ci yerdədir. BMT-nin qlobal inkişafı ölçən İnsan İnkişafı İndeksi üzrə göstəricilər son iki ildə hər 10 ölkədən 9-da azalıb. Burada Covid-19-la yanaşı, Ukraynadakı müharibə və qlobal iqlim dəyişikliyinin zərərli təsirlərinin də rol oynadığı bildirilir.

İsveçrə dünyada gözlənilən 84 illik ömür uzunluğu, 16,5 illik təhsil və 66 min frank orta gəlirlə İnsan İnkişafı İndeksinə başçılıq edir.Siyahının sonunda 55 il ömür, 5,5 il təhsil və orta illik gəliri 768 dollar olan Cənubi Sudan gəlir.

BMT bildirir ki, hesabatda 2021-ci ilin göstəriciləri əhatə olunub.

Azərbaycanda İnsan İnkişaf İndeksi üzrə vəziyyət
Hesabata görə, Azərbaycanın İnsan İnkişaf İndeksi ötən il bir qədər artaraq 0,745 olub. 2020-ci ildə bu rəqəm daha az olub: 0,741.
Azərbaycan Gender Bərabərsizliyi İndeksi üzrə 177 ölkə arasında 70-ci yerdədir. Ölkə parlamentində təmsil olunan qadınlar isə bütün sayın 18,2 faizini təşkil edir.

Ölkədə gözlənilən ömür uzunluğu ümumilikdə - 69.4, qadınlar üzrə 73,3, kişilər üzrə isə 65,6 yaşdır.

Ölkədə doğuş zamanı ana ölümlərinin sayı hər yüz minə 26 nəfərdir.

Hesabatda, həmçinin bildirilir ki, Azərbaycanda ən azı orta təhsili olan 25 və daha yuxarı yaşda qadın və kişilər əhalinin 93,6 və 97,6 faizini təşkil edir.

Ölkədə gözlənən təhsil ili - 13,5, orta təhsil müddəti isə - 10,5 ildir.

Hesabatda, o cümlədən Azərbaycanda adambaşına orta illik gəlirin 14,257 manat olduğu bildirilib.

2021-ci ildə ölkədə qadınlar və kişilərin gəlirləri arasında 8,9 faizlik fərq olub. Ötən il ərzində qadınlar orta hesabla 10,536 manat gəlir əldə edərkən, kişilər 18 min manatdan daha çox qazanıb.
Dünyada insan ömründəki 30 illik artımda geriləmə

İndeksə daxil olan 191 ölkənin əksəriyyətində, xüsusən də gözlənilən ömür uzunluğunda geriləmələr baş verərək 2016-cı ildə müşahidə olunan səviyyəyə qayıdıb, bu isə 30 ildir artan ömür uzunluğunun ilk dəfə geriləməsi deməkdir.

ABŞ-da gözlənilən ömür uzunluğu 2019-cu ildən bəri iki il azalıb, bəzi ölkələrdə isə bu rəqəm daha böyükdür. BMT 1990-cı ildə inkişafın ümumi daxili məhsula (ÜDM) qədər azalması tendensiyası ilə mübarizə aparmaq üçün İnsan İnkişafı İndeksini işləyib hazırlayıb.

O vaxtdan bəri müxtəlif böhranlar səbəbindən bir çox ölkələrin indeksləri zaman-zaman azalsa da, ötən ilə qədər qlobal tənəzzül müşahidə edilməmişdi.Keçən ilki enişdən sonra bu il də indeksin aşağı düşməsi inkişaf tendensiyasının bərpasının çətin ola biləcəyini göstərir.

Zəngin ölkələrin üçdə ikisində bu il eniş trendi başa çatsa da, əksər ölkələrdə azalma davam edib.Bu il açıqlanan indeksin məlumatları ötən ilə aiddir.

Hesabatın müəlliflərindən olan Achim Steiner builki məlumatların daha bədbin göründüyünü, 80-dən çox ölkənin öz borcunu ödəməkdə çətinlik çəkdiyini bildirir:"Biz ciddi pozuntular müşahidə edirik və onların yaxşılaşdırılması üçün illər lazım ola bilər".

