 |
|
|
Ukrayna üçün bu, son dərəcə vacibdir – çünki biz kiminlə qarşı-qarşıya olduğumuzu bilirik
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ilə Çin Xalq Respublikasının lideri Si Cinpin arasında telefon danışığı olub. Zelenski Rusiyanın genişmiqyaslı işğalından əvvəl də Si ilə əlaqə saxlamışdı. Ona görə də bu zəng çoxdan gözlənilən idi. Əslində bu, tarixi hadisədir və siyasi dialoqun başlanğıcıdır. Artıq gedən proseslərlə bağlı bir neçə nəticə çıxarmaq olar.
Birincisi, bu söhbət Çinin Fransadakı səfirinin postsovet ölkələri arasında suverenliyin olmadığını bəyan edən diplomatik sillə sayılan qalmaqallı müsahibəsindən sonra baş verdi. Bu hadisədən bir neçə gün sonra iki dövlət başçısı arasında telefon söhbəti oldu. Ukrayna üçün bu, müsbət nəticədir, çünki Si Cinpin Ukraynanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etdiyini söylədi. Xüsusilə, bu barədə Çin tərəfinin yaydığı rəsmi məlumatda deyilir. Bununla da Si Cinpin Çinin Fransadakı səfirinin buraxdığı diplomatik səhvi düzəltmiş oldu.
İkincisi, bir saata yaxın davam edən söhbət zamanı ölkə rəhbərləri bir çox məsələləri müzakirə etmək imkanı əldə etdilər. Çin mediasından məlumdur ki, Si Cinpin vurğulayıb: “Ukrayna ilə Çin arasında otuz bir illik strateji tərəfdaşlıq var və Avropada hadisələrin necə inkişaf etməsindən asılı olmayaraq, ölkələr arasında münasibətlər inkişaf edəcək”.
Çin rəhbəri tammiqyaslı işğalın əvvəlində Çin vətəndaşlarının təxliyəsinə kömək edən Ukrayna diplomatik xidmətinin hərəkətlərinə görə Ukrayna Prezidentinə təşəkkür edib (o vaxt Ukraynada təxminən altı min nəfər çinli var idi). Çin həmçinin Ukraynaya humanitar yardım göstərməyə davam edəcək - Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsinin başlanğıcında Çin “Qırmızı Xaç” kanalları vasitəsilə Ukraynaya dəstək verib.
Təbii ki, Si Cinpin “sülh planı”nı xatırladıb və Rusiya ilə müharibənin həlli ilə bağlı mövqeyini bildirib (Ukraynanın bununla bağlı öz baxışı var, ona görə də Prezident Zelenski Ukraynanın on bəndlik “sülh formulu”nu xatırladıb). Bununla belə, Çin vurğulayır ki, o, böhranın siyasi həllinə töhfə verməyi planlaşdırır (Çin tərəfi Rusiyanın Ukraynaya qarşı müharibəsini “böhran” adlandırır). Və doğrudan da, Çin Xalq Respublikasının Avrasiya məsələləri üzrə xüsusi nümayəndəsi siyasi dialoqlar üçün Ukraynaya göndəriləcək.
Söhbət çox güman ki, hər iki tərəflə - Rusiya və Ukrayna ilə ünsiyyət quracaq vasitəçinin təyinatından gedir. Və bunun nə olacağını söyləmək hələ tezdir. Həqiqətən də, Fransa Prezidenti Emmanuel Makron Pekində olarkən o, həmçinin bir növ vasitəçi sülhməramlı qrupun yaradılmasına çağırış etmişdi. Bəlkə də Çinin indiki təyinatı bu təşəbbüslərin ilk nəticəsidir. Amma ilk növbədə, bu təyinat Ukrayna ilə Çin arasında siyasi dialoqların davam etdiriləcəyi anlamına gəlir. Əlbəttə, biz Çinlə yüksək səviyyədə dialoqa başlamalıyıq.
Heç kimə sirr deyil ki, əvvəllər Çinlə danışmaq çətin idi. Bunu Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri cənab Kuleba və digər diplomatlar dəfələrlə vurğuladılar. Bundan başqa, Pavel Ryabikinin Çinə səfir təyin olunması da bir qədər ləngiyib. Lakin bu, balanslaşdırılmış namizəddir və Çinin də bu təyinata ehtiyacı var. Çindəki xarici xidmətimiz tez-tez bağlı qapıları döyməli olub, lakin indi daha çox yaşıl işıq yanacaq.
