May aının 10-u xalqımızın Ümummilli Lideri, Ulu Öndər Heydər Əlirza oğlu Əliyevin 101-ci doğum günüdür. Azərbaycanın müasir tarixinin şərəfli səhifələrinin yazılmasına və ölkəmizin müstəqilliyinin əbədiliyinə hərtərəfli zəmin yaratmasına məhz Ulu Öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə oldu.
Böyük siyasətçi iqtisadiyyat və mədəniyyətin müxtəlif sahələrində öz Vətəninin, xalqının inkişafı üçün zəruri olan ən vacib məsələlər barədə əvvəlcə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin Siyasi Bürosu, Mərkəzi Komitənin plenumları, Kommunist partiyasının qurultayları səviyyəsində əlverişli qərarlar qəbul edilməsinə nail olur, sonra da bütün xalqımızı həmin qərarların icrasına səfərbər edir, doğma Azərbaycanın tərəqqisi uğrunda yorulmadan, gecəli-gündüzlü mübarizə aparırdı.
Uzaqgörən siyasətçi kimi özünü hələ sovet dövründə təsdiq etmiş Heydər Əliyev yeni dövrün, yeni tarixi şəraitin xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq Azərbaycanın inkişaf yolundan danışarkən deyirdi: “Biz çalışırıq və bundan sonra da çalışacağıq ki, inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatmaq üçün Azərbaycanda tərəqqi daha da sürətləndirilsin. Ancaq bilmək lazımdır bunların hamısını bir gündə, bir ayda, bir ildə əldə etmək mümkün deyildir. Buna həm zaman lazımdır, həm də iradə, inam lazımdır”.
Heydər Əliyev 1990-cı ilin 20 yanvarında sovet qoşunlarının Bakıda törətdiyi qanlı faciə ilə əlaqədar ertəsi gün Azərbaycanın Moskvadakı nümayəndəliyində bəyanatla çıxış edərək, Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş cinayətin təşkilatçıları və icraçılarının cəzalandırılmasını tələb edib.
Xalqın istəyi ilə 1993-cü il iyunun 15-də Azərbaycan Ali Sovetinin sədri seçilən Heydər Əliyev iyunun 24-də Milli Məclisin qərarı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin səlahiyyətlərini həyata keçirməyə başlayıb. 1993-cü il oktyabrın 3-də ümumxalq səsverməsi nəticəsində Heydər Əliyev Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. O, 1998-ci il oktyabrın 11-də keçirilən növbəti prezident seçkilərində yenidən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçilib. 2003-cü il oktyabrın 15-də keçiriləcək prezident seçkilərində namizədliyinin irəli sürülməsinə razılıq vermiş Heydər Əliyev səhhətində yaranmış problemlərlə əlaqədar seçkilərdə iştirak etməkdən imtina edib.
Ümummilli Lider Heydər Əliyevin siyasi kursunun bu gün Prezident İlham Əliyev tərəfindən müvəffəqiyyətlə davam etdirildiyi və onun yürütdüyü uğurlu daxili və xarici siyasət nəticəsində Azərbaycan regionda lider ölkəyə çevrilib.
Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında Azərbaycan son 20 ildə milli yüksəlişin şərəfli mərhələsini yaşayır. Bunu 44 günlük şanlı Vətən müharibəsində müzəffər Ali Baş Komandanın, rəşadətli ordumuzun və müdrük xalqın qazandığı parlaq gələbə bir daha təsdiq edir. Xalqımız Heydər Əliyevin qurduğu müstəqil Azərbaycanın etibarlı əllərdə olmasına tam əmindir və inanır ki, İlham Əliyev ölkəmizi Heydər Əliyev yolu ilə daha işıqlı gələcəyə aparır.


İlqar Əliyev – Dövlət İdarəçilik Akademiyası

ABŞ prezidenti Cozef Baydenin son çıxışı aləmi bir-birinə qatıb. Ağ Ev sahibi bir sıra ölkələri tənqid edərkən, ABŞ-ın müttəfiqlərini də hədəf seçib. Bayden Yaponiya və Hindistanın mühacirlərə qarşı “ksenofobiya” siyasətinin onların iqtisadiyyatlarının durğunlaşmasına səbəb olduğunu iddia edib.
Vaşinqtonda çıxış edən Ağ Ev sahibi iqtisadiyyatları miqrant siyasəti ilə bu şəkildə əlaqələndirib: “İqtisadiyyatımızın böyüməsinin səbəblərindən biri sizin və başqalarının sayəsindədir. Niyə? Çünki biz immiqrantları salamlayırıq. Niyə Çin iqtisadi cəhətdən belə pis durğunluq içindədir, Yaponiya niyə problem yaşayır, Rusiya və Hindistan niyə problem yaşayır? Çünki onlar ksenofobikdirlər. Onlar immiqrantları istəmirlər. Bizi güclü edən immiqrantlardır”.
Baydenin bu çıxışı ABŞ-nı xarici və təhlükəsizlik siaysətinə zidd kimi qiymətləndirilib. Çünki, Bayden bugünlərdə Vaşinqtonda Yaponiyanın baş naziri Fumiyo Kişida ilə hərbi əlaqələrin inkişafını, Rusiya və Çinə qarşı birgə mübarizə mövzularını müzakirə etmişdi. Bu görüş hər iki tərəfdə müsbət qiymətləndirilmişdi. Ancaq Baydenin qəfil Yaponiyanın ünvanına aşağılayıcı fikirlər söyləməsi Tokioda narahatlıq doğurub. Eyni sözləri Hindistana da aid etmək olar.
Hindistanın xarici işlər naziri Subrahmanyam Jaishankar Baydenə cavab olaraq, “ilk növbədə deməliyəm ki, Hindistan iqtisadiyyatı zəifləmir, daha da güclənir və bunu beynəlxalq təşkilatlar da qeyd edir” cümləsini işlədib. Hindli diplomat ölkəsinin açıq cəmiyyət olduğunu vurğulayıb. Subrahmanyam Jaishankar “Economic Times” qəzetinin təşkil etdiyi dəyirmi masada deyib ki, Baydenin Hindistanın ünvanına dediklərini qətiyyətlə rədd edirlər. Hindistanın xarici işlər naziri ABŞ-ın özündə dözümsüzlüyün var olduğunu bildirib və misal kimi ABŞ universitetlərində anti-İsrail etirazların polis gücünə yatırıldığını vurğulayıb.
Ağ Ev sahibinin ölkəsinə zərər vurduğu çıxışdan Rusiya istifadə etməyə çalışacaq. Kreml deyəcək ki, Vaşqinton heş müttəfiqlərinə sadiq deyil. Bunu Baydenin müşavirləri də anlayırlar. Bu səbəbdən Ağ Evin mətbuat katibi Karin Jan-Pyer patronun sözlərini düzəltməyə çalışıb. O deyib ki, ABŞ prezidenti Hindistan və Yaponiyada yaşayan xalqlarla diplomatik münasibətləri gücləndirməyə davam edəcəyini və bunun son üç ildəki hərəkətlərində aydın özünü göstərdiyini bildirib. “Bizim Hindistanla Yaponiya ilə güclü əlaqələrimiz var” deyən mətbuat katibi prezident Cozef Baydenin son üç ildə Tokio və Dehli ilə əlaqələrə xüsusi əhəmiyyətin verdiyini bir daha təkrarlayıb. Bayden Amerikanı immiqrantlar ölkəsi adlandırıb. Ancaq o prezident seçkisində Donald Trampa məğlub olsa Amerika qapılarını immqrantlara bağlayacaq.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
TEREF

Kendimi bildim bileli, özellikle sağcı, dinci ve kendini bilmezlerin her fırsatta solculara ve Alevilere yakıştırdığı bir sıfattır bu ''Allahsız'' kelimesi. Yakıştırırlar yakıştırmasına ama, son zamanlarda yaşanan olaylardan sonra bu kelimenin solculara değil, gerçek anlamını bilmeyip, solculara yakıştıranlara daha çok yakıştığından adım gibi eminim artık..
.
Önce Allahsızlığın gerçek anlamı ne demektir onu görelim;
Allahsızlık; Dini siyasete alet etmektir. Devletin bütün dini organlarını bir partinin seçim organı haline getirmektir.
Allahsızlık; Alevileri Fatiha bilmemekle suçlamaktır.
Allahsızlık; Kendini Allah sanıp insanların inancından dolayı yargılamaktır.
Allahsızlık; Oruç tutmayana, namaz kılmayana saldırmaktır.
Allahsızlık; İnsani ve ahlaki tüm değerleri hiçe sayanı alkışlayıp, seccadeye basanı yuhlamaktır.
Allahsızlık; hiçbir kutsiyeti olmayan seccadeyi kutsamaktır.
Allahsızlık; Dinde zorlama yoktur deyip, AİHM Kararına rağmen okullarda zorunlu din dersi koydurmaktır.
Allahsızlık; Maraş'tır, Çorum'dur, Sivas'tır/Madımak'tır.
Allahsızlık; Madımak'ın faillerini savunmaktır. Aklamaktır. Dosyalarını rafa kaldırmaktır.
Allahsızlık; Allah'ın verdiği canı alanları korumak, delilleri saklamaktır.
Allahsızlık; Bağımsız yargıya müdahale etmek, hukukun işlemesine engel olmak, kendini kanunların üstünde görmektir.
Allahsızlık; TC'yi ve andımızı kaldırmaktır.
Allahsızlık; Akp mitinglerinde güvenliği sağlayabilmişken, 29 Ekim kutlamalarını güvenlik bahanesiyle iptal ettirmektir.
Allahsızlık; Kılıçdaroğlu'na saldıran inek hırszını serbest bırakıp ona kahraman muamelesi yapmaktır.
Allahsızlık; Adalet yürüyüşüne katılanların yoluna tezek döktürmektir.
Allahsızlık; Bir yandan şehitliği kutsayıp yüceltirken, diğer yandan çocuğunu askere göndermemektir.
Allahsızlık; Demokrasiyi kullanarak Cumhuriyet'i, laikliği yıkmaya çalışmaktır.
Allahsızlık; Kadın erkek eşitliğini fıtrata ters görmektir.
Allahsızlık; Kadını birey sayıp seçme seçilme hakkı verene düşmanlık yapmaktır.
Allahszılık; Binlerce yıl öncesinin ilkelliklerini bugünkü modern çağa dayatmaktır.
Allahsızlık; Yılbaşını başka dinin kutlaması diye kınamak, kurban kesmenin, oruç tutmanın başka dinden geldiğini bilmemektir.
Allahsızlık; Haramdır, elde Kur'an, dilde yalandır.
Allahsızlık; Benzini 5 liraya alıp halkına 20 küsur liraya satmaktır.
Allahsızlık; Yıllar yılı emekliyi asgari ücretliyi süründürüp seçim yaklaşınca maaşlarına zam yapmaktır.
Allahsızlık; Devletin İNSAN için olduğunu anlamayıp, devletin gücünü kullanarak, demokratik haklarını arayan İNSAN'lara şiddet kullanmak İNSAN HAKLARINI çiğnemektir.
Allahsızlık; Eşyayı İNSANIN canından daha değerli görmektir.
Allahsızlık; Dokunulmazlıktır, dokunulmazlığı kaldıracağım deyip kaldırmamaktır.
Allahsızlık; Çifte standarttır, vatandaşlarını ''Bize oy veren-
vermeyen''diye ayırmak, oy vereni kayırmaktır.
Allahsızlık; Liyakati mülakata indirgemektir.
Allahsızlık; İftiradır, suçsuza suç uydurmaktır.
Allahsızlık; Medyayı satın almak, muhalif yazarları işinden kovdurmaktır.
Allahsızlık; Arsızlıktır, hırsızlıktır, devleti soymaktır. ihaleye fesattır, fırsatçılıktır.
Allahsızlık; Milyonların vicdanına sığmayan milyonlarca kul hakkını ayakkabı kutusuna sığdırmaktır.
Allahsızlık; Hırsızlık zanlılarını yakalayanları görevden almaktır.
Allahsızlık; Kapitalizmdir, sömürüdür, emek hırsızlığıdır.
Allahsızlık; Amerika'dır, tüm dünyaya silah satmaktır.
Allahsızlık; Amerika'ya üs açmak, Amerika'yla müttefik olmaktır.
Allahsızlık; Emperyalizmle imam nikahı kıymak, 12 yıl boyunca
Fetöcü kumalarla aynı kucakta oturup paşalara kumpas kurmak, canı yanınca emperyalizmi sapık, Fetöcü kumaları fahişe, kendini ise bakire göstermeye çalışmaktır.
Allahsızlık; Fetö'yü bahanesiyle olağanüstü hal ilan edip solcu öğretmenleri, solcu memurları hiçbir mahkeme kararı olmadan işinden atmaktır.
Allahsızlık; Açılım sürecinde Pkk'ya göz yummaktır. Oy için Apo'nun ayağına gitmek, Osman Öcalan'ı devletin televizyonunda konuşturmaktır.
Allahsızlık ; Fetö'nün siyasi ayağını görmeyip, Kaftancıoğlu'nun 7 yıl önceki tvitlerini görmektir.
Allahsızlık; İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'na suç uydurup CB adaylığını engellemektir.
Allahsızlık; Görünüşte ''Allahlı'', gerçekte ''Allahsız'' olmaktır.
Allahsızlık; Pusmaktır, Allahsızlığa susmaktır.
Allahsızlık; Dünyadaki bütün savaşların, katliamların, Allahsızlıkların temelinde ırkçılık, dincilik, yayılmacılık, başkasının toprağında gözü olmak gibi özellikleri içinde barındıran sağcı ideolojilerin olduğunu anlamayıp, solcuları Allahsızlıkla suçlamaktır.
Allahsızlık; Uğur Mumcu'yu, Bahriye Üçok'u düşüncelerinden dolayı katletmektir.
Allahsızlık; Tarihi bilerek tahrif etmektir.
Allahsızlık; Şu anda bulunduğu mevkide kimin sayesinde bulunduğunu unutup BÜYÜK ATATÜRK'e lanet okumaktır..
Allahsızlık; Bunca Allahsızlığın, bunca insafsızlığın, bunca haksızlğın, bunca hukuksuzluğun, bunca yağmanın, bunca talanın, bunca manzarasızlığın kıyısından geçip ''Allahsızı'' görmemektir.
İki gözünüz, iki kulağınız ve akli dengeniz yerindeyse ve siz hala anlamadıysanız Allahsızlığın ne demek olduğunu; siz de de bir ''Allahsızlık'' var demektir.
Siz namaz kılmayın, oruç falan tutmayın, zekat mekat da vermeyin.Günahlarınızı affettirmek için binlerce dolar verip Hacca gidin...
Beyninizde baş edemediğiniz şeytanı Mina'da taşlayın...Aman taşları iyi seçin ki boşa gitmesin onca dolar verdiğiniz taşlar.
Merih Tan
TEREF

Vladislav İnozemtsev: “Hadisələrin belə dönüşü yeni ikiqütblü dünyanın yaranmasına işarə ola bilər”

Dünyada ötən həftənin diqqətçəkən hadisələrindən biri ABŞ dövlət katibi Antoni Blinkenin Çinə səfəri olub. Çin lideri Si Cinpin və çinli həmkarı ilə danışıqlar zamanı Blinken dəfələrlə Pekinin Rusiya-Ukrayna müharibəsinə cəlb olunduğunu vurğulayıb.

Birləşmiş Ştatlar Çini təkcə Rusiyadan artan həcmdə enerji almaqda və yarımkeçiricilər, mühüm sənaye avadanlıqları tədarük etməkdə deyil, həm də raket və dron texnologiyalarını ötürməkdə, Rusiya qoşunlarını Ukrayna ərazisinin peyk görüntüləri ilə təmin etməkdə ittiham edir.

Rusiyalı iqtisadi analitik Vladislav İnozemtsev analitik məqaləsində qeyd edib ki, Blinkenin səfəri ümumilikdə uğursuz olub. Onun fikrincə, Amerika emissarına bildirilib ki, ABŞ özü Kiyevə silah və sursat göndərdiyi halda, Çinin Rusiyaya qarşı Qərb sanksiyalarına qoşulmamaq və Moskvaya milyardlarla dollar dəyərində ikili təyinatlı məhsullar satmaq hüququ var: “Tərəflər amerikalıların xeyli sayda Çin bankı və şirkətinə qarşı “ikinci dərəcəli” sanksiyalar tətbiq etmək vədlərini eşitdikdən sonra ayrılıblar”.

“Vaşinqtonun təhdidləri nəticə verəcəkmi? Onların formal təsir göstərməsi mümkündür. Son aylarda Rusiya biznesmenləri Çin banklarının sanksiyaya məruz qalmış yerli maliyyə qurumları ilə işini praktiki olaraq dayandırdığından və Çindən “həssas” məhsulların tədarükü yavaşlamağa başladığından şikayətlənirlər. Martda Rusiya-Çin ticarət dövriyyəsi 2 faiz azalıb, 2023-cü ildə isə 26,3 faiz artıb. Ancaq Çinin Amerika məhdudiyyətlərindən qorxacağına və Rusiya ilə əməkdaşlığı dayandıracağına inanmaq mənim üçün çətindir. Ən əlverişli müttəfiq olmasa da, Pekinin başqa bir vassalı yoxdur və yaxın gələcəkdə görünməyəcək. Bu gün hər iki revizionist güc bir-birinin mövqelərini gücləndirir və aralarında daim anlaşılmazlıqlar alovlansa da, əlavə sanksiyalar onları uzaqlaşdırmaqdan daha çox yaxınlaşdıracaq”, - deyə analitik hesab edir.

İnozemtsevin sözlərinə görə, Çin “The Economist” jurnalı vasitəsilə Rusiyaya Ukraynadakı mövqeyinin o qədər də güclü olmadığına dair siqnallar göndərsə belə, hələlik Kremli birbaşa və açıq şəkildə “batdırmaq” fikrində deyil: “Çin indi bir vaxtlar Rusiya Prezidenti Dmitri Medvedevin “Rusiyanı sülhə məcbur etmək” sözlərini ifadə etmək iqtidarında olan yeganə qüvvə kimi görünür. Bu, Pekin üçün son dərəcə faydalı olardı, çünki müasir Çinin beynəlxalq diplomatiya sahəsində öyünməyə demək olar ki, heç nəyi yoxdur. Səudiyyə Ərəbistanı ilə İran arasında münasibətlərin formal şəkildə bərpası üçün platforma təmin etmələri istisna olmaqla - orada əsas işi Qətər və İraq görüb. Amma görünür, Vanq Yinin planı Kremli belə heyrətləndirmədi və bir ildən artıqdır ki, bu layihəni təbliğ edən çinli nümayəndələr bir çox ölkəni boşa çıxarmış paytaxtları gəziblər”.

“Çini Kremlə qarşı mövqeyini dəyişməyə nə vadar edə bilər” sualına gəlincə, İnozemtsev düşünür ki, motiv sanksiyalar deyil, daha çox Qərblə əməkdaşlığın bərpası perspektivinin yaranması vadar edə bilər: “1970-ci illərin əvvəllərində ABŞ və Çin arasında münasibətlərin bərpası o zaman Den Syaopinin düzgün seçim etməsinə kömək etdi və Çin islahatlarının Qərb tərəfindən daha da dəstəklənməsi, 1970-ci illərin əvvəllərində ABŞ-la “tandem”in formalaşmasına səbəb oldu. Çinin ən aktiv iqtisadi rifahı baş verdi. Bu gün də Pekinin açıq-aşkar “anti-Qərb” mövqeyinə baxmayaraq, Çinin Aİ və ABŞ ilə ticarət dövriyyəsi Rusiya ilə ticarət dövriyyəsini təxminən 6 dəfə üstələyir. Müharibədən əvvəlki illərdə avropalı və amerikalı politoloqlar təkid edirdilər ki, Çin və Rusiya arasında ittifaqın qarşısını almaq lazımdır, çünki bu, Pekini gücləndirəcək və biz Kremllə "işləməyə" davam etməli olacağıq. İndi dəorada-burda Rusiyanı necə “geri qaytarmaq” barədə mübahisələr eşidəcəyik. Bununla belə, mən sualı başqa cür qoyardım və Qərbə Rusiyaya deyil, Çinə “doğru yola qayıtmağa” cəhd etməyi tövsiyə edərdim. Aİ və ABŞ-ın ona təsir alətləri var - iqtisadi və ticarət siyasəti”.

“Çin artıq iqtisadi əlaqələrin kəsilməsindən çox şey itirib. Pekin başa düşür ki, Rusiyadan fərqli olaraq, onun 3,2 trilyon dollarlıq valyuta ehtiyatlarını diversifikasiya etmək üçün heç bir yeri yoxdur. Çin hazırda böyük bir kredit köpüyü olan iqtisadiyyatının vəziyyəti haqqında realistdir. Qərblə münasibətləri bərpa etmək, qaçaq investisiyaları geri qaytarmaq, proteksionist tarifləri azaltmaq, ticarət əməliyyatlarını genişləndirmək və Sakit okean regionunda gərginliyi azaltmaq Aİ və ABŞ-ın Çinə təklif edə biləcəyiklərindən yalnız bəziləridir. Təbii ki, Kremlin zorakı dəlisini birgə sakitləşdirmək müqabilində. Qeyd edirəm ki, Rusiya neft ixracının yarısını və texnoloji idxalın demək olar ki, dörddə üçünü indi Çindən və ya Çin vasitəsilə itirərsə, onun çox az variantı qalacaq. Hadisələrin belə bir dönüşü yeni ikiqütblü dünyanın yaranmasına işarə ola bilər: iki güc mərkəzi, mükəmməlliyə çatdırılan iki “regional qloballaşma” modeli”, - deyə analitik fikrini yekunlaşdırıb.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az

Azərbaycanda müstəqillikdən üzü bəri həmişə siyasi motivli həbslər olub – bu həbslərin öz “məntiqi” də olub, iqtidar bu yolla özünə olan müəyyən təhdidləri neytrallaşdırıb, iqtidarı qorumaq üçün məmləkətdə həbslər dalğası yaşanıb. Amma indiki siyasi motivli həbslərin nə məntiqi var axı?! İqtidara təhlükə sıfır, reytinq yüksək, böyük və möhtəşəm hərbi qələbə, pararlel olaraq ciddi diplomatik uğurlar – yaxşı, bunların fonunda son sərtləşmənin, mənasız həbslərin anlamı nədir axı?! Vallah-billah ha düşünürəm, məntiq tapa bilmirəm...
Məmləkət siyasi məhbus ayıbından qurtulmalıdır, iqtidarın bu addımlara ehtiyacı yoxdur, əlavə problemlər yaranır, Dövlət olaraq haqlı olduğumuz məsələlərdə belə hamıya üzərimizə gəlməyə bəhanələr verirlər...
Natig Cəfərli
TEREF

Qazaxın 4 kəndinin qaytarılmasından sonra (Bağanis Ayrım, Qızıl Hacılı, Aşağı Əskipara və Xeyrimli) “anklavlar məsələsi necə həll ediləcək” sualı aktuallaşıb, xüsusilə bizim üçün “Başkəndin taleyi necə olacaq” məsələsi vacibdir.
Anklavların qaytarılmasında iki problemli məqam var.
Birincisi, Qazaxın anklav olan üç kəndinin (Yuxarı Əskipara, Bərxudarlı və Sofulu) və Sədərəyin Kərki kəndinin qaytarılması üçün dəhlizlərə ehtiyac var: Azərbaycan və Ermənistan cəmiyyəti arasında etimad mühitinin olmadığını nəzərə alsaq, cari dövrdə belə dəhlizlərin açılması təhlükəsizliyin üçüncü qüvvə tərəfindən təmin edilməsi zərurətini yaradır. Ki, nə Bakı, nə də İrəvan bunda maraqlı deyil;
İkincisi, Ermənistanın Başkəndi “öz anklavı” hesab etməsi və 4 anklava qarşı bu ərazini istəməsidir. Halbuki, Başkənd Azərbaycan torpağıdır və SSRİ dövründə digər ərazilərimiz kimi “otlaq və əkin sahəsi” adı altında ermənilərə bağışlanıb. Digər tərəfdən, bu kəndin strateji əhəmiyyəti onun qaytarılmasının Azərbaycana təkcə coğrafi yox, hərbi baxımdan da itkilər vəd edir.
Bu vəziyyət “anklavlar məsələsi necə həll edilməlidir” sualını ön plana çıxarır.
Həll yollarından biri “barterin” edilməsidir (Başkənd bizdə qalır, Qazaxın üç kəndi və Kərki ermənilərdə): Ermənistan bunda maraqlıdır, Paşinyan “dəhlizlər” məsələsinin çətinliyini əsas gətirərək bu təkliflə çıxış etmişdi. Lakin məsələ təkcə “dəhliz çətinliyi” ilə məhdudlaşmır.
- İrəvan anlayır ki, Başkəndi alsalar da erməni əhalisinin burada yaşaması qeyri-mümkün olacaq: SSRİ dövründə kənddə yaşamış ermənilər geri qayıtmaq istəmədiklərini bildiriblər;
- Kərki kəndi Azərbaycana Ermənistanın Şimal-Cənub magistral yoluna, Qazaxın üç kəndi isə Ermənistan-Gürcüstan magistral yoluna nəzarət etmək imkanı verir;
Ermənistan həm də buna görə “barter”in tərəfdarıdır. Lakin Azərbaycan üçün bu o qədər də məqbul deyil.
a) Qalib tərəf olan Azərbaycan öz tarixi torpağı olan Başkəndi verməməklə yanaşı, 4 anklav kəndin azad edilməsi strategiyasından da imtina etməməlidir;
b) Kərki və Qazaxın üç kəndinin azad edilməsi bizə həm də strateji üstülük qazandıra bilər;
Bu baxımdan, anklavlar məsələsinin sonrakı dövrə saxlanılması daha məqbul variantlardan biri kimi görünür. Bunun üçün Qazaxın anklav olmayan 4 kəndinin qaytarılmasında qəbul edilən Alma-Ata bəyannaməsi – İrəvanın istədiyi “Sərhəd SSRİ dağılanda mövcud xətlər üzrə çəkilsin” prinsipi sərhədin digər hissələrinin delimitasiyasında əsas götürülməməlidir. 19 aprel razılaşması Azərbaycana bu imkanı verir. Başkəndi vermədən, Kərki və Qazaxın üç kəndinin azad edilməsinin yollarından biri Azərbaycanın Ermənistan üzərindəki üstünlüyündən istifadə etməsidir: sülh sazişi bağlana, sərhədin müəyyənləşməsi hissə-hissə aparıla və bu müddətdə rəsmi İrəvanın marağında olacaq təkliflər irəli sürülə bilər, misal üçün, bu kəndlərə iqtisadi yatırımların edilməsi, yaxud Ermənistanın regional layihələrə qoşulması və s. Mövcud vəziyyətdə Başkəndin gündəmə gətirilməsinə lüzum yoxdur.
Asif Nerimanli
TEREF

Avropada növbəti casus qalmaqalı yaşanr. Avropa ölkələrində həm Rusiya, həm də Çin casusları yaxalanır. Moskva ilə yanaşı Pekinin də Avropa ölkələrində casus fəaliyyətini genişləndirməsi Brüsselin ciddi narahatlığına səbəb olub. Son aylarda, həm Böyük Britaniyada, həm də Almaniyada Çinə casusluq edən şəxslər həbs olunublar.

Çinə bağlı casuslar Böyük Britaniyada sənaye müəssisələrinə və kadameik mühitə müdaxilə edərək sirləri öyrənməyə çalışıblar. Casuslardan biri Böyük Britaniya parlamentinin xarici əlaqələr komitəsinin rəhbəri Alicia Kirnsin köməkçisi olub və əvvəllər hazırda təhlükəsizlik naziri olan Tom Tugendhat tərəfindən yaradılan nüfuzlu beyin mərkəzi olan Çin Araşdırma Qrupunda işləyib. Pekin Londonun iddialarını qəbul etməyib. Buna baxmayaraq, Böyük Britaniya hökuməti son üç ildə ilk dəfə olaraq Çin dövlətinə bağlı qurumlara qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə qərar verib.

Bu arada, Almaniyanın daxili işlər naziri Nensi Faeser açıqlama verərək, “biz Çinin biznes, sənaye və elm sahələrində casusluğunun yaratdığı əhəmiyyətli təhlükənin fərqindəyik” cümləsini işlədib. Almaniyada həbs edilən casuslar hərbi məqsədlər üçün sənaye məlumatlarını toplamaqda ittiham olunurlar. Həbs orderində bildirilib ki, həbs edilən şəxslərdən biri Çinin Təhlükəsizlik Nazirliyinin – onun gizli polis xidmətinin agenti kimi fəaliyyət göstərirdi. Həmin şəxs Almaniyada hərbi məqsədlər üçün istifadə oluna biləcək innovativ texnologiyalar haqqında məlumat əldə etməkdə ittiham olunur.

Bu xəbər Almaniya kansleri Olaf Şolzun Çinə başa çatan səfərindən sonra yayıldı. Halbuki, Olaf Şolts Çin lideri Si Tsinpinlə iqtisadi əlaqələrin inkişafı mövzularında müzakirə aparmışdı. Ancaq Almaniyada casus qalmaqalı bu səfərin nəticələrinə mənfi təsir edib.

Casuslar Almaniyanın Düsseldorf şəhərində həbs olunublar. Onlar bu şəhərdə fəaliyyət göstərən elm və tədqiqat sektorları ilə əməkdaşlıq edirdilər. Digət tərəfdən həmin casuslar strateji sirlərin Çinə ötürülməsində Almaniya universitetlərinin imkanlarından da istifadə ediblər. Həmin universitetlərin Çin universitetləri ilə əməkdaşlıq müqavilələri mövcuddur.

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi

Vaşinqton Pekinlə dialoqu genişləndirib. Dövlət katibi Entoni Blinkenin Çinə bir neçə gün əvvəl səfəri bu dialoqun tərkib hissəsi sayıla bilər. Blinkenin 3 günlük səfəri Çinin Şanxay şəhərindən başlamı paytaxt Pekində davam etmişdi.
Blinkenin Pekindəki görüşdə səsləndirdiyi tələblər iki ölkə arasındakı münasibətlərin bugünkü gərgin xarakterini tərənnüm etdirib. Birincisi, Vaşinqton Pekindən Rusiyanın hərbi-sənaye kompleksinin fəaliyyəti üçün avadanlıq göndərməyi dayandırmağı tələb edib. İkincisi, Pekinin uyğurlara qarşı siyasəti Vaşinqtonu əvvəlkitək narahat edir. Üçüncüsü, Pekin Çin sahillərinə yaxın ticarət gəmilərinə maneələr yaratmamalıdır. Blinken Pekində Çinin də tələbini eşidib: “ABŞ Çinə aid olan Tayvan adasında hərbi dəstəkdən imtina etməlidir”.
Pekin Vaşinqtonun tələblərini yerinə yetirmədiyi kimi, Vaşinqton da Pekinin tələbini yerinə yetirməyəcək. Misal üçün ABŞ Konqresi Ukrayna və İsraillə yanaşı Tayvana da maliyyə yardımı ayırıb. Pekin Konqresin qərarını tənqid edib. Pekini ABŞ-ın Çin sahillərinə yaxın ərazidə keçirdiyi hərbi təlimlər də narahat edir. ABŞ Sakit və Hind okeanında bu təlimlər tərəfdaşları ilə birgə həyata keçirir. Bu təlimlərdə ABŞ-la yanaşı Filippin, Avstraliya, Yeni Zellandiya, Cənubi Koreya və Yaponiya da iştirak edirlər. Misal üçün ABŞ-ın Filippinlə aprel ayının son günlərində birgə başladığı hərbi təlimlər mayın 10-a qədər davam edəcək. “Balikatan” adlanan təlimlərdə 11 amerikalı, 5 min filippinli hərbçi iştirak edir. 14 ölkənin təmsilçisi hərbi təlimləri müşahidə edir.
Buna baxmayaraq, Pekin və Vaşinqton dialoqdan imtina etməməyə qərar veriblər. Ancaq bu dialoq iki ölkə arasındakı münasibətlərdə və bölgədəki gərginliyi azaltmır. Pentaqonun yayımladığı son hesabatda Çinin sualtı gəmilərinin Amerika sahillərinə yaxın üzdükləri bildirilib. Həmin gəmilər ABŞ-a məxsus Alyaska və Havay adalarına zərbə endirmək imkanına malikdirlər. Çinin sualtı gəmilərinin sayı yalnız Rusiya və ABŞ-dan geri qalır.
ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp Çinlə ticarətin məhdudlaşdırılması üçün sərt addımlar atmışdı. ABŞ-ın hazırki prezidenti Cozef Bayden bu siyasəti davam etdirir. Bayden aprel ayındakı qərarıyla Çindən polad və alüminium idxalına tarifləri 7.5 faizdən 22.5 faizə qədər artırıb. Bundan başqa Ağ Ev sahibi Pekinin gəmiqayırma, gəmiçilik və logistika sahəsindəki fəaliyyətini araşdırmağı tələb edib. ABŞ Konqresi isə Rusiya hərbi müəssisələri ilə əməkdaşlıq edən Çin şirkətlərini hədəf seçib. Rusiyaya köçürmələr həyata keçirən Çin bankları da nəzarət altındadırlar. Amerikada hesab edirlər ki, Çin Rusiyanın hərbi-sənaye kompleksini ayaqda tutmaq üçün dəstəyini əsirgəmir. Çin Rusiyaya dəzgahlar, yarımkeçiricilər və Moskvanın istədiyi digər ləvazimatları göndərir. “The Financial Times” nəşrində yayımlanan məqalədə, Entoni Blinkenin Vaşinqtonun xəbərdarlığını bir daha Pekinin diqqətinə çatdırıb.
Blinkenin Çinə səfərinin başqa bir önəmli səbəbi var idi. CNN televiziya kanalının yaydığı məlumata görə, ABŞ dövlət katibi Çinə üç günlük səfərini başa vurarkən deyib ki, Çin prezidenti Si Cinpinin əvvəllər bunu etməyəcəyinə dair öhdəliyinə baxmayaraq, ABŞ Çinin qarşıdan gələn ABŞ seçkilərinə “təsir etmək və mübahisəli şəkildə müdaxilə etmək” cəhdlərinə dair sübutlar görüb. Blinkenin sözlərindən çıxan nəticə budur ki, Çin lideri Si Tsinpin seçkilərə qarışmayacağı barədə ABŞ prezidenti Cozef Baydenə şəxsən vəd verib. Blinken CNN kanalına müsahibəsində deyib ki, Çin rəsmilərinin verdikləri vədə Pekində əmin olmaq istəyirdi. Ancaq verilən vədlər Vaşinqtonun narahatlığını azaltmayıb. Çünki Kanada da Pekini seçkilərə müdaxilədə ittiham etmişdi.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
TEREF