 |
|
|
Baş nazir: “Belə təşkilat olmasa, Asiyada münaqişələr yarana bilər”
Yaponiyanın yeni Baş naziri İşiba NATO-nu xatırladan hərbi-müdafiə alyansı yaratmaq təşəbbüsü ilə çıxış edib. Bu barədə AYNA “The Japan Times”a istinadən bildirir. O, ölkənin müdafiə qabiliyyətini gücləndirəcəyinə söz verib və qeyd edib ki, belə təşkilat olmasa, Asiyada münaqişələr yarana bilər.
Yaponiyanın xarici işlər naziri İvaya bu ideyanı dəstəkləyərək, region ölkələrinin siyasi və iqtisadi strukturunda fərqliliklər səbəbindən təşkilatın yaradılmasının “çətin iş” olacağını bildirib.
“The Japan Times” qeyd edir ki, ABŞ və Yaponiyanın müttəfiqləri yeni ittifaqın perspektivlərinə şübhə ilə yanaşırlar. Hindistanın xarici işlər naziri Jaişankar Yeni Dehlinin Yaponiyanın yeni Baş nazirinin mövqeyi ilə razılaşmadığını söyləyib və Hindistanın ittifaqlara qoşulmadığını vurğulayıb.
İran dövlət televiziyasının məlumatına görə, Asiya Əməkdaşlıq Dialoq Sammitində iştirak etmək üçün Qətərə səfər edən İran prezidenti Pezeşkian Səudiyyə Ərəbistanının xarici işlər naziri Bin Fərhanı qəbul edib.
İndex.az xəbər verir ki, Pezeşkiyan görüşdə İslam ölkələri arasında əlaqələrin genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb: “Səudiyyə Ərəbistanı kimi İslam ölkələrini öz qardaşımız olaraq görür və fikir ayrılıqlarını bir kənara qoyaraq, yaxınlıq və birliyin artdığını müşahidə edirik”.
Səudiyyə Ərəbistanının İsrailin hücumlarının dayandırılmasında mühüm rol oynaya biləcəyinə işarə edən Pezeşkiyan deyib: “Əgər sionist rejim bu gün Qəzzada soyqırım törətməyə cəsarət edirsə, bu, İslam ölkələrinin biganəliyindən irəli gəlir. Bu təcavüzə qarşı birləşməsək, sabah Qəzza və Livandan sonra növbə digər İslam ölkələrinə və şəhərlərinə çatacaq”.
Ermənistan sənədin razılaşdırılmış 80% bəndinə əsasən Azərbaycanla sülh müqaviləsi imzalamağa hazırdır.
Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan Parisdə Fransa Prezidenti Emmanuel Makronla görüşündə deyib.
Onun sözlərinə görə, İrəvan sənədi imzalamağa və növbəti müzakirələri davam etdirməyə hazırdır (qalan razılaşdırılmamış məqamlar üzrə).
Baş nazir regionda sülhün və sabitliyin təmin edilməsinə yönəlmiş addımların atılmasının zəruriliyini qeyd edib və sazişin imzalanmasının bu problemin həllinə kömək edəcəyinə əminliyini bildirib.
“Ermənistan Azərbaycandan üzr istəməlidir və müharibədə itkin düşmüş azərbaycanlıların taleyi barədə məlumat verməlidir”
Oktyabrın 2-də Azərbaycan Respublikası Əsir və itkin düşmüş, girov götürülmüş vətəndaşlarla əlaqədar Dövlət Komissiyasının (Dövlət Komissiyası) və Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin (BQXK) birgə təşkilatçılığı ilə “İtkin düşmüş şəxslər probleminin həlli: ailələrin "həqiqəti bilmək" hüququnun dəstəklənməsi" mövzusunda növbəti beynəlxalq konfrans təşkil olunub.
APA xəbər verir ki, əvvəlcə Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin konfrans iştirakçılarına müraciəti oxunub, daha sonra tədbirin mövzusuna aid qısametrajlı film nümayiş etdirilib.
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq konfransın iştirakçılarına ünvanladığı məktubunda bildirilib ki, itkin düşmüş şəxslər faciəsi Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzünün ağır fəsadlarından biridir. “Birinci Qarabağ müharibəsi nəticəsində 30 ildən artıqdır 4000-dək azərbaycanlı itkin düşmüş şəxs hesab olunur. Onların arasında mülki şəxslər, o cümlədən uşaqlar və qadınlar da vardır. 2020-ci il Vətən müharibəsində isə 6 Azərbaycan vətəndaşı itkin düşüb.
Torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsindən sonra meydana çıxmış yeni faktlar itkin düşmüş azərbaycanlılara qarşı törədilən vəhşiliklərlə bağlı şahidlərin ifadələrini bir daha təsdiq etmişdir. Həmin ərazilərimizdə aşkar olunmuş kütləvi məzarlıqlarda ekshumasiya işlərinin aparılması nəticəsində Ermənistan tərəfindən əsir və girov götürülmüş şəxslərin işgəncələrə, zorakılığa və qeyri-insani rəftara məruz qalaraq qətlə yetirildiyi barədə təkzibedilməz sübutlar toplanmışdır", - deyə Azərbaycan Prezidenti vurğulayıb.
Prezident müraciətində qeyd edib ki, Ermənistan beynəlxalq humanitar hüquqdan irəli gələn öhdəliklərini pozaraq Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş şəxslərin taleyi və kütləvi məzarlıqların dəqiq yeri haqqında məlumatları təqdim etməkdən imtina edir.
Prezident İlham Əliyevin “İqlim dəyişikliyi və insan hüquqları: ombudsmanların və milli insan hüquqları təsisatlarının rolu” mövzusunda 2 oktyabrda Bakıda təşkil olunan Beynəlxalq Bakı Forumunun iştirakçılarına ünvanlandığı müraciətdə də Ermənistanın Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı cinayətlər törətdiyi xüsusi qeyd olunub. Prezidentin müraciətində qeyd edib ki, Ermənistan beynəlxalq humanitar hüquqdan irəli gələn öhdəliklərini pozaraq Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş şəxslərin taleyi və kütləvi məzarlıqların dəqiq yeri haqqında məlumatları təqdim etməkdən imtina edir. Ermənistan törətdiyi bütün cinayətlərə görə üzr istəməlidir.
“Münaqişə bitsə də, əfsuslar olsun ki, Ermənistanın otuz illik hərbi təcavüzünün ağır fəsadları hələ də davam edərək insanların həyatına və ətraf mühitə böyük təhlükə yaradır. Ermənistan uzun müddət işğal altında saxladığı ərazilərimizdə ekosid, urbisid, kultursid törədərək torpaqlarımızı və çaylarımızı çirkləndirmiş və zəhərləmiş, meşələrimizi məhv etmiş, şəhər və kəndlərimizi dağıtmış, habelə burada insanların yaşamaq hüququnu təhdid edən və ətraf mühitə ciddi ziyan vuran çoxsaylı minalar basdırmışdır. Eyni zamanda xalqımızın bəşəri əhəmiyyətə malik mədəni irsi dağıdılmış, dini-mədəni abidələrimiz yerlə-yeksan edilmişdir”, - deyə dövlətimizin başçısı bildirib.
Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin (DTX) rəisi, Dövlət Komissiyasının sədri Əli Nağıyev isə tədbirdə çıxışında ailələrin öz itkin düşmüş yaxınları barədə məlumatları almaq hüququnun beynəlxalq səviyyədə dəstəklənməsinin vacibliyini qeyd edib. Xidmət rəisi hazırda Dövlət Komissiyasında 3979 nəfərin itkin düşmüş şəxs kimi qeydiyyata alındığını deyib və bildirib ki, onlardan 3 973 nəfəri Birinci Qarabağ müharibəsində, 6 nəfəri isə 44 günlük Vətən müharibəsində itkin düşüb. İndiyədək işğaldan azad olunmuş ərazilərdə 18 kütləvi məzarlığın aşkarlandığını, bununla yanaşı, Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüşlərdən 155 nəfərinin şəxsiyyətinin eyniləşdirildiyini, cari ilin sentyabr ayında görülmüş təxirəsalınmaz tədbirlər nəticəsində Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndində Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş daha 15-ə yaxın şəxsə aid meyit qalıqlarının müəyyən edildiyini nəzərə çatdırıb.
Dövlət Komissiyasının sədri vaxtilə Azərbaycanın Qarabağ ərazisində mövcud olmuş separatçı rejimin Vətən müharibəsi bitdiyi vaxtdan 2023-cü ilin sentyabr ayında həyata keçirilmiş antiterror əməliyyatınadək olan müddət ərzində bir neçə kütləvi məzarlığı məqsədyönlü şəkildə məhv etməsinin və Ermənistan tərəfinin həmin məzarlıqlar barədə məlumatları verməməsinin beynəlxalq hüquqa, həmçinin uzun illərdir yaxınlarının yolunu gözləyən itkin ailələrinə və bütövlükdə insanlığa açıq-aşkar hörmətsizlik olduğunu bildirib. Sonuncu qeyd olunan halın Xocavənd rayonunun Qaradağlı kəndi, Xocalı rayonunun Dəhraz kəndi və Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndindəki məzar yerlərində müşahidə etməyin mümkün olduğu diqqətə çatdırılıb.
Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin itkin vətəndaşların taleyinin aydınlaşdırılmasını Dövlət Komissiyasının qarşısında ən ümdə vəzifə kimi qoyduğunu və ölkə başçısının bu məsələni daim xüsusi nəzarətdə saxladığını bildirən Xidmət rəisi Əli Nağıyev vurğulayıb ki, itkin düşmüş şəxslər problemi təkcə ayrı-ayrı dövlətləri deyil, o cümlədən beynəlxalq təşkilatları və beynəlxalq siyasi dairələri ciddi şəkildə düşündürməlidir.
Sonra digər çıxışçılar itkin şəxslərin taleyinə aydınlıq gətirilməsi ilə bağlı təmsil etdikləri təsisatlar tərəfindən ötən zamanda görülən işlər və qarşıda duran vəzifələr haqda ətraflı məlumat vermiş, itkin düşmüş şəxslərin tapılması yönündə birgə səylərin bundan sonra da davam etdiriləcəyinə, konfransda səslənəcək fikirlərin, irəli sürüləcək təkliflərin və aparılacaq fikir mübadilələrinin itkinlər probleminin həlli üçün yeni üfüqlər açacağına inamlarını ifadə ediblər.
Tədbir mövzu ətrafında panel sessiyalarla davam edib.
BMT-nin İtkin düşmüş şəxslərlə bağlı Beynəlxalq Komissiyasının (İCMP) siyasət və əməkdaşlıq üzrə direktoru Andreas Kleiser isə deyib ki, əsir və itkin düşmüş şəxslərlə bağlı məsələləri heç vaxt unutmamalıyıq. Bu, ən həssas məsələlərdən biridir ki, bu məsələdə birgə təcrübə mübadiləsi aparılmalıdır.
Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin üzvü, Moldovanın sabiq baş naziri Kiril Qaburiç isə qeyd edib ki, itkin düşmüş şəxslərin taleyinə yüksək şəkildə dəstək verilməlidir: “Beynəlxalq konfranslarda itkin düşmüş şəxslərin taleyi ilə bağlı məsələlərin səsləndirilməsi öz müsbət töhfəsini verəcək. Bu məsələdə artıq şəxsi təşəbbüslər də öz rolunu oynamalıdır”.
Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsinin Mərkəzi Axtarış Agentliyinin rəhbəri Florans Anselmo isə itkin düşən insanların taleyi ilə bağlı çox narahat olduqlarını qeyd edib: “Bu tipli məsələlər konflikt tərəflərinin məsuliyyətidir. Ailələrə dəstək göstərilməlidir, eynilə psixoloji dəstək də olmalıdır. Onların yaşadıqları heç də asan deyil. Biz birlikdə bu məsələləri həll etməliyik, itkinləri ailələrinə təhvil verməliyik. BQXK olaraq mən bunu qeyd etməliyəm ki, konflikt tərəfləri arasında komnukasiya olmalıdır. Konflikt tərəfləri olan ölkələr də siyasi qərarlara, humanitar qaydalara əməl etməlidirlər. Düşünürəm ki, bir gün bu ailələrin narahatlığına son qoyulacaq. Azərbaycan dövlətinə bu məsələyə bu qədər diqqət ayırdığına görə təşəkkür etmək istəyirəm. Səylərimiz birgə fəaliyyət istiqamətində olmalıdır. Humanizm prinsiplərinə hörmət olunmalıdır”.
Bəs Ermənistan nə zamansa bu tələblərə əməl edəcəkmi? Etməsi üçün hansı vəziyyət yaranmalıdır? Ermənistanın itkin azərbaycanlıların taleyi ilə bağlı məlumatları verməsi törətdiyi cinayətvələrə görə üzr istəməsi Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərində müsbət dəyişikliklərə gətirərmi?
