\
Ardını oxu...
Ekspert: “Şərtlər ağırlaşır, iri banklar müştərilərini razı sala bilmirlər...”

2022-ci il Azərbaycan bankları üçün düşərli olub. Kommersiya qurumları il ərzində gəlirlərini nə az, nə çox 50 faiz artırmağa nail olublar. Bu barədə Mərkəzi Bankın açıqladığı illik göstəricilərdə bildirilir.

Rəqəmlərə gəlincə, bank sektorunun qazancı keçən il 915 milyon manat təşkil edib. Bu da bir il əvvəl – 2021-ci ilin 609 milyon manatlıq göstəricisindən 307 milyon manat çoxdur. Bankların ötən il ödədiyi mənfəət vergisi də artaraq 262 milyon manata çatıb.


Bəs 915 milyonluq gəlir banklar arasında necə bölüşdürülüb? Mərkəzi Bankının açıqladığı rəqəmlər göstərir ki, “Paşa Holdinq”ə daxil olan “Kapital Bank” liderdir. 2022-ci ildə bu bank 308 milyon manat gəlir əldə edib.

İkinci sırada isə səhmlərinin 60 faizə yaxını dövlətdə olan Azərbaycan Beynəlxalq Bankı dayanır. Bu kommersiya qurumu il ərzində 254 milyon manat mənfəət əldə edib. Üçüncü sıra yenə “Paşa Holdinq”ə daxil olan “Paşa Bank”a məxsusdur. 2022-ci ildə bu bankın gəliri 150 milyon manata yaxın olub. Beləliklə, holdinqə məxsus banklar sektorun gəlirlərinin 50 faizinə sahib olub.

Dövlətə məxsus “AzərTürk Bank”-ın da mənfəəti kəskin artaraq, 2021-ci ildəki 546 min manatdan 11 milyon manata çatıb. Beynəlxalq Bankla birgə bu dövlət bankının toplam mənfəəti 265 milyon manat olub. Bu, sektorun toplam qazancının 29 faizidir. Beləcə, 2022-ci ildə Azərbaycanda bankların toplam mənfəətinin 79 faizi “Paşa Holdinq”ə və dövlətə, yerdə qalan 21 faizi digər 21 banka çatıb.

2022-ci ilin nəticələrinə görə, ölkədə aktivləri 2 milyard manatı keçən 4 bank var. Bunlar – ABB (14 milyard manat), «Paşa Bank» (8,5 milyard manat), «KapitalBank» (7,8 milyard manat) və «XalqBank» (2,7 milyard manat)dır. Bu siyahıda 2021-ci illə müqayisədə dəyişiklik olmayıb.

Beləliklə, Mərkəzi Bankın 2022-ci il göstəriciləri bank sektorunda hansı durumdan xəbər verir?

Bank sektoru üzrə mütəxəssis, hüquqşünas Əkrəm Həsənov “Pressklub.az”a bildirib ki, ötən il ümumilkdə bank sektoru üçün uğurlu il olub: “Ötən il bankların aktivlərində, mənfəətlərində, kredit portfellərində və depozitlərində artım müşahidə edilib. Lakin buna paralel olaraq bank sektorunda inhisarlaşma meylləri də güclənib. Yəni, sözügedən artımlar ilk beşlikdə qərarlaşan bir neçə bankın hesabına baş verib. Digər bankların hesabına daha az pay düşüb”.

Ekspert hesab edir ki, bu, bütövlükdə təhlükəli tendensiya hesab olunur. “Çünki inhisarlaşma birbaşa olaraq bank xidmətlərinin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Məsələn, bank müştəriləri üçün şərtlər ağırlaşır, iri banklar müştərilərini razı sala bilmirlər və nəticədə xidmətin keyfiyyəti aşağı düşmüş olur”, – o qeyd edib.

Hüquqşünas bildirir ki, bu tendensiyanın qarşısını almaq üçün bank sektorunda rəqabət mühiti gücləndirilməlidir: “İlk növbədə bank sektoru genişlənməlidir. Digər tərəfdən, kredit təşkilatlarının səlahiyyətləri artırılmalıdır. Bu gün onlar yalnız kredit verə bilirlər. Məsələn, pul köçürə, hesaba vəsait yükləyə, valyuta mübadiləsi apara bilmirlər. Bu təşkilatlar bu cür əməliyyatları aparmalıdırlar ki, bazarda qismən də olsa rəqabət mühiti formalaşsın”.

