Yunanıstan Xarici İşlər Nazirliyinin Egey və İon dənizində iki yeni dəniz parkı elan edəcəyini açıqlaması Ankara ilə Afina arasında yenidən gərginliyə səbəb olub.

Məsələ ilə bağlı rəsmi Ankara Yunanıstana sərt reaksiya versə də, Afinadan da cavab gecikməyib.

Rəsmi Ankara bəyanatında Yunanıstanın ekoloji problemlərində sui-istifadə etdiyini vurğulayıb:

“Yunanıstanın uzun müddətdir ki, Egey problemləri kontekstində demək olar ki, hər platformadan faydalanmağa çalışdığı məlumdur. Yunanıstan-Türkiyə münasibətlərində son yumşalmalara baxmayaraq, görünən odur ki, Afina bu dəfə ekoloji problemlərdən sui-istifadə edir. Yunanıstana tövsiyə edirik ki, Egey dənizindəki problemlərdən və beynəlxalq qanunlar çərçivəsində onlara aid olmayan ada və qayaların statusu ilə bağlı məsələlərdən öz gündəmi çərçivəsində istifadə etməsinlər. Bununla yanaşı, AB daxil olmaqla, üçüncü tərəflərə xəbərdarlıq etmək istərdik ki, Yunanıstanın ətraf mühit proqramları ilə bağlı siyasi addımları üçün alətə çevrilməsinlər”.

Rəsmi Afina isə Türkiyə tərəfinin məsələni siyasiləşdirdiyini açıqlayıb:

“Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatı ekoloji məsələni tamamilə siyasiləşdirir. Yunanıstan hökuməti xarici siyasət prinsipləri çərçivəsində ölkənin suverenliyini və suveren hüquqlarını hərtərəfli dəstəkləməyə davam edəcək. Məsələ ilə bağlı tədbirlər planı artıq hazırlanıb və yalnız ətraf mühitin qorunmasına yönəlib. Türkiyə ilə müzakirə etməli olduğumuz yeganə mövzu, beynəlxalq hüquq səviyyəsində həll olunacağına ümid etdiyimiz kontinental şelfin müəyyən edilməsidir”.

Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov ölkəsinin Çinlə strateji əlaqələrini vurğulamaq, Ukraynadakı müharibəni və Asiya-Sakit okean regionundakı vəziyyəti müzakirə etmək üçün Çinə səfər edib.
Lavrovun Çinə yollanmasının böyükölçülü aspekti Rusiya-Ukrayna müharibəsinin fonunda yaranan qlobal gərgin münasibətlərlə əlaqəlidir.
Hərçənd ki, Lavrovdan əvvəl ABŞ-nin maliyyə naziri Canet Yellen Çinə səfər edərək müzakirələr aparıb və iki rəqib ölkənin dil tapmasına çalışıb.
Lavrovun səfərindən sonra isə Yellen Çini Rusiyanın Ukraynadakı hərbi əməliyyatlarına maddi dəstək göstərəcəyi təqdirdə sanksiyalarla hədələyib.
Əgər ortada gizli bir razılaşma yoxdursa və ABŞ ilə Çin arasındakı rəqabətə əlavə süni fon verilmirsə, onda deyə bilərik ki, Pekin Vaşinqtonun masaya qoyduğu materialları dəstəkləmir.
Əvəzində Çin Rusiyanın sıxışan vəziyyətindən və beynəlxalq təcridə məruz qalmasından istifadə edib onu öz ağuşuna çəkir. Çünki Moskvanın beynəlxalq təcridinin dərinləşməsi ilə Çinin nüfuzu daha da artır.
Lavrovun səfərindəki məqsədlərin toplusu da Rusiyanın Çindən daha böyük dəstək ummasına əsaslanır. Yəni indi qarşılıqlı maraqlar olsa da, Çin Rusiyaya ən azından üç səbəbə görə daha çox ehtiyac duyur.
Birincisi, Rusiya ona tətbiq edilən sanksiyalarla beynəlxalq iqtisadi izolyasiyaya salındığından alternativ bazarlar axtarır. Alternativ bazarlar platformasında Çinin xüsusi rolu var.
İkincisi, Moskva Ukraynada apardığı hərbi kampaniyada Çindən əhəmiyyətli hərbi-texniki dəstək gözləyir.
Üçüncüsü, Rusiya Çinin ekspansiyasının geosiyasi əsaslarından faydalar alıb məsuliyyəti Pekinlə bölüşmək istəyini göstərir.
Bunlar ABŞ üçün həyəcan siqnalıdır, çünki o, Çinin Şərqdəki regionlardan tutmuş Avropaya doğru uzanan xətt boyunca nəhəng maraqlarında Rusiyaya pay verəcəyini düşünür.
Bu səbəbdən bəla qənaətə gəlmək olar ki, Rusiyanın baş diplomatı Sergey Lavrov Çindən ala biləcəyi “bəxşiş”ləri aydınlaşdırmağı qarşıya məqsəd qoyur.
Böyük ehtimalla, Çin Rusiyaya kritik yardımlar göstərsə və geosiyasi bölgüdə Kremlin maraqlarını nəzərə alsa, Moskva Pekinə Mərkəzi Asiya, Arktika, Cənubi Qafqaz regionlarında birgə hərəkət etməyi təklif edəcək.
Amma Çinin doktrinası daha ehtiyatlı və iddialıdır, Pekin indi spesifik genişlənmə siyasəti ilə bütün bölgələrə əlini uzadır.
Bununla Pekinin məqsədi həqiqi müttəfiqlər taparaq Qərbə, elə yeri gələndə də Rusiyaya təzyiqlər tətbiq etmək və əldə edə biləcəyi nəticələri şişirtməkdən ibarətdir.
Bu, bəlkə də, Çinin nəzərində uzunmüddətli bir proqramdır, cari vəziyyətdə isə Pekin Rusiyaya dəstəkdə maraqlı tərəf kimi çıxış edir.
Çinin Rusiyaya dəstəyi NATO-nun Ukraynaya qoşun göndərə bilməsi ilə əlaqədar Moskvada yaranan həyəcanı basdırır.
Hərçənd ki, hələ nə NATO Ukraynaya qoşun yollamaq fikrindədir, nə də Çinin Moskvaya əhəmiyyətli hərbi dəstəyi barədə dəqiq informasiyalar mövcuddur.
Hər halda, Lavrovun səfəri və ABŞ ilə Çin arasında artan narazılıqlar fonunda qarşıdakı aylarda qlobal rəqabətin daha təhlükəli olacağı gözləniləndir.
Aqşin Kərimov
TEREF

Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının Siyasi və Təhlükəsizlik Komitəsinin üzvlərinin Cənubi Qafqaza səfəri başlayıb.
Bakupost.az xəbər verir ki, əvvəlcə nümayəndə heyəti İrəvana gedib.
Ermənistanda bu ölkənin xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanla görüşən heyət Avropa İttifaqı ilə münasibətlərin əhəmiyyətli dərəcədə dərinləşməsinə yönəlmiş prosesi məmnunluqla qeyd edib.
Cənubi Qafqazda təhlükəsizlik məsələlərinə toxunan Ararat Mirzoyan Ermənistanla Azərbaycan arasında münasibətlərin nizamlanması prosesindən danışıb.
Nümayəndə heyəti Gürcüstan və Azərbaycana da səfər edəcək.

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisi layihəsi çərçivəsində Türkiyə, Azərbaycan və Gürcüstan arasında “gömrük tranzit əməliyyatlarının asanlaşdırılması üçün ilkin məlumat mübadiləsi” haqqında Sazişə yaşıl işıq yandırıb.

Dövlət başçısının təsdiq etdiyi rəsmi sənəd rəsmi qəzetdə (Resmi Gazete) dərc edilib.

Üç ölkənin hökumətləri tərəfindən 18 Avqust 2022-ci il tarixində Bakıda imzalanmış bu Saziş, hər üç ölkənin ərazisindən keçən Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu ilə tranzit yolu ilə gedən mallar üçün gömrük protokollarının sadələşdirilməsinə yönəlib.(Turan)

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp şəxsi söhbətlərində etiraf edib ki, o, Ukrayna hakimiyyətini ərazi güzəştlərinə getməyə məcbur etməklə, hərbi münaqişəyə son qoya bilər: Ərazi güzəştləri dedikdə, Krım və Donbasın Rusiyanın nəzarətində qalması nəzərdə turulur.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "The Washington Post (WP) belə söhbətlərdə iştirak edən mənbələrə istinadən yazıb.