BBC.com

Paytaxtın Nizami rayonunda reabilitasiya mərkəzində fiziki məhdudiyyətli uşaqlara qarşı işgəncə xarakterli hərəkətlər edən şəxslər barədə müzakirələr səngimək bilmir.

Mövzu ilə bağlı Yenisabah.az-a danışan həkim-psixiatr, tibbi ekspert Abdulla Şıxlinski bildirib ki, bu cür mərkəzlər insanları aldatmaqla məşğuldur:
Ətraflı


“Mehnur” psixologiya, loqopediya mərkəzindən olan görüntüləri izlədim, dəhşətə gəldim. İllərdir Azərbaycanda psixoloqlar bu cür mərkəzlər açırlar. Bakıda 50 metrdən bir belə mərkəz var. Bu mərkəzlərin fəaliyyəti haqqında saysız-hesabsız məqalələr yazmışam, onlar rus, Azərbaycan dillərində çap olunub. Təəssüf ki, uzun illər buna heç kim əhəmiyyət verməyib, bu işlə heç kim maraqlanmayıb, heç kimin vecinə də deyil. Hətta mənim yanıma gələn valideynlər şikayət edirlər ki, bizim bir ətək pulumuzu aldılar, aldatdılar, uşaqlarımıza da heç bir kömək etmədilər. Burada söhbət ondan gedir ki, həmin mərkəzlər insanlara ümumiyyətlə kömək edə bilməzlər. Qanunvericiliyə görə xəstə adamlarla həkimlər işləməlidir. Psixologiya mərkəzlərini açan adamlar sağlam adamlarla işləmək üçün nəzərdə tutulub, xəstələrlə həkim-psixoterapevtlər, psixiatrlar işləyirlər, buna onların ixtiyarı yoxdur. Mən bu mövzuda illərdir saysız-hesabsız məqalələr yazıram ki, psixologiya-loqopediya mərkəzləri camaatı aldadır, uşaqları yalandan orada saxlayırlar, üstəgəl həkimlərə qarşı təbliğat aparırlar ki, həkimlərə getməyin. Uşaqlar aylarla, illərlə orada qalırlar, vəziyyətləri ağırlaşır, həkimlərin yanına gəldikdə isə artıq onlara kömək etmək mümkün olmur”.

Onun sözlərinə görə, həmin mərkəzdə uşaqlara yanlış diaqnoz qoyularaq onları “müalicə” etməyə çalışırlar:

“Həmin mərkəzlərə ağıl zəifliyi ilə, yalançı autizm sindromu qoyulmuş uşaqlar gətirirlər, halbuki həmin uşaqlarda autizm yoxdur. Bu adamların diaqnoz qoymağa hüququ yoxdur, onlar hətta uşaqlara dərman da təyin edirlər. Bu cür loqopedlər və psixoloqlar dələduzluqla məşğuldurlar, bunun üçün heç lisenziya da tələb olunmur, gedib vergidən qeydiyyatdan keçirlər və mərkəzlər açırlar. Dəfələrlə bununla bağlı xəbərdarlıq etmişəm, təəssüf ki, bizim psixiatrlar fil qulağında yatırlar, həkimlər heç nə danışmır.

O cür mərkəzlərdə uşaqların başına nə oyun açırlar, heç kim bilmir. Uşaqları salırlar otağa, qapını bağlayırlar, valideynə heç nə demirlər, bildirirlər ki, biz təzə metodlarla işləyirik. Elə mərkəzlərdə işləyən adamların heç birinin kifayət qədər səriştəsi, savadı, qabiliyyəti yoxdur. Bu cür mərkəzləri açan adamlar 91-ci ildən sonra başladılar və qeyd etdilər ki, Avropada da bu cür reabilitasiya mərkəzləri var. Amma Avropada bu tamamilə başqa cürdür, orada çalışan adamlar ciddi yoxlanılır, hamısının ciddi savadı var, yüksək professionallığı var. Bizdə isə bu işi görənlərin çoxunun özünün psixi xəstəliyi var. Yayılan görüntülərdəki adamların hamısını üzdən tanıyıram, onlarla tanışlığım olub, onların hamısı “moşennik”dir. Onların çoxunun təhsili yoxdur. Onlar uşaqları yanlarında saxlayıb, o cür bədbəxt edirlər. Yayılan video aşkarlanan bircə haldır, belə hallar çoxdur, uşaqların başına min oyun açırlar. Bizdə psixoloji-loqopedik xidmət faktiki olaraq yoxdur, bu yalandır, dələduzluqdur. Çünki bizdə o kadrları hazırlayan idarələr yoxdur. Bakı Dövlət Universitetində psixologiya fakültəsi var ki, o fakültənin işi sıfır səviyyəsindədir. Azərbaycan Pedaqoji Universitetində də psixologiya fakültəsi var, onların da işi sıfırdır. Onlar kadr hazırlaya bilmirlər.”