Ə.Həsənov vurğulayır ki, hazırda bank sektorunda istehlak kreditlərinin miqdarı xeyli çoxdur. Onun sözlərinə görə, bura biznes krediti adı altında ticarət şəbəkələrinə verilən kreditlər də daxildir:

“Banklar tərəfindən ticarət şəbəkələrinə kredit verilir və nəticədə bu yolla əhalinin kreditləşməsinə yol açılır. Bu kreditlərin qaytarılmaması riski isə istehlak kreditinə ehtiva edilir. Sabah ticarət şəbəkəkəri bu krediti qaytarmayanda bunun ziyanını banklar çəkmiş olur”.
 
Ardını oxu...
Azərbaycanda ətin qiymətində bahalaşma müşahidə olunur.

Bu barədə Dövlət Statistika Komitəsindən bildirilir. Azərbaycanda ət və ət məhsulları 2022-ci ilin dekabr ayında ötən aya nisbətən 100.2% olub ki, bu da aylıq müqayisədə 0.2% artım deməkdir. Həmçinin, ət məhsulları ötən ilin dekabrında 2021-ci ilin dekabr ayına nisbətən 116.3% təşkil edib ki, illik müqayisədə 16.3% bahalaşma deməkdir.

Azərbaycanda ətin qiymətinin bahalaşmasının səbəbləri müxtəlifdir. Örüş yerlərinin azalması, yemin qiymətinin artması, təbii yem tədarükünün azalması əsas səbəblərdəndir.

Maraqlıdır, bu bahalaşmaya nə zaman son veriləcək?

Cebhe.info-ya açıqlamasında iqtisadçı Eyyub Kərimli bildirib ki, ət məhsullarında qiymətlərin bahalaşması dünyada gedən infilyasiya proseslərinin təsirindəndir:

"Bilirsiniz ki, ölkəmizə ət və ət məhsulları daha çox Ukrayna və Rusiyadan idxal olunurdu. Burada da müəyyən problemlər yarandı, müharibə başladı. İndi də həmin idxal prosesi demək olar, yoxdur. Buna baxmayaraq, statistik göstəricilərə əsasən, ölkəmiz ət məhsulları ilə özünü təmin edə bilir. Lakin yemlik məhsullar xaricdən idxal edildiyindən bu da qiymətlərin artımına təsir göstərir. Hesab edirəm ki, nə zamana kimi mal-qara yemi xaricdən idxal olunacaq, o da qiymətin artımına öz təsirini göstərəcək. Biz ölkədə əkin yerlərini artırmalıyıq. Daxili istehsalımızı artırmalıyıq ki, ətin qiymətində artım baş verməsin. Ümumi infilyasiya fonunda bütün ərzaq məhsullarının qiymətinin artması gözləniləndir. Hesab edirəm ki, infilyasiya proqnozlaşdırılandan çox olsa, ətin qiymət artımını da müşahidə edəcəyik".
 
Ardını oxu...
Rəsmi və qeyri-rəsmi məlumatlar eyni faktı isbat edir: “birinci zona” əlçatmazdır, ən ucuz ərazilər də adekvat deyil

Daşınmaz əmlakın bahalaşmasının səbəblərinin dərin analizi ilə məşğul olan bazar ekspertləri inflyasiyanı əsas səbəb adlandırırlar. Bu siyahıda daha sonra tikinti materialları və torpaq sahələrinin qiymətlərinin artımı, eləcə də son illərdəki vergi korrektələri var.

Məsələn, əlavə dəyər vergisi üç il əvvəl inşaatçılara şamil edildi və tikinti materiallarının qiymətinin kəskin artması paytaxtda mənzilin kvadrat metrinin qiymətini istər-istəməz sürətləndirir. Rəsmi statistikaya görə, ölkə üzrə mənzil indeksləri ötən illə müqayisədə 5,8 faiz artıb.

Eyni zamanda, ilkin mənzil fondu altı faizdən çox bahalaşıb. Yeri gəlmişkən, ötən ilin sonunda yeni artım dalğası başlayıb və qiymətlər daha səkkiz faiz artıb. Dövlət Statistika Komitəsinin hesablamasından belə görünür. Amma müstəqil müşahidəçilərin fikrincə, Bakıda mənzillər xeyli bahalaşıb.

“Əmlak Ekspert Mərkəzi”nin rəhbəri Ramil Osmanlı AYNA-ya şərhində ötən ilin qiymət artımını fantastik adlandırıb: “Mənzil bazarında kotirovkaların illik artımı 30 faizə yaxınlaşaraq on beş ilin maksimumunu qırıb. Devalvasiya illərində bu bazarın təhlili adətən ümumi iqtisadi artıma adekvat qiymət dəyişikliklərini qeydə alır. Tipik olaraq, maksimum qiymət artımı beş-altı faiz idi, lakin keçən il biz heyrətləndirici qiymət artımı gördük”.