WP-nin məlumatına görə, Donald Tramp şəxsi söhbətlərində Rusiya və Ukraynanın özünü xilas etmək və münaqişəni dayandırmaq istədiklərini əsaslandırıb. WP mənbələrinə görə, ABŞ-ın keçmiş prezidenti əmindir ki, Rusiya Federasiyasının tərkibinə daxil olan Ukrayna ərazilərinin sakinləri "bundan razı qalacaqlar".

Donald Trampın kampaniyası WP-nin sorğusuna cavab verib ki, keçmiş prezidentin planları ilə bağlı hər hansı məlumat "nə baş verdiyini və nə baş verəcəyi barədə heç bir fikri olmayan, adı açıqlanmayan və məlumatsız mənbələrdən gəlir".

2023-cü ilin iyulunda Donald Tramp hakimiyyətdə olsaydı, Ukraynadakı münaqişəni 24 saat ərzində dayandıracağını deyib. Bunun üçün o, Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskidən danışıqlara başlamağı xahiş edəcək, eyni zamanda Vladimir Putini dialoqdan imtina edəcəyi təqdirdə ABŞ-ın Ukrayna Silahlı Qüvvələrinə hərbi yardımın həcmini artıracağı ilə hədələyib. "Bloomberg" yazıb ki, Tramp prezident seçkilərində qalib gələrsə, danışıqlardan imtina edəcəyi təqdirdə Zelenskiyə hərbi yardımın dayandırılması barədə məlumat verməyi planlaşdırır.

NATO baş katibi postuna namizədliyini irəli sürən Niderland Baş naziri Mark Rutte bəzi Şərqi Avropa ölkələrinin təzyiqi ilə üzləşib.

Bu barədə “Blumberq” rəsmi mənbələrə istinadla məlumat yayıb.

Agentliyə görə, Rutte məqsədinə nail olmaqçün Macarıstan, Rumıniya, Slovakiya və Türkiyədən namizədliyinə dəstək almalıdır. Bu ölkələr də Şərqi Avropanın NATO rəhbərliyində təmsilçiliyinin artırılmasının tərəfdarıdır.

Şərqi Avropa ölkələri özəl danışıqlar çərçivəsində Niderland baş naziri qarşısında alyans rəhbərliyində coğrafi təmsilçilik məsələsini qaldırıblar. Rutte bu ölkələrin nümayəndələrini əmin edib ki, bu məsələ onun baxış sahəsinə aiddir.

“Blumberq” yazır ki, Türkiyə bu məsələdə yeni baş katibin Avropa Birliyindən (AB) kənardakı NATO üzvlərinə qərəzli münasibət bəsləməməsini təmin etməyə çalışır.

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan ötən ay Rutte ilə görüşdən sonra NATO-nun növbəti liderinin terrorla mübarizəyə daha ciddi yanaşmasını və AB-yə daxil olmayan müttəfiqlərin maraqlarını nəzərə almasını istədiyini açıqlamışdı.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi bu gün Haaqada keçirilən aksiyada saxlanılan eko-fəal Qreta Tunberqlə bağlı bəyanat yayıb.

Bəyanatın mətnində qeyd olunur ki, Azərbaycan 2024-cü ildə dünyanın ən böyük və mühüm dövlətlərarası tədbirlərindən olan COP29-a evə sahibliyi edəcək dövlət kimi dinc nümayiş zamanı saxlanılan eko-fəala görə narahatlığını ifadə edir.

“Biz Niderland hakimiyyətini iqlim etirazçılarının ifadə azadlığına hörmət etməyə və saxlanılanları azad etməyə çağırırıq” , - deyə Azərbaycan XİN-nin yaydığı bəyanatda qeyd olunur.

Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski ABŞ Konqresinin nümayəndə heyəti ilə görüşüb.

Bu barədə Zelenski teleqram kanalında məlumat yayıb.

O bildirib ki, tərəfdaşlarını cəbhə xəttindəki vəziyyət barədə məlumatlandırıb, həmçinin onlara Ukrayna ordusunun prioritet ehtiyacları və ukraynalı uşaqların Rusiyaya qanunsuz deportasiyası barədə məlumat verib.

