 |
|
|
TEREF yazır ki, bu gün Bakı restoranlarından şikayətlərin ardı arası kəsilmir. Daha bir şikayət Mamajan Bakü restoranındandır. Sosial şəbəkə istifadəçisi Amil Hacıyev öz səhifəsində yazır:
"Amil Hacıyev
2 ч. ·
2 gün əvvəl Mamajan Bakü Nərimanovda saat 10:00 üçün səhər yeməyi sifariş etdik. 10:15-də yaxınlaşdıq məkana. Sən demə restoran bizim üçün sürpriz hazırlayıb. Məkanın önündə bir xanım ofisiant dibçəklərin dibini eşib açar axtarırdı. Sən demə nə aşbaz nə adminstrator təşrif buyurmayıb. Ofisiant da bizim kimi ağzını açıb baxırdı. Restoranın adminstratoru isə birinci zəngdən sonra telefonu bağlamaqla problemi özü üçün həll eləmiş oldu. Nə gözəl həll imiş))"
Amil Hacıyevin dediklərini təsdiqləyən daha bir sosial şəbəkə istifadəçisi Günel Şahmalıqızı yazır:
"Günel Şahmalıqızı
Amil əksər restoranlar o vəziyyətədir. Vaxt itkisidir. Gözləyirsən xidmət yoxdur. Biz də yeni ildə Torqovıya səhər yeməyinə getmişdik. 3-4 restoran dəyişdik.Nəhayət 12:00 da Tavada restoranında səhər yeməyinə əyləşdik. 12:30 da yemək gəldi süfrəyə.Yəni nahar saatında səhər yeməyinə oturduq"
Adları çəkilən restoranlarında mövqeyini dərc etməyə hazırıq!
TEREF
Hacıqabul rayonunun Meyniman kənd sakini Orxan Vəliyev kəndin bələdiyyə sədri Sahil Ağayevdən şikayətçifir. "DİA-AZ" xəbər verir ki, onun iddiasına görə, bələdiyyə sədri kənd yaxınlığında örüş üçün ayrılmış 85 sot torpaq sahəsini qanunsuz olaraq ələ keçirib.
Şikayətçinin sözlərinə görə, Sahil Ağayev Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin Şirvan ərazi idarəsinin bəzi əməkdaşları ilə birgə əlbir olaraq həyata keçirib və torpaq sahəsinin baza məlumatlarını saxtalaşdırıb.
Həmçinin Vəliyevin iddiasına görə bələdiyyə sədrinin həmin ərazidə ekologiyaya ciddi ziyan vurub. O bildirir ki, ərazidəki ağaclar həmin şəxslər tərəfindən qəsdən yandırılaraq yaşıllıqlar məhv edilir. Vətəndaş məsələ ilə bağlı aidiyyəti qurumlara dəfələrlə müraciət etdiyini, lakin indiyə qədər heç bir tədbir görülmədiyini deyir. O, adiyyatı qurumlara müraciət edərək bu məsələni araşdırılıb, həmin şəxslərin qanunsuz əməlləri barədə tədbir görmələrini xahiş edir.
Azərbaycan Tibb Universitetinin (ATU) Tədris-Cərrahiyyə Klinikasının həkimləri bir neçə aydır əməkhaqlarını ala bilmirlər. Bununla bağlı xəstəxana kollektivi arasında narahatlıq yaranıb.
TEREF Bizim.Media-ya istinadən xəbər verir ki, İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi ödənişləri vaxtlı-vaxtında həyata keçirir, lakin Tədris-Cərrahiyyə Klinikası tərəfindən müvafiq ödənişlər vaxtında verilmir.
Mənbə bildirir ki, Tədris-Cərrahiyyə Klinikasında texniki təminatla bağlı da problemlər var. Belə ki, sözügedən xəstəxanada MRT və anjio aparatları işləmir.
Məsələ ilə bağlı Bizim.Media Tədris-Cərrahiyyə Klinikasına sorğu ünvanlayıb. Xəstəxanadan sorğumuza cavab olaraq bildirilib ki, klinikada bütün tibbi heyətin, o cümlədən həkimlərin əməkhaqları vaxtında ödənilir:
“Müraciətdə qeyd olunan məsələyə gəldikdə isə, bəzən həkimlərə verilən bonusların gecikməsi halları yaşana bilir. Bunun səbəbi ay ərzində bonusların hesablanması məqsədilə reyestrlərin yoxlanılması prosesinin müəyyən vaxt tələb etməsi ilə əlaqədardır”.
Mövzunu diqqətdə saxlayacağıq.
Baş prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi Respublika Endokrinoloji Mərkəzdə yoxlamalara başlayıb.
TEREF“Trend”ə istinadən xəbər verir ki, artıq Mərkəzin rəhbərliyi və bir neçə həkim endokrinoloq barəsində cinayət işi başlanıb.
İstintaqa cəlb olunanlar arasında Mərkəzin direktoru Nərmin İsmayılova, inzibati işlər üzrə direktor müavini Vəfa Kərimova, baş həkim Ülviyyə Əhmədova və digər şəxslər var.
Məlumata görə, istintaqa cəlb edilən rəhbər vəzifəli şəxslər Mərkəzdə ciddi qanun pozuntularına yol veriblər. Belə ki, xəstələrdən kütləvi şəkildə rüşvət tələb etmə, xəstə qəbulu prosesində nöqsanlar, qanunsuz reseptlərin yazılması, insulin və digər diabetik dərman preparatlarının pul müqabilində satılması kimi neqativ hallar müəyyən edilib.
Hətta Mərkəzin həkimləri sağlam şəxslərə ağır diabet diaqnozu qoyaraq onlara arayışları yüksək məbləğ müqabilində satıblar. Hazırda həbs edilənlər olmasa da, bir neçə həkimin ev dustaqlığına alınması haqda qərar verilib.
Agentlik tərəfindən sözügedən məsələ ilə bağlı müvafiq qurumlara sorğu göndərilib, lakin hələ cavab alınmayıb.
Fotoda Nərmin İsmayılova
Fotoda Vəfa Kərimova
Fotoda Ülviyyə Əhmədova
Hər dəfə yağış yağanda evlər və qəzalı vəziyyətdə olan binalar su içərisində qalır. Belələri təmsil etdiyim Xətai rayonunda çoxdur. Niyə bu tikinti şirkətlərinə verilmir ki, insanlar minimal standartlara cavab verən evlərdə insan kimi yaşasın, kanalizasiya xətləri çəkilsin, yollar abadlaşdırılsın.
Bu sözləri ƏHD Partiyasının sədri, Milli Məclisin Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin sədr müavini Qüdrət Həsənquliyev parlamentin bu gün keçirilən plenar iclasında Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2024-cü ildə fəaliyyəti haqqında hesabatının müzakirəsi zamanı deyib.
“Keçən il evlərini su basmış insanlar - onların arasında yaxından tanıdığım çoxlu insan var idi - evlərindən suyun yanğınsöndürən maşınlarla çəkilməsi üçün kömək istəyirdi. Biz onlara necə kömək edə bilərdik? Hər dəfə deyilir ki, bu proses yaxın vaxtlarda başlayacaq, amma illər keçir, heç nə başlamır. Bakı şəhərinin Baş Planı təsdiq olunub, niyə mənzil tikintisinə icazə səlahiyyətləri yerli hakimiyyət orqanlarına verilmir? Bir neçə il öncə pilot layihələr kimi İH başçılarına tikintiyə icazə səlahiyyətləri veriləndə Nəsimi, Nərimanov kimi rayonlarda evlərin 1 kvadratmetrinin qiyməti 1000 manat idi. İndi həmin ərazilərdə ən azı 2500-3000 manatdır. O zaman minlərlə ailə mənzil şəraitini yaxşılaşdırdı. Bu gün tikinti şirkətlərinə icazə verilsə, bu sahəyə əlavə olaraq milyardlarla dollar investisiya qoyuluşuna, onminlərlə insanı tikintidə və əlaqəli sahələrdə işlə təmin etməyə nail ola, büdcəyə yüzmilyonlarla əlavə vəsait cəlb edə bilərik. Əminəm ki, hökumət üzvləri də bunu bilir. İstərdim hökumət Milli Məclisə məlumat versin ki, mənzil tikinisi niyə azalıb və bu sahədə vəziyyəti dəyişmək üçün yaxın vaxtlarda hansı addımlar atmaq planlaşdırılır?” – millət vəkili qeyd edib. \\Axar.Az
Ağdaş rayonu, Ağzıbir kənd sakini Abdullayev Saday İsmayıl oğlu tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub. Şikayətçi bildirir ki, onu DOST Mərkəzindən qanunsuz olaraq işdən çıxarıblar:
“Mən, Abdullayev Saday İsmayıl oğlu, yazaraq Sizdən xahiş edirəm ki, problemimi işıqlandırasınız.
Bildirim ki, əvvəl “Pirazə Mexaniki Suvarma” idarəsində işləyirdim. İşlədiyim yerdən məni DOST Mərkəzinə yönləndirdilər. Onlar da qeyri-qanuni olaraq işimə son verdilər. Mənim yerimə isə öz yaxın adamlarını işə götürdülər. Bu, özbaşınalıq deyil də, nədir?
Qeyd edim ki, ailəm 5 nəfərdən ibarətdir. Məni ailəmin və uşaqlarımın yanında çarəsiz buraxıblar. Evə bir tikə çörək gətirə bilmirəm.
İşdən azad olmağıma səbəb Alxasov Valeh, Məmmədov Nofəldir. Onlar qohumdur. Çox imkanlı şəxslərdir, bahalı maşınlar sürürlər. Bunların hamısı rüşvətlə yığılmış var-dövlətdir.
Bu məlumatı yazmaqda məqsədim odur ki, varlılar kasıbları əzirlər, istəyirəm bunu hər kəs bilsin".
Jalə FAMİLQIZI
Redaksiyadan: Yazıda adları çəkilən qurumların və şəxslərin mövqeyini dərc etməyə hazırıq.
“2018-2024-cü illərdə Cənubi Qafqaz ölkələrində turizmdən gəlirlər fərqli olub. Ümumilikdə pandemiya hər 3 ölkənin turizm sektoruna mənfi təsir göstərsə də, Rusiya-Ukrayna müharibəsindən daha çox faydalanan Gürcüstan və Ermənistan olub”. Bu barədə iqtisadçı ekspert Samir Əliyev məlumat verib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan quru sərhədlərini bağlamaqla Rusiya və Ukraynadan gələn turist axınlarının qarşısını almağa üstünlük verdi: “Görünən odur ki, ən çox qazanc Gürcüstana məxsusdur və bu ölkədə turizmdən gəlirlər ilbəil artır. 2023-cü ildə turizmdən 4,1 milyard dollar qazanıb və 2024-cü ildə bu göstəricinin daha da çox olacağını ehtimal etmək olar. Ermənistanda isə əksinə, 2022-2023-cü illərdəki artımdan sonra 2024-cü ildə nisbətən azalmanın olmasını gözləmək olar”.
İqtisadçı deyib ki, turizmdən gələn gəlirlər üzrə hər iki ölkədən geri qalan Azərbaycanın son 5 ilin artım tempini saxlaya biləcəyini güman etmək olar. “Çünki 2023-cü ilin 9 ayında turizmdən gəlirlərin həcmi 1,1 milyard dollar olduğu halda 2024-cü ilin müvafiq dövründə bu göstərici 1,6 milyarda çatıb. Artımda ötən ilin sentyabr ayında Bakıda keçirilmiş COP29 tədbirinin xüsusi töhfəsini qeyd etmək olar. Azərbaycan 2024-cü ildə 2019-cu ilin göstəricisini (1,8 milyard) üstələsə də, 2018-ci il göstəricisinə (2,6 milyard) 2026-cı ildən tez çatması real görünmür”, - Samir Əliyev vurğulayıb.
2018-ci il aprelin 20-də Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin əsasında Mədəniyyət Nazirliyi və Dövlət Turizm Agentliyi yaradılıb.
Sözügedən dövlət qurumu əslində 2001-ci ildə yaranıb. Yeddi il əvvəl isə nazirliyin tabeliyindən çıxıb, müstəqil quruma çevrilib. Turizm siyasətini qurmaq üçün cəmi 2-3 il kifayətdir. Artıq 24 ildir dövlətin turizm sektorunu idarə edən, yönəldən, ona dövlətin qatqısını verən qurum var, amma bu sahədə heç bir irəliləyiş yoxdur. Əslində ölkədə daxili və xarici turizm potensialı kifayət qədər böyükdür. Sadəcə, bunu reallaşdırmaq lazımdır.
Yada salaq ki, martın 4-də Dövlət Turizm Agentliyinin sədri Fuad Nağıyevə “işində yol verdiyi nöqsanlara görə” şiddətli töhmət elan edilib. Dövlət Turizm Agentliyinin bir sıra vəzifəli şəxslərin istintaqa cəlb olunduğu bildirilir. Yerli saytların məlumatına görə, Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (DTX) martın 4-də DTA Aparatının əməkdaşı Nicat Hüseynovu şübhəli şəxs kimi saxlayıb. Onun barəsində Bakı şəhər Səbayel rayon Məhkəməsinin qərarı ilə həbs-qətimkan tədbirinin seçildiyi bildirilir. O, xidməti fəaliyyət zamanı vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmədə ittiham olunur. Elə agentliyin bir sıra vəzifəli şəxslərinin vəzifələrindən uzaqlaşdırıldığı deyilir.
Turizm üzrə ekspert Ceyhun Aşurov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a fikrini açıqlayıb: “Xüsusən Rusiya-Ukrayna müharibəsi dövründə quru sərhədlərin qapalı olması Gürcüstan və Ermənistanla müqayisədə Azərbaycana gələn turistlərin birbaşa hərəkətinə təsir edib. Hətta Türkiyəyə belə daha çox Rusiya və Ukrayna vətəndaşları, xüsusən də imkanı olan şəxslər üz tutmuşdular. Əlbəttə ki, bəzi ölkələr bunu fürsət kimi dəyərləndirdilər, çünki bu insanlar özləri ilə müəyyən kapital da gətirmiş olurlar. Azərbaycan isə keçən il hələ 2019-cu il səviyyəsində qonaq qəbul edə bilməyib. Gəlirlərə baxdıqda isə məhz Gürcüstanda qeyd olunan o gəlirlər keçən il, 4,4 milyard dollar olub. Azərbaycanda bu gəlirlər hələ ki azdır. Çünki 2019-cu ildə 2,6 milyard dollar gəlir qazanmışdı, halbuki ondan əvvəlki illərdə daha çox idi. Gəlirin dollar bazasında azalmasının səbəblərindən biri də 2015-2016-cı illərdə baş verən devalvasiyadan sonrakı manatın dollar ekvivalentində ucuzlaşması idi. Amma son dövrlərdə bir sıra ölkələr, xüsusən pandemiyadan sonrakı dövrdə çox liberal addımlar atdılar ki, maksimum şəkildə turist qəbul etsinlər, baxmayaraq ki, dünyada müəyyən məhdudiyyətlər var idi, COVİD-19 ilə bağlı ciddi məhdudiyyətlər var idi, amma bəzi ölkələr bu məhdudiyyətləri daha tez götürməyə, daha da asanlaşdırmağa tələsdilər və bunun sayəsində onlar daha çox turist qəbul etdilər və aydın məsələdir ki, bununla da gəlirlərini artırmağa müvəffəq oldular. Yəni Gürcüstan və Türkiyə bu nöqteyi-nəzərdən artıq pandemiyadan sonra turizm bazarını ən tez bərpa edən ölkələrdən biri olmuşdu. Eyni zamanda dünyada ötən ilin - 2024-cü ilin - göstəricilərinə görə demək olar ki, dünya üzrə turistlərin səyahət sayına görə turizm bazarı tam bərpa olundu, hətta gəlirlər bəzi ölkələrdə 2019-cu ilin gəlirlərini də üstələmişdi”.
Ekspert dedi ki, ümumiyyətlə, turizmlə bağlı müəyyən işlər görülür, sadəcə, hazırda Azərbaycan daha çox infrastrukturun qurulması işlərini həyata keçirir: “Ölkədə hotellərin sayını artırmalıyıq, sahibkarlar təşviq olunmalıdır ki, məsələn, qarşıdan gələn dövrdə turist axınına tam şəkildə hazır olsunlar. Mən inanıram ki, ölkəmiz kifayət qədər öz potensialını reallaşdıracaq. Qarşıdan gələn illərdə, onsuz da müxtəlif irimiqyaslı tədbirlərə ev sahibliyi edən Azərbaycan həm də turistlərin gəlməsi üçün daha çox səbəblər yaradacaq”.
İqtisadçı Xalid Kərimli də mövzu ilə bağlı fikrini bildirib: “Yaranan bu vəziyyət təkcə Turizm Agentliyinin və ya hansısa bir nazirliyin günahı deyil. Ölkəmiz turizm ölkəsi deyil. Ölkənin siyasətində "turist ölkəsi olmaq" məqsədi dayanmayıb. Bunu haradan görmək olar? Birincisi, ölkənin quru sərhədləri artıq dörd-beş ildir bağlıdır. İkincisi, ölkəyə giriş hava yolu ilədir. Hava girişində isə bir çox ölkələrə viza tətbiq edirik. Turist ölkələrində viza az tətbiq olunan bir praktikadır, xüsusən də turizm rəqabəti çoxaldıqca. Əvvəllər tətbiq edənlər getdikcə ləğv edirlər. Məsələn, bir neçə il bundan əvvəl Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində turizm vizası tələb olunurdusa da bu viza çox sadə idi - gedəndə yerində 20-30 dollar verirdin və ya sadəcə adını yazırdın, elektron poçt vasitəsilə gəlirdi. Yəni prosedur çox yüngül idi. Amma indi nə baş verir? Nə Türkiyədə, nə də Gürcüstanda, dünyanın əhəmiyyətli ölkələrində viza tətbiqi yoxdur. Turist ölkələrinin çoxunda vəziyyət belədir. İtaliya kimi gözəl təbiətimiz, abidələrimiz yoxdur ki, turisti qapıdan qovacağıq, bacadan girəcək. Yəni İtaliya viza tətbiq edə bilər, İtaliya şəhərə girişdə pul ala bilər, Venesiya şəhərinə girişdə pul ala bilər. Üçüncüsü, ölkəyə gəliş bahadır. Məsələn, Gürcüstana 50 dollara, 70 dollara, 80 dollara, 150 dollara müxtəlif ölkələrdən gəlmək mümkündür. Amma Azərbaycana 340 dollardan aşağı gəlmək mümkün deyil, bu, problemdir. Bu üç əsas məsələ həll olunsa, qonşularımızdan da turist axını olar. Yəni turizmlə bağlı məsələni Turizm Agentliyindən çox hökumətdən tələb etməliyik. Ölkəmizin daxilindəki investisiyalar Gürcüstandan və Ermənistandan dəfələrlə çoxdur. Gözəl infrastruktur, restoran şəbəkələrimiz var, amma onlar bizdən iki dəfə, üç dəfə, beş dəfə daha çox turist cəlb edirlər".
Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə
Cənab İlham Əliyevə
Müraciət edən:
Mirzəyeva Gülgəz Əlbənd qızı,
Kəlbəcər rayonundan məcburi köçkün.
MÜRACİƏT
Hörmətli cənab Prezident,
Mən, məcburi köçkün Mirzəyeva Gülgəz Əlbənd qızı, Sizə böyük ümidlə, bir ana qəlbi ilə müraciət edirəm. Sizin daim ədalətə və insanlıq dəyərlərinə verdiyiniz önəmi bilə-bilə bu məktubu yazıram. Çünki Siz hər zaman xalqın Prezidenti olmuş, onun dərdinə şərik çıxmış, çətin vəziyyətdə olan vətəndaşlarını heç vaxt unutmamısınız.
Oğlum Əliyev Tural Vahid oğlu, ömrünü dövlətinə və xalqına xidmətə həsr etmiş, jurnalist kimi həmişə haqqın, ədalətin, həqiqətin yanında durmuş bir insandır. O, sözünü yalnız həqiqətə dayandırmış, cəmiyyətin və dövlətin maraqlarını qorumağa çalışmışdır. Lakin bu gün həyat onu çox ağır bir sınağa çəkib. Oğlum hazırda məhkum olunub və həbsxanada ağır günlər yaşayır.
Bir ana üçün övladının həsrətini çəkmək dünyanın ən ağır dərdidir. Bir ananın ürəyi, gözü həmişə övladının yolunda olar. Mən bu illər ərzində çox acılar görmüşəm – torpağımdan didərgin düşmüşəm, yurd həsrəti ilə yaşamışam. Amma bu gün çəkdiyim ən ağır dərd övlad həsrətidir. Hər gün, hər gecə ürəyimdə bir nisgil, bir ümidsizlik var. Onun məhkum həyatı yaşaması, azadlığını itirməsi mənim üçün ağır bir yükdür. Üstəlik, onun azyaşlı bir övladı var. O uşaq atasının yolunu gözləyir, onun qayğısına, sevgisinə möhtacdır.
Cənab Prezident, Sizin ədalətli və mərhəmətli bir rəhbər olduğunuzu hər zaman bilmişik. Siz də bir ailə başçısısınız, bir ata kimi bilirsiniz ki, övladının atasız böyüməsi nə qədər çətindir. Mən Sizin humanistliyinizə güvənərək bu məktubu yazıram və yalvarıram – oğlumu əfv edin. O, səhv etmişsə belə, gəncdir, öz səhvini anlamağa, cəmiyyətə yenidən faydalı bir vətəndaş kimi qayıtmağa hazırdır.
Siz həmişə xalqın, xüsusilə də məcburi köçkünlərin yanında olmusunuz. Biz məcburi köçkünlər üçün etdiyiniz hər bir iş üçün minnətdarıq. İndi isə mənim kimi bir məcburi köçkün anasının dərdinə şərik çıxmağınızı xahiş edirəm. Oğlumun azadlığına qovuşması üçün Sizdən mərhəmət istəyirəm.
Cənab Prezident, Sizin ədalətinizə və böyüklüyünüzə güvənərək, bir ana kimi ümid edirəm ki, bu müraciətimə biganə qalmayacaqsınız. Əfv qərarınızı ən böyük minnətdarlıq və dualarla qarşılayacağıq.
Dərin hörmət və ümidlə,
Mirzəyeva Gülgəz Əlbənd qızı
TEREF
Ölkənin iqtisadi inkişafına birbaşa təsir göstərən amillərdən biri də bazarda rəqabət mühitinin səviyyəsidir.
Kommunal xidmətlər və nəqliyyatın müxtəlif sektorlarında fəaliyyət göstərən bir sıra şirkətlər faktiki olaraq monopolist mövqedədir. Bu şirkətlərin bazardakı dominantlığı iqtisadi inkişafa mənfi təsir göstərir. Onların özəlləşdirilməsi ilə bağlı müxtəlif mülahizələr və fikirlər səslənsə də, praktik addımlar atılmır.
Həmin şirkət və qurumlar rəqabətsiz mühitdə fəaliyyət göstərdiyindən, xidmət keyfiyyətini artırmaq üçün heç bir təzyiq hiss etmirlər. Bununla da idarəetmədəki problemlər və innovasiyalara marağın olmaması xidmətlərin keyfiyyətinin aşağı düşməsinə, istehlakçıların əziyyət çəkməsinə səbəb olur.
Xüsusilə də tez-tez təmir adı altında kommunal xidmətlərin göstərilməsində yaranan fasilələr, nəqliyyat sistemində olan yüksək qiymət və aşağı xidmət məhz bazarda ciddi rəqabətin olmamasının verdiyi rahatlığın vəətndaşa yox, həmin qurumlara yaratdığı fürsətdir.
Bu isə eyni zamanda qiymət siyasətinə də təsir edir. Alternativ olmadığından, istehlakçılar yüksək qiymətə aşağı keyfiyyətli xidmət almağa məcbur qalırlar. Məsələn, elektrik enerjisi, qaz, su təchizatı və nəqliyyatın müxtəlif sahələrində olan xidmətlər keyfiyyət problemləri, tariflərin baha olması əhalinin sosial rifahına mənfi təsir göstərir.
Bu fonda monopolist dövlət şirkətləri çox vaxt zərərlə işlədiyini açıqlayaraq büdcədən böyük həcmdə subsidiya və maliyyə yardımı alır. Bu, həm də dövlətin maliyyə yükünü artırır və digər prioritet sahələrə ayrılmalı olan vəsaitin səmərəsiz istifadəsinə gətirib çıxarır. Həmçinin, korrupsiya riski yüksək olur və qeyri-şəffaf idarəetmə iqtisadi inkişafı ləngidir.
Rəqabət mühiti olmadığı üçün monopolist şirkətlər texnoloji yeniliklərə investisiya qoymağa maraqlı olmur. Bu isə sektorun inkişafını ləngidir və ölkənin beynəlxalq bazardakı rəqabət qabiliyyətini zəiflədir. Qüvvədə olan Rəqabət Məcəlləsi bazarda tək olduqlarından həmin şirkətlərə tətbiq oluna bilmir.
Zaman-zaman kommunal xidmətlər və nəqliyyatın müxtəlif sektorlarında fəaliyyət göstərən şirkətlərin özəlləşdirilməsi məsələsi gündəmə gəlib, bunun müəyyən üstünlüklər və yeni imkanlar yarada biləcəyi deyilib. Belə ki, özəl şirkətlər bazara daxil olduqda, xidmətlərdə keyfiyyətin artması qaçılmaz olacaq.
Çünki rəqib şirkətlər müştəri qazanmaq üçün daha yaxşı xidmət təqdim etməyə çalışacaq. Bir çox ölkələrdə elektrik enerjisi və nəqliyyat xidmətlərinin özəlləşdirilməsi bu sahələrdə keyfiyyətin yüksəlməsinə səbəb olub. Özəlləşdirilmiş şirkətlərin dövlət büdcəsindən maliyyə almaması ilə dövlət vəsaitinə qənaət edilir və bu vəsait təhsil, səhiyyə, digər vacib infrastrukturlara yönəldilir.
Özəlləşdirilən şirkətlər eyni zamanda, xarici və yerli investorlar üçün də cəlbedici ola bilər. Bu isə əlavə kapital axını yaradaraq iqtisadi inkişafı sürətləndirir. Çünki özəl şirkətlər bazarda öz yerini qorumaq üçün daim istehlakçıları və xidmət göstərdiyi sektorun istifadəçilərini nəzərə alımağa məcburdur. Təbii ki, böyük şirkətlərin özəlləşməsi zamanı müəyyən risklər də nəzərə alınmalıdır.
Bu riskləri belə sistemləşdirmək olar:
*Qiymətlərin artma ehtimalı - Bəzi hallarda daha çox qazanc əldə etmək üçün xidmətlərin qiyməti artıra bilər. Əgər qiymətə nəzarət paketi tamamilə həmin şirkətin öz səlahiyyətinə verilərsə, istehlakçılar üçün əlavə yük yarana bilər.
*İş yerlərinin azalması – Özəlləşdirilmiş şirkətlər səmərəliliyi artırmaq üçün işçi sayını azalda bilər. Bu da işsizliyin artmasına əsas yarada bilər.
*Strateji sahələrin idarəetməsində çətinliklər – Su, enerji və nəqliyyat kimi mühüm sahələrin tam özəlləşdirilməsi dövlətin bu sahələrə nəzarət imkanlarını zəiflədə bilər.
Buna görə də tam olaraq özəlləşdirilmə üçün keçid müddəti və strateji planlama tətbiq olunmalıdır. Paralel fəaliyyət, yəni nəzarət paketinin müəyyən qisminin dövlətdə qalması mexanizmi daha cəlbedici görünür.
Çünki yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, nəzarət imkanlarının tam olaraq verilməsi əlavə problemlərə yol aça bilər. Bu proses tənzimləyici qurumların ciddi nəzarəti altında aparılmalı, qiymət artımı və işsizlik riskləri nəzərə alınmalıdır. Yalnız balanslaşdırılmış və şəffaf özəlləşdirmə strategiyası iqtisadi inkişaf üçün real fayda verə bilər.
Lakin özəlləşmə olmadan da monopoliyanı aradan qaldırmaq mümkün deyil.
Mövzu ilə bağlı “Cebheinfo.az”-a danışan Respublikaçı Alternativ Partiyasının sədri, iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli deyib ki, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə görə, inhisarçı bazarın üçdə birindən çoxuna nəzarət edən şirkətlərə deyilir:
“Əgər bir şirkət bazarda 33 faizdən çox paya sahibdirsə, o, inhisarçı sayılır. Ölkəmizdə inhisarçılıqla bağlı qanunvericilik bazası var, belə olan halda inhisar qanunvericiliyi ona qarşı işə düşür. Bu nöqteyi-nəzərdən Azərbaycanda rəsmi olaraq bu qaydaların əhatə dairəsinə dövlət şirkətləri düşür.
Amma qeyri-rəsmi olaraq Azərbaycanda inhisarçı şirkətlər çoxdur. Bir neçə şirkət var ki, Azərbaycanda topdansatış bazarına, ölkəyə ərzaq gətirilməsi və ya daxildə ərzaq istehsalına, onların pərakəndə satış mağazalarına paylanılmasına nəzarət edir.
Bu şirkətlərin bazarda inhisarçı mövqedə olması onların bazarlardakı qiymətlərə diqtə etməsinə imkan və fürsətlər yaradır”.
Samux rayonu, Sərkar kənd sakini Bağırova Aytən Çingiz qızı tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub. Saytımız vasitəsilə Elm və Təhsil naziri Emin Əmrullayevə müraciət edən şikayətçinin məktubunu olduğu kimi dərc edirik:
"Cənab Nazir!
Mən, Bağırova Aytən Çingiz qızı, öncə qeyd edim ki, keçən ilin iyul ayında Samux rayon Təhsil Şöbəsinin müdiri Nurlana xanıma işlə bağlı müraciət etmişdim. O, sənədlərimi təqdim etməyimi istədi. Sənədlərimi verən zaman isə bildirdilər ki, iş olan kimi sizə xəbər verəcəyik.
Bir müddət sonra, yəni sentyabr ayında Samux rayonu, Ziyadlı kəndində dayə işi olduğunu öyrəndim. Gedib maraqlandım, niyə çağırılmadığımı öyrənməyə çalışdım. Mənim bu sorğu-sualım müdirin xoşuna gəlmədi. Mənə bildirdilər ki, həmin işi şəhidin qardaşının yoldaşına vermişik.
Bu zaman mən də dedim ki, "şəhidin qızı deyil, yoldaşı deyil, qardaşının yoldaşına iş vermək məcbur idi?" Əlavə etdim ki, mən də şəhid qızıyam. Onlardan daha çətin vəziyyətdə olan insanlar var.
Nurlana xanım isə “yaxşı edib işi ona vermişəm, ürəyim kimə istəyir, ona da verəcəm", - dedi.
Keçən ilin oktyabr ayında Gəncə-Daşkəsən Regional Təhsil İdarəsinin müdiri Anar Qədiməliyevun qəbulunda oldum. Anar müəllim dərhal Nurlana xanımla danışdı, bildirdi ki, "baxçada iş olan kimi şəhid qızını işlə təmin edin".
Noyabr ayında yenidən iş oldu. Amma bu dəfə də Nurlana xanım qərəzli şəkildə məni yox, digər vətəndaşı işlə təmin etdi. Yenidən Nurlana xanımın qəbuluna getdim. Bu dəfə də bildirdi ki, “əcəb edib götürmüşəm, kimi istəyirəm, onu da götürəcəm, hara istəyirsən, kimə istəyirsən get şikayət et. Dedi ki, hətta istəyirsən Prezidentə şikayət et”.
Mən şəhid qızıyam və təcili iş axtarıram. Lakin Samux rayon Təhsil Şöbəsinin müdiri Nurlana xanım mənə qarşı qərəzli yanaşaraq, işlə təmin olunmağıma imkan vermir.
Cənab Nazir!
Mən, Sizdən şəhid qızı kimi xahiş edirəm, bu müraciətimi cavabsız qoymayın, işlə təmin olunmağıma dəstək göstərin”.
Jalə FAMİLQIZI
Redaksiyadan: Yazıda adları çəkilən şəxslərin mövqeyini dərc etməyə hazırıq.