Azərbaycanda enerji içkiləri ilə bağlı xəbərdarlıq edilib.

Bu barədə Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) məlumat yayıb.

Bildirilib ki, agentlik tərəfindən həyata keçirilən monitorinqlər zamanı enerji içkisi olmadığı halda, üzərində istehlakçılarda enerji içkisi olduğuna dair yanlış təəssürat yaradan məhsullar istehsal edən sahibkarlıq subyektlərinə və satış şəbəkələrinə ciddi xəbərdarlıq olunub.

Eyni zamanda həm istehsalçı şirkətlər, həm də satış şəbəkələrinin rəhbərləri ilə görüşlər keçirilib, onlara öz fəaliyyətlərini normativ hüquqi aktların tələblərinə uyğun həyata keçirmələri barədə müvafiq göstərişlər verilib.

Qeyd edək ki, nəzarət tədbirləri çərçivəsində enerji içkiləri ilə bağlı agentlik tərəfindən qanunvericiliklə müəyyən edilmiş vəzifələrdən irəli gələrək 2022-ci il 1 avqust tarixindən ticarət və ictimai iaşə müəssisələrində aidiyyatı qurumlarla birgə 1 537 ticarət və ictimai iaşə müəssisəsində monitorinq həyata keçirilib. Monitorinqlər zamanı qeyd olunan sahədə fəaliyyət göstərən 297 ticarət şəbəkəsində enerji içkisi olmayan içkilərin enerji içkiləri kimi satışının həyata keçirildiyi vitrinlərdə satılması, həmin məhsulların qiymət kağızının üzərində məhsulun enerji içkisi kimi təqdim edilməsi kimi nöqsanlara rast gəlinib.

Aşkarlanan faktlarla bağlı sahibkarlıq subyektləri barəsində qanunvericiliyin tələblərinə uyğun müvafiq tədbirlər görülüb.

Eyyub Hüseynov: "Hələ də heyvanların heç 1 faizi identifikasiyadan keçməyib

Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) baytarlıq-sanitariya və sanitariya-gigiyena normalarına cavab verməyən yerlərdə, küçələrdə, yol kənarlarında heyvan kəsimi hallarının qarşısının alınması məqsədilə Daxili İşlər Nazirliyi və rayon icra hakimiyyətlərinin nümayəndələri ilə birgə mütəmadi reydlər keçirib.

TEREF.AZ yazır ki, AQTA-dan “Şərq”ə verilən məlumata görə, reydlər “Heyvan kəsimi fəaliyyətinin tənzimlənməsi haqqında” Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 11 iyun tarixli Sərəncamına uyğun olaraq həyata keçirilib.

Götürülən nümunələr Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi İnstitutunda müayinələrə cəlb olunub. Təqdim olunan ət nümunələrindən 241-də uyğunsuzluq aşkarlanıb. Nümunələrdə E.coli, Salmonella, Streptokokk, bağırsaq çöpü qrupu bakteriyaları (BÇQB) və anaerob bakteriyaları müəyyən edilib. Həmçinin aparılan müayinələr zamanı istehlakçılara mal və dana əti kimi təqdim olunan bəzi ət və ət məhsullarında at ətinin DNT-si aşkarlanıb. AQTA bəyan edib ki, ölkədə qanuni şəkildə ət və ət məhsullarının satışı yalnız baytarlıq arayışı və baytarlıq şəhadətnaməsi kimi müşayiətedici sənədlər əsasında həyata keçirilə bilər. Zoonoz xəstəliklərə yoluxma və digər neqativ halların yaranmaması üçün müvafiq sənədləri olmayan ət və ət məhsullarının alınması və istehlak olunması tövsiyə edilmir.