Üçüncüsü, Çin mətbuatında Çin diplomatiyasının qlobal ambisiyaları ilə bağlı ritorika artıq başlayıb. Necə ki, əvvəllər kölgədə idilər, amma indi Çin diplomatiyası böyüyür, qlobal arenaya çıxır. Və burada həqiqətən qazanmaq və bir növ nəticə əldə etmək lazımdır. Məsələn, Səudiyyə Ərəbistanı və İranla danışıqlarda olduğu kimi.
Daha bir çox vacib məqam: Si Cinpin yenidən nüvə silahından istifadənin qarşısının alınmasından danışdı. O, bunu daim vurğulayır və Zelenski ilə söhbətində də bu haqda danışdı. Bu onu göstərir ki, nüvə silahı məsələsi Çin üçün həmişə “qırmızı xətt” olub. Ukrayna üçün isə bu, son dərəcə vacibdir – çünki biz kiminlə qarşı-qarşıya olduğumuzu bilirik.
Müəllif: Vita Qolod – Ukrayna-Çin Araşdırmaları Assosiasiyasının İdarə Heyətinin sədri
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.
Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi - Prezident Administrasiyasının Xarici siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri Hikmət Hacıyev Baltikyanı və Skandinaviya ölkələrinin Azərbaycandakı səfirləri ilə görüşüb.
“Report” xəbər verir ki, bu barədə Finlandiyanın Cənubi Qafqazdakı səfirinin tviter səhifəsində paylaşım edilib.
Bildirilib ki, baş tutan görüşdə regionda təhlükəsizlik və Orta Dəhliz məsələləri ətrafında fikir mübadiləsi aparılıb.
Eyni zamanda, söhbət əsnasında Azərbaycanın Avropa İttifaqı və NATO ilə münasibətlərinə də toxunulub.
Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sədri Mustafa Şentop Azərbaycan Milli Məclisinin sədri Sahibə Qafarova ilə görüşüb.
Bu barədə M. Şentop “Twitter“ hesabında paylaşım edib.
Qeyd olunub ki, görüş çərçivəsində “Əməkdaşlıq Protokolu” imzalanıb.
Gürcüstan Prezidenti Salome Zurabişvili mayın 31-də Brüsseldə, Avropa Parlamentində çıxış edəcək.
Məlumatı Gürcüstan Prezidentinin administrasiyası yayıb.
Bildirilib ki, Prezident Salome Zurabişvilinin Avropa Parlamentinə (AP) müraciət etməsi ilə bağlı razılıq əldə edilib.
Məlumata görə, Salome Zurabişvili AP Prezidenti Roberta Metzoladan bu gün rəsmi məktub qəbul edib.
Administrasiyanın məlumatına görə, Brüsselə səfərin təsdiqlənməsi məqsədilə Gürcüstan Prezidentinin məktubu bu gün hökumətə göndərilib.
Qeyd edək ki, Salome Zurabişvilinin aprelin 18-də Strasburqa səfər edərək Avropa Parlamentində çıxış etməsi planlaşdırılsa da bu, baş tutmayıb.
Prezident administrasiyası səfərin baş tutmamasını Gürcüstan hökumətinin səfərə icazə verilməsini süni şəkildə uzatması ilə əlaqələndirib.
Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) Vilnüsdə keçiriləcək sammitində Ukrayna ilə bağlı bəyanat qəbul etməyi planlaşdırır.
Bu barədə çərşənbə günü müdafiə katibinin beynəlxalq təhlükəsizlik məsələləri üzrə köməkçisi Selest Uollander məlumat verib.
"NATO-nun Ukraynanın bir Avropa ölkəsi kimi əhəmiyyəti, onun beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri daxilində suveren və müstəqil dövlət kimi mövcud olmaq hüququ ilə bağlı bəyanatı əhəmiyyətli olacaq",- Pentaqonun sözçüsü Nümayəndələr Palatasındakı dinləmələri şərh edərkən deyib.
ABŞ Konqresinin Silahlı Qüvvələr Komitəsi Şimali Atlantika Alyansının Vilnüsdə keçirilən sammitinin əsas nəticələrinin nə olacağı məsələsini qaldırıb.
Bu çoxtərəfli sammit iyulun 11-12-nə planlaşdırılıb.
Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpinlə telefon danışığı zamanı müzakirə olunan məsələləri açıqlayıb.
APA-nın UNİAN-a istinadən xəbərinə görə, Zelenski bildirib ki, Si Cinpinlə telefon danışığı zamanı Ukraynadakı münaqişənin həlli müzakirə olunub və o, ərazi kompromisləri ilə sülhün bərqərar olmasını qəbuledilməz hesab etdiyini qeyd edib.
