İllərdir barəsində yazılan, amma heç cür həlli olunmayan problemlər çoxdur. Bu problemlərin bir hissəsinin həyatımıza təsiri o qədər də hiss olunmasa da, bəzi problemlərin həll edilməməsi çox ciddi fəsadlara, hətta insan ölümünə gətirib çıxarır.

Belə problemlərdən biri də paytaxtın nöqsanlı infrastrukturu, başdansovdu çəkilən yollar, bərbad vəziyyətdə olan kanalizasiya sistemləri, kollektorlardır. Elə bunun nəticəsidir ki, bir neçə gün öncə yağan leysan xarakterli yağış nəticəsində paytaxt iflic vəziyyətə düşdü, tunelləri, yolları su basdı. İnsanların evlərinə, avtomobillərinə zərər dəydi. Ən faciəlisi isə odur ki, XXI əsrdə Bakının mərkəzində “normadan artıq” yağış yağması nəticəsində ölənlər oldu. Vəziyyətin necə acınacaqlı olduğu göz qabağındadır.

Vaxtilə SSRİ-nin rəhbəri Leonid Brejnevin dillər əzbəri olan ifadəsi vardı: “Şiroko şaqayet Azerbaydjan”. Yəni, “Azərbaycan iri addımlarla irəliləyir”. Xalq arasında isə buna sarkazmla yanaşaraq deyirdilər: “O qədər iri addımla gedirik ki, problemlər ayaqlarımız arasında qalır”.

Tərslikdən, iki həftə sonra paytaxtda COP29 Qlobal İqlim Konfransı keçiriləcək. Sürətləndirilmiş rejimdə tədbirə hazırlaşırıq, yollara xüsusi zolaqlar çəkirik, məhdudiyyətlər tətbiq edirik ki, gələn qonqlar rahat hərəkət etsinlər, bizim necə inkişaf etdiyimizə şahid olsunlar. Amma... O qədər sürətlənmişik ki, gözümüz önündə olan çatışmazlıqları görmədən şütüyürük.

Hələ nə yaxşı ki, “normadan artıq yağan” yağış tədbirin keçiriləcəyi günlərə təsadüf etməyib. Bu vəziyyət COP29 günlərində olsaydı necə olacaqdı?

Düzdür, hələ nəsə demək tezdir, Allahın işini də bilmək olmaz. “Normasız yağış” özünü pis apara, tədbir günlərində də üzümüzü qara edə bilər. Ümid onadır ki, həmin günlərdə təbiətin bizə yazığı gələ, bizi qonaqların yanında utandırmaya. Çünki illərlə problemi həll etməyən əlaqədar qurumların qısa müddət ərzində hansısa iş görəcəyinə ümid yoxdur.

Hə, pisi də odur ki, problem yeni deyil, illərin problemidir. Və bu illər ərzində heç cür həllini tapmır. Axı niyə? Dövlət başçısı hər il problemli məsələlərin həll edilməsinə kifayət qədər vəsait ayırır. Hara gedir bu pullar?

Bakı şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı Eldar Əzizov mətbuata açıqlamasında kiçik etiraf edib. Amma necə: “Ola bilsin, tikinti zamanı bəzi nöqsanlara yol verilib. Hər halda birmənalı qiymət vermək hələ tezdir. Kanalizasiya sistemi problemi gündəmimizdədir. Bu hadisədən sonra təhlil edib, tədbirlər görəcəyik”.

Belə çıxır ki, tədbir görülməsi üçün belə faciə yaşanmalıdır? Ortada insan ölümü var. Evlərə, avtomobillərə xeyli zərər dəyib. Amma icra başçısı deyir ki, hələ bir söz demək, qiymət vermək tezdir. Bəlkə artıq gecdir? Vaxtında məsuliyyətli yanaşma, monitorinq olsaydı, o insanlar sağ olrdılar...

Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin (ADSEA) mətbuat katibi Ceyhun Musaoğlu məsələ ilə bağlı mətbuata açıqlamasında bildirib ki, “Bakı şəhərinin baş planı – 2040” sənədində şəhər ərazisində yağış drenaj boru xətləri ilə məişət kanalizasiya xətlərinin bir-birindən ayrılması, yağış sularının toplanması və təkrar istifadəsinin təşkili nəzərdə tutulub. Layihəyə uyğun olaraq müxtəlif səthlərdən yağış suları mərkəzi sistemin borularına yönləndirilərək borular vasitəsilə yeraltı anbarlara toplanacaq. Daha sonra yağış suları filtrasiya və sterilizasiya proseslərindən keçirilərək istehsal sahələrində və suvarmada istifadəyə yönləndiriləcək: “Hazırda yağış və kanalizasiya kollektorlarının bəziləri eyni sistemlə idarə olunduğuna görə mövcud kanalizasiya sistemlərinin də dəfələrlə artıq yüklənməsinə səbəb olur. Lakin yeni layihənin tətbiqi imkan yaradacaq ki, mövcud problemlər minimuma endirilsin və su ehtiyatlarının artırılması istiqamətində yağış sularından da istifadə edilsin”

Yəni, hələ 2040-cı ilə qədər gözləməli olacağıq...

Halbuki, 2016-cı ildə prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Bakı şəhərində yağış kanalizasiya sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə əlaqədar işçi qrupu yaradılmışdı. Onun sədri də o vaxt Prezident Administrasiyasının sədri olan Ramiz Mehdiyev təyin edilmişdi. Ancaq üstündən səkkiz il keçsə də, kanalizasiya problemlərinin həll edilməməsi bir yana, seldə insanlar ölməyə başlayıb.

Sözügedən sərəncamın icrası ilə bağlı 2017-ci ilin mayında baş nazirin sabiq müavini Abid Şərifov bildirmişdi ki, ümumilikdə 14 layihənin həyata keçirilməsi planlaşdırılıb, 12 layihəyə 14 milyon 200 min manat vəsait ayrılıb. Amma sonradan layihələrin icrası ilə bağlı məlumat verilməyib.

2013-cü ildə "Azərsu" ASC-nin sabiq sədri Qorxmaz Hüseynov bildirmişdi ki, ümumilikdə 2003-2013-cü illərdə su təchizatı və kanalizasiya sektoruna müxtəlif mənbələr hesabına 2.8 milyard manatdan çox vəsait ayrılıb. Bunun 1.8 milyardı dövlət büdcəsinin, 779 milyon manatı Dövlət Neft Fondunun, 196 milyon manatı isə xarici maliyyə qurumlarının payına düşür.

Sonrakı illərdə də "Azərsu" ASC-yə subsidiyalar da ayrılıb. Prezidentin sərəncamlarına əsasən, 2017-ci il yanvarın 13-ü və martın 17-də "Azərsu" ASC-yə üst-üstə 163 milyon manatdan çox subsidiyalar ayrılıb. Nazirlər Kabinetinin sərəncamına uyğun olaraq həmin il infrastruktur layihələrinin tikintisi və texniki təmir məqsədləri üçün "Azərsu" ASC-yə 14.7 milyon məbləğində maddi yardım da verilib.

İndi də vaxtaşırı olaraq su və kanalizasiya infrastrukturun qurulması, təkmiləşdirilməsi üçün pullar ayrılır. Amma həmin pullar hara gedir, bilinmir.

“Bizi həmin vəziyyətə yağıntının yox, korrupsiyanın miqdarı gətirib çıxartdı”.

Bu sözləri bizimlə söhbətində iqtisadçı ekspert, REAL partiyasının sədri Natiq Cəfərli deyib.

Ekspert hesab edir ki, yaranmış problemin səbəbləri çoxdur: “Lakonik desək, Bakıda infrastruktur layihələrinin keyfiyyəti, xərcləmələrin şəffaflığı, monitorinqi doğru aparılsaydı, belə olmazdı. Bundan başqa, Bakı artıq yaşanmaz hala gəlib. Əhalinin sayı 5 milyona yaxınlaşıb. Kanalizasiya sistemi, struktur 2 milyonluq əhali üçün nəzərdə tutulub. Hazırda əhalinin sayı nəzərdə tutulandan 2 dəfə çoxdur. Şəhər infrastrukturu buna dözmür. Bakının yaşanıla biləcək hala gətirilməsi üçün şəhərin boşaldılmasına ehtiyac var. Bakıdan regionlara, işğaldan azan olunmuş bölgələrə köçün təşkili lazımdır”.

Müsahibimiz hesab edir ki, Bakının vahid mərkəzdən idarə olunmaması daha qlobal problemdir: “Biz illərdir bu haqda danışırıq. Bakı üçün böyük şəhər bələdiyyəsi yaradılmalıdır. Mer seçkiləri, seçilmiş şəhər hökuməti lazımdır. O zaman daha məsuliyyətli işləməyə və davranmağa məcbur olacaqlar. İndi məsuliyyət məsələsi çox problemlidir. Qurumlar problemi bir-birinin üzərinə atmaqla, özlərini təmizə çıxarmaqla məşğuldur. Amma böyük şəhər bələdiyyəsi yaranıb vahid təsərrüfat şəklində idarə olunsa, məsuliyyət də, səlahiyyət də bir qurumun əlində olacaq. Bu da vətəndaşlar qarşısında onların daha məsuliyyətli olmasına səbəb olacaq”.

Həmsöhbətimiz deyib ki, ciddi araşdırmalar aparılmalı, məsələyə görə cinayət işi açılmalıdır. Amma bunun olub-olmayacağı şübhəlidir. Bundan əlavə, zərərçəkənlərə müavinətlərin verilməsi müvafiq İcra Hakimiyyəti orqanının səlahiyyətindədir. Verməsələr, zərərçəkənlərin məhkəməyə müraciət edib kompensasiya tələb etmək haqları var.

Hadisə ilə bağlı cinayət işi açılmalıdırmı? Zərərçəkənlərə, eləcə də ölən şəxslərin ailələrinə kompensasiya verilməlidirmi? Qanuna görə məsələ necə tənzimlənməlidir?

Məsələ ilə bağlı bizə danışan hüquqşünas Mehman Muradlı deyib ki, cinayət işi açılmalıdır: “Burada kiminsə, hansısa orqanın təqsirkar olduğu müəyyən olunsa, ailə başçısının itirilməsi və s. məsələləri ilə bağlı həmin dəymiş zərəri təqsirkardan tələb etmək hüququ yaranır”.

Müsahibimizin sözlərinə görə, yağıntıdan zərər çəkən evlərin, mülklərin qiymətləndirilməsi prosesi olmalıdır. O qiymətləndirmədən sonra dəymiş zərərin qarşılığı dövlət tərəfindən ödənilməlidir: “Yağışın təbii fəlakət kimi qiymətləndiriməsi məsələsi Nazirlər Kabinetinin səlahiyyətində olacaq. Onlar müvafiq qərara gəlməlidir ki, bu təbii fəlakətdir, ya yox. Təbii fəlakət kimi qiymətləndirsə, o halda mənzillərə dəymiş zərərin ödənilməsi Maliyyə Nazirliyinin öhdəliyinə qoyulacaq”.

Problem bu günə kimi o qədər işıqlandırılıb ki, artıq kəlmələr yetərsiz qalır. Bu qədər məsuliyyətsiz yanaşmanın nəticəsində mütləq kimlərsə can verməli, əziyyət çəkməli idi. İndi görək bu ağlasığmaz faciədən sonra problemi həll edəcəklər, yoxsa yenə “zibili xalının altına” süpürəcəklər?(pressklub)

Günay Elşən

Rusiya Federasiyasının Kazan şəhərində keçirilən BRİCS zirvə toplantısı yekunlaşdı. Bu sammit həm iştirakçılığın kəmiyyəti və keyfiyyəti, həm üzvlük üçün müraciət edənlərin sayı, həm də mövcud beynəlxalq şərait baxımından qurumun tarixində ən çox diqqət çəkən toplantı oldu. Məlumdur ki, Rusiya öz geosiyasi ambisiyalarına uyğun olaraq BRİCS-i Qərb dünyasına qarşı alternativ qlobal güc mərkəzi qismində böyütmək və gücləndirmək niyyətindədir. Bu baxımdan Kazan sammitinə Moskva tərəfindən çox böyük əhəmiyyət verilirdi. Azərbaycan və Türkiyə üzvlük üçün müraciət etmişdilər deyə, tədbirin nəticələri bizim üçün də önəmli idi.

Xatırladaq ki, təşkilat 2006-cı ildə Braziliya, Rusiya, Hindistan və Çin (BRİC) tərəfindən təsis edilib. 2010-cu ildə Cənubi Afrika Respublikasının qəbulundan sonra dövlətlərin adının baş hərflərini ifadə edən abbreviaturaya S hərfi də əlavə olunub və BRİCS halını alıb. Sonrakı dövrdə Misir, İran, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Efiopiya üzvlüyə qəbul edilib.
Kazan zirvə toplantısında 36 ölkənin dövlət və hökumət başçıları, eləcə də BMT başda olmaqla, 6 beynəlxalq təşkilatın nümayəndələri iştirak etdilər. BMT-nin baş katibi Antonio Quterresin iştirakını xüsusi vurğulamaq lazımdır. İştirakçıların tərkibi deməyə əsas verir ki, Qərbin Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi tərəfindən barəsində həbs qərarı çıxarılmış Rusiya prezidenti Vladimir Putini təcrid etmək siyasəti nəticə verməyib. Halbuki Qərb dövlətləri BMT-nin ən böyük sponsoru kimi baş katibin fəaliyyətinə real təsir imkanlarına malikdirlər. Deməli, onlar ya cənab Quterresin Rusiyaya səfərini əngəlləmək istəməyiblər, ya da buna gücləri çatmayıb. Bu faktı Putinin uğuru kimi qeyd etmək olar. Ümumiyyətlə, hazırkı mərhələdə ABŞ-dakı seçkilərə görə Qərbin qısamüddətli iflic keçirdiyi müşahidə edilir: Şimali Koreyanın Ukraynaya qarşı müharibəyə qoşulması kimi çox ciddi eskalasiyaya belə onlar faktiki olaraq reaksiyasız qalıblar.

BRİCS anti-Qərb ittifaqıdır?

Kazan sammitinin yekunları əsasında 43 səhifə və 134 maddədən ibarət iri həcmli Bəyannamə qəbul edildi. Əsas məqam bundan ibarətdir ki, bütün iştirakçı ölkələr çoxqütblü dünya düzəninə tərəfdardır və bu məsələdə həmrəylik var. Rusiyanın maraqlarına uyğun bəndlərdən biri budur ki, BRİCS birtərəfli sanksiyaların dünya iqtisadiyyatına neqativ təsirlərindən narahatdır. Sənəddə “müstəqil transsərhəd depozitar-hesablaşma infrastrukturunun yaradılmasının öyrənilməsi” barədə müddəa da var və ilk baxışdan çox vacib anlaşma kimi görünür. Amma bu, yekun qərar yox, niyyət bəyanıdır və yeni beynəlxalq ödəniş sisteminin yaradılmasından söhbət getmir. Putin özü yekun mətbuat konfransında etiraf etdi ki, BRİCS çərçivəsində SWIFT sisteminə alternativ yaradılmır və maliyyə məlumatlarının mübadiləsinə dair Rusiyanın öz sistemi var.

Bundan başqa, Bəyannamədə BRİCS-in Yeni İnkişaf Bankının infrastrukturundan istifadə etməklə investisiya platformasının yaradılması da əksini tapıb. Bu bank 2014-cü ildə təsis edilib, kapitalının 20%-ə yaxını Rusiyaya aiddir. Paradoksal görünsə də, qurum Qərbin Rusiyaya qarşı sanksiyalarına əməl edir və hazırda Rusiyada hər hansı layihə həyata keçirmir.

Rusiyada çox təbliğ edilən məsələ - BRİCS-in vahid valyutasının yaradılması və onun dollara alternativ olması ideyası da hələ ki xəyal olaraq qalır. Dolların beynəlxalq rolu və çəkisi son dövrdə bir qədər azalsa da, boşluğu başqa Qərb valyutaları, həmçinin Qərbin müttəfiqi olan ölkələrin valyutaları doldurur. Hazırda dünya üzrə mərkəzi banklar öz ehtiyatlarının 90 faizindən çoxunu dollar, avro, funt-sterlinq və yapon ienində saxlayır.

Ümumiyyətlə, adından da göründüyü kimi, Kazan Bəyannaməsi deklarativ xarakter daşıyır, bu sənəddə ciddi siyasi və iqtisadi qərarlar gözə dəymir. Rusiya BRİCS-i və Qlobal Cənub adlandırılan ölkələr qrupunu öz ətrafında birləşdirib Qərbə qarşı qoymaq istəsə də, reallıq fərqlidir. Rusiyanın rəhbərləri və mediası BRİCS-lə Qərb ittifaqlarını müxtəlif göstəricilər üzrə müqayisə edərək Qərbin geriləyən güc olduğu qənaətini yaymağı çox sevirlər.

Putin sammit ərəfəsində bildirmişdi ki, BRİCS ölkələrinin dünya üzrə Ümumi Daxili Məhsulda (ÜDM) payı G-7 ölkələrini üstələyir: “Məsələn, bizim birliyin payı 2023-cü ildə 37,4 faz, G-7 qrupunun payı isə 29,3 faiz olub. Fərq artır və artacaq, bu qaçılmazdır”. Daha çox daxili ictimai rəyə yönəlmiş bu təbliğat yalnız rusiyalı “obıvatel”i aldada və inandıra bilər. Putin bir önəmli məqamı nəzərə almır və ya almaq istəmir: BRİCS qarşılıqlı öhdəliklərlə bir-birinə bağlı olan ölkələrin birliyi, inteqrativ təşkilat, ittifaq, blok deyil. G-7 isə müttəfiqlərin birliyidir. Yaxud Avropa İttifaqı inteqrativ təşkilatdır, NATO hərbi-siyasi blokdur. Öz saytında da yazıldığı kimi, BRİCS dövlətlərin qeyri-formal birliyidir. Onun nə Nizamnaməsi var, nə də rəhbər orqanları. ÜDM-ə gəldikdə isə BRİCS-də Çin və Hindistan kimi əhalisinin sayı milyardı ötmüş ölkələr təmsil olunur, dünya əhalisinin 42 faizindən çoxu BRİCS ölkələrinin payına düşür. Bu baxımdan ÜDM-in nominal həcminin bu ölkələr qrupunda daha yüksək olması təbiidir. Amma ölkələrin inkişaf və rifah səviyyəsini göstərən əsas rəqəm nominal ÜDM yox, adambaşına düşən ÜDM-dir. Adambaşına düşən ÜDM-in miqdarı BRİCS ölkələrində 15,5 min dollar olduğu halda, G-7 ölkələrində 62,5 min dollardır - baxmayaraq ki, dünya əhalisinin cəmi 10%-ə yaxını G-7 ölkələrində yaşayır. Putin bu məqamın üzərindən sükutla keçir.

Kazan sammiti göstərdi ki, bəzi üzvlər BRİCS-in qlobal misisyası ilə bağlı Rusiyanın və Çinin vizyonunu bölüşmür və bu qurumu anti-Qərb ittifaqına çevirmək mümkün olmayacaq. Məsələn, Hindistan bunun əleyhinədir. Bu ölkə hazırda ABŞ-Çin rəqabətindən maksimum faydalanır və Qərblə əlaqələrini sürətlə inkişaf etdirir. Baş nazir Modi bildirib ki, BRİCS özünü mövcud qlobal institutlara alternativ kimi təqdim etməməlidir. Brazliya və CAR da Hindistanın bu mövqeyini dəstəkləyir. Ümumiyyətlə, nəzərə almaq lazımdır ki, Hindistan və Çinin bərabər təmsil olunduğu hər hansı təşkilatın ittifaqa, bloka çevrilməsi mümkün deyil, bu dövlətlər regional rəqiblərdir və aralarında ciddi sərhəd mübahisələri var.

Baş tutmayan genişlənmə
Kazan sammitindən öncə Azərbaycan və Türkiyə də daxil olmaqla, bir çox dövlət üzvlük üçün BRİCS-ə müraciət etmişdi. Lakin toplantıdan çıxan nəticə ondan ibarətdir ki, genişlənmə ilə əlaqədar konsensus yoxdur. Təşkilat daxilində bəzi üzvlərin belə bir rəyi var ki, ölçüsüz genişlənmə qərarların qəbulunu çətinləşdirəcək. Kazanda 13 dövlətə tərəfdaş statusu verildi: Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Belarus, Əlcəzair, Boliviya, İndoneziya, Malayziya, Nigeriya, Tayland, Vyetnam, Kuba və Uqanda.

Qeyri-rəsmi məlumatlara görə, Hindistan Türkiyənin üzvlüyünə qarşı çıxıb. Səbəb kimi Ankaranın Pakistanla sıx əlaqələri göstərilir. Braziliya isə Venesuela və Nikaraquaya tərəfdaş ölkə statusu verilməsini əngəlləyib. Tərəfdaş ölkə statusu alan Qazaxıstan BRİCS-ə üzv kimi qoşulmaq fikrində olmadığını bəyan edib.

Azərbaycan üzvlük üçün müraciət etdiyi halda, heç tərəfdaş ölkə statusu da almadı. Dəqiq məlumat olmasa da, güman etmək mümkündür ki, Türkiyənin üzvlüyünə veto qoymuş Hindistan Azərbaycanın üzvlüyünə də razı olmayıb. Hakimiyyətə yaxın çevrələrin dediyinə görə, üzvlüyün baş tutmayacağı bəlli olandan sonra prezident Əliyev tərəfdaş ölkə statusu almaqdan da imtina edib.

Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan hazırda öz xarici siyasətində əvvəllər heç vaxt olmadığı qədər problemlə üzləşib. Dövlət başçısı son illərə qədər çox ehtiyatlı xarici siyasət yeridirdi və beynəlxalq əlaqələrdə balansı qorumağa çalışırdı. Lakin Rusiya ilə müttəfiqlik qurulduqdan sonra bu balans pozulmağa başlayıb. Artıq rəsmi Bakının siyasətində əvvəlki rasionallıq və stabillik müşahidə edilmir. Əksinə, emosional bəyanatlara və tələskən qərarlara daha çox rast gəlinir. Müsbət cavab alacağına əmin olmadan və qabaqcadan bu istiqamətdə iş aparmadan bir təşkilata üzvlük üçün müraciət etmək diplomatik bacarıqdan xəbər vermir. Ehtimal etmək olar ki, bu məsələdə Rusiyanın məsləhəti və ya təkidi rol oynayıb.
Rusiyanın ipi ilə quyuya enilməz...
Toplum TV

Parlament seçkilərindən sonra Gürcüstanda toqquşmaların və iğtişaşların baş verməsi "demək olar, qaçılmazdır". Çünki hökumət də, müxalifət də qələbəyə ümid edir.
Böyük Britaniyanın "Financial Times" nəşri belə yazır.

Seçki kampaniyasının sonlarına doğru həm hakim partiyanın, həm müxalifətin reytinqləri ilə bağlı sorğu nəticələri açıqlandı. "İmedi" telekanalının açıqladığı nəticələrə görə, hakim "Gürcü arzusu" partiyası seçicilərin 60 faizinin səsini ala bilər. Hökumətin "vahid "Milli Hərəkat" adlandırdığı müxalifət partiyaları isə, birlikdə 50 faizlik nəticəyə ümid bağlayıb.

"Gürcü arzusu" ən başdan bəri öz qarşısına seçkilərdə "Konstitusion çoxluq" qazanmaq hədəfini qoyub. Bu, həm hökumətin təkbaşına formalaşdırılması, həm də prezident Salome Zurabişviliyə qarşı impiçment prosedurunu başa çatdırmaq üçün lazımdır. "Gürcü arzusu" partiyası indiki prezidenti vəzifəsindən götürdükdən sonra öz içindən prezident seçəcək. Bu, birmənalıdır. İndiki Prezident Salome Zurabişviliyə "Gürcü arzusu" reneqat kimi baxır. O, hakim "Gürcü arzusu" partiyasının verdiyi səslər hesabına prezident seçilsə də, sonradan cinahı dəyişib, müxalifətin tərəfinə keçib. Parlamentdə ona qarşı impiçment proseduru keçiriləndə isə Mixeil Saakaşvilinin qurucusu və lideri olduğu Milli Hərəkat Partiyasının dəstəyi ilə Zurabişvili öz postunu qoruyub saxlaya bilmişdi. İmpiçmentin formal səbəbi isə Prezidentin dəfələrlə hökumətlə razılaşdırmadan xarici səfərlərə getməsi olub. Bu addımların Konstitusiyaya zidd olduğunu daha əvvəlki impiçment cəhdi ərəfəsində Gürcüstanın Konstitusiya Məhkəməsi də təsdiq etmişdi. Üstəlik Zurabişvilinin həmin səfərlər zamanı Qərb ölkələrindən və beynəlxalq təşkilatlardan istədiyi "Gürcü arzusu" iqtidarına və şəxsin partiyanın qurucusu və fəxri sədri Bidzina İvanişviliyə qarşı sanksiyaların tətbiqi idi. Hazırda da Zurabişvili faktik olaraq müxalifət lideri, müxalifət alyansının birləşdirici fiquru kimi çıxış edir. Onun egidası altında bu seçkilərdə müxalifət partiyaları "Gürcü Xartiyası" imzalayıb. Bu sənədə imza atan partiyalar 5 faizlik baryeri aşaraq parlamentə seçilsələr, "Gürcü arzusu" ilə hökumət koalisiyasına getməmək, eləcə də, müxalif alyansın qələbəsi olarsa, baş nazirin namizədliyini verməyi Salome Zurabişviliyə həvalə etmək öhdəliyi götürüb. "Gürcüstan Xartiyası" ilə müxalifət partiyaları faktik olaraq Zurabişvilini özlərinə lider seçiblər. Hərçənd Gürcüstan Konstitusiyasına görə ölkə prezidenti partiyalarüstü bir vəzifədir. O, heç bir siyasi partiyanın üzü ola bilməz. Prezidentin vəzifəsi onun tərəfsiz olmasını tələb edir. Salome Zurabişvili heç bir partiyada təmsil olunmasa da, siyasi baxımdan tərəf tutub və bu da hakim partiyanın gözündə və ümumiyyətlə, tərəfsizliyini itirməsi ilə nəticələnib. Zurabişvili bununla da Konstitusiyaya zidd gedib. İndi onun öz vəzifəsində, siyasətdə və hətta azadlıqda qalması "Gürcü arzusu" partiyasının deyil, müxalifət alyansının qələbəsindən asılıdır. Ona görə də seçkiqabağı son müsahibəsində deyib: "Gürcü arzusu" qalib gəlsə, məni həbs edib türməyə göndərəcək". Ona görə də hakim partiyanın qələbə qazanmaq ehtimalını hətta müzakirə etmək belə istəməyib.

Belə görünür ki, Gürcüstanda, doğrudan da, inqilab ssenarisi işə salınacaq. Əlbəttə, əgər "Gürcü arzusu" qələbə qazansa. Nəzərə alınsa ki, "Gürcü arzusu" partiyasının siyasi reytinqi daha yüksəkdir, deməli, hətta Konstitusion çoxluğu götürə bilməsə də, ən azı parlamentdə sadə çoxluğu qazana bilər. Ən pis halda koalision hökumət qura bilər. Bu da o deməkdir ki, Qərbin Gürcüstanda hakimiyyəti inqilab yolu ilə dəyişməkdən başqa variantı qalmaz (əlbəttə, əgər "Gürcü arzusu" koalisiya ortağına möhtac qalacağı təqdirdə müxalifətdən ortaq tapa bilməsə). İnqilaba cəhd ediləcəyi təqdirdə isə, Qərb bunu keçid dövrü üçün prezident Salome Zurabişvilinin üzərində qurur. Başqa sözlə, Qərb Zurabişvilini "rəngli inqilab"ın lideri təyin edib. Müxalifət qələbə qazanarsa, "texniki hökumət" quracağı, partiyasız baş nazir seçəcəyi haqda Zurabişvilinin bəyanatı da bundan xəbər verir.

"Gürcü arzusu"na gəlincə, seçkilərdən gözləntisini ən yüksək həddə çatdırsa da, əks-inqilabları da qurub. Artıq bu mümkün inqilabın maliyyə və informasiya infrastrukturuna qarşı əməliyyatlar həyata keçirilir. Həbslər, axtarışlar, yeni cinayət işləri var.

Xatırladaq ki, bir neçə gün əvvəl Gürcüstanın Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti də seçkilərə və seçkidən sonrakı proseslərə mümkün müdaxilə haqqında bəyanat vermişdi. Əməliyyat şəraitinin nəzarət altında olduğunu da söyləmişdi.

Beləliklə, parlament seçkilərindən sonra Gürcüstanda inqilaba cəhd olunacağı "Financial Times" nəşrinin yazdığı kimi, "demək olar, qaçılmazdır". Ancaq Gürcüstan hökuməti "lokal müharibə partiyası" adlandırdığı müxalifətin siyasi hakimiyyəti qanunsuz yolla ələ keçirməsinə imkan verməmək əzmindədir. Siyasi ekspertlər də hesab edir ki, inqilabın qarşısını almaq üçün kifayət qədər legitim resurslar var.

Orxan, Bizimyol.info

“COP29 BMT-nin tədbiridir, Azərbaycan isə sadəcə ev sahibliyi edir. Dolayı yolla bu tədbiri boykot edənlər əslində Azərbaycanı deyil, BMT-ni boykot etmiş olur”.

Bu sözləri Globalinfo.az-a sabiq xarici işlər naziri, politoloq Tofiq Zülfüqarov COP29-a sayılı günlər qala Qərbin Azərbaycana artan təzyiqini şərh edərkən deyib.

Onun sözlərinə görə, COP29-un Azərbaycanda keçirilməsi qərarı 200 dövlətin iştirak etdiyi səsvermənin nəticəsində verilib:

“Yəni tədbirin ölkəmizdə baş tutmasını kimsə ya da hansısa dövlət istəmirdisə, bunu səsvermə zamanı bildirməli idi. Əgər səsvermənin nəticəsi belədirsə, buna hər kəs riayət etməlidir. Boykot çağırışları isə tamamilə yersizdir.

Azərbaycan COP29-a ev sahibliyi etmək üçün namizəd olsa da namizədliyi qəbul edən BMT-dir. Yenə COP29-un ölkəmizdə keçirilməsi qərarını da Azərbaycan verməyib. Bu, səsvermədə iştirak edən digər ölkələrin qərarıdır. Onu da deyim ki, bu tədbirdə iştirak məcburi deyil. İştirak etmək istəməyən gəlməyə bilər. Nəticə etibarilə onlar yenə BMT-nin tədbirində iştirak etməyəcəklər”.

T.Zülfüqarov deyib ki, Qərb rəsmilərinin boykot çağırışlarının ya da ölkəmizə qarşı təzyiqlərin pərdəarxasında erməni dairələri dayanır:

“AŞPA-da səslənən fikirlərə də baxdıqda bunu aydın görmək olar. Özü də boykot çağırışı edən ölkələrin arqumentləri də gülüncdür. Misal üçün Norveç COP29-a qatılmadığını bəyan edib. Amma rəsmi Oslo əslində Azərbaycanı boykot etmir. Yəni iştirak etməyən ölkələrin səbəbi tam başqadır.

Bu tədbirin əsas hədəfi odur ki, karbon emissiyasını, ekoloji çirklənməni azaltmaq, yaşıl dünyanı təbliğ etmək üçün maliyyə toplansın. 100 milyard dollar büdcə yığılmalıdır. Norveç və bu qəbildən olan ölkələr bu fonda dəstək verməkdən imtina etdikləri üçün əslində COP29-dan imtina edir.

Norveç bu gün həm neft, həm də qaz emal edən ölkədir. Yəni bu baxımdan onun Azərbaycanı boykot etməsi gülünc və absurddur”.

Turan Rzayev

Qərb mediasında, institutlarında, siyasətçilərin açıqlamalarında Azərbaycana yönəlik haqlı-haqsız, əsaslı-əsassız tənqidlər artıb. Azərbaycanda bu tənqidlərə reaksiyalar isə təəccüb doğurur, yəni, məsələn, dünyada milyonlarla oxucusu olan “New York Times” qəzetində çıxan tənqidi məqaləyə Azərbaycanda 15 nəfərin oxuduğu “Səs” qəzetində palaz boyda cavab yazırlar, ya da, məsələn, dünyanın 100-ə yaxın ölkəsində yayımlanan CNN-də gedən tənqidə AZTV cavab verir – belə yanaşma ilə təbliğat, və ya, əks-təbliğat aparmaq olmaz, bu effektiv deyil.
İndi gələk tənqidlərin haqlı və əsaslı tərəflərinə - dəfələrlə demişik, yazmışıq ki, 21-ci əsrdə Azərbaycanda siyasi məhbus olmamalıdır, bu ayıbı birdəfəlik qapatmalıyıq. Bu addım Qərbə görə deyil də, öz sivil inkişafımıza görə atılmalıdır. Media azadlığı ilə bağlı əsaslı tənqidlərə cavab olaraq ölkə daxilində media ciddi inkişaf edib mövzu çərçivəsinin genişlənməsinə şərait yaradılmalıdır. Hökumət anlamalıdır ki, daxildə media resurlarını sıxdıqca, azadlıqlarını məhdudlaşdırdıqca, camaat xaricdən yayımlanan, müxtəlif maraqlara xidmət edən, kontenti daha çox söyüş-yalan olan, bəzən elə ölkə daxilində bəzi pullu qrupların sifarişləri ilə yayımlar təşkil edən İnternet Tv-ləri populyarlaşdırırlar. Bu sadə korelyasiyanı görmürlərmi? Görürlərsə, nədən daxildə yayımlanan media resurslarına normal şərait yaratmırlar?!
Əsaslı tənqidlərdən biri də QHT, sivil toplum sektorunun acınacaqlı durumudur. Sivil toplum nümayəndələrinə qarşı açılan cinayət işlərinin əsas iddiası nədir – bəli, qaçaqmalçılıq. Nədən bu ittiham verilib – iddia edilir ki, o şəxslər kanardan nəğd pul gətirərək ölkədə layihələr həyata keçiriblər. Yaxşı, nədən bu durum yarandı – bəli, ona görə ki, ölkə daxilində QHT qanunvericiliyi sərtləşdirildi, işləmək üçün imkan daraldıldı, ona görə də, bu sahədə müxtəlif üsullarla maliyyələşmə imkanları yarandı. Dövlət də bu maliyyədən xəbərsiz qaldı – yaxşı, əvvəl necə idi?! Qanunlar sərtləşdirilənə qədər bütün layihələr Ədliyyə Nazirliyində bildiriş üsulu ilə qeydiyyatdan keçirdi, QHT-lər Azərbaycan banklarında hesab açırdılar – bütün vəsait dövriyyəsini dövlət orqanları açıq görürdülər. Yaxşı, sizin tam nəzarətinizdə olan bu sistemi nədən pozub bu sektoru qeyri-leqal fəaliyyətə doğru itələdiniz ki, bundan da Qərbin bəzi dairələri istifadə edib sektoru tam nəzarətə almağa çalışdı?! Yaxşı olmazmı ki, REAL Partiyasının 3 il əvvəl QHT qanunvericiliyinə təklif etdiyi 4 təməl dəyişiklikləri qəbul edək, QHT sektorunu LEQAL və ŞƏFFAF sahəyə çəkək, bundan sonra qeyri-leqal fəaliyyət göstərənləri cəzalandıraq?! Bu axı çox sadə bir yoldur, cözüm yoludur.
İndi gələk Qərbin haqsız, əsassız, mənasız, qərəzli və qəbuledilməz fikirlərinə və bu fikirləri siyasi arqumentlərlə darmadağın edilməsi yollarına:
1) İlk növbədə Qarabağ canilərinin, separatçılarının adlarının “siyasi məhbus” kimi təqdim edilməsinin qarşısı kəskin şəkildə alınmalıdır. Bunun üçün Ukrayna örnəyini (ümumiyyətlə, Rusiyanın Ukraynaya təcavücü və Ukraynanın mücadiləsi beynəlxal aləmdə bizim məsələnin izahı üçün çox yaxşı təməldir) qabartmaq lazımdır – Ukrayna, öz ərazisində, Krım, Donbas, Zaparojye, Xerson separatçılarını, kollabarantları harda əli çatırsa məhv edir, imkan düşəndə isə həbs edir, bu gün Ukrayna zindanlarında onlarla separatçı var – yaxşı, Qərb bunlarıdamı “siyasi məhbus” sayır?! Ukrayna haqlı olaraq separatçıları məhv edəndə Qərb Kiyevin əlindənmi tutur?! Təbii ki, yox, hətta kəşfiyyat məlumatları ilə kömək edir. Bu məsələni beynəlxalq miqyasda məhz bu arqumentlə təqdim etməliyik,
2) Qərbin bəzi dairələrinin Azərbaycanın 44 günlük savaşı və 2023-cü ildə apardığı anti-terror əməliyyatına qərəzli və mənasız münasibətini də Ukrayna “case” ilə gözəl izah etmək olar – Ukrayna nə deyir və istəyir?! Bəli, 1991-ci il sərhədlərinə çıxmaq, separatizmi və işğalı biritmək istəyir. Bunun üçün Qərbin onlarla ölkəsi Ukraynaya silah-sursat, maddi yardım edir. Azərbaycan nə etdi – bəli, 1991-ci sərhədlərini bərpa etdi, separatizmin kökünü qazdı. Yaxşı, Ukrayna eyni məqsəd üçün çalışır – dəstək görürsə, eyni addımları Azərbaycan atanda nədən etiraz edirlər?! Qərb separatizmi dəstəkləyir?! Yaxşı, dəstəkləyirsə, Rusiyaya haqq qazandırsın da, Rusiya separatizmi Ukraynada yaymaqla, Ukraynanın ərazi bütövlüyünü çeynəməklə məşğuldur, eyni şeyi 30 ildir ki, Ermənistan, elə həmin Rusiyanın birbaşa dəstəyi ilə edirdi – Azərbaycan məhz Ukrayna kimi davrandı, amma Ukraynadan fərqli olaraq bu işi bacardı, öz suverenliyini tam bərpa etdi,
3) Qərbin bəzi dairələrinin, “Azərbaycan etnik təmizləmə edib”, kimi axmaq iddialarını da Ukrayna örnəyi tam çürüdür. Müharibə zamanı şanlı Ukrayna Ordusu öz əzmkarlığı və böyük itkilər hesabına Xarkov, Xerson, Zaparojye vilayətlərinin Rusiya tərəfindən işğal etdiyi, elə bizim Qaradağ qədər ərazini Rusiya tapdağından, işğaldan azad etdi. Ukrayna ordusu öz torpaqlarını düşməndən azad edərkən, hücuma keçib ərazi bütövlüyünü bərpa etməyə çalışarkən, elə həmin ərazilərdə yaşayan 250-300 minə yaxın Ukrayna vətəndaşı öz ölkəsinin ordusunun gəldiyini görərkən Rusiya tərəfinə keçdi, həmin ərazilərdən Rusiya ərazisinə köç etdilər, daha çox Volqa çayı boyu ərazilərə getdilər, Rusiya pasportunu qəbul etdilər – bir daha, söhbət könüllü olaraq Rusiya pasportunu Krım və Donbasda qəbul edən 3 mln. dan çox ukraynalıdan getmir, söhbət məhz müharibə dövründə Ukrayna Ordusunun öz ərazilərini işğaldan azad edən zaman Rusiya tərəfinə köçmüş adamlardan gedir – yaxşı, Qərbin bəzi dairələrinin şikəst məntiqi ilə Ukrayna ÖZ ərazisində etnik təmizləmə hayata keçirib, eləmi?! Təbii ki, yox, Qərb də bunu bilir, Ukraynanın bu addımlarına heç bir irad bildirmir. Yaxşı,birə-bir eyni situasiyada, hətta Azərbaycanın daha çox humanist davrandığı şəraitdə, Azərbaycan ordusunun gəldiyini görüb Azərbaycanda yaşamaq istəməyərək dinc şəkildə, heç bir təhlükəli vəziyyət yaşamadan Ermənistana köçdülər – bunun harası “etnik təmizləmədir”?! Bunu elə adlandırırsınızsa, Ukraynanın etdiyinə nə deyirsiniz?!
Bu məsələr ciddidir, ağıl, səbr, hekəya quruculuğu bacarı tələb edir və ən əsası – ölkəmizə yönəlik haqlı tənqidlərin səbəbləri tam aradan qaldırılmalıdır ki, nəticə də dəyişsin.
Natiq Cəfərli
TEREF

Mərkəz rəhbəri: “PKK-nın içində fərqli qüvvələr heç də tərksilah olunmaq marağında deyillər”

Analitik: “Ərdoğanın BRİKS sammitinə qatıldığı vaxt terror aktının törədilməsi Türkiyəyə xəbərdarlıq məqsədi daşıya bilər”

Ötən gün Türkiyənin paytaxtı Ankarada terror aktı həyata keçirib. Paytaxtın Kahramankazan rayonunda Türk Təyyarə Sənayesi Anonim Ortaqlığı (TUSAŞ) obyektinin qarşısında silahlı hücum olub. Hadisə yerli vaxtla saat 15:20 radələrində girişdə kamikadze hücumu həyata keçirilib. Türkiyə daxili işlər naziri Əli Yerlikaya “X” platformasında terror hadisəsinin baş verdiyini, ölən və yaralananların olduğunu vurğulayıb.

Yerlikaya qeyd edib ki, terror aktı nəticəsində 3 nəfər ölüb, 14 nəfər yaralanıb.

Rəsmi məlumatda qeyd olunub ki, TUSAŞ-a hücum həyata keçirən 3 terrorçudan ikisi zərərsizləşdirilib. Türkiyə Respublikası Baş Prokurorluğu terror aktı ilə bağlı araşdırma başladıb.

Ankara Baş Prokurorluğu paytaxtın Qahramankazan rayonunda TUSAŞ müdafiə müəssisəsində törədilən terror aktı ilə bağlı cinayət işi açıb.

Qeyd edək ki, TUSAŞ müəssisəsində PUA, təyyarə və helikopter istehsal edilir. Burada Türkiyənin beşinci nəsil KAAN hərbi təyyarəsi yığılır. Türkiyə Silahlı Qüvvələri TUSAŞ məhsullarından antiterror əməliyyatları zamanı istifadə edir.

Analitiklər bildirirlər ki, Ankarada baş verən terror Türkiyəyə bir mesajdır. Bununla yanaşı, terror aktının PKK terror təşkilatı tərəfindən həyata keçirildiyi şübhələri azdır. Amma terrorun başqa bir təşkilat tərəfindən törədilməsi ehtimalı da öz aktuallığını qoruyur.

Mövzu ilə bağlı “Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu da AYNA-ya bildirib ki, terror aktını böyük ehtimalla PKK törədib: “Maraqlıdır ki, bundan bir gün əvvəl Millətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) lideri Dövlət Baxçalı qrup tolantısındakı çıxışında PKK lideri Abullah Öcalanın əfvinə işarə edən nitq söyləmişdi. Türkiyə hakimiyyəti PKK-çıların tərksilah olunması qarşılığında 25 il həbsdə yatan terrorçu başçı 75 yaşlı Abdullah Öcalanın sərbəst buraxılmasını istisna etmir. Ancaq bugünkü terror aksiyasi məsələnin bu qədər sadə həll olunmayacağını göstərir. PKK-nın içində fərqli qüvvələr heç də tərksilah olunmaq marağında deyillər”.

“PKK-nın Qəndil dağındakı lideri Cəmil Bayık müsahibələrinin birində Abdullah Öcalanın “silahı yerə qoyun” əmrini avtomatik yerinə yetirməyəcəklərini belə izah etmişdi: “Abdullah Öcalan Türkiyə hökumətinin girovluğu altındadır”. Bayık bununla demək istəmişdi ki, Öcalan həbsdən azad olunmaq üçün Türkiyə hökuməti ilə razılığa gələrsə, bu PKK-nın həmin razılığa uyğun olaraq tərksilaha əməl edəcəyi anlamına gəlməyəcək”, - deyə Şahinoğlu vurğulayıb.

“Türkiyədə son terror hadisəsini xarici qüvvələrlə əlaqələndirənlər də var və bu zaman Cumhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın BRİKS toplantısında iştirak etmək məqsəsilə Kazan şəhərinə səfərinə işarə ediblər. Ankarada terror hadisəsi baş verərkən türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə görüşə hazırlaşırdı. Yəni Türkiyədəki bəzi siyasi və ekspert dairələrinin fikrincə, Qərbdə - yəni ABŞ-da Türkiyənin BRİKS-ə, o cümlədən Şanxay Əməkdaşlıq Təşkiatına üzvlük istəyindən narahatlıq keçən qüvvələr var və bu qüvvələr PKK-çılar son terror aksiyasi vasitəsilə Ərdoğana xəbərdarlıq mesajı göndəriblər”, - deyə Mərkəz rəhbəri fikrini tamamlayıb.

Analitik Asif Nərimanlı isə hesab edir ki, törədilən terror aktının iki məsələ ilə bağlantısı görünür: “Birincisi, Baxçalının məlum Öcalan açıqlaması və Türkiyənin "kürd açılımı" siyasətində yeni mərhələni başlatmaq planıdır. Öcalan-DEM üzərindən edilən bu həmlə PKK-nın Qəndil və siyasi qanadında parçalanmaya da yol açacaq. Görünür, kənarda qalmaq riski ilə üzləşən qruplar bu terror aktı ilə Türkiyənin həmləsini effektsiz etməyə çalışır, bu məsələdə PKK kartından istifadə edən ölkələr də maraqlıdır”.

“İkincisi, Türkiyənin Qərb qarşısında ciddi alternativ olmaq imkanları güclənən BRİKS-ə - "Qlobal Cənub"a yaxınlaşmasıdır. Ərdoğanın BRİKS sammitinə qatıldığı vaxt Ankarada terror aktının törədilməsi Türkiyəyə xəbərdarlıq məqsədi daşıya bilər”, - deyə siyasi şərhçi fikrini yekunlaşdırıb.

Müəllif: Turan Abdulla

Son günlər Bakı şəhəri nəqliyyatında yaranan problemlər, tıxac, ictimai nəqliyyatdakı sıxlıq və digər məsələlər cəmiyyətdə müzakirə olunmaqdadır.
TEREF ölkə.az -a istinadla xəbər verir ki, sosial şəbəkələrdə də bu məsələ ətrafında müxtəlif fikirlər səsləndirilir. Bu istiqamətdə müxtəlif şikayətlər var.
Şikayətçilərin çoxu şəhərdəki tıxacdan, ictimai nəqliyyatdakı sıxlıqdan və metronun fəaliyyətindən narazıdır. Yollardakı infrastrukturdan daş ikayətlənənlər az deyil.
Nəqliyyat üzrə ekspertlər də məsələnin ciddiliyini günə gətirirlər. Nəqliyyat üzrə ekspert Elməddin Muradlı BAKU.WS-ə açıqlamasında bildirib ki, Bakı nəqliyyatında problemlər çoxdur. Onun sözlərinə görə, yol təsərrüfatından tutmuş, ictimai nəqliyyata qədər problemlər var.
"Həlli istiqamətində çox işlər görülür. Amma nəticədə vəziyyət daha da pisləşir. Ümumilikdə Bakının yol təsərrüfatını qoruya bilmədik.
Vaxtında normal yol şəbəkəsi qurulmadı. Yeni metro stansiyaları tikilsə belə, mövcud metro stansiyaları yenilənmədi. Ümumilikdə metro inkişaf etmədi.
Bakı Nəqliyyat Agentliyinin dövründə avtobusların inkişafı qəflətən dayandı. Yeni gətirilən avtobuslar bərbad vəziyyətə salındı", - deyə Elməddin Muradlı bildirib.
Ekspert deyir ki, 2040-cı ilə qədər Bakının Baş Planına uyğun hərəkət etsələr bəlkə müəyyən bir dəyişikliklər olacaq.
"Baş planı ilə paralel Nəqliyyatın Əlaqələndirmə Şurası ilə birlikdə müəyyən işlər görülüb. Lakin proses sürətli getmir.
Avtobusların sayı 100-ə qədər artıb, ilin sonuna qədər 500-ə qədər artacaq. TƏzə avtobuslar gəldikcə köhnələr istismardan çıxarılmalıdır. Bu dəqiqə 1000-ə yaxın istismara yararsız avtobus var.
Cəmi 2100 avtobusumuz var, onunda minə yaxını yararsızdır. Bölgələrlə, Bakı ətrafı qəsəbələrlə əlaqələri normal bərpa edə bilməmişik.
İnsanlar şəhərdən kənara çıxmağa çalışır, amma şəhərlə əlaqə ictimai nəqliyyat üzərindən qurulmur.
Yəni şəhərdən kənarda ev alan ailəsi üçün maşın da alır. Hətta bir ailə bir neçə üzvü üçün avtomobil alır və şəhərə gəlib-gedəndə şəxsi maşınlardan istifadə edir. İnsanlara çeşidli, normal ictimai nəqliyyat vermək lazımdır.
Tramvayla bağlı neçə illərdir danışılır, lakin hələlik ortada bir iş yoxdur".
Mütəxəssis deyir ki, Bakı metrosu ilə də bağlı vəziyyət ürəkaçan deyil:
"Bakı metrosunun yeni stansiyaları çox az tempdə artır. Bakının yaşayış səviyyəsini nəzərə alsaq, indiyə qədər metronun 60-a yaxın stansiyası olmalıydı. Cəmi 27 stansiyanın ümidinə qalmışıq. MDB məkanında ən zəif inkişaf edən Bakı metrosudur. Metroda illər uzunu ancaq geriləmə olub".
Elməddin Muradlı son olaraq məsələnin həllini köklü və dayanıqlı addımlar atmaqda görür.
Məsələ ilə əlaqədar Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi (AYNA) ilə əlaqə saxladıq. Qurumdan BAKU.WS-ə bildirildi ki, paytaxtın mobillik imkanlarının yaxşılaşdırılması və ictimai nəqliyyatın əlçatanlığının təmin olunması məqsədilə AYNA tərəfindən bütün marşrut xətləri təhlil edilib və əhalinin ictimai nəqliyyata əlçatanlığının artırılması üçün yeni marşrut şəbəkəsi hazırlanıb:
"Yeni marşrut şəbəkəsi data əsaslı analitik alət olan Bakının "Rəqəmsal əkiz"i vasitəsilə simulyasiya edilib. Nəticədə yeni şəbəkənin ictimai nəqliyyata əlçatanlığı ciddi artıracağı, daha yüksək orta sürət göstəricilərinin olacağı müəyyənləşib. Yeni marşrut şəbəkəsi yeni avtobus zolaqları şəbəkəsi ilə birlikdə tətbiq edilir".
AYNA-dan verilən açıqlamada o da bildirilib ki, Bakıda 31 küçə və prospektdə 89 km xüsusi hərəkət zolağı təşkil edilib:
"Müxtəlif ərazilərdə təşkil edilən həmin zolaqlarla gün ərzində 900 mindən çox sərnişin daşınır. Zolaqlar sayəsində avtobuslar son təyinat nəqtəsində 10-15 dəqiqə daha tez çatır.
Zolaqların təşkili avtobusların, eyni zamanda operativ nəqliyyat vasitələrinin fasiləsiz və intensiv hərəkətinin təminatıdır.
Avtobus zolağına şəxsi nəqliyyat vasitələrinin daxil olması qadağandır. Zolağa daxil olan şəxsi minik avtomobilləri onlarla avtobusun hərəkəti ilə yanaşı minlərlə sərnişinin də vaxtında təyinat yerinə çatmasına maneə yaradır".
Paytaxtda fəaliyyət göstərən sərnişin avtobuslarının yenilənməsi ilə bağlı qurum tərəfindən işlərin görüldüyü vurğulanıb:
"Avtobus parkının yenilənməsi və genişləndirilməsi istiqamətində də işlər aparılır. Son bir ildə yalnız Bakı şəhərində 200-dən çox avtobusun istismara verilməsi təmin edilib. Azərbaycan Yerüstü Nəqliyyat Agentliyi tərəfindən tədris mövsümünün başlaması ilə əlaqədar sərnişindaşıma imkanlarının yaxşılaşdırılması üçün xətlərə buraxılan avtobusların sayı artırılıb.
2022-ci ilin sentyabr ayında Bakı şəhəri üzrə sərnişindaşımada 1780 avtobus istismar edilirdisə, 2023-cü ildə bu say 2011-ə çatdırılıb.
Bu ilin müvafiq dövründə daha 170 avtobus marşrut xətlərinə cəlb edilib. 160 yeni elektrik avtobusunun da alınaraq sərnişinlərin xidmətinə verilməsi ilə bu say 2341-ə çatdırılacaq. Hədəf isə sərnişinlərə xidmət göstərəcək avtobusların sayının 2500-ə çatdırılmasıdır.
Sərnişindaşıma sahəsində göstərilən xidmətin keyfiyyəti, təhlükəsizliyi və rahatlığının artırılması, həmçinin marşrutların təhkim edilməsində şəffaflığın təmin edilməsi məqsədilə şəhərlərarası və şəhərdaxili marşrut xətləri müvafiq qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq, mərhələli qaydada müsabiqəyə təqdim edilir. Müsabiqənin şərtlərindən biri də avtobusların daha yeni olmasıdır.
Müsabiqə "Avtomobil nəqliyyatı haqqında" Qanuna, Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 3 aprel tarixli 52 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş "Avtomobil nəqliyyatı ilə müntəzəm şəhərdaxili (rayondaxili), şəhərlərarası (rayonlararası) və beynəlxalq marşrutlar üzrə sərnişin daşımalarına daşıyıcıların cəlb olunmasına dair müsabiqənin keçirilməsi Qaydası"na uyğun olaraq təşkil edilir".
AYNA paytaxt küçələrində salınan avtobus zolaqları ilə bağlı məsələyə belə aydınlıq gətirib:
"Avtobus zolaqları salınarkən, əvvəlcədən təhlillər aparılır, infrastruktur müəyyən kriterialar əsasında təşkil edilir.
Bəzən yolboyu obyektlər və müəssisələrin yerləşməsi səbəbindən müəyyən dəyişikliklərin edilməsinə zəruriət yaranır. Bu zaman hər bir məsələyə həssas yanaşılır.
Bakıda mikromobillik zolaqları qabaqcıl beynəlxalq təcrübə nəzərə alınmaqla layihələndirilir. Layihələndirmə zamanı prioritetləşdirmə piyadalar, velosipedçilər və ictimai nəqliyyat ardıcıllığı ilə müəyyən olunur".

Qərbdən Azərbaycana qarşı “səlib yürüşü”nə bənzər hücumlar intensivləşib. COP29 tədbiri ərəfəsi başlanan bu hücumların məqsədi və arxasındakı qüvvələri görmək çətin deyil. Məqsəd beynəlxalq diqqətin Azərbaycana yönəldiyi vaxt rəsmi Bakıya qarşı qondarma ittihamlarla təzyiq etməkdir. Bu prosesdə antiazərbaycan qüvvələr ciddi aktivlik sərgiləyir, eyni zamanda, erməni diasporu/lobbisi fəal şəkildə iştirak edir. Əslində regiondakı maraqlarını təmin etməyə çalışan qüvvələr və ölkələrlə erməni diasporu/lobbisi eyni çatının alında eyni hədəfə doğru hərəkət edirlər. Avropa Parlamentinin son müzakirələri də bu prosesin tərkib hissəsidir.

COP29 fonunda müzakirəyə çıxarılan məsələlər əsasən erməni maraqlarının müdafiə edilməsinə həsr olunub. Eyni zamanda, Azərbaycana qarşı “demokratiya”, “insan haqları” adı ilə pərdələdikləri klassik ittihamlar səsləndirilir. Avropanın iş yerləri və sosial hüquqlar üzrə komissarı Nikolas Şmitin əsassız ittihamların yer aldığı bəyanatı bu kontekstdə xüsusilə diqqət çəkir. Çünki Şmitin səsləndirdiyi bəyanatda Azərbaycanla bağlı irəli sürülən iddialar Qərb ölkələrinin gündəlik reallıqlarıdır və belə görünür ki, avropalı siyasətçilər gündəlik həyatlarında rastlaşdıqları faktları “Azərbaycanda baş verir” adı ilə hazırladıqları hesabatlara daxil edirlər. Bununla həm öz ölkələrində baş verən biabırçılıqları gizlədir, həm də Azərbaycanla bağlı reallıqları araşdırmaq zəhmətinə girməmiş olurlar. Qərb ölkələrində baş verənlərə nəzər yetirdikdə bunu daha aydın görmək mümkündür.

ABŞ: rasizmin “çiçəklənməsi”

Birləşmiş Ştatlarda irqi ayrı-seçkilik, isanların rənginə, dininə, hətta siyasi mövqeyinə görə qətlə yetirilməsi gündəlik həyatı tərkib hissəsidir. Bununla yanaşı, sosial bərabərsizlik də adi hal alıb. Çikaqo Universiteti və Notr-Dam Universitetinin araşdırmalarına görə, ABŞ-da yoxsulluq səviyyəsi 11,7 faizə qədər artıb. Bu, 2020-ci ilin statistikasıdır, son 4 ildə vəziyyət psiləşməyə doğru “inkişaf edib”. Gəlirlərin ədalətli bölüşdürülməməsi, sosial bərabərsizlik isə bu ölkə üçün o qədər də təəccüblü deyil. ABŞ əhalisinin 1 faizinin xalis gəliri aşağı təbəqənin gəlirlərindən 20 dəfəyə qədər çoxdur. Pew Araşdırma Mərkəzinin sorğularına görə, amerikalıların 61 faizi ölkədə həddindən artıq iqtisadi bərabərsizliyin olduğuna inanır.

Sosial bərabərsizlik xüsusilə etnik və irqi azlıqlar arasında özünü göstərir. Çikaqo Universiteti və Notr-Dam Universitetinin araşdırmalarına görə, ABŞ-da yoxsulluq həddi son illərdə qaradərililər arasında 3,1 faiz artıb. Misal üçün, afroamerikalıların 33,5 faizi səhmlərə sahibdirsə, ağdərililərin 61 faizinin səhmləri var. Bununla yanaşı, irqi və etnik kimliyə görə qətllərin sayı daha da çoxalıb.

Nüfuzku “Southern Poverty Law Center” təşkilatının araşdırmalarına görə, ABŞ-da 900-dən çox ekstremist qrup fəaliyyət göstərir. Bura “Ku Klux Klan”, “neonasistlər”, “skindhelər”, “ağ supremasist ideologiyası”na malik olanlar, anti-miqrantlar daxildir. Ölkədə qurbanların 60 faizindən çox afroamerikalılar və asiyalı amerikalılardır. Bunu Federal Tədqiqatlar Bürosu da təsdiq edir. ABŞ həm də “polis dövləti” olaraq tanınır. “Vaşinqton Post” yazır ki, ildə mindən çox insan polis tərəfidən qətlə yetirilib. Ən çox polis zorakılığına məruz qalanlar isə afroamerikalılardır. Ferqüsson, Baltimov, Minneapolis hadisələri bunun bariz nümunələridir.

ABŞ-da 2 milyondan çox insan hələ də seçki hüququndan məhrumdur, yeganə səbəb isə onların qaradərili olmasıdır. Ümumilikdə, qaradərili əhalinin hər 13 nəfərdən birinin seçmək hüququ yoxdur. Kentukki, Virciniya, Florida ştatlarında isə qaradərililərin 20 faizi seçkilərdə iştirak edə bilmir. İrqi ayrı-seçkilik Amerika təhsil sisteminə də siyarət edib. Məlumatlara görə, 5 qaradərilidən yalnız biri təhsil almaq imkanına sahibdir. Bununla yanaşı, 5 qaradərilidən üçünün ali təhsil üçün müraciətinə mənfi cavab verilir. Orta məktəb şagirdlərinin cəmi 17 faizi qaradərili uşaqlardır. Lakin məktəbdən çıxarılanlar arasında qaradərili şagirdlər əksəriyyət təşkil edir. Hətta heyvanlara münasibətin qaradərilələrə münasibətdən daha üstün olduğuna dair fikirlər var. Texas ştatında vətəndaş hüquqları layihəsinin rəhbəri Cim Herinqton bildirir ki, “Austin məntəqəsində iki itin güllələnməsi hadisəsi bu məntəqədə iki qaradərilinin güllələnməsi hadisəsindən daha çox araşdırılıb və daha çox diqqət mərkəzində olub”.

Fransa: “beşiyində boğulan” demokratiya

Fransa hər nə qədər özünü “demokratiyanın beşiyi” adlandırsa da, Avropada demokratiya və insan haqlarının ən çox tapdandığı ölkədir. Bunu həm miqrantlara, həm müsəlmanlara, həm də sosial etirazçılara qarşı münasibətdə görmək olur.

“Sənədsiz Şəxslərə Yardım Assosiasiyası” təşkilatının hesabatına görə, Paris hava limanlarında hər il 10 minə yaxın insan saxlanılır və təcridxanalara yerləşdirilir. Kameralar həddindən artıq doludur və heç bir gigiyena tələblərinə əməl edilmir, hətta insan ləyaqətinin alçaldılması halları adiləşib. Miqrant ailələrin birləşməsi, yaxud təməl yaşamaq haqları da pozulur. Qəzalı evlərdə, yaxud müvəqqəti olaraq qohumlarının yanında yaşayan miqrant uşaqların 80 faizi təhsil almaq hüququndan məhrum edilir.

“Təhlükəsizlik” adı altında insan həyatına müdaxilə Fransa hüquq-mühafizə orqanlarının bir nömrəli iş prinsipinə çevrilib. Fransa hakimiyyəti terrorizmlə mübarizədə kəşfiyyat xidmətlərinin səlahiyyətini və texnoloji imkanlarını qanunsuz şəkildə genişləndirir. Kəşfiyyat Məlumatlarının Toplanması Texnologiyalarına Nəzarət üzrə Milli Komissiyanın hesabatına görə, Fransada 20 mindən çox insan hər il kəşfiyyat xidmətlərinin nəzarəti altına düşür, onlardan 9 minə yaxını ciddi əsas olmadan terrorçuluqda şübhəli bilinir. 2015-ci ildən etibarən hazırlanmasına start verilən qəbul edilən “Fransanın dövlət təhlükəsizliyinə təhlükə yaradanlar” siyahısı isə siyasi müxalifətin və jurnalistlərin təqibinə “hüquqi don” geyindirmək məqsədi daşıyır. Çünki siyahıya təkcə potensial və ya faktiki terrorçular, yaxud ictimai asayişi pozanlar yox, həm də jurnalist və ictimai fəallar da daxildir. Əsas maraqlı məqam odur ki, məlumat bazasında terrorçuluqda şübhəli bilinənlərin dosyeləri tez-tez dəyişsə də, siyasi fəallar və jurnalistlərin dosyeləri həmişəlik qalır.

Fransada etiraz aksiyalarının zorakılıqla dağıdılması adi hala çevrilib. Məşhur “sarı jiletlilər” hərəkatının etirazları zamanı nümayişçilərə 14 mindən çox rezin güllə atılıb, 2,5 minə yaxın insan polis tərəfindən yaralanıb, 12 mindən çox insan isə saxlanılıb. Saxlanılanlardan 2 min nəfərə ittiham hökmü çıxarılıb, bunların 40 faizi həbs cəzası idi.

Nümayişlər zamanı jurnalistlərə qarşı da zorakılıq və aqressiv hərəkətlər kütləvi hal alıb. Avropa Şurasının mətbuat azadlığına dair hesabatlarında bu faktlar öz əksini tapır. Fransa söz azadlığının pozulması və jurnalistlərə qarşı zorakılığa görə Avropa İttifaqına üzv ölkələrin ilk onluğunda yer alır. Misal üçün, 2019-cu ildə 200-dən çox jurnalist müxtəlif diskriminasiya xarakterli hallarla üzləşib, o cümlədən, qolların və qabırğaların sınması, üz nahiyəsinin zədələnməsi kimi fiziki xəsarətlər alıb, həmçinin, polis məmurları, jandarmlar və hakimlər tərəfindən hədə-qorxu gəlinib.

Fransa antisemitizmin və İslamafobiyanın da “beşiyinə” çevrilib. Yəhudilərə məxsus məzarların (2019-cu ildə 96 məzar) təhqir edilməsi, sinaqoqların dağılması və təhqir edilməsi hallar adiləşib. Eyni münasibət müsəlmanlara qarşı da sərgilənir. “İslamafobiyaya qarşı cəmiyyət” QHT-nin məlumatına görə, müsəlman qadınlar daha çox təcavüzün hədəfinə çevrilib, eyni zamanda, qəbiristanlıqların, mədəniyyət evlərinin, məscidlərin və Qurani-Kərimin təhqir edilməsi halları getdikcə artır.

Neokolonizm siyasətini davam etdirən Fransa eyni vəhşiliyi həm neo-müstəmləkə siyasəti yürütdüyü ölkələrə, həm də öz xalqına qarşı törədir.

İnsanlığın öldüyü Avropa

Bütün bunlar – insan haqları və demokratik prinsiplərin pozulması, jurnalist və siyasi fəalların təqib edilməsi, antisemitizm, İslamafobiya və s. – Avropanın hər bir ölkəsində gündəlik həyatın tərkib hissəsinə çevrilib. Azərbaycanı ittiham edən Nikolas Şmitin ölkəsində - Lüksenburqda insanlar etnik kimliyinə və dərisinin rənginə görə daha çox ittiham altına düşür, məhkəmə qarşısına çıxarılıb. Qaradərililər həm ictimaiyyət arasında, həm də dövlət idarələrində müxtəlif təzyiqlərə məruz qalır, iş tapmaq problemi ilə üzləşirlər.

Avropa İttifaqının Təməl Haqlar Agentliyinin (FRA) bu il açıqladığı hesabat isə ümumavropadakı acınacaqlı vəziyyətin real mənzərəsini göz önünə sərir. Təkcə Avropa ölkələrinin quru və dəniz sərhədlərində miqrantlara qarşı törətdikləri, onların batmaq, yaxud digər təhlükələrdən xilas edilməsi ilə bağlı heç bir addımın atılmaması bu coğrafiyada insanlığın, hümanizmin yox olduğunu göstərir. Şmit kimi avropalı siyasətçilər isə öz evlərində baş verənləri səssiz qalaraq, Azərbaycanı mövcud olmayan, uydurulmuş iddialarla ittiham edir. Bu detal təsdiq edir ki, Azərbaycana qarşı qəbul edilən qərarlar, səslənən iddialar və bəyanatlar reallığa yox, siyasi maraqlara əsaslanır.

Axar.az

Gürcüstanda seçki ərəfəsi gərginlik gözlənildiyindən də gərgin keçir. İstər hakimiyyət, istərsə də hökumət bütün gücünü səfərbər edib. Avropa xətti ilə Rusiya xətti arasında ciddi qarşıdurma var və bunun seçki günü və ondan sonrakı günlərdə daha da gərginləşəcəyini indidən demək olar.
Gürcüstanda kim qalib gələcək, kim uduzacaq, bunu qoyaq bir kənara. Baş verənlər regionumuza necə təsir edəcək? Heç şübhəsiz ki, Qərb institutları ilə yanaşı, region dövlətləri də Gürcüstandakı prosesləri yaxından incələyir və nəticələri hesablayır. Qərb ölkələrinin Gürcüstanla bağlı bəyanatları, bəzi qərarlarının iki səbəbi ola bilər. Birincisi, vizasız Avropanı görənləri daha da qıcıqlandırıb, mübarizəyə həvəsləndirmək.
İkincisi isə Qərb institutları düşünür ki, qalib gəlmək mümkün olmayacaq. Hər iki halda zərər görən Gürcüstan olacaq. Belə ki, Qərb uduzacağı təqdirdə, Gürcüstanı sıxışdırmaq üçün əlindən gələni edəcək. Rusiya uduzacağı təqdirdə isə Gürcüstan hərbi təhdid qarşısında qala bilər. Ən unikal variant kimi koalisiya kimi görünsə də, vəziyyət elə bir həddə gəlib ki, bunun olacağı gözlənilən deyil. Ancaq mümkün variantdır.
Azərbaycan üçün Gürcüstandakı seçkilərin nəticələri çox önəmlidir. Azərbaycanın tutduğu siyasi xəttə baxaq. Təkcə müqavilələr kifayət edir ki, Azərbaycanın siyasi yönünü göstərsin. Rusiya və Çinlə strateji tərəfdaşlıq bəyannamələri Azərbaycanın mövqeyini ortaya qoyur. Türkiyə ilə imzalanan Şuşa Bəyannaməsi iki dövlətin bir-biri ilə yaxınlığını ortaya qoysa da, siyasi çalarları azdır. Xüsusilə Çinlə imzalanan Bəyannamədə konkret siyasi mövqe nümayişi var – Tayvan Çindir!
Azərbaycanın Qərbə meydan oxuyurmuş kimi səsləndirdiyi bəyanatlara nəzərə alsaq, Qərbin Gürcüstanda qalib gəlməsi, Qərbin həm də Azərbaycan sərhədinə dayanması kimi də qiymətləndirilməlidir. Ona görə də, Azərbaycanın Gürcüstandakı seçkiləri diqqətlə izləməsi anlaşılandır. Ümumiyyətlə, Cənubi Qafqaz ölkələrin üçü də eyni xətti tutmadıqca regionda konflikt əskik olmayacaq. Təkcə Gürcüstanın Avropa İttifaqına, Ermənistan NATO-ya, Azərbaycan Rusiyaya yaxın olması regionda müharibə səbəbi ola bilər. Proseslərə bir qədər kənardan baxan tərəf isə Ermənistandır. Ermənistanın bu cür baxışı, əslində, pusquda durmaq anlamı daşıyır. Ermənistan nəticəyə görə hərəkət edəcək və sabah Ermənistanla Rusiyanın yaxınlaşması bizə təəccüblü gəlməməlidir.
Sual yarana bilər ki, Ermənistan bunu necə bacarır? Çox sadə cavabı var. Ermənistan səbrlə toxuyaraq, hörərək müəyyən həddə gəlib çatır. Azərbaycan isə hədəfə tez çatmaq üçün bütün imkanlardan istifadə edir. Yaranan ilk problemdə isə vəziyyət 180 dərəcə dəyişə bilir. Bir pilləni bərpa etmək asandır, ancaq sıfırı pik həddə çatdırmaq isə son dərəcə qəliz məsələdir. Hər sahədə öncə infrastruktur, türkiyəlilər demiş “alt yapı” çox önəmlidir.
Uşaq futbolu yoxdur, milli komandadan nəticə gözləyirik, ölkədə ən ciddi məsələləri belə lağlağıya qoyuruq, çəkilən filmlərin hamısı lağlağıdır, biz müharibə filmləri gözləyirik, olimpiya oyunlarında bir dəfə nəticə qazanana o qədər pul, para, mükafat veririk ki, eyni nəticəni təkrar edən idmançı tapa bilmirik, əvəzində hamısını kriminal aləmdə görürük. Buna o qədər misallar çəkə bilərik. Körpülər, yeraltı keçidlər tikiləndə tənqidləri düşmən dəyirmanına su tökmək kimi qiymətləndiririk, ancaq yağışdan sonra yeraltı keçidə dalğıc salmalı oluruq. Say, say bitməz.
Azərbaycana qarşı təhdidlər var? Nə qədər desək. Sabotajlar var? İstəmədiyimiz qədər. Misal üçün milli mənəvi dəyərlər ön plana çəkilir, Qərb dəyərlərinin yad olduğu deyilir, səhərisi gün biri çıxıb rahatlıqla “qızım ailə qurmazdan əvvəl başqa biri ilə yaşasa, ona pis baxmaram” açıqlaması verir. Dövlətin qarşısında bir nömrəli məsələ hərbi gücün artırılması olduğu bəyan edilir, ordunu didik-didik edirlər. Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin bir əməkdaşı rahatlıqla pensiyada olan bir polkovnikə “sizin pensiyanız çoxdur, dövlətin onu verməyə gücü çatmır” deyə bilir, pensiyalar hər ayın kefinə düşən günü verilə bilir. Sabotajın buynuzu, qulağı olur?
Regionda gərginlik artıqca təhdidlərin miqyasının daha da genişlənəcəyinin şahidi olacağıq.
Səxavət Məmməd
TEREF

Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının (MHP) sədri Dövlət Baxçalının qrup toplantısındakı bugünkü çıxışı sensasiya xarakterlidir. Terrorçu PKK təşkilatının həbsdə olan lideri Abdullah Öcalanı nəzərdə tutan MHP lideri “onun təcrid olunması aradan qaldırılarsa, o Türkiyə Böyük Millət Məclisindəki qrup toplantısında çıxış etməli və terrora son qoyduğunu açıq şəkildə bəyan etməlidir” cümləsini səsləndirdi. Baxçalı çıxışında onu da söylədi ki, Öcalan PKK-nın siyasi qanadı sayılan DEM Partiyasının sıralarına qatılsın və silahı yerə qoyduğunu bəyan edib, terrorun tamamən bitdiyini, təşkilatın ləğv edildiyini hayqırsın. Bunu milliyətçilərin liderinin dilindən eşitmək təəccüblüdür, çünki türk milliyətçiləri illər uzunu PKK ilə danışıqların və razılaşmaların əleyhinə olublar.
Fikrimcə, bu Cumhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğanın planıdır. Baxçalı Əradoğanın ortağıdır. Ərdoğan milliyətçi ortağının mövqeyini bilmədən Öcalanı sərbəst buraxaraq PKK-nın tərksilah olunması prosesinə başlamazdı. Ona görə də Ərdoğan əvvəlcə Baxçalının mövqeyini öyrənib, razılaşma əldə etdikdən sonra bu mövzuda birinci onun danışmasını istəyib. Baxçalı Ərdoğanın işini asanlaşdırıb. Bəs Ərdoğan indi niyə PKK məsələsini tərksilah yolu ilə həll etmək istəyir? Türkiyə ordusu son illərdə PKK-ya dağıdıcı zərbələr vurub. Buna baxmayaraq, PKK Türkiyəyə qonşu olan dövlətlərdə varlığını qoruyur və bu terrorçulardan müxtəlif dövlətlər öz məqsədləri üçün Türkiyəyə qarşı istifadə edirlər. Ərdoğan bir dəfə “kürd açılımı” ilə problemi həll etməyə çalışdı, kürdlərə müxtəlif hüquqlar verildi, ancaq PKK silahı yerə qoymaq əvəzinə yenidən terrora başladı. Bu dəfə də belə olsa yenə alınmaya bilər. Öcalan terrorçu tərəfdarlarına “silahları yerə qoyun” çağırış edərsə, əfv məsələsi gündəmə gələ bilər. Ancaq Öcalanın terrorçular arasında bu çağırışını eşidənlər olacağı kimi, terrora davam etmək istəyənlər də ola bilər. Bütün hallarda Türkiyənin terror problemindən qurtulmasına ehtiyac var, yaxın günlərdə qardaş dövlətdə maraqlı proseslərin şahidi olacağıq.
Elxan Şahinoğlu
TEREF