Onun sözlərinə görə, qiymət artımı bütün paytaxtı əhatə edib və ən bahalı mənzillər adətən “birinci zona” adlanan ərazidə yerləşir ki, burada təmirsiz yeni tikilidə 1 kvadratmetrin orta qiyməti 7-8 min manata çatıb: “Təmirli mənzillərdə qiymətlər daha bahadır. Paytaxtda ən ucuz mənzil Xəzər, Pirallahı və Abşeron rayonunun digər ərazilərindədir. Orada kvadratın orta qiyməti 750-800 manatdan başlayır”.

“İndi mənzil bazarı sabitdir. Alqı-satqı əməliyyatları bir qədər azalıb ki, bu da ümumilikdə ilin əvvəli üçün xarakterikdir və indiyədək qiymətlər sakitləşib. Ancaq bu ayın sonundan tez olmayaraq, bazarda fərdi oyunçuların aktivləşdirilməsindən sonra vəziyyət dəyişə bilər. Düşünürəm ki, fevralın birinci yarısından müəyyən dinamika gözləmək olar”, - deyə Osmanlı bildirib.

Göründüyü kimi, inflyasiya uzun illər tələbin təkliflə ayaqlaşa bilmədiyi yerli bazarın xüsusiyyətlərinə uyğun gəlir. Amma ekspertlər hesab edirlər ki, əsas səbəb ümumi qiymət fonudur, çünki daşınmaz əmlak ümumi qiymət artımından uzaq qala bilməz. Digər az əhəmiyyətli bir vəziyyət daşınmaz əmlak bazarında keçən ilki canlanmadır.

Bazarda ötənilki ciddi dinamika ilə bağlı həmkarının fikirlərini bölüşən daşınmaz əmlak eksperti Elnur Fərzəliyev AYNA-ya söyləyib ki, ötən il təkrar mənzil fondu da nəzərəçarpacaq dərəcədə bahalaşıb: “Bahalaşma əsasən istismar müddəti bitmiş köhnə evlərə təsir edib. Köhnə evlərin sökülməsi və yerində yeni binaların tikilməsi layihələri köhnə tikilinin qiymətinin artmasına böyük ölçüdə təsir edib. Adətən, belə olan halda vətəndaşlar köhnələrini əvəz etmək üçün yeni mənzillər alırlar”.

“Bütün bunlar sökülməsi ehtimalı olan evlərdə kvadratmetrə tələbatı artırıb və qiymətləri qaldırıb. Əgər iki il əvvəl paytaxt metro stansiyalarında bir otaqlı “Xruşşovka” təxminən 60-65 min manata təklif olunurdusa, indi artıq 80 min manatdır. Yeni tikililər də bahalaşır, amma əslində tikinti üçün torpaqların qiyməti qalxır. Artıq paytaxtda və Bakının kənarında belə yerlər çox azdır”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayıb.

Fərzəliyevin sözlərinə görə, paytaxtdakı mənzillər ənənəvi olaraq Rusiya azərbaycanlıları - sahibkarlar və işləmək üçün Rusiya Federasiyasına gedən adi işçilər üçün populyar investisiya məkanı hesab edilsə də, müharibə tələb və qiymətlərdə ciddi iz buraxmayıb: “Əvvəlcə bu ölkələrdən bizdə mənzil alacaq kütləvi miqrant axınının olacağı gözlənilirdi, lakin belə proqnozlar özünü doğrultmadı. Miqrant axını var idi, amma o qədər də əhəmiyyətli deyil. Bundan əlavə, oradan bizə gələnlərin çoxu burada daşınmaz əmlakı olan azərbaycanlılardır. Ukraynalılar və ruslar satış portfelinin yalnız kiçik bir hissəsini təşkil edirdi”.

Qeyd edək ki, ötən il təkcə qiymətlər deyil, həm də tikintisi başa çatan mənzil fondunun sayı artıb. Yeni yaşayış evlərinin ümumi sahəsi 2 milyon 593 min kvadratmetr (keçən illə müqayisədə 24,8 faiz çox) təşkil edib. Maraqlıdır ki, eyni zamanda mənzil tikintisinə investisiyalar təxminən altı faiz azalaraq 925,4 milyon manat təşkil edib.

Müəllif: Emma Rzayeva
ayna.az
 
Ardını oxu...
“İcbari Tibbi Sığorta Üzrə Dövlət Agentliyi” Publik Hüquqi Şəxsi tərəfindən keçirilən tender müsabiqəsinin qalibi məlum olub.