Abutalıb Səmədov
“Alyans” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Abutalıb Səmədov “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, son illərin hadisələri Ermənistan hökumətinin heç bir ədalətli addımı özbaşına və öz xoşuna atmadığını göstərir. Məlumdur ki, 10 noyabr 2020-ci il üçtərəfli bəyanatının imzalanması üçün Nikol Paşinyana Rusiya Prezidenti təzyiq göstərmişdi. Təbii ki, Azərbaycanın müharibədə qələbələri, Ermənistan ordusuna vurduğu sarsıdıcı zərbələri bu işdə öz rolunu oynamışdı. Ancaq Azərbaycan Prezidentinin qeyd elədiyi kimi, 10 noyabr bəyanatı Azərbaycan və Rusiya prezidentlərinin təzyiqləri nəticəsində Ermənistan baş naziri tərəfindən imzalanmışdı. Ondan sonrakı dövrdə atılan addımlar Qərbin təzyiqləri nəticəsində baş vermişdir. Bir vaxtlar “Qarabağ Ermənisandır” deyib Şuşada rəqs eləyən Nikol Paşinyan sonradan Praqada Qarabağın Azərbaycan ərazisi olduğu barədə bəyanata imza atdı və Qarabağ üzərində Azərbaycanın suverenliyini qəbul elədi. Ondan əvvəl Qərbdəki dostlarının tapşırığı ilə Qarabağın statusu barədə məsələdə güzəştə getmək zərurəti haqqında danışmışdı. Delimitasiya və demarkasiya işləri ilə bağlı atılan mütərəqqi addımlar da Qərbin məsləhətləri ilə icra olunur. Sülh sazişi layihəsinin müəyyən bəndlərindən imtina da Qərbin təzyiqləri nəticəsində mümkün oldu. Və təbii ki, Azərbaycan Ordusunun gücündən çəkindiyinə görə Paşinyan bu cür addımları atıb. Bundan sonra da Ermənistanın konstruktiv mövqe tutması Qərbdəki havadarlarının tapşırıqlarından asılı olacaq. Əgər onlar desələr Paşinyan Ermənistanın törətdiyi cinayətlərə görə üzr istəyəcək. Ancaq görünür, hələ demirlər. Buna görə də Paşinyan daha çox Azərbaycanı günahlandırmaq xəttini tutub. Baxmayaraq ki, 19-20 sentyabr 2023-cü il antiterror tədbirlərindən sonra dərhal bəyan eləmişdi dinc əhaliyə qarşı heç bir zor tətbiq olunmayıb. Lakin sonradan Paşinyan etnik-təmizləmənin baş verməsi böhtanını atmağa başladı. Buna bənzər çoxlu faktları demək olar. Ermənilər öz günahlarını, cinayətlərini, azərbaycanlı əsirlərə işgəncələr verdiyini, 4 minə yaxın itkin azərbaycanlının taleyi barədə məlumatları vermək əvəzinə Azərbaycanı “etnik təmizləmə”də, “soyıqırımı” cinayəti törətməkdə suçlamağa çalışır. Bu vəziyyətin dəyişməsi üçün Azərbaycanın daha güclü olması ilə yanaşı, Ermənistanın Qərbdəki havadarlarının Paşinyana lazımi təlimatı verməsinə ehtiyac var".
Ekspertin sözlərinə görə, Ermənistanın üzr istəməməsi, itkin azərbaycanlılarla bağlı məlumatları gizlətməsi təbiidir ki, Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərində ciddi problemlər yaradır və bundan sonra da yaradacaq: "Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşən 4 minə yaxın azərbaycanlının böyük əksəriyyətinin ermənilər tərəfindən əsir və girov götürüldüyü şübhəsizdir. Ermənistan həmin azərbaycanlıları gizlədib və onlara amansız işgəncələr verilib. Həmin azərbaycanlıların sonrakı taleyi barədə Ermənistan rəsmi məlumatlar təqdim etmir. Bunun özü də bir cinayətdir. Təbiidir ki, Azərbaycan Ermənistanın törətdiyi cinayətlərə görə cavab verməsi üçün zəruri addımları atır və bundan sonra da atacaq. Şübhə yoxdur ki, gec-tez Ermənistan bu cinayətlərə görə beynəlxalq səviyyədə məhkum olunacaq, Azərbaycandan üzr istəyəcək və tələb olunan təzminatı da ödəyəcək. Ancaq normal qonşuluq münasibətlərinin yaranması üçün, düşmənçiliyin tamamilə götürülməsi üçün Ermənistan hökuməti, ermənilər yeritdikləri siyasətdən imtina eləməlidirlər. 30 il ərzində Azərbaycana qarşı törətdikləri cinayətləri etiraf edib üzr istəməlidirlər. Yalnız bundan sonra münasibətlərimiz normal qonşuluq münasibətləri səviyyəsində ola bilər. Azərbaycan Prezidentinin vaxtilə dediyi kimi, yalnız bundan sonra ermənilər normal qonşu olmağı öyrənə bilərlər”.
Etibar SEYİDAĞA,
“Yeni Müsavat”
Azərbaycan ərazisində Rusiyanın yeni xarici nümayəndəliklərinin açılması məsələsi siyasi səviyyədə işlənir.
Bunu Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin konsulluq departamentinin rəhbəri Aleksey Klimov TASS-a müsahibəsində bildirib.
Azərbaycana, o cümlədən Azərbaycanın Qarabağ regionunda yeni baş konsulluqların açılması ehtimalı ilə bağlı sualı cavablandıran Klimov qeyd edib ki, hazırda bu məsələ ilə bağlı siyasi səviyyədə işlənilir.
“Azərbaycan tərəfi ilə müvafiq sazişlər yekunlaşdıqca XİN-in konsulluq departamenti də onlarla bağlı əməli addımların həyata keçirilməsinə qoşulacaq”, - deyə rusiyalı diplomat vurğulayıb.
Prezidentin köməkçisi Hikmət Hacıyev İtaliyanın aparıcı mətbu orqanlarından olan “La Repubblica” qəzetinə müsahibəsində Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh prosesindən bəhs edib. O, bəzi Qərb ölkələrinin erməni revanşizmini qızışdırdığını bildirib. H.Hacıyev sülhə həmişəkindən daha yaxın olduğumuzu desə də, qarşıda duran maneələri də istisna etməyib. Prezidentin köməkçisinin sözlərinə görə, əsas maneə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü şübhə altına alan Ermənistan konstitusiyasıdır: "Onun preambulası erməni dilində Qarabağın Azərbaycan ərazilərinin Ermənistana “birləşdirilməsi” mənasını verən “Miatsum” sözü yazılan müstəqillik bəyannaməsinə istinad edir. Biz təkcə Ermənistan hökuməti ilə deyil, həm də Azərbaycanda ərazi iddialarından əl çəkərək konstitusiyaya dəyişiklik edilməsi üçün referendum keçirilməsi tələbi ilə səsini ucaltmalı olan erməni xalqı ilə də sülh razılaşması əldə etmək istəyirik". Hikmət Hacıyev vurğulayıb ki, sülh müqaviləsi kağız parçası deyil: "Ermənistanda heç kimin bir daha Azərbaycana qarşı regionda sülhü təhdid edən revanşizmə əl atmayacağına zəmanət olmalıdır. Ona görə də erməni xalqının revanşizmdən, Qarabağ iddialarından əl çəkdiyi və mümkün sülh müqaviləsini gələcəkdəki Ermənistan hökumətlərinin revizionizmindən qoruyacaq referenduma ehtiyacı var". H.Hacıyev vurğulayıb ki, Ermənistanın hərbiləşdirilməsi də məsuliyyətli və mütənasib olmalıdır: "İrəvan Fransadan uzaqmənzilli raketlər və artilleriya sistemləri alır və bununla da yenidən Azərbaycan şəhərlərinə hücum edə bilər. Ermənistan üçün ən yaxşı həll yolu Azərbaycanın təhlükəsizliyini təhdid edən hərbi ittifaqlar yox, neytrallıq olardı". Prezidentin köməkçisi əlavə edib ki, müstəmləkə keçmişi olan bəzi Qərb dövlətlərinin Afrikadakı kimi, Qafqazda da öz siyasətlərinin və intriqalarının təbliği üçün Ermənistandan istifadə etməsi əks effekt verir: "Fransa və onun hökuməti region haqqında tam anlayışa malik deyil və Avropanın da əleyhinə olacaq geosiyasi səhvlərə yol verir. Ermənistanı hərbiləşdirmək və bununla da onun revanşizminə təkan vermək sülhə kömək etmir".
Xatırladaq ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan BMT tribunasından Bakıya səslənib. Baş nazir sülh sazişinin razılaşdırılmış maddələrini noyabrda baş tutacaq COP29 iqlim konfransına qədər imzalamağı təklif edib. Paşinyan hesab edir ki, bu, sülh prosesinin irəli aparılması üçün stimullaşdırıcı mühit yaratmağa kömək edə bilər.
Vətəndaş Həmrəyliyi Partiyasının sədr müavini Samir Əsədli "Sherg.az”a bildirib ki, ümumiyyətlə, son vaxtlar Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin bağlanması istiqamətində səylər gücləndirilib. Analitikə görə, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyanın BMT Baş Assambleyasındakı son çıxışı, bir sıra beynəlxalq təşkilatların iclaslarında sülh sazişinin əksər maddələrinin razılaşdırılması ilə bağlı bəyanatları ortadadır:
"Bununla yanaşı, bir sıra maraqlı qüvvələr Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh müqaviləsinin bağlanmasını istəmirlər. Təbii ki, burada başqa məsələlər də var. Xüsusən, Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddialarının qalması sülhə maneədir. Ermənistan rəsmiləri Azərbaycan Konstitusiyasında onlara qarşı ərazi iddialarının olması ilə bağlı əsassız ittihamlar səsləndirirlər. Halbuki Azərbaycan Konstitusiyasında Ermənistana ərazi iddiaları ilə bağlı heç bir müddəa yoxdur. Konstitusiyamızda qeyd olunub ki, Azərbaycan Respublikası Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin varisidir. Burada kiməsə ərazi iddiasından söhbət getmir. Bütün bunlara rəğmən, sülh müqaviləsi gec-tez imzalanmalıdır. Əlbəttə, sazişin COP29-a kimi imzalanması yaxşı olardı. Hesab edirəm ki, il bitənədək sülh müzakirələrini yekunlaşdırıb sənədi imzalamaq mümkündür".
Avropa İttifaqına üzv ölkələr BMT Təhlükəsizlik Şurasının Livandakı vəziyyətlə bağlı iclasının təcili çağırılmasını tələb edirlər.
Bunu Avropa İttifaqının Xarici İşlər və Təhlükəsizlik Siyasəti üzrə Ali Nümayəndəsi Cosep Borel təşkilata üzv 27 ölkənin xarici işlər nazirlərinin fövqəladə videokonfransından sonra deyib.
“Üzv ölkələr də BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını çağırır və biz atəşkəsə nail olmaq üçün bütün diplomatik səyləri göstərəcəyik”, – deyə o bildirib.
Ukrayna üzrə sülh danışıqlarına Qərb ölkələrindən, xüsusən də ABŞ-dən Kiyev üçün təhlükəsizlik zəmanətləri daxil edilməlidir.
Bu sözləri NATO-nun səlahiyyət müddəti başa çatan baş katibi Yens Stoltenberq "Reuters" agentliyinə müsahibəsində deyib.
Stoltenberq vurğulayıb ki, hər hansısa atəşkəs və ya beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhəd razılaşdırıldıqda, müharibənin həmin nöqtədə başa çatacağından tam əmin olmaq lazımdır.
NATO baş katibi əlavə edib ki, Rusiyanın nüvə doktrinasında alyansın siyasətini dəyişdirməyi tələb edən hər hansı bir dəyişiklik müşahidə etməyib.
Azərbaycan, Bayden administrasiyasına Ermənistan üzərindən ABŞ-ın geopolitik planlarını reallaşdırmaq və erməni diasporunu məmnun edərək, əlavə seçki dəstəyi qazanmaq şansı tanımadı... Bu baxımdan, regional sülh prosesində təşəbbüsü Kremlə verməmək üçün Ağ Ev hazırda Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanı Rusiyaya səfərdən imtinaya məcbur etməyə çalışır...
Cənubi Qafqazda sülh prosesi qeyri-müəyyən xarakter daşıyır. Belə ki, bu prosesin hansı istiqamətlərə yönələcəyi son vaxtlar daha qəliz suallar doğurmağa başlayıb. Xüsusilə də, həm bu prosesin birbaşa iştirakçıları, həm də müdaxilə etmək istəyən regiondan kənar siyasi dairələrin açıqlamaları kəskin ziddiyyətlər təşkil edir. Və mövcud situasiyada atılan addımlar da Cənubi Qafqazı sülhdən daha çox yeni savaş təhlükəsinə yaxınlaşdırır.
Məsələ ondadır ki, Ermənistan yekun sülh sazişinin mətni tam razılaşdırılmasa da, onu imzalamağa hazır olduğunu bəyan edir. Halbuki, bunun mümkün olmadığını hər kəs, o cümlədən də Paşinyan hakimiyyəti də anlayır. Çünki yarımçıq sülh sazişinin imzalanması Cənubi Qafqazda savaşdan uzaq inkişaf perspektivləri vəd etmir.
Eyni zamanda, rəsmi Bakı da belə bir yararsız sənədi imzalamaq niyyətində olmadığını qətiyyən gizlətmir. Həm də rəsmi Bakı tam razılaşdırılmış yekun sülh sazişinin imzalanmasından öncə Azərbaycana qarşı ərazi iddiaları yer alan Ermənistan konstitusiyanın dəyişdirilməsində israrlı mövqe tutur. Və bu baxımdan, Cənubi Qafqazdakı sülh prosesi qarşısında hazırda ən azından iki önəmli əngəl mövcuddur.
ABŞ və Qərb isə nə qədər qəribə də olsa, bu iki önəmli, həm də Azərbaycanın milli maraqlarına zidd əngəli diqqətə almağa həvəs göstərmir. Əksinə, Qərb siyasi dairələri yararsız sülh sazişinin imzalanmasına nail olmaqla, Cənubi Qafqaza yeni təsir mexanizmləri qazanmağa can atırlar. Ona görə də, ABŞ və Qərb bir tərəfdən davamlı olaraq, regional sülh prosesini dəstəklədiyini bəyan etsə də, digər tərəfdən onun bloklanmasına yönəlik addımlar atmağa üstünlük verir. Hər halda, ABŞ və Qərbin Ermənistanı silahlandırması Cənubi Qafqazda sülh prosesinin uğur qazanması qarşısında ciddi problemlərdən biri sayılır.
Bütün bunları nəzərə aldıqda, ABŞ və Qərbin də Cənubi Qafqazda sülhün və sabitliyin hökm sürməsində maraqlı olduğuna inanmaq sadəlövhlük olardı. Qərb siyasi dairələri indiki situasiyada ən yaxşı halda, daha savaşa və uzunmüddətli müzakirələrə yol aça biləcək yarımçıq sülh sazişinə üstünlük verirlər. Çünki əsas hədəf regional sülhə nail olmaq deyil, Cənubi Qafqazda geopolitik proseslərin iştirakçısına çevrilmək üçün bəhanə mexanizmləri qazanmaqdır. Və bu baxımdan, rəsmi Bakının bu məsələdə prinsipial davranması indiki situasiyada Qərbin geopolitik planlarını bloklamaq üçün hələlik kifayət edir.
Onu da qeyd etmək lazımdır ki, hazırda ABŞ və Qərblə Rusiya arasında gedən Cənubi Qafqaz uğrunda mübarizə daha çox regional sülh prosesi üzərində indeksləşib. Çünki hər iki tərəf bu prosesdə orbitr rolunu ələ keçirməyə can atır. Hər halda, indi regional məkanda bu məsələ əsas geopolitik faktor rolunu oynayır. Və bu faktorla bağlı vasitəçilik statusu qazanmadan Cənubi Qafqazda geopolitik planlar qurmaq elə də böyük uğurlar vəd etmir.
Maraqlıdır ki, BMT Baş Assosiasiyasının növbəti toplantısı ərəfəsində ABŞ Cənubi Qafqazda sülh prosesinə vasitəçilik hüququ qazanmaq istiqamətində növbəti dəfə cəhdlər etdi. ABŞ-ın dövlət katibi Entoni Blinken həm Bakıya, həm də İrəvana zəng edərək, Ağ Evin Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh prosesini dəstəklədiyini təkrarladı. Hətta dövlət katibi ABŞ-ın sülh danışıqlarının inkişaf səviyyəsindən məmnun olduğunu da vurğuladı. Və təbii ki, ABŞ-ın BMT Baş Assosiasiyasının toplantısı çərçivəsində Azərbaycan-Ermənistan yüksək səviyyəli görüşünə vasitəçilik həvəsini biruzə verdi.
Ancaq ABŞ-ın Cənubi Qafqazda buraxdığı kobud səhvlər Ağ Evin vasitəçilik həvəsi qarşısında olduqca ciddi əngəllərdən biridir. Halbuki, Azərbaycan və Ermənistan arasında yüksək səviyyəli görüşün keçirilməsi hazırda ABŞ-ın geopolitik hədəfləri deyil, həm də Bayden administrasiyasının seçki maraqları baxımından da böyük önəm daşıyır. Və Bayden administrasiyası buna nail olmaqla, ABŞ-dakı erməni diasporunun seçki dəstəyini almağa can atır.
Təbii ki, əslində, ABŞ-ın ən ciddi səhvlərindən biri də məhz bundan ibarətdir. Belə ki, Bayden administrasiyası Fransanın ardınca ABŞ-ı da qatı ermənipərəst mövqeyə sürükləyir. Son vaxtlar Ağ Evin Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin qəlizləşərək, korlanmasına yönəldən addımlar atması bunu təsdiqləyir. Üstəlik, rəsmi Bakı ABŞ-ın ermənipərəst mövqeyindən və Azərbaycan əleyhinə davranışlarından narazı olduğunu qətiyyən gizlətmir. Və bu baxımdan, rəsmi Bakının ABŞ-a vasitəçilik, Bayden administrasiyasına isə seçki dvidentləri qazandıracağına ümid bəsləmək reallıqdan uzaqdır.
Əlbəttə ki, rəsmi Bakı BMT Baş Assosiasiyasının toplantısı çərçivəsində yüksək səviyyəli görüşdən qətiyyən imtina etmədi. Ancaq çox dəqiq hesablanmış incə diplomatik qərarla rəsmi Bakı ABŞ-a Azərbaycanın xarici işlər nazirini göndərdi. Nəticədə, ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin yüksək səviyyəli görüşü əvəzinə, yalnız xarici işlər nazirlərinin toplantısında iştirak etməklə kifayətlənməli oldu. Və bu, rəsmi Bakının Ağ Evə Azərbaycanın maraqlarının ABŞ-ın geopolitik hədəflərindən daha üstün olması barədə dolayısı mesajı kimi də qəbul oluna bilər.
İndi Ağ Evin narahat olması üçün kifayət qədər ciddi səbəblər də olmamış deyil. Belə ki, dövlət katibi Entoni Blinkenin regional sülh prosesində ABŞ-a vasitəçilik missiyası qazandırmaq cəhdi pozitiv nəticə verməyib. Üstəlik, Ağ Evin bu məsələdə Rusiyanı qabaqlayaraq, tamamilə oyundankənar vəziyyətə salmaq niyyəti də boşa çıxıb. Ona görə də, indi Ağ Ev Kremlin alternativ cəhdlərinin necə nəticələnəcəyini ciddi narahatlıq içərisində müşahidə etmək məcburiyyətində qalıb. Və Rusiyanın yaxın vaxtlarda belə bir şans qazana biləcəyi isə qətiyyən istisna deyil.
Məsələ ondadır ki, oktyabr ayında Rusiyada BRİCS-ə üzv ölkələrin növbəti toplantısı keçiriləcək. Rəsmi Bakı bu quruma üzvlük üçün müraciət etdiyindən Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də bu toplantıya dəvət edilib. Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın da bu toplantıya qatılmaq niyyəti nəzərə alındıqda, Rusiya yüksək səviyyəli görüşə vasitəçilik şansı qazana bilər. Və Rusiya xarici işlər naziri Sergey Lavrovun bunu mümkün hesab etməsi də Kremlin belə bir görüşün təşkili barədə düşündüyünü göstərir.
Belə anlaşılır ki, Kreml həm Azərbaycan, həm Ermənistan ilə anlaşa bilərsə, ABŞ-ı vasitəçilik hüququna yönəlik yolda bir addım qabaqlaya bilər. BRİCS-ə üzvlük üçün rəsmi müraciət edən Azərbaycanın Kremldən gələn yüksək səviyyəli görüş təklifini geri çevirəcəyini düşünmək sadəlövhlük olardı. Çünki bu görüş Azərbaycan üçün elə bir ciddi problem vəd etmir. Eyni zamanda, BRİCS-ə üzvlük məsələsində Rusiyanın Azərbaycana açıq dəstək verdiyini də nəzərə aldıqda, Kremlin vasitəçiliyi ilə görüş rəsmi Bakının maraqlarına uyğundur.
Təbii ki, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan BRİCS-in toplantısına qatılarsa, Kremlin təklifini geri çevirməyə ehtiyac duymayacaq. Çünki bütün sahələr üzrə asılı olduğu Rusiya ilə münasibətləri daha da korlamaq hazırda Ermənistanın maraqlarına qətiyyən cavab vermir. Böyük ehtimalla Ağ Evdə də bu reallıqları və önəmli məqamları anlamamış deyillər.
Ona görə də, Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanın BRİCS toplantısına qatılmaq istəyini bloklamaq ABŞ-ın ixtiyarında olan yeganə çıxış yolu kimi görünür. Bu baxımdan, regional sülh prosesində təşəbbüsü Rusiyaya verməmək üçün ABŞ Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyanı Rusiyaya səfərdən imtinaya məcbur da edə bilər. Və əgər, baş verərsə, bunun Ermənistanın milli maraqlarına böyük problem olacağı qətiyyən şübhə doğurmur.(Yeni Müsavat)
“İşğal dövründə Azərbaycan xalqına məxsus maddi-mədəniyyət abidələri, eləcə də dini ibadət yerləri, bütövlükdə 9 şəhər və yüzlərlə kənd və qəsəbə tamamilə məhv edilib”.
Gundeminfo.az-ın məlumatına görə, bunu Prezident İlham Əliyev Beynəlxalq Prokurorlar Assosiasiyasının Bakı şəhərində keçirilən 29-cu İllik Konfransı və Ümumi Yığıncağının iştirakçılarına müraciətində bildirib.
“Bu cinayət əməllərinə görə Ermənistan işğalçı və təcavüzkar ölkə olaraq, dövlət səviyyəsində məsuliyyət daşıyır. Bütün bu cinayətləri törətmiş Ermənistan tərəfi Azərbaycan xalqından üzr istəmək əvəzinə, ölkəmizə qarşı əsassız ittihamlar irəli sürür. Bütün bunlara baxmayaraq, bu gün Azərbaycan bölgədə davamlı sülh və sabitliyə nail olmaq üçün səylərini davam etdirir”, - deyə Azərbaycan Prezidenti vurğulayıb.