Ardını oxu...
Azərbaycan xarici ölkələrlə və beynəlxalq təşkilatlarla uğurlu əməkdaşlığını davam etdirir. Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı (NATO) ilə əməkdaşlıq bu baxımdan xüsusilə önəm kəsb edir.
Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının 30 illik tarixi vardır. Prezident İlham Əliyevin bəyan etdiyi kimi, bu tərəfdaşlıq müsbət olub. Azərbaycan müxtəlif vaxtlarda Kosovo, İraq və Əfqanıstanda sülhməramlı əməliyyatlarda iştirak edib. Bu, bizim üçün böyük təcrübə olub. 2021-ci il avqustun axırında Əfqanıstanı tərk edən sonuncu müttəfiq qüvvələr Azərbaycanın hərbi qulluqçuları olublar. Bu isə ölkəmizin NATO ilə əməkdaşlığa sadiqliyini bir daha nümayiş etdirir.
NATO da öz növbəsində Azərbaycanla əməkdaşlığa çox önəm verir və bu əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsində maraqlıdır. NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberqin Azərbaycana səfərinə də bu kontekstində yanaşmaq düzgün olardı. Baş katib Bakıda mətbuata bəyanatında bildirdi ki, Azərbaycan NATO-nun uzunmüddətli tərəfdaşıdır və biz uzun illərdir bir yerdə çalışırıq. Azərbaycan-NATO tərəfdaşlığının təkcə siyasi dialoqa yox, o cümlədən əyani əməkdaşlığa da söykəndiyini diqqətə çatdıran Alyansın Baş katibi bunun alqışalayiq olduğunu diqqətə çatdırıb. Bu regionda sülh bölgə xalqları, ölkələri üçün çox vacibdir, həmçinin Qara dəniz regionu və Şimali Atlantika təhlükəsizliyi üçün əhəmiyyətlidir. Buna görə də sülh və sabitlik nəinki burada, həmçinin daha geniş miqyasda təhlükəsizlik üçün vacibdir.

İlqar Əliyev – Dövlət İdarəçilik Akademiyası

Ardını oxu...
Azərbaycanın müəllifi olduğu Zəngəzur dəhlizinə İran-Ermənistan-Fransa “üçlüyü” tərəfindən maneə yaradılır. Xatırladaq ki, martın 14-də Hindistan-İran-Ermənistan marşrutu ilə pilot yükdaşımaları işə salındı. Hərçənd, İran Azərbyacanla “Araz dəhlizi” layihəsinin də işə düşməsi üzərində iş aparır, amma bu, Tehran üçün o biri dəhliz kimi mühüm əhəmiyyət kəsb etmir. Tehranı Avropaya - birbaşa Yunanıstana aparan marşrut daha vacibdir.

Burada bir haşiyə çıxaraq qeyd edə bilərik ki, Əfqanıstanın tiryək tarlalarının ixtisara uğramasından sonra süni sintetik narkotik daha çox gündəmdədir. Bir tərəfdən də tiryək tarlalarının ixtisar rəqəmləri natural narkotikin rəsmi statistikasını az göstərmək üçün istifadə oluna bilər.

Qayıdaq mövzuya. Uzun müddətdir ki, sintetik narkotikin istehsal olunduğu prekursorların, kimyəvi maddələrin Çindən daşındığı KİV-lərdə müzakirə olunur. Çində fentanil, met, ekstazi və digər narkotiklər hazırlamaq üçün istifadə edilə bilən çoxsaylı kimyəvi maddələrin satıcılarını tapmaq asandır. Hətta bu səbəbdən Vaşqintonla Pekinin arası da dəymişdi, hərçənd ABŞ Çini yola gətirməyə, prekursorların daşınmasını nizamlamağa çağırır. Bu barədə “The Economist” maraqlı məlumatlar dərc edib.

İnternetdə narkotik istehsalı ilə bağlı elanları "The Economist" aşkarlayıb. Məsələn, “Facebook”da prekursor istehsalı üzrə bir çox kompaniyaların olduğu Şimali Hebey əyalətində bir kimya firmasını təmsil edən "Libby" yanvar ayında fentanilin istehsalnda geniş istifadə olunan "N-tert-Butoxycarbonyl-4-piperidone" kimi kimyəvi maddələr təklif edən mesaj yerləşdirib...

Yeri gəlmişkən, fentanil istehsalı Çində xüsusi olaraq qadağan edilməyib.

"Libby" elan edir ki, ödəniş kriptovalyuta ilə tələb olunur - kiloqramı 200 dollardır. Məhsul müştərinin qapısına çatdırılacaq və bütün gömrük prosedurları satıcı tərəfindən həyata keçiriləcək (yəni bunu ölkənizdəki səlahiyyətli orqanlara bildirməyin). Bu cür təkliflərlə yanaşı, həmişə olduğu kimi, WhatsApp vasitəsilə təhlükəsiz əlaqə üçün Çin mobil nömrəsi təqdim edilib.

Bəzi iddialara görə, Meksikadan gələn üç yük maşını fentanil Amerikanın bir il ərzində bütün tələbatını təmin edə bilər. Həmçinin, bu ölkədəki narkotik laboratoriyalarına edilmiş hücumlarda müsadirə edilmiş həb presləyən alətlərin hər biri saatda 10.000 həb hazırlaya bilir. Keçən il Amerikanın ittiham aktında deyilirdi ki, “Sinaloa” karteli Çindən gələn 800 dollarlıq prekursorları 640 min dollarlıq gəlirə çevirə bilər. Meksikanın şimalında QHT-lərin iştirakı ilə son meyit yarılmaları göstərib ki, morqa gətirilən cəsədlərin ən azı üçdə birində fentanil izləri var. İngiltərədə “nitazen” adlı sintetik opioidin törətdiyi ölümlərin tüğyan etməsi də müşahidə edildi.