TEREF.AZ-ın yazdığına görə, Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən bildirir ki, tender müsabiqəsinin qalibi “Avromed Company” QSC (VÖEN – 1500166751) olub.

“Avromed Company” QSC İcbari Tibbi Sığorta Üzrə Dövlət Agentliyinə 45 milyon 855 min 968 manat 20 qəpik dəyərində “Şəkərli diabet xəstəliyi Dövlət Proqramı üzrə inyeksion şəkərsalıcı və oral hipoqlikemik dərman vasitələri” satacaq.

Məlumat üçün bildirək ki, əczaçılıq məhsullarının idxalı ilə məşğul olan “Avromed Company” QSC 20.12.2001-ci il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıb. Nizamnamə kapitalı 57 min manat olan QSC-nin hüquqi ünvanı əvvəllər Nizami rayonu, Nizami Abdullayev, ev 47-də yerləşib. Hazırda QSC-nin hüquqi ünvanı ölkənin aparıcı holdinqlərindən olan “Paşa Holdinq” ilə eyni ünvanda – Neftçilər pr. ev 153-də yerləşir.

Şirkətin qanuni təmsilçisi İsgəndərov Kamran İnqilab oğludur. Kamran İsgəndərov ötən ilin fevral ayında şirkətə baş direktor təyin olunub.

Bundan əvvəl şirkətin direktoru Kamran Aqasi olub. Bu şəxs 2020-ci ilin mart ayının 10-dan etibarən “Avromed Company” QSC-yə rəhbərlik edib. Kamran Aqasi həm də ölkənin ən böyük holdinqlərindən olan “Paşa Holdinq” ilə eyni ünvanda (Neftçilər pr. ev 153) qeydiyyatda olan “Agro Dairy” MMC-nin direktoru olub.

Mətbuatda “Avromed Company” QSC-nin həmtəsisçilərindən birinin millət vəkili Cavanşir Feyziyev olduğu bildirilir. Cavanşir Feyziyevin rəsmi tərcümeyi-halında 2002-2010-cu illərdə “Avromed Company” QSC-nin baş direktoru olduğu göstərilir. 2020-ci ilin dekabr ayında “Avromed Company” QSC-dən verilən açıqlamada qeyd olunub ki, Cavanşir Feyziyev 1 dekabr 2010-cu il tarixinədək “Avromed”in direktoru vəzifəsində çalışıb və 2016-cı ildə şirkətdəki səhmlərini satıb: “Beləliklə, dörd ildən çoxdur ki, cənab Feyziyevin şirkətimiz və onun rəhbərliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur”.
 
Ardını oxu...
Son valyuta hərraclarında bankların Mərkəzi Bankdan dollar almaması müxtəlif şayiələrə yol açıb. Bir çoxları bu gedişlə dolların ucuzlaşacağını, manatın möhkəmlənəcəyini iddia edirlər.

Millət vəkili, iqtisadçı Vüqar Bayramov öz sosial şəbəkə səhifəsində bu mövzuyla bağlı paylaşım edib. İqtisadçı hesab edir ki, Mərkəzi Bankın siyasəti manatın möhkəmlənməsinə xidmət etmir: “Mərkəzi Bankın təşkil etdiyi son 2 valyuta hərracında banklar tərəfindən heç bir sifariş təqdim edilməyib. Bu o deməkdir ki, hərraca çıxarılan dolları heç bir bank almaqda maraqlı olmayıb. Yəni, hərraclarda bankların dollara tələbi yaranmayıb.

Səbəb nədir? Manat dollara nisbətən möhkəmlənə bilərmi?

Dollara tələbin azalmasının bir neçə əsas səbəbi var. Əvəlla, mövsümi olaraq dollara tələbin azalması müşahidə olunur. Bu, daha çox idxal əməliyyatlarının həcmi ilə bağlıdır. İlin ilk ayında idxalın həcminin azalması dollara tələbi də aşağı salır. Ötən ilin ilk 11 ayında idxalın həcmi 12 milyard 881 milyon dollar olub. Bu, idxalın həcmində 1,2 faiz artım deməkdir. İdxal dollara əsas tələb yaradan faktordur. İdxalın həcminin dəyişməsi xarici valyutaya tələbi müəyyənləşdirir.

Digər tərəfdən, əhalinin də dollara tələbi azalmaqdadır. Burada iki mühim məqam var. Birincisi, dollar alışına limitlər qalmaqdadır. Bu da dollar alışına birbaşa təsir göstərir. İkincisi, manatın uzun müddət stabil qalması dollar yığımlarına tələbi azaldıb. Banklarda əhalinin 11 milyard 753 milyon manatlıq depozitinin 7 milyard 139 milyon manatı milli, 4 milyard 603 milyon manatı isə xarici valyutada saxlanılır.

