“Rusiyanın Ukraynanın genişmiqyaslı işğalına başlamasının 3 illiyini qeyd etdiyimiz bir vaxtda ədalətli və davamlı sülh üçün daha da səy göstərməyimiz çox vacibdir”.
APA xəbər verir ki, bunu NATO Baş katibi Mark Rutte sosial media hesabındakı paylaşımında bildirib.

“Avropalı müttəfiqlər möhkəm təhlükəsizlik zəmanətləri və daha çox maliyyə yardımı da daxil olmaqla, üzərlərinə düşəni etməyə hazırdırlar”, - Baş katib vurğulayıb.

ABŞ hökuməti Ukraynaya hərbi yardımın çatdırıldığı Yunanıstandakı (Aleksandrupolis) NATO bazasının gələcək fəaliyyətinin mümkünlüyünü və zəruriliyini təcili nəzərdən keçirməyi əmri verib.

Teleqraf xəbər verir ki, bu barədə “Democtratia” yazır.

Yunan nəşri bildirir ki, baza Egey dənizinin Trakya sahilində, Qara dəniz boğazlarından çox uzaqda yerləşir, ABŞ və NATO tərəfindən Şərqi Avropaya qüvvələrin köçürülməsi üçün istifadə edilir. Co Bayden administrasiyası da bu bazadan Ukraynaya ABŞ hərbi yardımlarının çatdırılması üçün tranzit məntəqə kimi istifadə edib.

Bununla belə, nəşr qeyd edir ki, indi baza lazımsız ola bilər, çünki Tramp administrasiyası Ukraynaya yardımı davam etdirmək niyyətində deyil.

Nəşr vurğulayır ki, bazanın mümkün bağlanması çoxdan buna can atan Rusiya Prezidenti Vladimir Putini çox sevindirəcək.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Kyivdə keçirdiyi mətbuat konfransında sülhə nail olmaq üçün lazım gəlsə vəzifəsini tərk etməyə hazır olduğunu bildirib.

“Əgər sülh naminə həqiqətən mənim vəzifəmi tərk etməyimi istəyirsinizsə, mən hazıram. Mən bunu (Ukraynanın) NATO-ya üzvlüyü ilə dəyişə bilərəm” - deyə, Ukrayna prezidenti bildirib.

O əlavə edib ki, onilliklər ərzində hakimiyyətdə qalmaq niyyətində deyil, eyni zamanda Vladimir Putinin Ukraynaya nəzarət etməsinə imkan verməyəcək. Onun sözlərinə görə, ABŞ Rusiya ilə müharibəni dayandırmaq üçün razılığa gəlsə, Ukraynanın bunun şərtləri ilə razılaşmadığı halda uğur əldə edilməyəcək.

Ukrayna prezidenti qeyd edib ki, Vaşinqtona Ukraynanın təbii ehtiyatlarına çıxış imkanı verən saziş üzrə danışıqlar davam edir.

“Hər şey qaydasındadır”, Zelenski əlavə edib.

Eyni zamanda o, Vaşinqtona 500 milyard dollar borcu tanımadığını və mineral ehtiyatlarla bağlı danışıqlarda artıq bu məbləğin nəzərə alınmadığını bildirib. Onun sözlərinə görə, Ukraynaya qrantlar borc hesab edilməməlidir.

Zelenski prezident Donald Trampı təkcə Kyiv və Moskva arasında vasitəçi kimi deyil, həm də Ukraynanın tərəfdaşı kimi görmək istədiyini bildirib.

Ukrayna dəfələrlə Rusiyanın bir daha hücum etməyəcəyinə dair uzunmüddətli qarantiyalara ehtiyacı olduğunu bildirib. Zelenski həmçinin Türkiyəni Ukraynanın təhlükəsizliyinin mühüm təminatçısı hesab etdiyini qeyd edib.

Zelenskinin açıqlamaları Vaşinqtonun Moskva ilə birbaşa yüksək səviyyəli danışıqlar aparması fonunda transatlantik alyansda çatların yarana biləcəyi ilə bağlı narahatlıqlar fonunda verilib.

Tramp keçən həftə Zelenskini tənqid edib və onun münaqişənin başlanmasına görə məsuliyyət daşıdığını irəli sürüb. Lakin o, sonradan Fox News radiosuna verdiyi müsahibədə bu şərhlərdən geri çəkilərək, Zelenskinin Rusiyanın hücumuna icazə verməməli olduğunu bildirib.

