 |
|
|
Kanadallara Rusiya Federasiyasından, dəmir, polad, alüminium və ondan hazırlanan məhsullar gətirmək və almaq qadağan olunub.
Bununla bağlı qəbul olunmuş sənəddə deyilir:
“Kanada hakimiyyəti Rusiyadan alüminium və poladın idxalını qadağan etmək qərarına gəlib. Bu barədə hökumətin saytında dərc olunan “Xüsusi iqtisadi tədbirlər haqqında” müddəalara dəyişikliklərlə bağlı sənəddə qeyd olunur.
Dəyişikliklərə əsasən, Kanadadakı istənilən şəxsə və Kanadadan kənarda olan hər hansı bir şəxsə Rusiyadan, dəmir, polad, alüminium və ondan hazırlanan məhsulların idxalı və ya alınması qadağandır.
Bayram ayı kimi xarakterizə edilən martın daxil olması ilə bazarlarda meyvə-tərəvəz məhsullarının, xüsusilə də quru meyvələrin satışında aktivlik müşahidə olunur. Belə ki, hətta metro çıxışlarında və ya avtobus dayanacaqlarında quru meyvə satıcılarına rast gəlmək olur. Ölkəmiz quru meyvə yetişdiriciliyi cəhətdən olduqca münbit və bərəkətli torpaqlara sahibdir.
Xüsusilə Naxçıvandan və Qəbələdən gələn quru meyvə məhsulları bu bazarlarda müxtəlif qiymətlərə satılır. Həmin məhsullar içərisində isə fındıq və badamın qiyməti fantastik rəqəmləri ilə diqqət çəkməyi bacarır. Belə ki, ötən il kiloqramı 11 manat olan fındıq bu il 13, hətta bəzi yerlərdə 14.50 azn-ə satılır. Badamın bir kq-nın qiymətinə isə iki kiloqram dana əti almaq olar, çünki badam ləpəsinin qiyməti 25-26 manata satılır. Qoz isə nisbətən "ucuz" qiymətə - 9, 10 manata satılır. Ümumi mənzərə, bayramqabağı bazarlarda olduqca ciddi bahalaşmadan xəbər verir.
DİA.AZ bildirir ki, Azad İstehakçılar Birliyinin sədri Eyyub Hüseynov bazarlarda satılan bu məhsulların bahalığını Bizimyol.info-ya şərh edib. O, bildirib ki, quru meyvə-tərəvəz məhsullarının alış-satışı bir qrup şəxslərin əlində cəmləşdiyindən, onlar bu məhsulları istədikləri qiymətə sata bilirlər:
“Bazarda qiymətlər tələb və təklif əsasında ilə formalaşır. Xüsusilə bayramqabağı bu məhsullara olan tələb artdığı üçün qiymət də artır və keyfiyyət aşağı düşür. Qeyd edək ki, bu il qoz-fındıq sahəsində quraqlıq olduğu üçün fərdi təsərrüfatların çoxunda fındıq məhsulu olduqca keyfiyyətsiz olub, həcmi kiçilib və bazarlıq olmayıb. Fındıq təsərrüfatları böyük bağçılıqlarda birləşdirilib və onların suya olan ehtiyacı, digər zərərverici həşəratlara qarşı mübarizə əlçatanlığı təmin olunub. Ancaq fərdi və ev təsərrüfatlarının istehsal etdiyi məhsullar bazara uyğun deyil, ona görə də onlar satıcılarının əllərində qalıb. Dükan və mağazalar da həmin məhsulları qəbul etməkdən imtina edirlər. Bu sahədə indi təmərküzləşmə gedir – fındıq bağları böyük təsərrüfat sahiblərinin əlində birləşir. Ona görə də bir başa “meyvəli” ilə müqavilə bağlanılır və məhsul ora çıxır. Orda isə bazarın ikinci subyekti ortaya çıxır, alverçilər qiymətlərə təsir edir və məhsul Bakı bazarlarında satılır. Qiymətə təsir edən bu cür amillər var ki, onunla yanaşı bağçılıq təsərrüfatları müəyyən qrup adamların əlində birləşib və həmin qrupların qiymətləri asanlıqla təyin etmək imkanı var. Ola bilsin ki, bu, karter sövdələşmələridir. Onu da qeyd edək ki, fındıq təsərrüfatında bu il suvarma zəif olduğu üçün məhsuldarlıq da aşağı olub. Həmin məhsullar alıcıların diqqətini cəlb edəcək səviyyədə olmadığından bazara çıxarılmayıb. Üstəlik, fındıqda “aflatoksin” adlanan göbələyin də (həmin göbələk məhsulda kiflənmə yaradır – red) olması qiymətlərə təsir edən amillərdəndir.