"Ukraynanın ərazi bütövlüyü 1991-ci il sərhədləri daxilində bərpa edilməlidir", - deyə Zelenski vurğulayıb.
ABŞ Prezidenti Cozef Bayden mayın 19-21-də Yaponiyada keçiriləcək G7 sammitində və mayın 24-də Sidneydə keçiriləcək Dördtərəfli Təhlükəsizlik Dialoqu (Avstraliya, Hindistan, ABŞ, Yaponiya) liderlərinin görüşündə iştirak edəcək.
“Report” TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu barədə Ağ Evin mətbuat xidmətinin bəyanatında deyilir.
Amerika liderinin rəsmi iqamətgahından verilən məlumata görə, Yaponiyanın Xirosima şəhərində G7 ölkələri başçılarının görüşü zamanı Bayden “Yeddilik qrupunun Ukraynaya sarsılmaz dəstəyini” və ərzaq və iqlim böhranları müzakirə etməyi planlaşdırır.
Ağ Evin məlumatına görə, Sidneydə ABŞ Prezidenti iqtisadi sahədə əməkdaşlığın dərinləşdirilməsini müzakirə edəcək.
Qırğızıstan Prezidenti Sadır Japarov mayın 8-9-da Rusiyaya səfər etməyi planlaşdırır.
Teleqraf.com xəbər verir ki, bu barədə TASS-a Qırğızıstan dövlət başçısının administrasiyasındakı mənbə bildirib.
“Prezident mayın 8-9-da Rusiya Federasiyasının paytaxtına səfər etməyi planlaşdırır”, - mənbə deyib.
Onun sözlərinə görə, Japarovun Moskvada Qələbə Günü ilə bağlı tədbirlərdə iştirakı, həmçinin bir sıra yüksək səviyyəli görüşləri gözlənilir.
Qırğızıstan liderinin mətbuat xidməti prezidentin Rusiyaya gözlənilən səfəri faktını təsdiqləməsə də, bunu təkzib də etməyib, bu mövzuda rəsmi açıqlamanı gözləməyi tövsiyə edib.
"Mənim missiyam ölkələrin sərhədlərinə nəzarət etməkdən ibarət deyil".
"Report"un yerli bürosu bildirir ki, bu fikirləri Avropa Şurasının İnsan Hüquqları üzrə Komissarı Dunya Miyatoviç qurumun yaz sessiyası zamanı Ermənistandan olan deputatın Qarabağa niyə getməməyi ilə bağlı ittihamına cavab olaraq deyib.
"Mənim missiyam ölkələrin sərhədlərinə nəzarət etməkdən ibarət deyil. Mənim işim insan hüquqları pozulduğu zamanı problemlərin həllini tapmaqdır. Mənim vəzifəm itkin düşənlərin, münaqişələr nəticəsində hüquqları pozulan yaşlıların, uşaqların problemləri ilə, minalanmış ərazilərlə bağlı məsələləri araşdırmaqdan ibarətdir".
Komissar Ermənistanı Avropa Şurası ilə əməkaşlıq etməkdən imtina etməkdə suçlayıb:
"Mən müharibə olan bölgələrə gedə bildiyim halda Qarabağa gedə bilmirəm. Burada yalnız bir günahkar varsa, o da Avropa Şurasına üzv dövlətlərdir ki, əməkdaşlıq etməkdən imtina edirlər. Mənim vəzifəmi siyasətləşdirmək düzgün deyil".
23 aprel 2023-cü il tarixində Azərbaycan tərəfinin Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında Azərbaycan-Ermənistan sərhədində nəzarət-buraxılış məntəqəsinin təsis etməsi tədbiri ilə əlaqədar Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatını qətiyyətlə rədd edirik.
Bu barədə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin yaydığı məlumatda qeyd edilib.
Bildirilib ki, “Ermənistan Xarici İşlər Nazirliyinin sözügedən bəyanatı Azərbaycanın daxili işlərinə növbəti müdaxilə cəhdidir və qəbuledilməzdir. Ermənistan tərəfinin Azərbaycanın daxili işlərinə müdaxilə edən bu kimi bəyanatları bölgədə sülh və əmin-amanlığa töhfə verməməklə yanaşı, gərginliyin artmasına gətirib çıxarır.
Azərbaycan tərəfindən öz suveren ərazisində sərhəddə nəzarət-buraxılış məntəqəsinin təsis edilməsi barədə legitim qərarı və addımı bütün beynəlxalq hüquq prinsiplərinə və normalara uyğundur. Ermənistan tərəfi tez-tez istinad etdiyi Praqa və Soçi görüşlərinin nəticəsində Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünü tanıdığını bəyan etdiyi məlumdur. Bundan irəli gələrək, Ermənistan Azərbaycanın öz ərazisinə giriş-çıxış üzrə nəzarəti təmin etmək hüququnu qəbul etməli və buna hörmətlə yanaşmalıdır.
Bu məntəqənin təsis edilməsi 2020-ci il 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra Ermənistan tərəfinin Üçtərəfli bəyanatın müddəalarına zidd olaraq Azərbaycana qarşı hərbi təxribatları dayandırmaması, yoldan qeyri-qanuni fəaliyyətlər, silah-sursat və minaların daşınması üçün istifadə edildiyi, hərbçilərinin rotasiyasının həyata keçirməsi vəziyyətində qəbul edilmiş legitim və milli təhlükəsizlik qərarıdır. Eyni zamanda, 22 aprel tarixində Ermənistana məxsus yük avtomobilləri ilə iki ədəd hərbi məqsədlər üçün yaşayış konteynerlərinin və hərbi avtomobillər konvoyunun Azərbaycan ərazisinə keçirilməsi və Ermənistan tərəfindən Laçın-Xankəndi yolunun başlanğıcında Azərbaycan ərazisinə ən yaxın məntəqədə hərbi infrastruktur qurmaq fəaliyyəti bu qərarın sürətləndirməsini şərtləndirən amillərdən olub.
Azərbaycanın Üçtərəfli bəyanat üzrə öhdəlikləri pozduğu barədə əsassız iddiaya gəldikdə Ermənistan tərəfinə xatırlatmaq istərdik ki, Ermənistan rəhbərliyi ən yüksək səviyyədə Laçın yolundan hərəkətin təşkili məsələsində Üçtərəfli bəyanatla bu ölkəyə hər hansı bir funksiya verilmədiyini təsdiq edib. Bu fonda, Ermənistan XİN-in Üçtərəfli bəyanatın tərəfi kimi Ermənistanın Azərbaycan tərəfindən atılan addımı qəbuledilməz adlandırması məntiqsiz və bəyan edilmiş bu mövqeyə ziddir. Üçtərəfli bəyanata əsasən, Azərbaycan Laçın-Xankəndi yolunda hərəkət edən vətəndaşların, nəqliyyat vasitələri və yüklərin təhlükəsizliyinə zəmanət vermək öhdəliyinə malikdir. Bu öhdəlik eyni zamanda, Laçın yolundan sui-istifadənin qarşısının alınmasını ehtiva edir. Həmçinin yolun başlanğıcında sərhəd-nəzarət məntəqəsinin təşkili yol üzrə hərəkət rejimində dəyişiklik yaratmır.
Üçtərəfli bəyanatın əhatə dairəsindən kənar olan sərhəd təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, Azərbaycan Hökumətinin preroqativi və milli təhlükəsizlik, dövlət suverenliyi, qanunun aliliyi üçün zəruri şərtdir.
Sərhəd nəzarət-buraxılış məntəqəsinin təsis edilməsinin “etnik təmizləmə” məqsədi güddüyü barədə cəfəng iddiası əsassız və qəbuledilməzdir. Məntəqədən Azərbaycan Respublikasının Qarabağ bölgəsinin yerli erməni sakinlərinin hər iki istiqamətdə şəffaf, təhlükəsiz və nizamlı keçidi üçün müvafiq şəraitin mövcud olduğunu bir daha bəyan edirik.
Sülh danışıqlarını boykot etmiş Ermənistanın XİN-in bu bəyanatı, bu hadisədən yenidən danışıqları bərpa etmək səylərinə zərbə vurmaq üçün bəhanə kimi istifadə etmək niyyətindən xəbər verir.
Ermənistan tərəfinə bu kimi təxribatlardan əl çəkməyi, ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyi kimi prinsiplər əsasında Azərbaycanla münasibətlərin qurulması səylərinə məsuliyyətlə yanaşmağı, sülh danışıqlarına müxtəlif bəhanələrlə maneçilik əvəzinə konstruktiv mövqe sərgiləməyi tövsiyə edirik. Bununla yanaşı, Ermənistanı beynəlxalq birliyi özünün qarayaxma kampaniyasına alət etmək, o cümlədən bu məqsədlə Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsinin məlum qərarını təhrif etmək cəhdlərinə son qoymağa çağırırıq”.