Qeyd edək ki, qida mənşəli zoonoz xəstəliklər, adətən, mikroorqanizmlərlə çirklənmiş heyvan mənşəli qida məhsullarının insanlar tərəfindən istehlakı zamanı baş verir. Avropa Birliyi ölkələrində hər il yüz minlərlə insanın qida mənşəli zoonoz xəstəliklərə yoluxma halı qeydə alınır. Bir faktı qeyd etmək kifayətdir ki, hazırda bütün dünyada insanlar arasında rast gəlinən yoluxucu xəstəliklərin 60 faizdən çoxu məhz zoonoz infeksiyaların payına düşür.

Ən təhlükəli zoonoz xəstəliklərindən biri olan Qarayara bir çox kənd təsərrüfatı və vəhşi heyvan növlərinin və insanların təhlükəli, iti septiki xəstəliyi olub, septisemiya, dərinin, bağırsaqların, ağ ciyərin, limfa vəzilərinin zədələnməsi və xəstələnmiş heyvanların ölməsi ilə səciyyəvidir. Xəstəliyə bütün növlərə aid kənd təsərrüfatı heyvanları, həmçinin bir sıra ov heyvanları həssasdırlar. Kolibakterioz xəstəliyi isə bütün növ kənd təsərrüfatı və vəhşi heyvanlarda, həmçinin quşlarda septiki, enterotoksiki və ya enterit formalarda özünü göstərən zoonoz xəstəlikdir. Təhlükəli qida infeksiyalarının törədicilərindən olan Salmonella qida zəhərlənmələrinin əsas törədicilərindən sayılır və heyvan mənşəli qida məhsullarının istehsal və ya istehlakı dövründə sanitar-gigiyenik qaydalara əməl edilmədikdə geniş yayılır. Xüsusilə də quşçuluq məhsulları (quş əti, yumurta və s.) bu bakteriya növünün əsas daşıyıcısıdır.


Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov sanitariya-gigiyena normalarına cavab verməyən yerlərdə heyvan kəsilməsi və satılması məsələsinin çox ciddi məsələ olduğunu deyib. O, bu problemlə bağlı istehlakçılar tərəfindən AİB-ə ölkənin hər yerindən çoxsaylı şikayətlər edildiyini deyib. Birlik sədrinin sözlərinə görə, insanlar əti necə seçmək, haradan almaq, qiymətin paradoksallığı, ətdən hazırlanan kolbasanın qiyməti ilə bağlı çoxsaylı suallar verirlər:

“Bütün xəbərdarlıq və keçirilən maarifləndirmə işlərinə rəğmən hələ də küçələrdə, yol kənarlarında müstəqil şəkildə ət kəsib satanlar var. Kim harada istəyir, orada da heyvan kəsib, ət satr. Bir sıra xarici ölkələrdə kimsə öz heyvanını kəsərsə, külli miqdarda cərimə olunur. Düzdür, cəza üsulları ilə bazara təsir etmək doğru deyil. Bazar tələb və təklif əsasında işləməlidir. Hər halda biz də hansısa mübarizə üsulu tapıb həyata keçirməliyik ki, sanitariya-gigiyena normalarına cavab verməyən yerlərdə heyvan kəsib, ət satan insanlar bunun mümkünsüz olduğunun fərqinə varsınlar”.

E.Hüseynovun sözlərinə görə, bu sahədə müəyyən işlər görülsə də şəhərin mərkəzində belə heyvanların antisanitar şəraitdə kəsilməsi, murdar olmuş heyvan ətlərinin regionlardan şəhərə daşınması müşahidə edilir:

"Mərkəzləşdirilmiş ət kəsimi məntəqələri hələ də tam düzgün işləmir, yenə də yol kənarında, harada necə gəldi ətin kəsildiyini, satıldığını görürük. Şəhərin mərkəzi küçələrində də belə hallara rast gəlinir. Nazirlər Kabinetinin qərarına görə, ölkənin əmtəə bazarında satılan bütün mallar, o cümlədən ətlər bükülməli və üzərinə buraxılma tarixi, yararlılıq müddəti qeyd olunmalıdır. Lakin bu cür ət satışı həyata keçirilmir".