“Biz 2024-cü il aprelin 5-də Brüsseldə baş tutan Ermənistan-ABŞ-Aİ formatında yüksək səviyyəli görüşü kollektiv Qərbin Cənubi Qafqazı geosiyasi qarşıdurmaya çəkmək üçün növbəti cəhdi kimi qiymətləndiririk”.

Bu barədə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında deyilir.

Bəynatda həmçinin bildirilir:

“Qeyri-regional qüvvələrin Cənubi Qafqazın işlərinə məsuliyyətsiz və dağıdıcı müdaxiləsi, region ölkələri ilə onların qonşuları arasında nifaq salmaq istəyi regionda sabitlik, təhlükəsizlik və iqtisadi inkişaf üçün ən mənfi nəticələrə gətirə bilər. Görünən odur ki, Qərb Ermənistanı Cənubi Qafqazda son dərəcə təhlükəli planlarının həyata keçirilməsi üçün alətə çevirmək istəyir.

Biz bilirik ki, Vaşinqton və Brüssel müvəqqəti vədlər altında Ermənistanın KTMT və Aİİ-dən çıxmasına, Rusiya hərbi bazası və sərhədçilərinin çıxarılmasına can atırlar. Biz İrəvan rəhbərliyini Qərbin özünü aldatmasına və ölkəni təhlükəsizlik boşluğunun yaranması, iqtisadiyyatda ciddi problemlər və əhalinin xaricə axını ilə dolu olan yanlış yola yönəltməsinə imkan verməməyə çağırırıq”.

Rusiya XİN bildirib ki, Brüsseldə elan edilən qrant dəstəyinin həcmləri Ermənistanın Moskva ilə qarşılıqlı fəaliyyətdən, Aİİ və MDB çərçivəsində əldə etməkdə davam etdiyi çoxmilyardlı fayda ilə müqayisə edilə bilməz:

“Məhz bu amillər son illərdə ticarət dövriyyəsinin dəfələrlə (2018-ci ildən 4 dəfə) artmasına və nəticədə rekord iqtisadi artıma və əhalinin rifahının yüksəlməsinə səbəb olub.

Biz ümumi inteqrasiya birlikləri vasitəsilə fundamental ikitərəfli sənədlərdə və sazişlərdə təsbit olunmuş prinsiplər əsasında Ermənistanla münasibətləri hərtərəfli dərinləşdirmək və genişləndirmək öhdəliyimizi təsdiq edirik. Əminik ki, Rusiya-Ermənistan müttəfiqliyinin mütərəqqi inkişafı Rusiya və Ermənistan xalqlarının fundamental maraqlarının həyata keçirilməsinə, regional təhlükəsizliyin və sabitliyin möhkəmlənməsinə töhfə verəcək”.

Sənəddə Azərbaycan-Ermənistan münasibətlərinə də toxunulub:

“Qərb həmçinin Ermənistan-Azərbaycan normallaşmasının fundamental əsasını – Rusiya, Ermənistan və Azərbaycan liderlərinin 2020-2022-ci illər üçün nəqliyyat və iqtisadi əlaqələrin qarşısının alınması, sərhədin delimitasiyası üzrə tədbirləri nəzərdə tutan üçtərəfli Bəyanatı məhv etmək cəhdlərindən əl çəkmir.

Məhz Vaşinqton və Brüsselin təzyiqi ilə rəsmi İrəvan bu sazişlərin icrasını dayandırdı. Halbuki qarşılıqlı nəqliyyat blokadasının aradan qaldırılması məsələsində tərəflər qarşılıqlı məqbul həll yollarına yaxın idi. Moskva Azərbaycan və Ermənistan arasında çoxdan gözlənilən sülhə nail olmaq üçün hər cür kömək etməyə hazırdır”.

Rusiya XİN hesab edir ki, Cənubi Qafqazda həm regional, həm də ikitərəfli xarakter daşıyan problemli məsələlər 2023-cü il oktyabrın 23-də Tehranda keçirilən “3+3” Məşvərət Platformasının ikinci iclasında razılaşdırılan “regional məsuliyyət” prinsipinə uyğun həllini tapmalıdır:

“Ermənistan da onun iştirakçısı idi. Biz kənar oyunçuları bu razılaşmalara hörmətlə yanaşmağa, İrəvandakı hakimiyyəti isə öz xarici siyasət xəttini qurarkən qonşu dövlətlərin narahatlığını nəzərə almağa çağırırıq”.