Manatın məzənnəsinin dəyişməsinə gəldikdə isə, Mərkəzi Bankın məzənnə siyasəti üçün manatın güclənməsi deyil, mövcud kursu qoruyub saxlamaq daha prioritet görsənir. Azərbaycanda hələlik üzən məzənnə siyasətinə keçilmədiyi üçün manatın kursuna Mərkəzi Bank intervensiya alətləri ilə birbaşa təsir edə bilir. Bu baxımdan, mövcud məzənnə siyasəti manatın kursunun möhkəmlənməsini hədəfləmir. Qlobal bazarlardakı volatilliyi nəzərə alsaq, kursda istənilən dəyişikliyin orta və uzun müddətli dövrdə əsk təsirləri ola bilər. İndiki halda, Mərkəzi Bank üçün hədəf mövcud kursu qorumaq daha prioritet olaraq qalmaqdadır”.
 
Ardını oxu...
Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi fonunda 2022-ci ildə təcavüzkarın bank sektoru 2021-ci ilə nisbətən 12 dəfə az gəlir əldə edib.
“Kommersant” qəzetinin Rusiya Federasiyası Mərkəzi Bankının məlumatlarına istinadən verdiyi məlumata görə, 2022-ci ildə Rusiyanın bank sektoru 203 milyard rubl mənfəət əldə edib, bir il əvvəl isə mənfəət 2,4 trilyon rubl olub.
“Mənfəət bankların 2,4 trilyon rubl qazandığı 2021-ci ilin rekord nəticəsi ilə müqayisədə əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Eyni zamanda, 2022-ci ilin birinci yarısında itkilər, əsasən, valyutanın yenidən qiymətləndirilməsi səbəbindən 1,5 trilyon rublu ötüb”, – materialda deyilir.
Bəzi kredit təşkilatlarının ili xeyli itki ilə başa vurduğu da bildirilir.
Ardını oxu...
Paytaxtda təşkil olunan ənənəvi kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkalarından narazılıq edənlər sırasına millət vəkilləri də qatılıb. Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin iclasında deputat Emin Hacıyev yarmarkaların təyinatına uyğun fəaliyyət göstərmədiyini, qiymətləri kəndlilərin deyil, vasitəçilərin təyin etdiyini söyləyib: “Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin təşkil etdiyi yarmarkalarda kəndlilərin iştirakından söhbət gedə bilməz. Özüm dəfələrlə bu yarmarkalarda olmuşam. Ortalıqda vasitəçilər var, onlar da yarmarkaları idarə edərək qiymətlərə təsir edirlər”.

Millət vəkili “bununla bağlı nazirlik hər hansı iş görməyi planlaşdırırmı?”, - deyə sual da ünvanlayıb. KTN-in Torpaqlardan istifadəyə nəzarət şöbəsinin müdiri Firudin Tağıyev isə bildirib ki, yarmarkalara nazirlik tərəfindən nəzarət edilir: “Nəzarət qrupu yarmarkada qiymətlərin tənzimlənməsinə nəzarət edir. Ona görə də yarmarkada qiymətlər bazar qiymətlərindən yuxarı ola bilməz”.

Yarmarkalarda kəndlilərin şəxsən iştirakı və qiymət siyasəti daim müzakirə mövzusudur. Alıcılar da narazıdır, kəndlilər də. Sirr deyil ki, kəndlinin məhsulunu şəhərə girişdəcə alverçilər əlindən dəyər-dəyməzinə alıb gəldiyi yerə yola salır. Sonrasa başlanır bazara – yarmarkaya giriş mərhələsi. Deyilənə görə, burada da müəyyən məbləğ müqabilində piştaxta icarəyə götürülür, məhsul satışına başlanılır. Yarmarkalardakı qiymətlərin şəhərdəki pərakəndə satış bazarlarıyla aşağı-yuxarı eyni olmasının səbəbi də budur. Piştaxtaya, məhsul satışı üçün ayrılan yerə görə ödəniş edən bu məbləği məhsulun üzərinə əlavə edir, nəticədə qiymət alıcıları qane etməyəcək səviyyəyə çatır. Sosial şəbəkədə də bu haqda yazanlar yarmarkalarda alverçilərin əsas rolda olduğunu bildirir. Halbuki kəndli yetişdirdiyi məhsulu özü bazara çıxarsa, həm özü qazanc əldə edəcək, həm də qiymət aşağı olacaq. Amma belə olmur. Kəndli əziyyət çəkib əkib-becərir, ortada isə işbazlar qazanır.