Zelenski isə öz növbəsində Trampın “dezinformasiya şarın”da yaşadığını deməklə Vaşinqtonda qəzəb yaradıb.

ABŞ-ın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff bazar günü CNN tele kanalına bildirib ki, gələn həftə təbii ehtiyatlarla bağlı razılaşmanın əldə olunacağını gözləyir.

Zelenski deyib ki, razılaşma Ukrayna üçün təhlükəsizlik zəmanətlərini ehtiva etməlidir və Amerika hərbi qüvvələrinin ölkədə yerləşdirilməsi məntiqlidir.

Avropa liderləri Zelenskiyə qoşularaq, Qərbdə fikir ayrılıqları ilə bağlı təhlükələr və ölkələrinin müharibəni bitirmək üçün danışıqlardan kənarda qalmasından narahat olduqlarını bildiriblər.

Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Böyük Britaniyanın baş naziri Kir Starmer Avropada ABŞ prezidenti Donald Trampın Ukrayna ilə bağlı sərtləşən mövqeyi və üç ildir davam edən münaqişə ilə bağlı Moskva ilə təmas yaratmaq cəhdləri ilə əlaqədar narahatlıqlar fonunda gələn həftə Vaşinqtona səfər edəcək.

Ukrayna ABŞ-nin xüsusi nümayəndəsi Keyt Kelloqla danışıqlarda fundamental şərtlərdə israr edir.

Bunu “RBC-Ukraine”ya Ukrayna Prezident Ofisinin rəhbərinin müşaviri Mixoylo Podolyak bildirib.

Podolyak vurğulayıb ki, Ukrayna danışıqların bütün mərhələlərində inadkar və sakit qalmalıdır. Onun sözlərinə görə, ən vacib məqamlardan biri təhlükəsizlik təminatları, xüsusən də hərbi bazaların yaradılması və hava hücumundan müdafiə sisteminin gücləndirilməsi imkanlarıdır.

Podolyak qeyd edib ki, Ukrayna silahlı qüvvələrini ixtisar etməyi deyil, əksinə, onların investisiyalarını artırmağı, təlimləri təkmilləşdirməyi və müasir silahların istehsalını artırmağı planlaşdırır.

“Ukrayna ümumavropa təhlükəsizlik ittifaqı ideyası üzərində işləməyə davam edir, xüsusən də ABŞ Avropanın özünü qorumalı olduğunu vurğulamağa davam edərsə. Vəziyyət milli təhlükəsizliyin təmin edilməsini tələb edərsə, Ukraynanın NATO da daxil olmaqla hər hansı alyansa qoşulmaq imkanından əl çəkməməsi vacibdir”.

Türkiyənin Ədalət və İnkişaf Partiyasının (AKP) bu gün Ankarada keçirilən 8-ci növbədənkənar qurultayında ölkə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan yenidən başqan seçilib.

Bu barədə partiyanın “X” hesabında paylaşım edilib.

Bununla partiyanın idarə heyəti də yenilənib.

AKP-nin 8-ci növbədənkənar qurultayı Ankara İdman Salonunda keçirilib.

Ərdoğan salonun girişinə gələrək havanın -11 dərəcə soyuq olmasına baxmayaraq toplaşan 60 min insan qarşısında çıxış edib. Daha sonra o, salondakı coşğu ilə birgə yeni idarə heyətini açıqlayıb.

Bildirib ki, İdarə Heyətində 40 faiz kadr dəyişiklikləri olub. İdarəetməyə isə yeni adlar qatılıb.

Bu siyahıda Mövlud Çavuşoğlu və məşhur türk futbolçu Məsud Özilin də adı var.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda Cənubi Qafqazda yeni geosiyasi vəziyyət yaranıb. Tramp administrasiyasının Ukrayna məsələsində Putinlə danışıqlara başlaması və ABŞ-Avropa münasibətlərindəki gərginlik regional proseslərə təsir göstərir.
ABŞ-da Donald Trampın hakimiyyətə gəlməsi ilə yeni siyasi xətt müəyyən olunub.
Tramp seçki kampaniyası zaman “hər şey Amerika üçün və ya ən güclü Amerika” şüarları ilə hakimiyyətə gəldi. Ona görə bu istiqamətdə addımlar atır. Hətta Amerikanın bu zamana kimi əsas müttəfiqi olan Avropa İttifaqı ölkələrini təhdid edir, onlarla iqtisadi savaşa girə biləcəyini göstərir.

Ukraynanın yaşadığı gərginlikdə şübhəsiz ki, əvvəlki ABŞ administrasiyasının, xüsusilə də Cozef Bayden və Antoni Blinkenin yarıtmaz siyasəti də az rol oynamadı. Bugünkü ABŞ-Avropa İttifaqı arasında gərginliyinə görə ultra liberal və liberalo-faşist ideologiyasını yürüdən Bayden-Blinken administrasiyası birbaşa məsuliyyət daşıyır. Bu iddianı da əksəriyyət indi birmənalı şəkildə qəbul edir. Münxen Təhlükəsizlik konfransında ABŞ vitse-prezidentinin çıxışı bütün Qərb dünya və elita üçün “soyuq duş” oldu. Görünən odur ki, ABŞ və Avropa İttifaqının strateji hədəfləri artıq ayrılıb. On ildən artıqdır davam edən Rusiya-Ukrayna müharibəsində Moskva az qala qalib tərəf kimi göstərilir. Artıq XİN rəhbərləri səviyyəsində görüşlər baş tutub və gələcəkdə də bu proses prezidentlər səviyyəsində davam etdiriləcək. Mülahizələrə görə, Tramp-Putin sövdələşməsi növbəti mərhələdə ABŞ-Rusiya tərəfdaşlığına qədər inkişaf da edə bilər.

Trampa kimi Rusiyanın təsirindən qurtaran və çıxmaq istəyən ölkələrə ABŞ dəstək verirdi.
Amma Tramp açıq şəkildə elan edir ki, hərə öz başının çarəsinə baxsın.
Səudiyyə Ərəbistanındakı Rusiya-ABŞ müzakirələri fonunda Avropa İttifaqı Ukrayna ilə bağlı məqamdan yararlanmaq istəyir. Böyük Britaniya quru qoşunlarının Ukraynaya yerlşdirməyə hazır olduğunu bildirir. Bu, Londonun Avropa İttifaqının Ukraynaya dəstək mövzusunda konsensus yaratmaq üçün səylərinin bir hissəsidir.
Parisdə Avropa İttifaqının keçirdiyi iclas Səudiyyə Ərəbistanındakı Rusiya-ABŞ danışıqlarına bir gün əvvəldən verilən kəskin reaksiya idi.
Avropa qitəsinin nüvə gücləri olan Böyük Britaniya və Fransa ABŞ ilə fikir ayrılıqları fonunda öz səylərini birləşdirməyə çalışırlar.

ABŞ və Avropa İttifaqı arasında qarşıdurmanın durmadan artması, Donald Trampın açıqlamaları, artıq “Kollektiv Qərb” anlayışının olmadığını və ya süqut etdiyini göstərir. Artıq qlobal media Rusiya-Ukrayna savaşından daha çox ABŞ-Avropa qarşıdurmasını müzakirə edir.
Rusiya ilə ABŞ-nin Ukraynasız müzakirələr aparması Avropa İttifaqını ona görə narahat edir ki, o, Vaşinqtonun Rusiyaya güzəşt sahəsi tanıyacağından ehtiyatlanır.
Avropa İttifaqının narahatlıqlarının Cənubi Qafqazla əlaqədar hissələri də var. Çünki Donald Tramp Cənubi Qafqazı Rusiyanın təsir zonasına salsa, Avropa İttifaqının Ermənistandakı Monitorinq Missiyasının varlığı da təhlükə altına düşəcək.

Politoloq Azər Qasımov isə "Sherg.az" a açıqlamasında deyib ki, Trampın Kiyev adminstrasiyasına təzyiqlərinin əsas məqsədi Ukraynanın məğlubiyyətində ABŞ-ın payına düşəcək məğlubiyyətdən qaçmaq cəhdidir:

"Ukraynanın Rusiya ilə müharibədə məğlub olması, yəni indiki şərtlər altında müharibənin başa çatması durumunda yaranacaq Rusiyanın qələbəsi fonunda ABŞ və Avropa İttifaqı, eləcə də Ramştayn formatı ölkələrinin də məğlub hesab edilməsi qaçılmaz olacaq. Təbii ki, Rusiya bunu belə təqdim edəcək. Tramp da özünü Rusiyanın yanında göstərərək bu məğlubiyyətin onlara da şamil edilməsindən kənar dayanmaq istəyir.
Amma Aİ buna istəsə belə razı ola bilməz. Çünki bu Avropanın təməl prinsiplərinə ziddir. Rusiyanın qələbəsi kimi qələmə verilən bir durum Avropanın bütün dəyərlərini yox edər, daha doğrusu yerdə qalan dünyanın bu dəyərlərə olan münasibətini yox edər. Bu da Avropanın cazibədarlığının sonu olar. Avropa heç kim üçün maraqlı olmaz. Odur ki, Avropa öz dəyərləri uğrunda artıq ABŞ-ın yoxluğunda bilavasitə özü Ukraynada Rusiyaya qarşı müharibə aparmağa məcburdur. Bu, Avropa üçün tək çıxış yoludur".

Politoliqun fikrincə ABŞ-ın kənara çəkilməsi əslində yaxşı tendensiyadır: "Bu dünyada digər oyunçuların irəli çıxmasına şərait yaradacaq. Dünya düzəninin yeni istiqamətdə getməsinə səbəb olacaq. Burda Türkiyə və Çinin ABŞ-ın boşluğunu doldurmaq ehtimalları güclüdür. Hesab edirəm ki, Türkiyənin son addımları da buna hesablanıb. Türkiyənin sanksiyalara qoşulmamaqla Rusiyanın bu günə kimi ayaqda qalmasında rolu böyükdür. Amma indiki məqamda qarşı cəbhəyə keçmək görüntüsünün altında da məhz durumdan istifadə edib daha böyük oynamaq istəyidir".

Biz CHP-nin prezidentliyə namizədini müəyyən edəcək ilkin seçkilərə qarşı deyilik.

Türkiyə mediası xəbər verir ki, bunu Ankara Böyükşəhər Bələdiyyə sədri Mənsur Yavaş deyib.

“Biz ilkin seçkilərə qarşı deyilik. Burada problem partiyanın enerjisini sərf etməməsidir. Biz bunun ölkə gündəmini geri itələyəcəyini düşünürdük. Yenə də xeyirli-uğurlu olsun. Qaldı ki, ölkə prezidentliyinə namizədlik üçün ərizə verməyimə. Bunlardan danışmaq hələ tezdir. Biz bütün alternativləri müzakirə etmişik və onlar həmişə gündəmdə olacaq. Bizim öz başımıza namizəd olmaq və ya olmamaq kimi bir haqqımız yoxdur. Xalq nə istəyirsə elə də olacaq”, - M.Yavaş bildirib.

“Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ABŞ-la mədən sazişi imzalamağa hazır deyil”.
Globalinfo.az xəbər verir ki, bu barədə “Sky News”un məqaləsində qeyd olunur.

“Saziş hələ imzalanmağa hazır deyil, bir sıra problemli məsələlər var və layihənin hazırkı formasında prezident onu qəbul etməyə hazır deyil”, – nəşrin həmsöhbəti bildirib.

Onun sözlərinə görə, hazırkı layihələr müqavilədəki tərəfdaşlığı əks etdirmir və yalnız Ukraynanın birtərəfli öhdəliklərini ehtiva edir.

Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyev İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə ətraflı danışıqlar aparıb, bu da regional siyasətdə dönüş nöqtəsi ola bilər.

Bu barədə “Yerusəlim Post” qəzetində Hikmət Hacıyevin İsrailə son səfərinə həsr olunmuş məqalədə deyilir.

Müzakirələrlə tanış olan mənbə bildirib ki, Netanyahunun ABŞ Dövlət katibi Marko Rubio ilə strateji dialoqundan 48 saat sonra baş tutan yüksək səviyyəli görüş Azərbaycanın İbrahim razılaşmalarına potensial daxil olması üçün artan çeviklikdən xəbər verir:

“Azərbaycan son üç onillikdə İsrailin müsəlman dünyasında ən etibarlı tərəfdaşlarından biri olub. Onun regional təhlükəsizlik arxitekturası üçün strateji əhəmiyyətini qiymətləndirməmək olmaz”.

Bu yaxınlarda Amerikanın “Atlantic Council” analitik mərkəzi vurğulamışdı ki, Vaşinqton Bakı ilə öz əlaqələrini gücləndirmək üçün İsrailin Azərbaycanla diplomatik və təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığından dərs götürməlidir. Üstəlik, Azərbaycanla sıx əlaqələr ABŞ-ın Bakının yaxşı münasibətləri olan Mərkəzi Asiya ölkələri arasında daha güclü mövqe qazanmasına kömək edə bilər. Bu, Vaşinqton üçün xüsusilə vacib olardı, çünki Mərkəzi Asiya regionu minerallar və enerji ehtiyatları ilə zəngindir və Rusiya, eləcə də İrandan yan keçən Asiyadan Avropaya gedən ticarət yolu Orta Dəhlizə ev sahibliyi edir.

Hacıyevin Qüdsə gəldiyi həmin gün “Begin-Sadat” Strateji Araşdırmalar Mərkəzi “Azərbaycanı Trampın regional planlarına və İsrailin maraqlarına necə təsirli şəkildə cəlb etmək olar: praktik tövsiyələr” adlı məqalə dərc edib.

Orada qeyd edilir ki, İsrail və ABŞ-dakı israilyönlü qüvvələr Azərbaycanın inkişaf, investisiya və texnologiya sahələrində ABŞ-İsrail regional tərəfdaşlığına daxil edilməsini fəal şəkildə müdafiə etməlidir. İsrail artıq Amerika şirkətlərinin iştirakı ilə Mərakeşlə üçtərəfli tərəfdaşlıq modelini təşviq edir və bu yanaşmanı İbrahim sazişlərinin genişləndirilməsi çərçivəsində müdafiə, süni intellekt və kibertəhlükəsizlik sahələrində Körfəz ölkələri və ABŞ-a da yaymağı planlaşdırır.

Azərbaycanın bu cür təşəbbüslərdə iştirakı İsrailin regional tərəfdaşlıqlarının müsəlman komponentini gücləndirəcək. Bu, həmçinin Vaşinqtonun regional inkişaf və müdafiə layihələrində maliyyə yükünü azaltmaq üçün ABŞ müttəfiqləri arasında çoxtərəfli əməkdaşlığı genişləndirmək məqsədilə Tramp administrasiyasının strategiyasına tam uyğundur.

Məqalədə əsas maneə də vurğulanır: 1992-ci ildən ABŞ-ın Azərbaycana yardımını məhdudlaşdıran 907-ci maddə:

“Amerika və İsrailin yeni Böyük Yaxın Şərq arxitekturası çərçivəsində Azərbaycanın üstünlüklərindən tam şəkildə istifadə etməsi üçün bu formal maneələr aradan qaldırılmalıdır”.

Ekspertlər hesab edir ki, Azərbaycanın İsraillə uzunmüddətli strateji əlaqələri olan ölkə kimi unikal mövqeyi onu İbrahim sazişlərinin Yaxın Şərq, Asiya və Afrikadakı müsəlman ölkələrinə genişləndirilməsi üçün cəlbedici tərəfdaş edir.

Azərbaycanın xarici və iqtisadiyyat nazirliklərinin bir neçə yüksək vəzifəli məmuru uzun illərdir ki, İsraillə ikitərəfli əlaqələrin möhkəmləndirilməsində fəal iştirak edib və müqavilələrin genişləndirilməsi prosesində Fridmanın “Sülh vasitəsilə güc” mərkəzində, eləcə də Abraham Fondunda məsləhətçi ola bilərlər. Bu ölkə hətta ən kritik dövrlərdə belə İsraili dəstəkləyib.

Hacıyevin səfərinin İranın nüvə proqramı ilə bağlı ABŞ-İsrail koordinasiyasının bərpası ilə üst-üstə düşməsi də Azərbaycanın strateji əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. Həm Bakı, həm də Təl-Əviv İrana ekzistensial təhlükə kimi baxır, bu da onların təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığını indiki geosiyasi kontekstdə xüsusilə dəyərli edir.

Tramp administrasiyası regional ittifaqları bərpa etməyə çalışarkən, Azərbaycanın İsrailin Böyük Yaxın Şərqə inteqrasiyasının asanlaşdırılmasında rolu, xüsusilə də təhlükəsizliyin möhkəmləndirilməsi və digər müsəlman ölkələri ilə iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi kontekstində kritik rol oynaya bilər./axar.az