O ki, qaldı badama, bu quru meyvə növünün istehsalı Azərbaycanda çox məhdud vəziyyətdədir. Bu məhsul xarici ölkədən – İrandan gətirilərək bazarlarımıza çıxarılır. Əlbəttə, xaricdən mal gətirən necə deyərlər, qiyməti də diqtə edə bilir. Onu da qeyd edim ki, hal-hazırda bazarda ötən illərin badamı da var, hansı ki, alıcılar onun təzə badam olduğunu zənn edirlər və idxalçıların özləri bu məhsullara qiymət təyin edirlər. Ölkə prezidentinin də hər zaman qeyd etdiyi kimi, ölkədə inhisarçılıq mövcuddur. Bunun da kökündə yatan səbəb odur ki, Azərbaycanda istehlakçı hüquqlarının müdafiəsi bərbad vəziyyətdədir və bu problemi həll etməli olan dövlət orqanının fəaliyyətsizliyi göz önündədir” – deyə, ekspert bazardakı bahalaşmanı şərh edib.
Türkiyə lirəsi bu gün yeni rekord həddə düşüb.
Hazırda 1 dollar 18,96 lirə səviyyəsində dayanıb.
Qeyd olunur ki, Türkiyənin milli valyutasının dəyərdən düşməsi investorların bu ilin fevralında ölkədə baş vermiş güclü zəlzələlərin iqtisadi nəticələri barədə qiymətləndirmələri ilə bağlıdır.
Xatırladaq ki, dollar Türkiyədə 6 aya yaxındır stabil olaraq 18,5 lirə ətrafında dəyişirdi.
Paytaxtda və bölgələrdə quzu və mal ətinin qiyməti yenidən yüksəlib. Lakin bu bahalaşma, sanki ənənəyə çevrilən bayramqabağı süni qiymət artımı ilə bağlı deyil.
İllərdir ət məhsullarının satışı ilə məşğul olan qəssab kəsim üçün aldıqları heyvanların azlığından şikayətlənir.
Onun sözlərinə görə, artıq kənd camaatına heyvan saxlamaq sərf etmir və bu səbəbdən qiymət artımı baş verib.
Görünür, fermerlər heyvanların sayını artırmaqda maraqlı deyillər.
“Əvvəl 10 baş heyvan saxlayırdıq, indi 2-3 heyvanı saxlamaqda çətinlik çəkirik. Çünki həm şərait yoxdur, həm də yem bahadır”, – deyə fermer Hikmət Səfərəliyev qeyd edib.
ABŞ Mərkəzi Bankının (FED) sədri Cerom Pauel, ABŞ Senatının Bank Komitəsinə etdiyi təqdimatda yüksək inflyasiyanın onların faiz dərəcələrini gözlədiklərindən daha çox yüksəldilməsinə səbəb olacağını bildirib.
O FED inflyasiya ilə mübarizə üçün faiz dərəcəsini artırmağa davam edəcək deyə qeyd edib.
FED sədrinin bu açıqlaması bazarlarda kəskin qiymət dəyişikliklərinə səbəb olub.
Son rəqəmlərə nəzər salaq, dolların dünya valyutalarına qarşı cuzi də olsa dəyər qazanıb, neftin qiymətində isə ucuzlaşma müşahidə olunur. Bəllidir ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı da böyük ölçüdə nefdən asılıdır.
Dünya bazarında baş verən dalğalanma manatın məzənnəsinə necə təsir edəcək?
TEREF.AZ-ın məlumatına görə, iqtisadçı-alim Fuad İbrahimov Cebhe.info-ya açıqlamasında deyib ki, əgər Azərbaycanda "üzən məzənnə" rejimi olsaydı, manat birjalardakı dalğalanmalara reaksiya verərdi:
“Amma Azərbaycanda 2016-cı ildən dollar-manat münasibətində sabit məzənnə siyasəti yürüdülür. Bu illər ərzində dolların məzənnəsi 1.70 manatdan nə aşağı, nə də yuxarı olmayıb. Amma digər xarici valyutalara nisbətdə manat dalğalanmalara reaksiya verir. Manat avro, funt-sterliq qarşısında müəyyən dövlərdə ucuzlaşıb, dəyər qazanıb. Bunları mütəmadi olaraq müşahidə edirik. Bu isə o deməkdir ki, Azərbaycanda qismən "üzən məzənnə" siyasəti mövcuddur”.
Fuad İbrahimov əlavə edib ki, digər tərəfdən istənilən milli valyutanın dəyərini şərtləndirən amillər var:
“Bunlardan biri də idxal ixrac əməliyyatlarındakı ticarət dövriyyəsinin həcmidir. Hazırda bizdə ticarət dövriyyəsində müsbət saldo var. Yəni hazırda tədiyyə balansı müsbətdir.
Belə olmasaydı, manatın məzənnəsini dollar qarşısında sabit saxlamaq üçün ehtiyat fondlarından bazara valyuta çıxarmaq məcburiyyəti yaranardı. Amma hələlik buna ehtiyac yoxdur, valyuta ehtiyatlarımız da kifayət qədərdir. Düşünürəm ki, bazarlarda baş verən dalğalanmaların manata heç bir təsiri olmayacaq”.
Sabah 8 Mart - Beynəlxalq Qadınlar Günüdür. Artıq bu gündən gül dükanlarında canlanma müşahidə olunur.
TEREF.AZ Yeniavaz.com-a istinadla xəbər verir ki, hədiyyəlik güllər arasında ən çox tələbat qızılgülədir.
Əksər gül dükanlarında qızılgülün bir ədədinin qiyməti 8-9 manata satılır. Bu isə o deməkdir ki, idxal olunan qızılgüllərin gömrük qiymətilə dükanlardakı pərakəndə satış qiyməti arasında 4 dəfə fərq var.
Məlumat üçün qeyd edək ki, açıqlanan rəsmi məlumatlara görə, ötən il Azərbaycana ümumi dəyəri 4 milyon 168 min dollar olan 3 milyon 145 min ədəd təzə qızılgül idxal edilib. Nəticədə ölkəyə gətirilən bir ədəd qızılgülün orta gömrük dəyəri 2,2 manat olub.
“Bu gedişlə bir kiloqramını 20 manatdan aşağı ət ala bilməyəcəyik”
Novruz bayramı ərəfəsində bölgələrdə ətin qiymətinin artması haqqında məlumatlar yayılıb. Məhsulun kiloqramı 12-13-15 manata qədər artıb. Bəzi satıcılar bunu ferma sahiblərinin heyvanın diri çəkisini yüksək qiymətə satması, digərləri heyvan yemi qiymətlərinin artması ilə əlaqələndirirlər.
Arqumentlər arasında mal-qara idxalının və ümumi inflyasiya fonunda, yerli və xarici heyvanların məhsullarının qiymətlərinin artması var. Bu mövzuya rəsmi aydınlıq gətirənlər yoxdur, ancaq əvvəlki qiymətlərin də ötən Novruzda artdığını və qiymətin il boyu yavaş-yavaş yüksəldiyini xatırlamamaq çətindir. İndi mediamız, sözün həqiqi mənasında, yeni bir artım dalğasının başladığı xəbərlərini yayır.
Əgər bölgələrdə ət və mal-qara üçün qiymətlər paytaxta bərabər olubsa, deməli, bahalanma növbəsi şəhərin pərakəndə şəbəkəsinə gəlməyə bilməz. Yeri gəlmişkən, paytaxt sakinləri artıq bahalaşmasının ilk əlamətləri hiss etdilər. Rəflərdə quzu çeşidi nəzərəçarpan şəkildə azalıb və bəzi yerlərdə qiymət etiketləri bir manat artıb.
Mağazalarda da əvvəlki kimi dana ətinin seçimi yoxdur. Alıcılara görə, qiymət etiketləri eyni görünsə də, ətin keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə pisləşib. Bunu AYNA-nın həmsöhbət olduğu şəhər sakinləri söyləyirlər.
"Adətən “Qara Qarayev” metrostansiyası yaxınlığındakı mağazaya ət üçün gedirdim - yaxşı bir seçim vardı və dəyəri standartd idi. Ancaq son gedişimi uğurlu saymaq olmaz. Quzuların dəyəri artdı, dana ətinin qiymətləri isə artmasa da, keyfiyyəti artıq tamamilə fərqlidir. Mən yalnız iki kiloqram ət aldım, baxmayaraq ki, daha çox almaq istəyirdim ki, həm tətil vaxtı bütün ailə üçün kifayət etsin, həm də Novruz ərəfəsində süfrə açmaq mümkün olsun", - deyir müsahiblərimizdən biri.
Digər həmsöhbətimizin dediyinə görə, ətin dəyəri keyfiyyətindən asılıdır: “Buna görə yerli bazarda qiymətlərin palitrası olduqca genişdir. Qiymət artmazdan əvvəl bazarda 12 manata adlığım ət üçün indi 14-15 manat verdim. Mağazada 17-ə qədər artıb. Düzünü deyim ki, bu, məni təəccübləndirmir, çünki nəinki ət, bütün digər məhsullar da bahalaşıb".
Şəhərətrafı bazarlarda satıcılar tələbin artmasının qiymətlərə təsir etdiyini söyləyirlər. Orada, dana ətinin dəyəri 12-dən 14,50 manata, quzu ətinin isə 15 manatdan 18 manata qədər artıdığını deyirlər.
Söhbətləşdiyimiz satıcılar bölgələrdə mal-qaranın çatışmazlığından şikayətlənirlər və sevincsiz perspektivlər vəd edirlər: "Bu, belə davam edərsə, bir kiloqram üçün 20 manatdan aşağı ət ala bilmək mümkün olmayacaq" dedi. "Əvvəllər mən rayonlardan indikindən üçqat daha çox ətlik heyvan gətirirdim və indi təklif azaldı, qiymətlər yüksəldi, buna görə daha baha qiymətə satmalıyam".
İqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov mövzuya dair AYNA-ya şərhində deyib ki, qiymət artımının səbəbi mal-qara üçün otlaqların azaldılması və yemin qiymətinin artması ilə əlaqədardır: “İlin sonuna qədər məhsulun dəyəri bir kiloqram üçün 20 manata qədər böyüyə bilər və bunun qarşısını almaq üçün yem bitkiləri yetişdirilməsinin və mal-qaranın sayını artırmaq lazımdır. Ancaq problem yalnız otlaqların azaldılması ilə əlaqədar deyil”.
"Artıma mövsümi amillər də səbəb ola bilər. Bundan əlavə, bizim üçün qiymət artımı onsuz da bir ənənədir. Lakin Novruzdan sonra qiymətlər düşmür, çünki ətin dəyəri artır. Məhdud yem bazası və azaldılmış heyvandarlıq bazası təsir göstərir. İnhisarçılar da bu proseslərə öz töhfələrini verirlər. Belə ki qiymətləri oynayan və bazara təsir edən böyük fermer təssərrüfatlarıdır. Bütün faktorlarla yanaşı, ümumi inflyasiya da öz sözünü deyir. Ətrafdakı hər şey bahalaşırsa, qəssab da xərclərini ödəmək üçün qiymətləri qaldırmaq məcburiyyətində qalır", - deyə Əmirov bildirib.
Fermerlərin mal-qaralarını bazarda sata bilmədikləri barədə də məlumatlar var. Yerli medianın yazdığına görə, Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin sədri Tahir Rzayev deyib ki, bəzi şəxslər fermerlərdən heyvanları alır və daha yüksək qiymətlərlə şəhərlərdə satırlar: "Kənd sakininin mal-qarasını Bakıya gətirmək üçün pulu yoxdur. Bölgələrdə ət paytaxtda olduğu kimi baha deyil. Beyləqan və Ağcabədi bazarlarında aşağı qiymətə mal-qara alan bəzi insanlar var ki, həmin əti paytaxt bazarlarında üçqat bahasına satırlar".
Müəllif: Emma Rzayeva
AMEA-nın vitse-prezidenti İradə Hüseynova TÜRKPA-nın Ətraf mühit, təbii ehtiyatlar və sağlamlığın qorunması komissiyasının Bakıda keçirilən səkkizinci iclasında Azərbaycanda su qıtlığının daha da artacağını deyib. Onun sözlərinə görə, aidiyyatı qurumlar təbiətin biomüxtəlifliyinin qorunması üçün çalışmalıdırlar. Belə olan halda su qıtlığının yaranması problemi onun qiymət artımı məsələsini gündəmə gətirir. Maraqlıdır, su qıtlığı getdikcə artarsa, qiymət artımı müşahidə oluna bilərmi?
İqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirov bildirib ki, qarşıdakı illərdə suyun qiymətində bahalaşma ola bilər:
“Buna görə də qiymət artımı təkcə içməli və suvarma üçün istifadə olunan suda yox, həm də təsərrüfat üçün yararlılıq məsələsində özünü göstərir. Yəni su çatışmazlığı kənd təsərrüfatına da ciddi şəkildə problemlər yaradır. Cənubi Qafqazda olan mövcud su ehtiyatlarının 62%-i Gürcüstanın, 28%-i Ermənistanın, cəmi 10%-i isə Azərbaycanın payına düşür. Bu bir tonun da tam olaraq 75%-i yenə də transsərhəd çaylarından qaynaqlanan su ehtiyatıdır. Başqa sözlə, ölkənin su ehtiyatları, göründüyü kimi, çox məhduddur. Buna görə də mütləq şəkildə innovativ texnoloji tətbiqləri həyata keçirmək, rentabelli yanaşmalar ortaya qoymaq və müasir suvarma sistemlərinin tətbiqinə çox böyük ehtiyac vardır. Eyni zamanda hesab edirəm ki, içməli su qənaətlə işlədilməlidir. Buna ilk və əsas səbəb isə bahalaşmadır. Suyun qiymətinin qalxması qənaətə məcburiyyət yaradan əsas faktordur.
Həmçinin bu problemi aradan qaldırmaq üçün su anbarları yaradılmalıdır. Su anbarlarının da yaradılması hazırkı şəraitdə düşünürəm ki, ekoloji həddədir və bu da müəyyən problemlər yarada bilər. Su ehtiyatı məsələsi Azərbaycanın iqtisadiyyatını qayğılandıran amillərdən biridir. Bu çatışmazlığı nəzərə alsaq, qarşıdakı illərdə təbii ki, suyun qiymətində müəyyən artım müşahidə edilə bilər. Ancaq hazırki qiymət də kifayət qədər yüksəkdir və bir neçə il artıma ehtiyac yoxdur”./Konkret.az
ABŞ Prezidenti Cozef Bayden martın 9-da kəsiri azaltmağa yönəlmiş ölkə büdcəsini dərc edəcək.
“Report” xəbər verir ki, bunu keçirdiyi brifinqdə Ağ Evin mətbuat katibi Karine Jan-Pyer bildirib.
“Prezident büdcəni cümə axşamı günü açıqlayacaq. Bu, Prezidentin ailələr üçün qiymətləri aşağı salmaq, sosial müdafiə və tibbi yardımı gücləndirmək və kəsiri azaltmaqla ölkəyə necə investisiya qoymağı planlaşdırdığını göstərir”, - ABŞ administrasiyasının rəsmisi bildirib.
Azərbaycanda kreditlərin 80 faizə yaxını Bakı və Abşeron-Xızı iqtisadi rayonunun payına düşür. Bu barədə Azərbaycan Sahibkarlar Konfederasiyasının (ASK) prezidenti Məmməd Musayev danışıb.
Son ilin göstəricilərinə görə, Azərbaycanda bankların və bank olmayan kredit təşkilatlarının kredit portfeli 20.3 milyard manat təşkil edib.
Azərbaycanda 2004-cü ildən etibarən regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət proqramları reallaşdırılır. Bəs belə isə, ümumu kredit portfelində əyalətlərə belə az pay ayrılmasına səbəb nədir?
Kiçik və Orta Biznesin İnkişafı Agentliyindən (KOBİA) “Turan”a bildirilib ki, Azərbaycanda sahibkarlar maliyyələşmə mənbəyi kimi daha çox banklara üstünlük verirlər: “Bankların kredit portfeli geniş olsa da, kreditləşmədə regionların payı 23 faiz, Bakı üzrə isə 77 faizdir”.
“Sistemin təkmilləşməsinə ehtiyac var”
Qurumdan əlavə olunub ki, müraciətlərin, sorğuların təhlilinə, beynəlxalq təşkilatların hesabatlarına əsasən, KOB-ların maliyyə mənbələrinə çıxışı sahəsində üzləşdikləri əsas çətinliklər yüksək faiz dərəcəsi, sərt girov şərtləri, risklərin bölüşdürmə və kreditlərə zəmanət mexanizmlərinin əlyetərli olmamasıdır: “Ölkəmizdə kredit zəmanət mexanizminin formalaşması təqdirəlayiqdir, lakin KOB sektoruna yönəlik təminat sisteminin daha da təkmilləşməsinə ehtiyac var”.
“Güzəştli kreditlərin 70.6 faizi regionların…”
Sahibkarlığın İnkişafı Fondundan isə deyilib ki, 2022-ci ildə dövlət xətti ilə onlar ümumi dəyəri 399.4 milyon manat olan 2 min 726 investisiya layihəsinin maliyyələşdirilməsinə 145.9 milyon manat güzəştli kredit veriblər: “Bu kreditlər hesabına 3 mindən çox yeni iş yerinin açılması imkanı yaranıb”.
Fondan qeyd olunub ki, kreditlərin 59.8 faizi kənd təsərrüfatı, 23.9 faizi sənaye məhsullarının istehsalı, emalı, 6.5 faizi turizmin inkişafına yönəldilib: “Güzəştli kreditlərin 70.6 faizi regionların, 29.4 faizi isə Bakı şəhəri və Abşeronun payına düşür”.
Mövzu ilə bağlı banklar ilə isə danışmaq mümkün olmayıb.
“…xaosa doğru yönəlməsinə gətirib çıxarır”
İqtisadçı Rəşad Həsənov da AzadlıqRadiosuna bildirib ki, mövcud proporsiyalar çox da təəccüblü deyil: “Çünki kredit iqtisadi subyektlərə verilir, iqtisadiyyatın 75-80 faizi isə məhz Abşeron yarımadasında yerləşib…”.
Bununla belə, onun sözlərinə görə, burada digər mühüm məqam da regionlarda kreditləşmə siyasəti ilə bağlı bankların mövqeyidir. O qeyd edib ki, regionlarda girov götürülən əmlak likvidli deyil: “Son 30 ildə vətəndaşlar bazar iqtisadiyyatı rejimində çalışır, müəyyən yığmalar etməyə çalışırlar. Amma iqtisadiyyatın keçid dövrü və böhranlar vətəndaşlarda ciddi imkanın yaranmasına gətirib çıxarmayıb. Nəticədə biznesi irəli aparmağın yeganə maliyyə yolu bank sektorundan qaynaqlanır. Banklar isə kredit vermədiyi təqdirdə bu, biznesin inkişaf imkanlarını məhdudlaşdırır, iş yerlərinin artmasının qarşısını alır və nəticədə paytaxta doğru axın baş verir. Bu da ölkədə sosial həyatının da müəyyən mənada xaosa doğru yönəlməsinə gətirib çıxarır”.