DİA.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı Fuad İbrahimov “Şərq“ə açıqlamasında qeyd etdi ki, fermerin – kəndlinin bu yarmarkalara məhsul gətirib satışa çıxardığına əmin deyil:

- Kənd təsərrüfatı məhsullarının satış yarmarkasında kəndlilər iştirak etmir, şəhərli satıcılar, alverçilər işləyir. Həmin yarmarkalarda paytaxtda ticarətlə məşğul olanları, bazarlarda alver edənləri görürük. Çox nadir hallarda orda kənddən gəlmiş fermer görə bilərsiz.

Birincisi, fermerin yarmarkada satışla məşğul olması üçün gecələməyə yeri olmalıdır. Fermer gündüz qazandığı pulu gecələmək üçün kirayələdiyi otağa verəcəksə, daha niyə şəhərə gəlir?! Yarmarkanın əsas funksiyası kəndlinin öz məhsulu ilə orada təmsil olunması, becərdiyi məhsulu özünün satmasıdır. Hamımız da bilirik ki, qiymət o zaman bahalaşır ki, məhsul ikinci, üçüncü “əldən” keçir. Yəni yarmarkanı, yarmarka vacibdir deyə, təşkil edirlər, amma əsl mahiyyət qalır kənarda, bazardan bir fərqi olmur.

Bəzən yarmarkanı bazarla yanaşı təşkil edirlər. Yaxınlıqdakı bazardan çadırlar, piştaxtalar götürüb quraşdırırlar. Bazardakı satıcıları da müəyyən müddətə yarmarkaya cəlb edirlər. Bu, aldadıcı üsuldur. Ona görə də qiymətlər ucuz olmur, əhali də narazı qalır. Ənənəvi bazarla, market qiymətləri ilə yarmarka qiymətləri arasında gözəçarpan fərq yoxdur.

Əsl yarmarka təşkil etmək istəyirlərsə, bunun sadə yolu var, o da kəndlinini kənddən şəhərə gəlişini təmin etmək, becərdiyi məhsulun sərbəst satışına şərait yaratmaqdır. Amma monopoliya buna imkan vermir.
Ardını oxu...
İlkin məlumatlara görə, ABŞ iqtisadiyyatı 2022-ci ilin üçüncü rübündə gözləntiləri üstələyərək 2,9 faiz artıb. Onların gözləntiləri 2.6 olacağı idi. Bu arada, dayanıqlı mal sifarişləri gözləntiləri iki dəfədən çox artırıb.


İlkin məlumatlara görə, ABŞ iqtisadiyyatı 2022-ci ilin üçüncü rübündə gözləntiləri üstələyərək 2,9 faiz artıb. Onların gözləntiləri 2.8 olacağı idi. Digər tərəfdən, davamlı mal sifarişləri gözləntiləri iki dəfədən çox artırdı.
ABŞ-da dayanıqlı mal sifarişləri 5,6 faizlə gözləntiləri üstələyib. Gözləntilər yüzdə 2,5 artım idi.

Məlumatlardan sonra dollar digər valyutalar qarşısında bahalaşmağa başlayıb, DXY indeksində isə artım yüzdə 0,21 olub.

10 illik istiqrazların faizi 3,505 faizə yüksəlib.

Elmir Həsənov

Mənbə: TRT World
 
Ardını oxu...
Hələ 2020-ci ildən başlayaraq bina tikintisi fəaliyyəti ilə məşğul olan şəxslərin əlavə dəyər və mənfəət vergisinə cəlb edilməsinin, həmçinin 2021-ci ildən başlayaraq tikinti materialları bazarında kəskin qiymət artımının paytaxtın mənzil bazarında bahalaşmanı qaçılmaz edəcəyi istisna deyildi. Ötən il isə qiymət artımına səbəb olacaq digər amillərin də baş verməsi bahalaşmanın gözləntilərdən daha yüksək olmasına gətirib çıxarıb.

Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2022-ci ildə ölkə üzrə mənzillərin qiyməti 2021-ci illə müqayisədə 5,8 faiz artıb. O cümlədən, birinci əldən satılan mənzillər üzrə 6,1 faiz, digərləri 5,8 faiz bahalaşıb. 2022-ci ilin 4-cü rübündə 2021-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə mənzillərin qiyməti 8 faiz artıb. Lakin ekspertlərin sözlərinə görə, ötən il Bakı şəhərində mənzillərin qiyməti daha çox qalxıb.

Maraqlıdır, mənzillər ucuzlaşa bilərmi? Və ya əksinə, qiymət artmaqda davam edəcəkmi?

Mənzil bazarındakı vəziyyət şərh edən əmlak məsələləri üzrə ekspert Ramil Osmanlı bildirib ki, ötən il olduqca fantastik qiymət artımı ilə yadda qalıb. Mənzil bazarı üzrə illik qiymət artımı təqribən 30 faizə yaxın olub ki, bu da son 15 ilin ən yüksək göstəricisidir: “Adətən devalvasiyadan sonrakı illər üzrə təhlillər göstərirdi ki, daşınmaz əmlak bazarındakı qiymət dəyişikliyi Azərbaycandakı ümumi iqtisadi artıma adekvatdır. Yəni, birrəqəmli qiymət dəyişiliklikləri baş verirdi. Artım maksimum 5-6 faiz həddində olurdu. Lakin ötən il bu sahədə olduqca fantastik göstərici qeydə alınıb”.

Müsahibimiz deyir ki, Bakı şəhərinin bütün ərazilərində qiymət artımı müşahidə olunub:“Müşahidələr göstərir ki, ən çox bahalaşan mənzillər qiyməti 200 min manata qədər olanlardır. Bakı şəhərində ən yüksək qiymətə təklif edilən mənzillər “birinci zona” adlanan ərazilərdədir. Burada yeni tikililərdə mənzillərin 1 kvadratmetrinin orta qiyməti təmirsiz vəziyyətdə 7-8 min manata çatır. Təmirli halda isə qiymət bir az da yüksəkdir. Ən ucuz mənzillər isə təbii ki, şəhərdən kənar olan ərazilərdədir. Buraya Xəzər və Pirallahı rayonları aiddir. Həmçinin, Abşeron rayonunun bəzi ərazilərindədir. Bu ərazilərdə mənzillərin 1 kvadratmetrinin orta qiyməti təxminən 750-800 manatdan başlayır”.

Ekspert bahalaşmanın səbəblərinə aydınlıq gətirərkən deyib ki, burada ipoteka kreditlərinin həcminin artımı, ölkənin bəzi hissəsində aparılan yenidənqurma işləri əsas paya malikdir. R. Osmanlı hesab edir ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpasına yönəldilən vəsaitlərin bir hissəsi daşınmaz əmlak bazarına yönəlir və nəticə etibarilə pul axını bazarda qiymət artımına gətirib çıxarır. Eyni zamanda, baş verən iqtisadi-siyasi-hərbi amillər fonunda Ukraynadan, Rusiyadan ölkəyə insan və pul axını nəticəsində ölkənin istehlak bazarında çox ciddi qiymət artımları, inflyasiyanın yüksəlməsi və s. səbəblər bütövlükdə qiymətin artımasına təsir göstərir.

R. Osmanlı qeyd edib ki, hazırda mənzil bazarında sabitlikdir. Həm alqı-satqı əməliyyatlarının sayı ilin əvvəlinə xarakterik olaraq bir qədər azalıb, həm də, bu istiqamətdə qiymət artımı da dayanıb: “Amma düşünürəm ki, müəyyən bazar iştirakçılarının aktivləşməsindən sonra vəziyyət yəqin ki, dəyişəcək. Bu, hələ ki, bu ayın sonuna qədər baş verməyəcək. Yəqin ki, fevral ayının birinci yarısından etibarən mənzil bazarında dinamika müşahidə edə biləcəyik”.

Ekspert Elnur Fərzəliyev də həmkarının fikirlərini bölüşərək ötən il əmlak bazarında ciddi bir canlanma olduğunu bildirib. O, deyib ki, qiymət artımı daha çox köhnə binalarda – “Xruşşov” layihəli və digər istismar müddətini başa vurmuş binalarda olub:“Buna səbəb həmin binaların pilot layihələr çərçivəsində söküntüsü prosesidir. Belə ki, söküntü zamanı vətəndaşa əvəzləşmə ilə verilən yeni tikili binalardakı mənzilin bazar dəyəri köhnə binalardakına nisbətən daha yüksəkdir. Bu baxımdan belə mənzillərə tələb artdı. Bu gün biz qiymətlərə baxsaq, Bakının istənilən metrostansiyalarına yaxın köhnə tikili binalarda 2 il bundan əvvəl təxminən 1 otaqlı “Xruşov” layihəli mənzili 60-65 min manata almaq olardısa, bu gün həmin qiymət təxminən 80 min manatdan yüksəkdir. Düşünürəm ki, köhnə binalardakı qiymət artımı süni formadadır”.

E. Fərzəliyev ötən il qiymət artımında Rusiya-Ukrayna müharibəsinin roluna da toxunub. Lakin onun bu barədə fikri həmkarından fərqlidir: “Fikir formalaşdı ki, bu ölkələrdən kütləvi axın olacaq və onlar həmin çıxarışlı mənzilləri alacaqlar. Təbii ki, gözləntilər özünü doğrultmadı. Axın çox az oldu. Gələnlərin əksəriyyəti azərbaycanlılardır ki, onların da böyük əksəriyyətinin Bakı şəhəri və Azərbaycanın bölgələrində əmlakları var. Bu ölkələrdən gəlib Azərbaycanda mənzil alanların sayı ümumi satış portfelinin az hissəsini təşkil edib”.

E. Fərzəliyev, həmçinin yeni tikili binalarda da qiymət artımının müşahidə olunduğunu vurğulayıb. Səbəb artıq paytaxtda, o cümlədən mərkəzə yaxın ərazilərdə çoxmənzili binaların tikintisi üçün torpaq sahələrinin məhdud olmasıdır:“Bundan irəli gələrək artıq yeni tikili binalar əvvəlki sayda deyil. Tikilən binalar da köhnə, 4-5 mərtəbəli binaların sökülərək onların yerinə inşa edilənlərdir. Bunun özü də tikintinin maya dəyərini artırır və qiymətin qalxmasına gətirib çıxarır. Bahalaşma metrostansiyalarına, mərkəzə yaxın ərazilərdə, eyni zamanda, Sumqayıt şəhərində, Abşeron rayonunda tikilən yeni binalara aiddir. Təxminən bir neçə il bundan əvvəl Xıralanda yeni tikili binadan təmirsiz mənzilin 1 kvadratmetrini 700 manata almaq olurdusa, hazırda 900 manatdan daha yüksək qiymətə təklif olunur”.

Ekspert əlavə edib ki, mənzillərlə yanaşı, fərdi həyət evlərində də qiymət artımı baş verib. Nisbətən ucuz mənzillərə gəlincə, E. Fərzəliyev qeyd edib ki, belə daşınmaz əmlaklar bir qayda olaraq şəhərdənkənar ərazilərdə təklif edilir. Bakıətrafı ərazilərdə isə yalnız fərdi yaşayış evlərində olur ki, onların da “çıxarış”ı yoxdur.

Mütəxəssisin sözlərinə görə, qiymət artımı yeni tikilən binalarda davam edəcək. Belə ki, həm tikinti materiallarının qiyməti artıb, həm də tikinti aparmağa yararlı olan torpaq sahələri tükəndiyinə görə onların qiyməti artır. Bu da tikintinin maya dəyəri artırır. Bu səbəbdən də tikinti şirkətləri artıq paytaxtda yeni binalar tikməkdə maraqlı deyil. Binalar yenidən tikilməyə başlasa, qiymət daha yüksək olacaq. İnsanlar bu qiymətlərə öyrəşmədiklərinə görə tikinti şirkətləri istəyirlər ki, bazarda ortalama qiymət formalaşsın və daha sonra tikinti işlərinə start versinlər: “Artıq bir neçə ay bundan əvvəl paytaxtda böyük bir sahədə ərazilərin söküləcəyi ilə bağlı xəbərlər yayıldı. Bu layihə olaraq dövlətə məxsus olsa da, söküntü işlərini özəl sektora aid tikinti şirkətləri aparacaq. Təbii ki, onların da söküntü işlərinə başlaması, yerində yeni bina tikməsi üçün münbit bir bazar, alıcı kütləsi formalaşmalıdır. Yəni, tikiləcək binalar satılmalıdır ki, onların işləri yarımçıq qalmasın”. (Qafqazinfo)
 
Ardını oxu...
“Dərman qiymətlərinin sürətlə artması ailə büdcəsinə ziyan vurur. İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsi bununla bağlı sənəd hazırlayıb. Bu sənəddə tənzimləmə işləri və s. məsələlər yer alıb”.

Bu fikirləri Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin iclasında millət vəkili Əli Məsimli deyib.

“Uzun müddətdir tanıdığım bir professor deyir ki, Türkiyədə 3.2 qəpiyə aldığım dərmanı Bakıda 39.40 qəpiyə almışam. Bu, dəhşətli fərqdir. Bu istiqamətdə dinləmələrin aparılması zəruridir. Süni qiymət artımının hər faizi Azərbaycan xalqının ailə büdcəsinə 1 il ərzində 500 milyon manat ziyan vurur”, – deyə deputat vurğulayıb.

Qeyd edək ki, ötən gün tarixçi-professor Ədalət Tahirzadə Türkiyədən 3 manat 20 qəpiyə aldığı “Tamprost” adlı dərmanı Bakıda 39 manat 40 qəpiyə əldə etdiyini bildirmişdi.
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti