 |
|
|
Avropa Komissiyası Avropa ittifaqı (Aİ) ölkələrinə daha 4 Rusiya bankının SWIFT sistemindən çıxarılmasını təklif edib.
Bu barədə xəbər agentliyinə Aİ-nin adı açıqlanmayan iki diplomatik mənbəsi məlumat verib.
Bildirilib ki, Avropa Komissiyası özəl Alfa-Bank, onlayn bank Tinkoff və kommersiya kreditoru Rosbank da daxil olmaqla daha dörd Rusiya bankının qlobal SWIFT sistemindən çıxarılmasını təklif edib.
Bu ilin yanvar ayı ərzində xarici ölkələrdən Azərbaycana 43 milyon 423,1 min dollar dəyərində 142 min 665,6 min ton buğda idxal olunub.
Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən xəbər verir ki, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə buğda idxalı dəyər ifadəsində 33,7%, miqdar ifadəsində isə 52,2% artıb.
Bu, həm də o deməkdir ki, ölkəyə idxal olunan buğdanın gömrük dəyəri azalıb. Əgər ötən ilin ilk ayında idxal olunan buğdanın 1 tonunun gömrük dəyəri 346,6 dollar (589,2 manat) olubsa, bu ilin ilk ayında bu göstərici 304,4 dollar (517,5 manat) olub.
Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, son bir ildə idxal olunan buğdanın dəyəri 12,2% azalıb. Lakin, qeydə alınan bu ucuzlaşma pərakəndə satış qiymətlərinə təsir etməyib. Ötən ilin ortalarında buğdanın bahalaşdığını əsas gətirərək çörəyin qiyməti artırıldığı halda, hazırda buğdanın ucuzlaşmasına rəğmən aşağı salınmır.
Xatırladaq ki, Azərbaycan buğdaya olan ehtiyacını daxili istehsal hesabına təmin edə bilmir. Azərbaycanda ərzaq məhsullarının istehsalı üçün hər il təxminən 2,5 milyon ton buğdaya ehtiyac olur. Bundan başqa toxum, mal-qara və quş yeni üçün də il ərzində 500-600 min ton buğdadan istifadə edilir. Azərbaycanda yerli istehsal isə təxminən 2 milyon tona yaxındır.
Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar özünü göstərməkdədir. Rublun məzənnəsi 2022-ci ilin aprelin sonundan ən aşağı səviyyəyə qədər ucuzlaşıb.
Pressklub.az Reuters agentliyinə istinadla bildirir ki, bu Rusiyanın karbohidrogen ixracından gələn gəlirlərinin rekord azalması ilə bağlıdır.
Fevralın 14-də birja satışı zamanı 1 dolların qiyməti 73.98 rubla bərabər olub.
Rublun məzənnəsi avro və Çin valyutası yuanla müqayisədə də düşüb.
Reuters yazır ki, hələ yanvar ayının ortalarında 1 dollar üçün 68 rubl məzənnəsində olan rublun bu dərəcədə ucuzlaşması xarici valyuta bazarının dinamikası və idxalla izah oluna bilər.
Fevralın 6-da bəzi Rusiya ixracatçılarına xarici valyuta gəlirlərini rubla dəyişməmək istisnası verilib.
Reuters qeyd edir ki, bu kapitala nəzarəti cüzi azaldıb və əslində Rusiya 2022-ci il boyunca rublun məzənnəsini məhz bu mexanizmlə sabit saxlaya bilib.
“Dost ölkələrlə” yeni kanallar
Alfa Capital şirkətinin təhlilçiləri bildirirlər ki, Rusiya “dost ölkələrlə” yeni təchizat kanalları qurur və bu səbəbdən idxalçıların xarici valyutaya tələbatı artıb.
Rusiya hökuməti neft və qaz qiymətlənin düşməsi ilə bağlı büdcədə yaranmış kəsir boşluğunu doldurmaq məqsədilə günə 8.9 milyard rublluq (120 milyon dollar) xarici valyutasını satışa çıxarır.
Enerji gəlirlərinin azalmasına dair proqnozlar da rublun zəifləməsinə təkan verib.