Göründüyü kimi, Çin üçün prekursor ticarətini cilovlamaq çətindir. Çünki ölkədə geniş kimya sənayesi var. Prekursorlar istehsal edən şirkətlər çox vaxt yerli məmurların himayəsindən istifadə edirlər: onlar iş yerləri və vergi gəlirləri yaradır və rüşvət verirlər. Amerikalılar istəyirlər ki, Çin "müştərini tanı" rejimini qəbul etsin ki, bu da satıcıların mallarının narkokartellərin əlinə düşməsinə əngəl olsun. Başqa sözlə, fentanil üçün prekursorları kimə gəldi yox, rəsmi tərəfdaşa satılsın. Bu halda narkotik dövriyyəsinə nəzarət də oluna biləcək.

Fentanil məsələsində Çin-ABŞ əməkdaşlığı fasiləsiz davam etsə belə, tədarük zəncirləri öz işindədir. Amma məsələnin başqa maraqlı tərəfi var. Bu yaxınlarda Hindistanın fentanil hazırlamaq üçün istifadə edilən bəzi kimyəvi maddələrin alternativ mənbəyi olması ortaya çıxdı. Və bunu Britaniya kəşfiyyatı aşkarladı.

Avropa hazırda xüsusilə cazibədar hədəf kimi görünə bilər, çünki Əfqanıstanda Taliban rejiminin tiryək xaşxaşı becərilməsinə etdiyi təzyiqlər Avropaya heroinin tədarükünü azaldıb və beləliklə, narkomanları alternativ həll yolu axtarmağa məcbur edib. Ümumi mənada, narkotik tacirlərinin fentanil kimi sintetik narkotikləri heroin və kokain kimi bitkilərdən əldə edilənlərə nisbətən yayması üçün stimulu var, çünki fentanil hər yerdə hazırlana bilər və buna görə də hansısa ölkədə yağışdan və ya siyasi iqlimdən asılı deyil.

Gələk Hindistanın üzərinə. Ermənistanın Hindistanın silah alıcısına çevrildiyi KİV-lərdə yazılır. Ukrayna müharibəsinə silah sənayesinin məhsullarını sərf edən Rusiya qlobal silah ticarətində Fransaya yerini uduzur. İndiyə qədər silah ticarətində əsas fiqurlarldan və Hindistanda dominant olan Rusiya Hindistan bazarını da Fransaya uduzub. Hansı ki, Hindistan dünyanın ən böyük silah idxalçısıdır. Fransa isə bu pillədə ABŞ-dan sonra 2-ci yerdədir.
Ardını oxu...
Fransanın silah satışı reytinqində yüksəlməsi “Dassault Aviation” şirkətinin “Rafaele” qırıcı təyyarəsini Qətər, Misir və Hindistana satışından sonra baş verib. Fransanın silah satışında payı 7,2 faizdən 11 faizə qalxıb, Moskvanın payı isə 21 faizdən 11 faizə düşüb. Bundan başqa, “Los Angeles Times” Covid-19 pandemiyasının başladığı Uxan və Hubey vilayətlərini qlobal fentanil ticarəti xabı adlandırmışdı, pandemiyaya qədər isə bu nöqtələr Fransanın strateji maraq bölgələri adlandırılıb. Eynilə, Fransa şimali Meksikanın mərkəzi hissəsində ABŞ-ın Texas ştatına yaxın olan və narkotrafikin, adam oğurluğu və qeyri-leqal miqrant daşınması mərkəzi sayılan Syudad-Xuares şəhərinə də təsir imkanlarına malikdir.

Paralel olaraq, Fransa britaniyalıların faktiki nəzarətində olan Odessa limanını əldən buraxmaq istəmir. Nəzərə alsaq ki, Fransanın Çindəki narkonöqtələri əlindən çıxıb və Hindistanla əlaqələri silah ticarəti üzərindən yoluna qoyur, Hindistan da Çinə narkotik prekursorları istehsalında rəqibdir, Hindistan-İran-Ermənistan tranzit marşrutunun Fransa-İran-Ermənistan “üçlüyü”nün silah və narkotrafiki formalaşdırmaq səyləri kimi meydana çıxması ehtimalı doğur. Əlbəttə, İranın narkotik istehsalında və ticarətində “AS” olduğunu nəzərə alsaq, fərz edə bilərik ki, Tehranın özü də hind prekursorlarından narkotik istehsalında istifadə etməkdən imtina etməz. Məsələn, BMT-nin Narkotiklərə Nəzarət üzrə Beynəlxlaq Komitəsinin hələ 2022-ci il məruzəsində açıqlanan məlumatlara görə, bir hadisədə narkotacirlərin kirayələdikləri qapalı farmaseftik müəssisədə 662 klioqram maye halında efedrin müsadirə edilib. Bu prekursor tədarükləri hava nəqliyyatı ilə Avstraliya, Yeni Zelandiya və BƏƏ üçün nəzərdə tutulubmuş. Bu barədə daha çox məlumatsa məruzədə göstərilib.

Bunu deyə bilərik ki, prekursorların fentanilə və başqa narkotiklərə “çevrilmə sərgüzəşti” elə İranda baş verəcək, buradan isə satış üçün Ermənistandan, Gürcüstandan keçməklə Avropaya yola düşəcək. Çünki, prekursorun xam şəkildə Avropaya getməsi məntiqsizdir, İran Avropaya hazır məhsul göndərəcək, çünki molla rejimi “narkotik bişirilməsi” ixtisası üzrə peşəkarlaşıb. Düşünsək ki, “Sinaloa” karteli Çindən gələn 800 dollarlıq prekursorları 640 min dollarlıq gəlirə çevirə bilir, yaxud fentanilin istehsalnda geniş istifadə olunan "N-tert-Butoxycarbonyl-4-piperidone" maddəsinin kiloqramı yerində 200 dollardır, yaxud həb presləyən alətlərin hər biri saatda 10000 həb hazırlaya bilir, İranın narkotikdən gələn nəhəng gəlirini təxmin etmək olar. “Araz dəhlizi” isə gözdən pərdə asmaq məqsədi daşıya və İranın Zəngəzur dəhlizinə niyə etiraz etməsinin altında bu səbəb də ola bilər. İrana öz narkoticarətinin üstünü ört-basdır edə bilmədiyi yol lazım deyil. Odur ki, Azərbaycan nə qədər də Zəngəzur dəhlizinin İran-Ermənistan ticarətinə xələl gətirməyəcəyini and-aman etsə də, İran narkoticarətinin “qeydinə qalır”.