Eyyub Hüseynov vurğulayır ki, Azərbaycanda heyvanların identifikasiyası məsələsi gündəmdədir. Amma hələ də heyvanların heç 1 faizi identifikasiyadan keçməyib.

Bu işi həyata keçirən Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi əgər heyvanların identifikasiya məsələsini həll edərsə, onda ətlər markalanacaq, yəni istehsal edən firmanın adı, nömrəsi, digər rekvizitləri qeyd olunacaq, ətin hansı mənbədən gəldiyi məlum olacaq”.

Müasir günümüzdə əksər cavanlar siqaret çəkərək aclıq hissini aradan qaldırmağa çalışırlar (veypinq). Onlar hətta acqarına siqaret çəkməyin zərərsiz olduğunu söyləyirlər. Lakin aclığı siqaret çəkərək aradan qaldırmağın ağciyərlərə vurduğu zərərin onları ölümə yaxınlaşdırdığını bilmirlər.

Harvard Universitetinin mütəxəssisləri siqaretə qatılan aramatizatorların 75%-nin kimyəvi tərekibində toksiki maddələr olduğunu sübut etmişlər. Onların araşdırmaları bu aramatizatorların tərkibində diasetil olduğunu sübut etmişdir.
Diasetil yağı əvəz edən kimyəvi maddədir. Bu maddə isə respirator xəstəliklərin əmələ gəlməsinə və bronxların tutulmasına səbəb olur. Düzdür diasetildən qida sənayesində də istifadə edilir. Amma, mütəxəssislər onun uzun müddət istifadə edildiyi zaman zərərli olduğunu qeyd edirlər.
Bronxların tutulması ciddi xəstəliklərə səbəb olur. Bu patoloji prosesi geri qaytarmaq mümkün olmur. Diasetil siqaret vasitəsilə bronxlara daxil olduqda bronxlarda hava torbalarına bənzər xırda hissəciklər əmələ gətirir və ağciyərlərin funksiyasını pozur.

Bu zaman siqaret çəkənlərdə aşağıdakı əlamətlər meydana çıxır:
öskürmə
xırıltılı nəfəsalma
titrətmə-üşütmə
gecə tərləmələri
çəkinin azalması
Mütəxəssislər bu xəstəliyin baş verməməsi üçün uzun müddət ac qarına siqaret çəkməyi və ya aclıq hissinin siqaret vasitəsilə aradan qaldırmağı məsləhət bilmir.

İtirdiyimiz insanları yuxuda görmək bizə nə deyir?

Ömrümüzün 3-də 1-ni yataraq keçiririk. Ancaq bu qədər yatmağımıza baxmayaraq, çox az hallarda yuxu görürük. Daha doğrusu, gördüyümüz yuxuların çox az hissəsi yadımızda qalır. Bəzən də gördüyümüz yuxu ömrü boyu yadımızdan çıxmır.

Maraqlıdır, bu yuxu görmə prossesi necə baş verir? Yuxuların real həyatla bağlantısı var mı? Rəngli və rəngsiz yuxuların mənaları nələrdir?

Həkim psixoterapevt, klinik psixoloq Əli Nağıyev deyir ki, yuxu fizioloji prossesdir: “Yuxugörmə də psixo-fizioloji prossesdir. Yuxunu görmək məsələsi belədir: Beyin qabığının xüsusi sahələri biz yatdığımız zaman oyaq qalır. Və oyanıq sahələri görməyə başlayırıq. Yuxunun sadə izahı budur.”

Psixoloq qeyd edir ki, şüuraltımıza yeritdiyimiz mövzular sonradan bizim həyatımıza ciddi təsir edə bilər. Görəsən hər kəsmi yuxuların təsirində qalır?

Bəs rəngli yuxular nə ilə bağlıdır? Niyə bu qədər nadir hallarda rəngli yuxu görürük?

Mütəxəssis Məryəm Teymurun sözlərinə görə burda da məsələ insanın enerjisindən, düşüncə tərzindən asılıdır: “İnsanların çoxu özlərini neqativə kökləyir, oxuduğu xəbərlərdən neqativ hadisələri özünə götürür, və o enerjiyə girib onu yaşayır. Bəzən yuxuda bunun başqa olanını da görür. Çox vaxt bizim ürəyimizdə unutmadığımız hisslər qalır, bu itki olur əsasən. İtirdiyimiz insanları gördükdə biz onu bir mesaj, bir xəbərdarlıq kimi qəbul edirik. Yox, bizim bədənimiz “özünü qoruma” refleksini işə salır. Və beynimizdə toplanan neqativ, pozitiv, qara, ağ, onlarla bizə yuxuda müxtəlif ssenarilər göstərir. Yenə də onu idarə etmək olar. İtirdiyimiz hər şeyi bağışlayıb, qəbullanmaq lazımdır. Onun yerini bilimlə, elmlə doldurmaq lazımdır.”

Məryəm Teymur deyir ki, nəyi daha çox düşünüb, istəyiriksə, o hadisənin reallaşmaq ehtimalı da çoxalır: “Bu bir emosiyadır, yaranır və biz ona gün boyu kökləniriksə, enerjimizi yükləyiriksə, istər-istəməz onu yaşadırıq, həyata keçiririk. Çünki hər şey bir dalğadır, radio dalğası kimi, onu hara çevirirsən, ordan da səs gəlir.”Bəs yuxuları idarə etmək həqiqətən də mümkündürmü? Yuxu görmürüksə, necə, bu hansısa xəstəlikdən, təhlükədənmi xəbər verir?Klinik psixoloq Əli Nağıyev bu barədə danışıb: “İnsanlar aqressiv təfəkkürdə və hər şeyi idarə etmə istəyində olduqda onun yuxusu pozulur. Çünki onlar gün ərzində hər şeyi idarə edə bilirlər amma yuxuda yox. Onlar yuxunu da idarə etmək istəyirlər. Onlar mükəmməlliyyətçi, narsist və eqoist olurlar. Bunun idarəsi üçün xüsusi məktəblər var ki, güya yuxunu kodlaşdırıb idarə edirlər. Bu mümkündür amma özümüzə sual verməliyik ki, bu nəyə lazımdır? Axı sən onda rahat yatmırsan. Sağlam yuxu zamanı yuxugörmə olmamalıdır, özünü ali varlığa – Allaha tapşırıb, rahat yatmalı və rahat oyanmalısan.Yuxularla bağlı bu qədər… özümüzü yaxşıya kökləyək ki, hər şey də yaxşılıqla nəticələnsin. Yuxunuz isə həmişə şirin olsun!

Alimlər ən faydalı meyvə çəyirdəklərinin sıyahısını tərtib ediblər.
SİA onları sizə təqdim edir:

1. Üzüm çəyirdəkləri ürək-damar sistemini möhkəmləndirir, beyin hüceyrələrini cavanlaşdırır, dərinin vəziyyətinə müsbət təsir edir.

2. Kivi çəyirdəkləri E vitamini ilə zəngindir. Bu vitamin güclü antioksidantdır, orqanizmdə qocalma proseslərini ləngidir, dəri və saçların vəziyyətini yaxşılaşdırır.

3. Portağal çəyirdəkləri baş ağrısından xilas edən salisil turşusu ilə zəngindir. Həmçinin bu çəyirdəklərin tərkibində xərçəng əleyhinə təsirə malik olan B17 vitamini var.

4. Zeytun çəyirdəklərində sinir sisteminə müsbət təsir edən, orqanizmdən toksinləri xaric edən, astma tutmalarını yüngülləşdirən maddələr var.

5. Nar çəyirdəkləri sinir sistemini möhkəmləndirir, əsəbiliyi azaldır.

6. Qarpız tumları qanda şəkərin səviyyəsini tənzimləməyə kömək edir.

7. Ərik çəyirdəkləri xərçəng əleyhinə təsirə malik olan nadir B17 (letril) vitamini ilə zəngindir.

8. Alma çəyirdəkləri yod və B17 vitamini ilə zəngindir.

Nəzərə almaq lazımdır ki, alma və ərik çəyirdəklərini 5-7 ədəddən çox yemək olmaz.