Rusiya Mərkəzi Bankı ölkənin əsas neft markası olan Urals neftinin bu il üçün proqnoz qiymətini bir barrel üçün 55 dollara endirib.
Bundan əvvəlki proqnoza görə Urals neftinin qyməti bir barrelə 70 dollar olaraq hesablanmışdı.
Bu arada Brent markasından olan neftin qiyməti 0.5 faiz düşərək 1 barrel üçün 86.2 dollar olub.
Rusiyanın əsas birja indeksləri də düşüb.
Danimarkanın nəqliyyat və logistika şirkətlər qrupu “A.P. Moller‒Maersk”, 2021-ci ildə gəmilərindən biri tərəfindən Süveyş kanalının bağlanmasına görə rəqib konteyner daşıma şirkəti “Evergreen Marine”i məhkəməyə verib.
“Maersk”in iddiasında qeyd edilir ki, Süveyş kanalında baş verən insident nəticəsində şirkətin 50 gəmisi saxlanılıb. Bunun nəticəsində zərər 43 milyon dollar təşkil edib və “Maersk” vəsaitin “Evergreen” tərəfindən ödənilməsini gözləyir.
İddia Danimarka məhkəməsinə təqdim olunub.
“Evergreen” nümayəndəsi bildirib ki, onun şirkəti “Maersk” qarşısında heç bir məsuliyyət daşımır.
Xatırladaq ki, 2021-ci ilin martında “Evergreen”ə məxsus konteyner gəmisi Süveyş kanalından keçərkən saya oturub. Nəticədə ərazidə 6 gün ərzində naviqasiya dayandırılıb.
Mənbə: portnews.ru
Vüqar Bayramov: “Türkiyədə bu sınaqdan da zəifləmədən çıxa biləcək”
Xalid Kərimli: “Bu, Türkiyə dövlətinin həll edə biləcəyi iqtisadi problemdir”
Fevralın 6-da Kahramanmaraşın Pazarcık və Elbistan rayonlarında baş verən dəhşətli zəlzələlər Türkiyənin 10 vilayətində böyük dağıntılara və insan tələfatına səbəb olub. Hazırda Türkiyə hökumətinin əsas məqsədi dağıntılar altında qalan insanların xilas edilməsi və zəlzələ nəticəsində baş verən fəlakətin tezliklə aradan qaldırılmasıdır.
Qeyd edək ki, təbii fəlakət insan tələfatıyla yanaşı, Türkiyənin iqtisadiyyatına da böyük ölçüdə ziyan vurub. Hələlik dəymiş ziyanın dəqiq məbləği bəlli olmasa da, Türkiyənin Ekologiya və Şəhərsalma Nazirliyi zəlzələdə dəymiş zərəri qiymətləndirmə işlərinə başlayıb. 6 min personalın iştirakı ilə aparılan qiymətləndirmənin bir sıra nəticələri məlum olub. İndiyə qədər 10 əyalətdə 171 min 882 bina araşdırılıb. 24 min 921 binada 120 min 940 sayda ayrı-ayrı müstəqil seksiyaların söküldüyü, təcili sökülməsi tələb olunduğu və ya ciddi şəkildə zədələndiyi müəyyən edilib. 10 vilayətdə araşdırılan binalar arasında 122 min 279 binanın yüngül zədələndiyi və zədəsiz olduğu təsbit edilib.
Türkiyə Statistika Komitəsinin məlumatına görə, zəlzələnin baş verdiyi bölgədə toplam 13.5 milyon insan yaşayır. Bu, ölkə əhalisinin 15.7 faizi deməkdr. Bölgədə dəmir-polad, neft-kimya, tekstil, enerji, qida və içki sektorlarında fəaliyyət göstərən yüzlərlə şirkət mövcuddur. Rəsmi məlumatlara görə, Türkiyədədəki Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) formalaşmasında zəlzələ bölgələrinin payı 9.3 faiz, kənd təsərrüfatı və daşınmaz əmlak sahəsində payı isə müvafiq olaraq 14 və 12 faiz təşkil edir.
Bölgədə dağıntılar və xilasetmə işləri hələ də davam etdiyindən dəyən zərərin tam hesablanması indiki halda mümkün görünmür. Ancaq ABŞ-ın nüfuzlu “Bloomberg” nəşrinin Sahibkarlar Konfederasiyasının və respublikanın işgüzar dairələrinin nümayəndələrinin hesablamalarına istinadla dərc etdiyi məqalədə bildirilib ki, baş verən zəlzələlər Türkiyə iqtisadiyyatına 84 milyard dollardan çox ziyan vura bilər.
Həmçinin bildirilir ki, konfederasiyanın hesablamaları digər iqtisadçıların hesablamalarından daha yüksəkdir. Bir çox ekspertlər isə təbii fəlakətin yekun nəticələrini ümumiləşdirməyin hələ tez olduğu qənaətindədirlər.
İqtisadçı, deputat Vüqar Bayramov bildirir ki, 13.4 milyon vətəndaşın yaşadığı bölgədə minlərlə binalar, o cümlədən evlər, sosial obyektlər hospitallar və digər infrastrukturun yenidən bərpası ciddi maliyyə resursları tələb edir.
”İlkin qiymətləndirmələrə görə, zəlzələ Türkiyə iqtisadi artım tempini 2.0 faiz bənd azalda bilər”, - o əlavə edib.
vurğulayır ki, 1999-cu ildə Türkiyədə baş verən zəlzələnin miqyası və nəticələri ilə müqayisə qardaş dövlətin bu sınaqdan da zəifləmədən çıxacağını göstərir: “Belə ki, 1999-cu il zəlzələsi Türkiyə iqtisadiyyatının 35 faizinin formalaşdığı ərazilərdə baş vermişdi. Son zəlzələ qardaş ölkə iqtisadiyyatının 10 faizinin cəmləşdiyi coğrafiyanı əhatə edib. Əgər 1999-cu il zəlzələsi daha çox sənayeləşmiş zonada isə bu dəfə nisbətən az sənayeləşmiş ərazini əhatə edir. Nəhayət, Türkiyə 1999-cu ilə nisbətən daha güclü iqtisadiyyata malikdir. Əgər 1999-cu ildə Türkiyədə ÜDM-in həcmi 256 milyard dollar idisə, indi bu rəqəm 819 milyard dollardır. Türkiyənin güclü olması Türk dünyasının daha güclü olması anlamına gəlir. Bu baxımdan, Türkiyə iqtisadiyyatının zəifləməməsi, güclənməsi həmçinin Türk dövlətlərinin inkişafı üçün də stimuldur”.
Bu mövzuyla bağlı iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli isə “AzPolitika.info”-ya şərhində bildirib ki, zəlzələ nəticəsində Türkiyə iqtisadiyyatına dəymiş ziyanın 50-100 milyard dollar aralığında olacağını proqnozlaşdırmaq olar: “Çünki açıqlanan rəqmlərə nəzər salsaq, zəlzələ nəticəsində 6544 bina dağılıb, 25 minə yaxın bina isə qəzalı vəziyyətə düşüb. Təbii ki, bunların hamısı böyük yaşayış binaları deyil. Digər tərəfdən, dağılan binaların əksəriyyəti köhnə, 40-50 ilin tikililəri idi. Bu binalara dəyən ziyan 45-50 milyard dollardan az deyil..”.
Ekspert qeyd edib ki, müsbət məqam odur ki, Türkiyə dövlətinin xarici borcu ÜDM-a nisbətdə kritik həddə deyil: “Türkiyənin dövlət borcu ÜDM-a nisbətdə 35-36 faizdir. Müqayisə üçün bildirmək istəyirəm ki, bu göstərici İnkişaf Etmiş Ölkələrdə 65 faizdən yuxarıdır. Ona görə də Türkiyədəki göstərici kifayət qədər normal hesab oluna bilər. Bu o deməkdir ki, Türkiyə hökuməti zəlzələ bölgəsində aparacağı bərpa və yenidənqurma işlərini həyata keçirmək üçün xaricdən borc ala bilər. Bunun üçün kifayət qədər imkanlar mövcuddur”.
Ekspert hesab edir ki, Türkiyə iqtisadiyyatı və sahibkarlar bu prosesə tez adaptasiya ola biləcəklər:“Xarici borclanma ölkə iqtisadiyyatına əlavə yük olsa da, Türkiyə iqtisadiyyatı olduqca çevikdir. Digət tərəfdən Türkiyənin tikinti sektorunda canlanma baş verəcək ki, bu da iqtisadiyyata müsbət təsir göstərəcək. Sadəcə baş verən prosesi uğurla idarə etmək, məsələyə sistematik formada yanaşmaq lazımdır. Bu zaman Türkiyə qitisadiyyatı bu problemin üstəsindən gələ biləcək”.
“Zəlzələnin baş verdiyi bölgə Türkiyə iqtisadiyyatının təxminən 10 faizini təşkil edir. Bu bölgədən olan ixracın dəyəri isə 20 milyard dollar idi. Lakin buna baxmayaraq, baş verən təbii fəlakət Türkiyə iqtisadiyyatı üçün uzunmüddətli dönəmdə problem yaratmayacaq. Nəticə etibarilə, bu, Türkiyə dövlətinin həll edə biləcəyi iqtisadi problemdir. Zəlzələnin nəticələri var, dövlər bura vəsait cəlb etməlidir və xərcləmələr olmalıdır. Bunun üçün də Türkiyə hökuməti həm büdcə ehtiyatlarından istifadə etməli, həm də xaricdən borc almalıdır”, -deyə ekspert bildirib.
Xatıraladaq ki, Türkiyə hökuməti təcili yardım fəaliyyətinə, ilkin olaraq, 100 milyard türk lirəsi (təxminən 9 milyard manat-red.) dəyərində büdcə ayırıb.
Bəzi Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri Rusiya banklarına yeni sanksiyaların tətbiq olunmasına qarşı çıxıb.
APA xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg“ məlumat yayıb.
Məlumatda hansı dövlətlərin sanksiyalara qarşı çıxması və hansı Rusiya banklarından söhbətin getdiyi bildirilməyib.
Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl “Politico” nəşrinin yaydığı məlumata əsasən, Aİ yeni sanksiyalar paketinin bir hissəsi olaraq “Alfa-Bank” da daxil olmaqla, Rusiyaya məxsus 4 banka məhdudiyyətlər tətbiq etməyi planlaşdırırdı.
Türkiyədə baş verən zəlzələlər ölkə iqtisadiyyatına 84 milyard dollar və ya ÜDM-in təxminən 10%-i həcmində ziyan vurub.
Cebhe.info xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg” agentliyi Sahibkarlar Konfederasiyasının və ölkənin işgüzar dairələrinin nümayəndələrinin hesablamalarına istinadən xəbər verir.
Biznes qrupunun məlumatına görə, Türkiyədə yaşayış binalarına dəyən ziyan 70,8 milyard dollar təşkil edib. Zəlzələlərin nəticələri həm də ölkə büdcəsinin gəlirlərinin 10,4 milyard dollar azalmasına gətirib çıxarıb. Əmək itkiləri isə Türkiyə iqtisadiyyatına 2,9 milyard dollar ziyan vuracaq.
Xatırladaq ki, fevralın 6-da ocağı Türkiyənin Kahramanmaraş şəhərinin Pazarcık rayonu olan 7,7 maqnitudalı və 9 saat sonra episentri eyni şəhərin Elbistan rayonu olan 7,6 maqnitudalı iki zəlzələ olub. Güclü yeraltı təkanlardan sonra bölgədə 6,6 maqnitudayadək yüzlərlə afterşoklar qeydə alınıb. Təbii fəlakət Türkiyə və Suriyada böyük dağıntı və minlərlə itkilərə səbəb olub.
“Hazırda 21 müflis bank ləğv prosesindədir. Ləğvedici də Əmanətlərin Sığortalanması Fondudur (ƏSF). ƏSF-in işi həmin bankların əmlakını baha qiymətlə satmaq və verdiyi kreditləri qaytarmaqdır. Əldə olunan vəsait də kreditorlar (bankda pulu qalmış şəxslər) arasında mütənasib şəkildə bölüşdürülməlidir. Bu prosesin düzgün həyata keçirilməsi üçün şəffaflıq və ictimai nəzarət lazımdır”.
TEREF.AZ gununsesi.info-ya istinadla bildirir ki, bunu bank məsələləri üzrə ekspert, tanınmış hüquqşünas Əkrəm Həsənov deyib.
Onun sözlərinə görə, ilk növbədə də kreditorların nəzarəti lazımdır:
“Çünki müflis banklar faktiki onlara məxsudur.
Lakin reallıqda kreditorlar bu prosesə heç yaxın da buraxılmır. ƏSF onlara adekvat məlumat vermir. Prosesə formal nəzarəti Apellyasiya Məhkəməsi həyata keçirir. Amma həmin məhkəmə icraatı da şəffaf deyil, kredtiorlar komitəsinə heç bir məlumat verilmir. ƏSF-in rəhbəri Azad Cavadov və Vüqar Abdullayev olanda o, daha şəffaf idi. Son illər ərzində ƏSF-in özbaşınalığı artıb.
Belə ki, ƏSF bankların əmlakını qeyri-şəffaf satır. ƏSF bankların əmlakının əksər hissəsini ümumiyyətlə satmır, bəzilərini xəlvəti idarə edib (məsələn, icarəyə verir), gəlir götürür.
Fond, həmçinin bankların kreditləri üzrə borcalanlara kreditorların maraqlarına zidd və onlardan xəbərsiz olaraq güzəştlər edir, bəzi kreditləri tələb etmir, iddia müddətlərini buraxır, bu işləri savadsız, qeyri-dürüst aparır”.
Ekspert deyir ki, ƏSF bankların ləğvinə yüksək və kreditorların maraqlarına zidd şəkildə xərclər çəkir: “ƏSF daxil olan vəsaitləri kreditorlar arasında qeyri-dürüst bölüşdürür. Bu siyahını davam etdirmək olar. Əsas odur ki, məhz bu qanunsuz və özbaşına fəaliyyətinin ifşasından qorxaraq ƏSF kreditorlara məlumat vermir”.
“Çıxış yolu nədir” sualına isə Əkrəm Həsənov belə cavab verir:
“Müflis bankların kreditorları birləşməlidir. İlk növbədə kreditorlar komitələri qurultay keçirməli və mövcud problemləri müzakirə edərək ƏSF-ə qarşı yekdil müqavimət (mübarizə) strategiyasını razılaşdırıb hərəkətə keçməlidirlər.
Bu niyə vacibdir? Kreditorların hüquqları qorunmayan ölkədə əlverişli investisiya mühiti ola bilməz. Həmin ölkəyə pul qoyan olmayacaq. Xüsusilə banklara heç kəs pul qoymayacaq. İnsanların və sahibkarların pulunu əvvəlcə banklar və onlara nəzarət edənlər yeyib-dağıdır, sonra da olan-qalan əmlakın başına ƏSF daş salır. Buna son qoyulmalıdır”.
Ötən il inflyasiyanın qarşısını almaq üçün FED faiz dərəcələrini sürətlə qaldırdı.
İndex.az xəbər verir ki, daha öncələr də inflyasiyanın qarşısını almaq üçün faiz dərəcələrini qaldıran FED, sonuncu dəfə bu həddə faiz dərəcələri qaldırılmağa başladıqdan 24 ay sonra, 2006-cı ildə çatmışdı.
Qeyd edək ki, ötən il FED-ə 2006-cı ildəki göstəricini yeniləmək üçün cəmi 8 ay bəs etdi.
Teref.az FED-in faiz dərəcələrini ən çox qaldırdığı illəri sizə təqdim edir:
BP Azərbaycan neftinin Aralıq dənizindəki Ceyhan limanından ixracı ilə bağlı fors-major vəziyyət elan etdiyini açıqlayıb.
İndex.az xəbər verir ki, BP-nin Bakıdakı sözçüsü bildirib ki, regionda baş verən zəlzələlərdən sonra şirkət Aralıq dənizindəki Ceyhan limanından Azərbaycan neftinin ixracı ilə bağlı fors-major vəziyyət elan edib:
“Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərindən neftin dəniz yolu ilə ixracı bərpa olunmayıb”.
Fors-major bəyannaməsi BP-yə şirkətin nəzarətindən kənar hadisələrlə bağlı müqavilə öhdəliklərini yerinə yetirməmək imkanı verəcək.