Panfarsizm, paniranizm ideologiyası təhriflərdən yoğurulub. Təəssüf ki, bu saxtakar düşüncə sistemi əsasında bir neçə nəsil formalaşıb. Bu sistemin ideoloqları və davamçıları iddia edir ki, türklər “səlcuqlarla farsların tör-töküntüsü”dür. Onların təhrifinə əsasən, türk dili (Azərbaycan türkcəsi) fars dilinin bir qoludur. Onlara görə, türklər, yəni azərbaycanlılar indi İran adlana ölkə ərazisinə gəlmədir.
Panfarsist düşüncə sistemi bu cür tarixi, elmi təhriflərlə doludur. Dilçilər, musiqiçilər fars dili və musiqinin Azərbaycan dilindən sintaksis, morfologiyasına, musiqisi isə ladına görə tamamilə fərqlənir. Düzdür, indi Azərbaycanda bəziləri fars ladı ilə türkcə mahnılar oxuyur. Belələri Azərbaycan musiqisini korlayır, savadsızcasına panfarsizmə xidmət edirlər.
Ancaq İran hakimiyyəti Güney Azərbaycanda milli-mədəni tədbirlərin keçirilməsini yasaqlayır. Azərbaycan musiqisi və rəqslərini könüllü olaraq öyrədənləri təqib edir, bu yöndə fəaliyyət göstərən məktəbləri isə bağlayır. Bu, Tehran hakimiyyətinin güney azərbaycanlılara mədəni terrorudur.
Fars mərkəzli düşüncə sisteminin nümayəndələri və ideoloqları bir əsrdən artıqdır Azərbaycan türkcəsində olan coğrafi adları ya farslaşdırır, ya da təhrif edilər. Tehran rejiminin ögey münasibət nəticəsində Azərbaycanın tarixi mədəni abidələr məhv olur.
İran hakimiyyət nümayəndələri, tutduqları vəzifədən asılı olmayaraq, bütün sahələrdə təhrif və faktları saxtaladırmaqla məşğuldurlar.
Bu günlərdə – avqustun 12-də Xəzərin qorunması günü kimi qeyd edilirdi. Tehranın Azərbaycandakı səfiri Seyid Abbas Musəvi bununla bağlı “X”dəki səhifəsində paylaşım etmişdi: “Avqustun 12-i gələcəkdə suların tükənməsi və ciddi ekoloji fəlakət riski ilə üz-üzə qalan Mazandaran (Xəzər) dənizi günüdür. Bu mavi incinin sahilində yerləşən bütün 5 ölkə öz sağlamlığını, təhlükəsizliyini, iqtisadiyyatını və regionu xilas etmək üçün vəziyyət daha da pisləşmədən heç bir mülahizəsiz bir həll yolu tapmaq məcburiyyətindədir”.
Səfir Musəvinin Xəzəri “Mazandaran” adlandırması Tehran hakimiyyətinin təhrifi ilə yanaşı, həm də panfarsçı inadından irəli gəlir. Vaxtı ilə İranın keçmiş prezidenti, islam pərdəsi altında gizlənən fars şovinistlərinin aparıcılarından sayılan Məhəmməd Xatəmi belə bir təhrifə yol vermişdi.
Azərbaycanın mərhum Prezidenti Heydər Əliyev Musəvidən də böyük Məhəmməd Xatəmiyə “Mazandaran” dərsi vermişdi. Həmin tarixi dərsi səfirin də bilməsini, yaxud xatırlamasını istədik. Bu hadisə 2002-ci ilin mayında Heydər Əliyevin Tehrana səfəri zamanı baş verib.
İran prezidenti Məhəmməd Xatəmi ilə görüşdə Xəzər dənizinin delimitasiyası ilə bağlı məsələ müzakirə olunurmuş. İran prezidenti danışıqlar zamanı bəlkə də bilərəkdən “Xəzər dənizinin problemləri” əvəzinə “müşkülati-dəryaçayi-Mazandaran” (“Mazandaran gölünün problemləri”) ifadəsini işlədir, söhbəti tərcümə edən Azərbaycanın Tehrandakı o vaxtkı səfiri Abbasəli Həsənov isə ifadəni avtomatik olaraq “Xəzər dənizinin problemləri” şəklində çevirir. Amma təbii ki, tez-tez “Mazandaran” kəlməsinin səslənməsi diqqətdən yayına bilməzdi. Mərhum Prezident fars dilini bir az bildiyindən xəbərdar olduğu üçün arada fasilə yarananda üzünü o vaxtkı xarici işlər naziri Vilayət Quliyevə tutaraq, deyib: “Bu nə çox Mazandarandan danışır? Mazandaranın məsələyə nə dəxli var?”
– Cənab prezident, iranlılar guya Xəzəri tarixən İranın daxili su hövzəsi sayır, bəzən öz aralarında ona Mazandaran gölü deyirlər.
Prezident əsəbi şəkildə Abbasəliyə irad tutur:
– Niyə dəqiq tərcümə eləmirsən?
Sonra isə əlinin işarəsi ilə sözünə davam etmək istəyən Xatəmini dayandırır:
– Ağayi Xatəmi, bildiyimə görə, qədim zamanlardan bəri Xəzər dənizinin çoxlu adı olub. Hətta eşitdiyimə görə, qədim türklər ona Quzğun dənizi deyiblər. İndi necə eləyək? Siz Mazandaran gölünün problemləri barədə danışacaqsınız, mən də Quzğun dənizinin delimitasiyası haqda?”
Bundan sonra M. Xatəminin üzrxahlıq etməkdən başqa yolu olmayıb.
Xəzərin problemlərindən danışan Musəviyə də məlumdur ki, Xəzəryanı 5 dövlətdən 3-ü türk dövlətləridir. Bundan başqa, İranda sahildə yaşayanların da çoxu türklərdir. İndi necə olsun, İran hakimiyyəti Xəzərin adını da körfəzin adının gününə salmaq istəyir? Buranı ərəb “Ərəb körfəzi”, “Bəsrə körfəzi” adlandırırlar. Tarixdə isə o yerlədə Kəngər körfəzi deyiblər. Bu sayaq adlanmada heç bir təhrif yoxdur. Ancaq Kəngər körfəzinin “Fars”, Xəzərin “Mazandaran” adlanması təhrif və coğrafi adların saxtalaşdırılmasıdır.
Xəzəryanı ölkələrin təhlükəsizliyini isə İran və Rusiya təhdid edir. Xəzərlə bağlı qəbul olunan konvensiyaya əsasən, bu su hövzəsindən hərbi məqsədlə istifadə etmək olmaz. Ancaq İran və Rusiya bu sənədin uyğun maddəsini pozub. Bu su hövzəsi vasitəsi ilə İrandan Rusiyaya hərbi texnikanın daşınmasına dair xəbərlər yayılıb. Həmin hərbi texnikadan isə Ukraynadakı müharibədə istifadə edilir. Bundan başqa, Rusiyanın Xəzər dənizindəki bazasından “İsgəndər” raketi Ukraynaya atılır.
Səfirin “Mazandaran” ifadəsi panfarsçıların ənənəvi hikkəli, inadcıl adətidir. Bu kimi məsələlərdə israr etmək heç də yaxşı hal deyil. Bu halın adını da yazardıq. Ancaq hələ yazmırıq, səfir və ya İranın başqa rəsmisinin bunu təkrarlamasını gözləyək…
Sədrəddin Soltan - Pressklub.az