Ülviyyə ŞÜKÜROVA
hurriyyet.az
 
Ardını oxu...
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze ilə martın 16-da mətbuata bəyanatla çıxış edərkən iki ölkə arasında iqtisadi əlaqələrin inkişafından və ortaq layihələrdən danışarkən ölkələrimizin ərazi bütövlüyü, suverenliyi ilə bağlı bir daha qarşılıqlı dəstək ifadə etməsini xüsusi vurğuladı: “Bu gün mətbuat qarşısında mən bunu bir daha demək istəyirəm. Biz bütün dövrlərdə bir-birimizin suverenliyini, ərazi bütövlüyünü, sərhədlərin toxunulmazlığını dəstəkləyən açıqlamalar vermişik, müvafiq beynəlxalq təşkilatlarda səsvermə zamanı bir-birimizi dəstəkləmişik, bundan sonra da bu dəstək davam edəcək. Heç bir ölkənin suveren ərazisi zor gücü ilə dəyişdirilə bilməz”.
Gürcüstanın baş naziri İrakli Kobaxidze bu mövzuya qısa şəkildə toxundu: “Azərbaycana və Prezidentinə təşəkkür edirəm ki, hər zaman ölkəniz bizim ölkəmizin suverenliyini və ərazi bütövlüyünü dəstəkləyib. Bildiyiniz kimi, Gürcüstan da hər zaman Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyib”. Buna baxmayaraq, Gürcüstanın baş naziri “Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü təmin etməsi münasibətilə təbrik edirəm” ifadəsini işlətmədi. Halbuki, Qazazxıstan prezidenti Kasım-Jomart Tokayev bir neçə gün əvvəl Azərbaycana səfəri zamanı ərazi bütövlüyünü təmin etməsi münasibətilə İlham Əliyevi təbrik etmişdi.
Azərbaycan ərazi bütövlüyünü təmin etdiyi halda, Gürcüstan bunu edə bilməyib. Deməli, hazırki şərtlər daxilində ərazi bütövlüyü məsələsində dəstək daha çox Gürcüstan hakimiyyətinə lazımdır. Tbilisini yaxın müddətdə ağır günlər gözləyə bilər. Məsələ burasındadır ki, Cənubi Osetiyanın separatçı liderləri bölgənin Rusiyanın tərkibinə daxil olması üçün Moskva ilə danışıqlar aparırlar. Bu məqsədlə Cənubi Osetiyada “referendum” keçirilməsi də planlaşdırılır.
Kremlin necə qərar verəcəyi bəlli deyil. Ukraynada işğalçı müharibə aparan Rusiya Gürcüstan istiqamətində hələ ki, ehtiyatlı mövqe nümayiş etdirir. Rusiya ilə Gürcüstan arasında diplomatik münasibətlər olmasa da, Kremllə Tbilisi arasında gərginlik yoxdur, qeyri-rəsmi təmasları var, idxal-ixrac əməliyyatları həyata keçirilir. Yəni Gürcüstan hakimiyyəti hələ ki, Kremli ciddi narahat etmir. Ancaq Gürcüstan Avropa İttifaqı və NATO üzvlüyünə daha çox yaxınlaşarsa, Kremlin siyasəti dəyişəcək. Hadisələrin bu istiqamətdə inkişafı halında Kremlin Cənubi Osetiyanın və Abxaziyanın Rusiyanın tərkibinə qatması qərarı istisna deyil. Belə olan halda Tbilisinin bir çox dövlətin, o cümlədən Azərbaycanın Gürcüstanın ərazi bütövlüyünü tanıyan bəyanatına ehtiyacı yaranacaq.
Elxan Şahinoğlu
TEREF
 
Ardını oxu...
Artıq özlərinə sual verməlidirlər: dünya niyə “ədalətsizliyə” reaksiya vermir?

İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Hindistanın Ermənistanla yaxınlaşması nəzərə çarpmağa başladı. Bu proses bir çox cəhətdən Hindistanın əzəli rəqibi olan Pakistanla Azərbaycan arasında əlaqələrin dərinləşməsi səbəbindən aktivləşdi.

Pakistan 44 günlük müharibə zamanı Azərbaycana dəstək verib, bundan sonra Pakistan hərbçiləri Türkiyə və Azərbaycan orduları ilə müntəzəm olaraq təlimlərdə iştirak ediblər. 2021-ci ilin yanvarında Azərbaycan hökuməti və xalqı ilə həmrəyliyi vurğulayan üçtərəfli İslamabad Bəyannaməsi imzalandı. Həmin ilin iyulunda üç ölkə arasında strateji əlaqələrin möhkəmlənməsinə töhfə vermək üçün üçtərəfli Bakı Bəyannaməsi imzalandı.

Bu məqamlar İran və Ermənistanla öz üçtərəfli formatının təşəbbüskarı olan Hindistandan da yan keçmədi. Bu gün Hindistan hərbi-texniki əməkdaşlıq sahəsində Ermənistanın əsas tərəfdaşına çevrilir. Belə ki, 2020-ci ildə Ermənistan Hindistandan 4 ədəd “Svati” mobil radarları alıb, 2022-ci ilin sentyabrında isə “Pinaka” reaktiv yaylım atəşi sistemlərinin, tank əleyhinə raketlərin və müxtəlif növ sursatların alınması üçün 245 milyon dollar dəyərində müqavilə imzalanıb.

Hindistan Cənubi Qafqazda Pakistanın mövqelərinin güclənməsi ilə yanaşı, regionda Çin təsirinin yayılmasından da ehtiyat edir. Məlum olduğu kimi, Azərbaycan Pekinin maraqlı olduğu Orta Dəhlizdə fəal iştirakçıdır. Bu arada Ermənistan Hindistana İrandan keçməklə Avropaya nəqliyyat dəhlizi təklif edib.

Gördüyümüz kimi, Hindistan Cənubi Qafqazda ciddi geosiyasi maraqlar güdür. 44 günlük müharibə başa çatdıqdan sonra Qarabağ münaqişəsində əvvəllər neytrallığını qoruyan Hindistan İrəvanı dəstəkləyib, Azərbaycanın Ermənistanla şərti sərhəddə hərəkətlərini “işğal” adlandırıb və Bakını “öz hərbi qüvvələrini geri çəkməyə”, “növbəti təxribatları dayandırmağa” çağırıb.

Belə bir demarş Azərbaycanda ədalətli hiddətə səbəb oldu. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bəyanatında son 30 ildə Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazisindən çıxarılmasını tələb etməyən, indi isə qoşunların çıxarılmasından danışan Hindistanın qəribə mövqeyini vurğulayıb.

Ermənistanın Hindistandan diplomatik dəstəyini nəzərə alsaq, Yaponiyaya səfəri zamanı jurnalistlərlə söhbətində bir sıra dövlətlərin ərazi məsələlərində qərəzliliyinə eyham vuran Hindistanın xarici işlər naziri Subrahmanyam Caişankarın dediyi sözlər daha da qəribə görünür. Son 80 il ərzində “Hindistan ərazisinin bir hissəsinin başqa ölkə tərəfindən işğalına” bu dövlətlər tərəfdən heç bir reaksiya verilmədiyinə diqqət çəkdi.

TASS agentliyi xəbər verir ki, müzakirə iştirakçılarından biri Cayşankardan Hindistanın nə üçün Ukraynadakı münaqişə ilə bağlı neytral mövqe tutduğunu və Rusiyanı tənqid etmədiyini soruşub. Suala cavab verən hindistanlı nazir xatırladıb ki, “Hindistan ərazisi başqa ölkə tərəfindən işğal olunub, lakin dünya bu məsələyə susur”.

Onun fikrincə, insanlar prinsiplər onlara uyğun gələndə sadiq qalır, uyğun gəlməyəndə isə məhəl qoymurlar: "Dünya siyasətində bəzən baş verən şey budur ki, ölkələr əsaslı olaraq bir məsələni, bir vəziyyəti seçir və özlərinə uyğun olduğu üçün onu vurğulayırlar".

O, həmçinin qeyd edib ki, “Xarici siyasətçilərin bu münasibətini yaşayan Hindistan müstəqillik qazandıqdan dərhal sonra təcavüz və ölkənin sərhədlərinin dəyişdirilməsi cəhdi ilə üzləşib və bunun nə demək olduğunu hər bir dövlətdən daha yaxşı bilir”.

“Və bu gün də Hindistanın bəzi hissələri başqa ölkə tərəfindən işğal olunub. Amma biz dünyanın “Burada böyük bir prinsip var, ona görə də hamımız Hindistanı dəstəkləyək” deyərək reaksiyasını görməmişik”, - deyə XİN rəhbəri vurğulayıb.

Yuxarıdakı sözlər Azərbaycana ağrılı şəkildə tanışdır. Beynəlxalq təşkilatların çoxsaylı qətnamələrinə baxmayaraq, dünya birliyi onilliklər ərzində Azərbaycan ərazilərinin Ermənistan tərəfindən işğalına məhəl qoymadı. Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü bərpa etdikdən sonra Bakıya Ermənistana qarşı “etnik təmizləmə”, “soyqırımı” və “təcavüz” ittihamları yağdırdı.

Bu arada Azərbaycan ərazisini işğal altında saxlayan Ermənistana dəstək verən Hindistanın Xarici İşlər Nazirliyinin rəhbəri dünya birliyinin Kəşmir məsələsində ikili standartlarından şikayətlənir. Hindistan özü Azərbaycanın 8 yaşayış məntəqəsini hələ də işğal altında saxlayan Ermənistanın tərəfindədirsə, necə ədalət və özünə qarşı qərəzsiz münasibət tələb edə bilər?!

Ədalət naminə qeyd etmək yerinə düşərdi ki, Azərbaycan bir neçə il əvvəl Cammu və Kəşmir məsələsinin beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə, BMT Təhlükəsizlik Şurasının müvafiq qətnamələrinin tələblərinə uyğun həllini dəstəkləyib, yəni neytral mövqe tuturduq. Lakin 2008-ci ilin martında Hindistan BMT Baş Assambleyasının iclasında Bakının Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş Qarabağ bölgəsinin Azərbaycan ərazisi kimi tanınması ilə bağlı təklif etdiyi qətnaməni rədd edib. Beləliklə, Yeni Dehli Azərbaycanın suverenliyini, ərazi bütövlüyünü və sərhədlərinin toxunulmazlığını şübhə altına alaraq işğalçı ölkənin tərəfini tutdu.

Bu, gözlənildiyi kimi, Cammu və Kəşmir məsələsində Azərbaycanın mövqeyinə yenidən baxmasına səbəb oldu. İndi rəsmi Bakı Pakistanın bu məsələdə mövqeyini dəstəkləyir və Hindistan tərəfi Azərbaycanın neytrallığının dəyişməsində günahkardır. Bu nümunə ilə Caişankar özü-özünə sual versə, yaxşıdır: niyə dünya “ədalətsizliyə” reaksiya vermir?

Müəllif: Asif Aydınlı
ayna.az
 
Ardını oxu...
Sabah NATO-nun baş katibi Stoltenberq Azərbaycana səfərə gələcək. Bu səfər proqram çərçivəsində onun hər üç Cənubi Qafqaz ölkəsinə getməsi nəzərdə tutulur. Ukraynada gedən müharibədə Rusiya ilə münaqişə vəziyyətində olan NATO rəhbərinin indiki vaxtda Cənubi Qafqaza səfəri önəmli bir hadisə kimi diqqəti cəlb edir. Çünki son vaxtlar Qərblə Rusiya arasında Cənubi Qafqaz uğrunda gərgin geosiyasi mübarizə gedir və indi də bu kəskin rəqabət anında Qərb hərbi blokunun rəhbəri region ölkələri ilə təhlükəsizlik sahəsində müzakirələr aparmaq üçün təşrif buyurur. Aydındır ki, onun təmsil etdiyi hərbi blok üçün əsas təhlükə və təhdid mənbəyi Rusiya hesab olunur və bu baxımdan əsas müzakirələrin də Rusiyanın Qafqazda yaratdığı təhlükələrin önlənməsi istiqamətində olacağı heç bir şubhə digurmur.
Azərbaycana gəldikdə isə NATO- nun proksi savaş apardığı Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı əsas müttəfiqi rolunda çıxış edən Bakı digər iki qonşusundan fərqli olaraq Qərbin regionda möhkəmlənməsinə isti baxmır. Bu baxımdan onun bu səfəri, xüsusi ilə də Bakıda aparacağı müzakirələr Moskva üçün də çox maraqlıdır.
Azərbaycan NATO münasibətlərinin əsası 1994-cü ilin mayında SNT proqramı üzrə Çərçivə Sazişinin imzalanması ilə qoyulub və sonrakı mərhələdə SNT Təqdimat Sənədi (1996), Planlaşdırma və Analiz Prosesi (1997) və Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı (2004) adlı layihələr üzrə əməkdaşlıq həyata keçirilib.i
Azərbaycanın 2004-cü ildən başlayaraq 2019-cu ilə qədər Fərdi Tərəfdaşlıq üzrə Əməliyyat Planı (FTƏP) çərçivəsində bu hərbi blokla əməkdaşlıq edib. Ancaq Rusiyanın Ukraynaya təcavüzü nəticəsində NATO ilə yaranmış qarışıdurma vəziyyətindən sonra Azərbaycanın da bu hərbi blokla münasibətlərində durğunluq yaranıb, rəsmi səviyyədə anti -Qərb ritorikası güclənib.
Baş katib Stoltenberqin sabahkı səfəri zamanı çox güman ki, Azərbaycanla NATO arasında səngimiş əməkdaşlığı yenidən gücləndirmək məsələsi müzakirə olunacaq və Cənubi Qafqaz regionunun təhlükəsizliyi ilə bağlı məsləhətləsmələr aparılacaq. Gözlənilir ki, İki tərəfli görüşlərdə xüsusilə ilə Bakı və İrəvan arasında sülh danışıqlarının vacibliyi vurğulanacaq, Rusiyanın Azərbaycan vasitəsilə ilə Qərbə üz tutan Ermənistanı təhdid etməsi məsələsinin qəbuledilməzliyi diqqətə çatdırılacaq.
Bu səfər həm də onu göstərir ki , Qərb Rusiya təhlükəsi qarşısında Cənubi Qafqazla bağlı öz hərbi planlarını və yanaşmasını region ölkələri ilə müzakirə etməklə, getdikcə kəskinləşən və yeni təhlükəsizlik riskləri daşıyan geosiyasi savaşın bütün istiqamətlərinə hazırlaşmağı vacib sayır. Ona görə də Azərbaycan hakimiyyətinin indiki həssas mərhələdə bu məsələlərə münasibətdə atacağı addımlar ,verəcəyi reaksiyalar həm də Qərb və Rusiya arasında geostrateji seçim etməyi tələb edir. Xüsusilə ilə də Türkiyənin NATO üzvü olması və Qərbin dəstəyi ilə Rusiyanın Cənubi Qafqazdakı yerinə iddia etməsi Azərbaycanın Moskva ilə münasibətlərinə yenidən baxmasını zəruri edir. Bu məsələdə qeyri müəyənlik qəbuledilməz sayılır və kəskin qütbləsmə fonunda balanslı siyasət artıq heç bir tərəfi qane etmir. Böyük ehtimalla Stoltenberq Azərbaycan hakimiyyətinə məhz bu istiqamətdə təkliflərini təqdim edəcək və regionun təhlükəsizliyi ilə bağlı NATO -nun ön gördüyü əməkdaşlıq və yanaşmaların qəbul edilməsinin zəruriliyini bildirəcək.
Fuad Gahramanli
TEREF
 

Ardını oxu...
 

 

Bu, yaxşı söhbət olmadı. Xirtdəyə qədər zibilin içində olan sektorlar jurnalistikaya, jurnalizmə və jurnalistə dil uzatmamalıdırlar.

Heç kəs jurnalisti uşaq kimi danlaya, ona “qarşına kağız qoyub imla yazdıracam” deyə, hikkəli tonda danışa bilməz. Danışar, cavabını beşqat artqlaması ilə alar.

Buna cürət edənlər keçmişdə də olub. Onların bəziləri sonra məhkəmələrində jurnalistlər tərəfə boylanıb “ümidim sizədir, ifadələrimi düzgün yazın” deyiblər.

İndi jurnalistləri xalqa “cümlə xəyanətlərə bais iblis” donunda göstərmək istəyənlərin dilinə bir söz düşüb: “Sensasiya dalınca qaçırsınız”. Müasir dövrdə jurnalistin hansısa sensasiyanın dalınca və ya böyrüncə, qabağınca qaçmasına ehtiyac yoxdur. Sensasiya özü smartfon ekranlarından jurnalistlərin qabağına qaçır, noutbukuna süzülür, sosial şəbəkələr sensasiya ilə doludur, yazıb çatdırmaq olmur.

Bir çoxlarına elə gəlir ki, jurnalistləri susdurmaqla onların rəhbərlik etdikləri sektordakı iyrəncliklər, eybəcərliklər, neqativ hallar ört-basdır olunacaq, bunlar da asudə şəkildə xalqı, dövlət büdcəsini soyacaqlar. Elə şey yoxdur. Bundan ötrü bütün medianı sovet dövründəki kimi bir strukturdan idarə etmək, Şimali Koreya və Türkmənistandakı kimi İnternetə girişi bağlamaq lazımdır.

Talançı məmurlar istəyir ki, adları mənfi planda çəkilmədən qohumbazlıq, yerlibazlıq etsinlər, biznes strukturları yaratsınlar, komfortlu villalarrda ərəb şeyxləri kimi yaşasınlar, ailə üzvlərinə, digər əzizlərinə lüks avtomobillər bağışlasınlar, bank hesablarında (və ya evdəki seyflərində) milyonları olsun və heç kəs onlara bir söz deməsin, yazmasın. “Yüz yeyənim olsun, bir deyənim olmasın” məsələsi...

Əsas umacaq budur ki, jurnalistlər tənqid yazmasınlar, zəhlə tökməsinlər, can incitməsinlər. Özlərini ölkədə heç bir problem yoxmuş kimi aparsınlar.

Elm və Təhsil Nazirliyinin ərsəyə gətirdiyi videodan da elə çıxır ki, məktəblər güllük-gülüstanlıqdır, problem-filan yoxdur, yeganə problem odur ki, jurnalistlər gəlib ortalığı qarışdırırlar.

Bir təhsil sferası deyil, hamı din qulaq istəyir. Buna imkan verməyənlər olanda isə anındaca düşmən kəsilirlər, əllərinə fürsət düşən kimi “jurnalistlər elə, jurnalistlər belə” monoloqları söyləyirlər.

Sanki ölkədəki problemlər ona görə mövcuddur ki, jurnalistlər var, media olmasa, problem də olmayacaqmış. Əslində isə jurnalistlər o problemlərin mövcudluğunu hər kəsə göstərənlər və ya göstərmək istəyənlərdir. Hələ onlar da bir çox problemlərin alt və üst qatlarını tam təfərrüatı ilə göstərə bilmirlər. Çünki alt qata düşmək, maxinasiyaları nüvəsinə qədər xırdalamaq imkanları yoxdur, üst qatda isə özünü tənqiddən sığortalamaq istəyən məmur zümrəsi var.

Son illərdə jurnalistikanın dişsizləşməsi artıq belə bir duruma gətirib çıxarıb ki, bəziləri özlərini toxunulmaz hiss edir və jurnalistlərə diş qıcayırlar.

Təəssüf ki, cəmiyyətin jurnalistlərdən daha sərt tənqidi materiallar uman hissəsi də onlara qoşulub, oturub-durub jurnaistləri yamanlayırlar.

Olanımız budur. Əlimizdən bu qədər, bir yerə qədər tənqid yazmaq gəlir. Bu da olmasa, təhdid kimi çıxmasın, gününüzü görəcəksiniz.

Bir neçə faktı yada salaq, 4-5 il əvvəl evakuatorlar hər gün yüzlərlə sürücünün avtomobilini müxtəlif yerlərdən daşıyır, 20 manat cərimə, 20 manat daşıma haqqı alırdılar. Hər gün yüzlərlə insanın gücü yalnız cərimə meydançalarının ofisində çığırtı-bağırtı salmağa çatırdı. İş o yerdəydi ki, xəstəxanalara xəstə, yaralı əzizini gətirənlər çıxıb görürdülər ki, maşınları saxladıqları yerlərdə yoxdur. Şıdırğı soyğun gedirdi. Jurnalistlər bu problemi hərtərəfli işıqlandırandan sonra yuxarılarda qərar qəbul edildi və “evakuator terroru” sona çatdı.

Məktəblərdə kütləvi şəkildə pul yığılması (fond pulu, təmir pulu, şüşə pulu, süpürgə pulu, bayram pulu, ekskursiya pulu və sair və ilaxır – 41 adda xərac) tüğyan edən vaxtlar vardı, jurnalistlər yazdılar, ictimailəşdirdilər, ondan sonra bu məsələ bir qədər düzənə girdi. Yoxsa valideynlər özlərini həbsxanaya sovqat aparmağa məcbur olan dustaq əzizləri kimi hiss edirdilər.

Erkən nikahların, azyaşlı qızların ərə verilməsinin qarşısını jurnalistlərin hay-küyü, ajiotaj qoparması alır. Yoxsa bu ölkədə 8-ci sinifdə oxuyan qızları məktəbdən çıxarıb ərə vermək istəyən minlərlə valideyn, “15 yaşlı gəlin” almaq istəyən on minlərlə pedofil var.

Medianın qarşısını aldığı çox yaramazlıqlar var bu ölkədə. Eləcə də jurnalistlərin gücünün çatmadığı şeylər...

Sözügedən videoda bir replika da var: “Bu vaxtacan görməmişəm ki, bir icra başçısından, yaxud hansısa başqa bir məmurdan müsahibə götürəsiniz”. İfadəyə baxın! Jurnalistin üzərinə qabaran “müəllimə” demir ki, İH başçısını və ya başqa məmuru “tənqid edəsiniz”, müsahibə götürməkdən danışır. Çünki onun (eləcə də videonu hazırlayanların) “məmur və tənqid” kəlmələrini eyni cümlədə işlətməyə cürəti yoxdur.

O, “indi burada bir video çəkəcəksiniz...” deyə jurnalisti qınayır, həmin epizodda isə videonu şagird özü çəkir və bir azdan məhz o, həmin videonu orda-burda paylaşacaq. Problem budur. Necə ki, 2-3 həftə öncə bir 11-ci sinif şagirdi qız özündən iki sinif aşağıda oxuyan qızın başına yumurta çırpmış alnına “Q...BƏ” yazmışdı və bütün bu olayı da məhz şagirdlər lentə almışdı. Jurnalistlər yox, məhz şagirdlər. Bundan danışaq. (Yeri gəlmişkən, deyəsən, o, xuliqan qız da arxalı çıxdı, məsələ yat-yut edildi, təhqir olunan qızın göz yaşları yerdə qaldı).

Jurnalistika sektorunda daxili senzura güclənib, yaradıcılıq çərçivələri bir az daralıb deyə bəziləri düşünür ki, jurnalistikanı tamamilə boğmaq, ölkəni jurnalistikanın olmadığı ölkələrə döndərmək mümkün olacaq. Əbəs düşüncədir. Elə olmayacaq. Yuxarıda dediyimiz kimi, İnternet deyilən şey var, portallar, saytlar, qəzetlər yazmasa da, cümlə qurmağı bacaranlar sosial şəbəkələrdəki səhiflərində mütləq iyrəncliklərdən, eybəcərliklərdən, neqativ hallardan, süni yaradılmış problemlərdən yazacaqlar, çəkib göstərəcəklər.

Yeganə çıxış yolu İnterneti bağlamaqdır. Bunu edən ölkələr var. Onlar İnternetin dadını əvvəlcədən xalqa hiss etdirməyiblər deyə belə edə bilirlər. İnternetin dadını bilən ölkələrdə isə onu qapatmaq mümkün deyil.

Ardını oxu...Xalid KAZIMLI
Ardını oxu...
Ekspert: “Ermənistan 2008-ci ildən buna çalışır və haqlıdır, amma...”

Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan xarici ölkələrin səfirləri ilə görüşündə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin bağlanmasının vacibliyinə toxunub.

Türkiyənin TRT telekanalının verdiyi məlumata görə, Ərdoğan Qafqazda sabitliyin qorunmasının Türkiyə üçün prioritet olduğunu bildirib. O, vurğulayıb ki, Türkiyə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh sazişinin imzalanması ilə regionda yeni dövrün başlanmasını istəyir.

Amma İrəvandan olan politoloq Armen Ayvazyanın NEWS.am-a açıqlamasında dediyi sözlər bu bəyanatla kəskin ziddiyyət təşkil edir. O, açıq şəkildə iddia edib ki, guya Azərbaycanın məqsədi Ermənistanı məhv etməkdir. Onun fikrincə, Bakı ya “Dağlıq Qarabağda olduğu kimi ermənilərin tamamilə qovulması, ya da erməni xalqının eyniyyətini, eləcə də Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı siyasətini dəyişəcək Ermənistan hakimiyyəti üzərində tam nəzarətin qurulmasını istəyir”.

“Özlərinin uydurduqları anklavları alandan sonra (əgər bu baş verərsə) azərbaycanlılar başqa şey istəyəcəklər və bunun sonu olmayacaq. Ermənistan hakimiyyəti Türkiyənin tələblərinə tabe olur. Bu gün biz artıq erməni soyqırımının tanınması ilə bağlı sözlər eşitmirik, Azərbaycanın ermənilərə qarşı törətdiyi soyqırımı ilə bağlı heç bir bəyanat yoxdur”, – o əlavə edib.

Ayvazyan qeyd edib ki, Ermənistan hakimiyyəti hansısa sülh gündəmi haqqında danışmağa davam edir, amma əvvəlki Ermənistan hakimiyyəti kimi səhvən şəkildə Türkiyə və Azərbaycan amilini bölüşür. “Bu yanaşmanı bizə Rusiya və Qərb aşılamağa çalışır, iddia edirlər ki, guya Türkiyə Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin imzalanmasına dəstək verə bilər”, – ekspert vurğulayıb.

Beləliklə, yenə də həftələrlə və hətta aylarla gündəmdən düşməyən eyni həyəcanlı sual – ermənilər Azərbaycanın Ermənistana hücumunun qaçılmaz olması ilə bağlı qorxularında haqlıdırlarmı? Yoxsa prezidentlər Əliyev və Ərdoğanın Bakının İrəvanla tez bir zamanda sülh sazişi imzalamaq istəyi ilə bağlı bəyanatları doğrudur?

Şərqi Avropa ölkələri üzrə tanınmış rusiyalı ekspert, “Azadlıq” radiosunun jurnalisti Vadim Dubnov (Praqa) fikirlərini Pressklub.az-la bölüşüb.

Ona sözlərinə görə, ermənilərin danışıqlar praktikasında və nəzəriyyəsində Azərbaycan və Türkiyəni ayırmaq cəhdi şüurlu, əsaslı və praqmatik mövqedir. “Əslində İrəvan 2008-ci ildən, bəlkə də ondan əvvəl bunu etməyə çalışır. Çünki mövqelərdə müəyyən fərqlər tapmaq, Ankara və Bakı ilə ayrı-ayrılıqda oynamaq cəhdi kifayət qədər perspektivli addım olardı. Sözsüz ki, Ankara müəyyən dərəcədə buna getsəydi. Amma Türkiyə 2008-ci ilin təcrübəsindən dərs alıb və əlbəttə ki, bu istiqamətdə bütün addımlarını Bakı ilə əlaqələndirir. Məncə, İrəvan cəhdlərini davam etdirsə də, burada boşluq tapmaq kifayət qədər çətindir”, – jurnalist hesab edir.

Ermənistana hücum və ya məhv edilməsi ilə bağlı qorxulara gəlincə, o, əslində buna inanmır. “Hesab edirəm ki, Azərbaycan öz problemlərini həll edib. İndi o, status-kvonu möhkəmlətməlidir. Çox uzun tarix ərzində ilk dəfədir ki, status-kvonun olmasında Ermənistan deyil, Azərbaycan maraqlıdır. Türkiyə bu məsələdə ona dəstək olur. Lakin İrəvan bir sıra daxili siyasi səbəblərdən Bakının tələbləri ilə hələ razılaşa bilmir. Bakı isə əslində danışıqlar zamanı nəinki getdikcə daha çox şey tələb edir, o, daima gündəmi genişləndirir. Bu da İrəvanın vəziyyətini çətinləşdirir. Deməzdim ki, Bakı İrəvana təhdid və ya təzyiqi artırır. Amma Ermənistanın müdafiəsini dartıb uzatmaq üçün tələblər siyahısını genişləndirir. İrəvan isə bu məsələdə vaxt itirərək, danışıqlardakı mövqeyini xeyli çətinləşdirir”.

Rauf Orucov
Ardını oxu...
Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsində keçirilən ictimai dinləmədə rəqəmsal inkişaf və nəqliyyat nazirinin müavini Rəhman Hümmətov deyib ki, Bakıda 60 min taksi var, çoxdur, 20 min bəs edir, sayı azaltmaq fikrindəyik.
Hökumət rəqabətli mühit istəmir, rəqabəti təhlükə sayır, taksi xidməti azsaylı sahələrdəndir ki, rəqabət yüksəkdir, son 10-15 ildə, bəlkə də yeganə sahədir ki, qiymətlər ucuzlaşıb, vətəndaşın seçim imkanı yaranıb. Deməli bundan narahatdılar, növbəti dəfə işıq gələn yeri qapatmağı düşünürlər.
Hökuməti niyə 60 min taksi narahat etməlidir ki?! Əgər məsələ tıxacdırsa, Bakıda 900 minə yaxın avtomobil var, bunun cəmi 60 mini taksidirsə, nədən bu məsələyə kökləniblər?! Əslində hökumət özünə sual verməlidir ki, ictimai nəqliyyat normal işləsəydi, taksiyə tələb artmazdı, papağını qabağına qoyub düşünməlidir ki, camaat kefindən taksi sürmür, iş-güc yoxdur, iş tapa bilmirlər deyə taksi sürməyə yönəlirlər.
Yaxşı, indi 40 min sürücünü işsiz qoyub nə qazanacaqlar?! Narazılığın yüksəlməsini?! Niyə?! Özlərinə düşməndilər?! Zatən quru sərhədləri bağlı saxlamaqla millətin narazılığını yüksəldiblər, nədən daha da artmasını istəyirlər?!
Mən yoruldum bunlarda məntiq axtarmaqdan, bunlar məntiqsizlikdən yorulmadılar.
Natiq Cəfərli
TEREF
 
Ardını oxu...
Qədim tarixi olan, hələ islamdan əvvəlki dövrə təsadüf edən Novruz
bayramı Azərbaycanla yanaşı bütün Şərqdə geniş qeyd olunur. Novruz
təkcə onu keçirən türk xalqlarının deyil, ümumilikdə bəşəriyyətin mənəvi
dəyəri hesab edilir. Azərbaycan xalqının milli adət-ənənəsinə görə Novruz
bayramında küsülülər barışmalı, qohumlar bir-birini ziyarət edib, bayram
süfrələri açmalıdırlar.
Azərbaycan xalqının Ümummilli lideri Heydər Əliyev Novruz bayramı
haqqında belə deyib: “Novruz hər bir azərbaycanlının qəlbinin bayramıdır.
Hər bir insanın, ailənin bayramıdır. Novruz dostluq, mehribanlıq, mərhəmət,
mədəniyyət bayramıdır. Xalqın qəhrəmanlığını, rəşadətini, şücaətini
nümayiş etdirən bayramdır. Novruz xalqımızı bir-birilə həmişə daha sıx
birləşdirib, insanlarımız arasında mehribanlıq əlaqələri yaradıb, insanları
bir-birinə dost edibdir".
Artıq dördüncü ildir ki, Azərbaycan xalqı bu qədim bayramı böyük ruh
yüksəkliyi ilə qeyd edir. 2020-ci ildə rəşadətli Azərbaycan Ordusu Müzəffər
Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Vətən müharibəsini
tarixi Qələbə ilə başa vuraraq mənfur erməni qəsbkarlarının
torpaqlarımızdan qovdu, 30 il işğal altında olan torpaqlarımızı azad etdi.
Bununla da Ulu Öndər Heydər Əliyevin hələ uzaq 1998-ci ildə söylədiyi
tarixi fikirlər reallaşmış oldu: “Gün o gün olacaq ki, Novruz bayramını bir
dəfə Şuşada, o biri il Laçında, o biri il Kəlbəcərdə, Ağdamda, Füzulidə,
Cəbrayılda, Zəngilanda, Qubadlıda keçirəcəyik. Əminəm ki, belə də
olacaqdır”.
Bu gün Ulu Öndərin ruhu şaddır. Onun arzuları həyata keçdi. Ötən ilki
lokal antiterror tədbirlərindən sonra isə işğal altındakı qalan torpaqlar da
azad edildi. Bu il artıq Novruz ölkəmizin bütün ərazisində, o cümlədən ötən
il azad edilən Xankəndi, Xocalı, Ağdərə, Xocavənddə də qeyd ediləcəkdir.
Novruz bayramının əhəmiyyəti nəzərə alınaraq 23 fevral 2010-cu ildə
BMT Baş Assambleyasının 64-cü sessiyasının iclasında martın 21-i
"Beynəlxalq Novruz Günü” elan olunub. 28 noyabr - 2 dekabr 2016-cı il
tarixlərində Efiopiyanın Əddis-Əbəbə şəhərində keçirilmiş UNESCO-nun
Qeyri-Maddi Mədəni İrs üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 11-ci
sessiyasında İraq, Qazaxıstan, Tacikistan, Türkmənistan və Əfqanıstan da
Novruz bayramı nominasiyasına qoşulub. Ölkəmizin mədəniyyət tarixində
mühüm əhəmiyyət kəsb edən bu hadisə Azərbaycan Respublikasının
Birinci vitse-prezidenti, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti Mehriban
xanım Əliyevanın təşəbbüsü və ciddi səyləri, bu istiqamətdə apardığı
gərgin fəaliyyəti nəticəsində baş verib.
Zəngin tarixi və rəngarəng folkloru özündə ehtiva edən Novruz
fəlsəfəsi təbiətin dörd ünsürü ilə - Su, Od, Yel, Torpaq ilə bağlıdır. “Papaq
atmaq”, “qulaq falı”, “tonqaldan tullanmaq”, “üzük falı”, “səməni əkmək”,
“yumurta döyüşdürmək” və Novruz bayramı ilə əlaqələndirilən digər məşhur
adətlər Azərbaycan xalqının tarixini, onun zəngin folklorunu və fəlsəfəsini
özündə ehtiva edir. Novruz ənənələri incəsənətimizə də sirayət etmişdir.
Belə ki, xalqımızın sənətkarları Novruz bayramı haqqında mahnılar yazmış,
filmlər çəkmişlər. Üzeyir Hacıbəyov, Fikrət Əmirov, Oqtay Zülfüqarov,
Rəhilə Həsənova kimi görkəmli bəstəkarlar müxtəlif mahnılar yazmışlar.
Həmçinin, Novruz haqqında “Novruzun çələngi” və “Ocaq” kimi Azərbaycan
filmləri də çəkilib. Novruz bütün ölkədə aşıqların, xanəndələrin, xalq
müğənnilərin, pəhləvanların, kəndirbazların iştirakı ilə şənliklər keçirilən
kütləvi bayramdır. Həqiqətən də Azərbaycana bu bayram çox yaraşır.
İsrafil Kərimov – Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü
TEREF
 
 
 
Ardını oxu...
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan son mətbuat konfransında Azərbaycanın tələb etdiyi 4 kəndlə bağlı o qədər qarışıq və bir-birinə zidd açıqlamalar verib ki, həm Azərbaycanda, həm də Ermənistanda müzakirə edilən sual eynidir: Nikol Paşinyan 4 kəndi Azərbaycana qaytarmağa hazır olduğuna eyham vurub, yoxsa əksinə?
Bu sualın cavabını yaxın günlərdə biləcəyik..
Elxan Şahinoğlu
TEREF
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti