 |
|
|
Bir çox xəstəliklərin müalicəsində istifadə olunan sarımsaq, xüsusilə soyuq fəsillərdə viruslardan qorunmaq üçün xüsusi yer tutur.
Tərkibindəki vitamin və maddələrlə tam olaraq antibiotik təsiri bağışlayan sarımsaq təkcə müalicəvi deyil, həm də gözəllik vasitəsi kimi də istifadə edilir.
Teref.az sarımsağın faydaları ilə bağlı video-süjeti təqdim edir:
Gecədə beş saatdan az yatanların depressiyaya düşmə riski beş-səkkiz saat yatanlara nisbətən 2,5 dəfə arta bilər. Bu nəticəyə Britaniya alimləri gəliblər.
Cebhe.info xəbər verir ki, nəticə “Translational Psychiatry” jurnalında dərc edilib. Araşdırmada qeyd edildiyi kimi, London Universitet Kollecinin alimləri İngiltərədə aparılan ELSA tədqiqatında 7146 iştirakçının genetik və sağlamlıq məlumatlarından istifadə ediblər.
İştirakçıların orta yaşı 65 olub. Müəyyən edilib ki, gecə beş saat və ya daha az yatan insanlar depressiyadan 2,5 dəfə çox əziyyət çəkirlər. Tədqiqatçılar təhsil, var-dövlət, siqaret çəkmə vəziyyəti, fiziki fəaliyyət və xroniki xəstəliklər üçün düzəlişlər etdilər.
Daha sonra genetik məlumatlardan istifadə alimlərə nəticələrə ətraf mühitin təsirini (məsələn, sosial və maliyyə amilləri) istisna etməyə imkan verdi. Beləliklə, elm adamları qısa yuxuya (gecə beş saatdan az) meylliliklə əlaqəli mutasiyaları olan insanların depressiya əlamətlərini daha çox bildirdiyini aşkar etdilər. Bu, depressiya ilə qısa yuxu arasında səbəb-nəticə əlaqəsi olduğunu göstərir.
Bununla belə, depressiyaya genetik meyil 5 saat yatmaq ehtimalını artırmır. Bu, o deməkdir ki, yuxu müddətinin azalması depressiyanın əlaməti olmaqdan çox, depressiyaya səbəb olub.
Dietoloqlar artıq çəkinin yaranma səbəbini açıqlayıblar.
Xarici KİV xəbər verir ki, aparılan araşdırmalar zamanı fruktozanın iştahı artırdığı və çəki almağa səbəb olduğu ortaya çıxıb.
Bu barədə dieqtoloq Riçard Conson bildirib. Onun sözlərinə görə, fruktoza insanı daha çox yeməyə təhrik edərək onun kökəlməsinə şərait yaradır.
Bu səbəbdən bəzi dietoloqlar şəkər tərkibli qidaların qəbulunu azaldılmasını tövsiyyə edir. Bəzi dietoloqlar isə düşünür ki, çəki atmaq üçün yağlı qidaların qəbulunu azaltmaq lazımdır.
Fruktoza (meyvə şəkəri, C6H12O6) monosakkariddir və təbiətdə ən çox yayılmış şəkərlərdən biridir. Fruktoza qida sənayesində bir şirinləşdirici olaraq geniş istifadə olunur. Fruktoza bədəndə karbohidratlardan (xüsusilə qlükozadan) da istehsal edilə bilər.
Məlum oldu ki, bu növ şəkər bədəndəki aktiv enerji səviyyəsini (ATP və ya adenozin trifosfat) azaldır və bu da aclığa səbəb olur. Nəticədə adam iştaha nəzarətini itirir və çox miqdarda karbohidrat, yağlı və yüksək kalorili yemək yeməyə başlayır.
Xarici KİV xəbər verir ki, aparılan araşdırmalar zamanı fruktozanın iştahı artırdığı və çəki almağa səbəb olduğu ortaya çıxıb.
Bu barədə dieqtoloq Riçard Conson bildirib. Onun sözlərinə görə, fruktoza insanı daha çox yeməyə təhrik edərək onun kökəlməsinə şərait yaradır.
Bu səbəbdən bəzi dietoloqlar şəkər tərkibli qidaların qəbulunu azaldılmasını tövsiyyə edir. Bəzi dietoloqlar isə düşünür ki, çəki atmaq üçün yağlı qidaların qəbulunu azaltmaq lazımdır.
Fruktoza (meyvə şəkəri, C6H12O6) monosakkariddir və təbiətdə ən çox yayılmış şəkərlərdən biridir. Fruktoza qida sənayesində bir şirinləşdirici olaraq geniş istifadə olunur. Fruktoza bədəndə karbohidratlardan (xüsusilə qlükozadan) da istehsal edilə bilər.
Məlum oldu ki, bu növ şəkər bədəndəki aktiv enerji səviyyəsini (ATP və ya adenozin trifosfat) azaldır və bu da aclığa səbəb olur. Nəticədə adam iştaha nəzarətini itirir və çox miqdarda karbohidrat, yağlı və yüksək kalorili yemək yeməyə başlayır.
Ən çox kök insanların yaşadığı ölkələrin adları açıqlanıb.
Ümumdünya Piylənmə Federasiyası xəbər verir ki, bir sıra ölkələrdə piylənmə ilə bağlı vəziyyət kritikdir. Belə ki, piylənmə qadınların 71% və kişilərin 69%-də baş verir.
Mütəxəssislər sakinlərinin ən çox çəkisi olan və ya kökəldiyi ölkələri sıralayıb.
Sakit okeanın kiçik ada dövləti Nauruda kritik nisbət problemi var. Çünki orada kişilərin 59%-i və qadınların 60,5%-i artıq çəkidən əziyyət çəkir. Digər ada dövlətlərində də oxşar problem var.
Məsələn, Kuk adalarında piylənmə qadınların 71% və kişilərin 69%-də diaqnoz qoyulur. ABŞ kimi daha böyük ölkələrdə isə kişilərin və qadınların 42%-ə qədərində obez var.
Bununla belə, dünyada bunun tam əksi vəziyyətlər də var. Belə ki, Vyetnamda kişi və qadınların yalnız 1,7%-i, Yaponiyada isə kişilərin 3,8%-i və qadınların 3,4%-i piylənmədən əziyyət çəkir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu piylənmə göstəriciləri bədən kütləsi indeksi 30% -dən çox olduqda qeydə alınır.
Əgər piylənmə və artıq çəki ilə birlikdə nəzərə alsaq, o zaman, məsələn, Amerikada ümumi əhalinin 42% yox, 70% çəki problemi yaşayacaq. Ümumiyyətlə, hər bir ölkədə obez insanlarla təxminən eyni sayda artıq çəkidən əziyyət çəkən insanlar var və buna görə də bu rəqəmi şərti olaraq iki dəfə artırmaq olar.
Maraqlıdır ki, bəşər tarixində ilk dəfə olaraq, artıq çəkili insanların nisbəti, çəkisi az olanların sayını üstələyir. Əsas səbəb qloballaşmadır. Sərbəst ticarət, iqtisadi artım və urbanizasiya səbəbindən ətraf mühit şəraiti dəyişir, piylənmə epidemiyalarına səbəb olur. Aşağı və orta gəlirli ölkələr buna xüsusilə həssasdırlar.
Ümumdünya Piylənmə Federasiyası xəbər verir ki, bir sıra ölkələrdə piylənmə ilə bağlı vəziyyət kritikdir. Belə ki, piylənmə qadınların 71% və kişilərin 69%-də baş verir.
Mütəxəssislər sakinlərinin ən çox çəkisi olan və ya kökəldiyi ölkələri sıralayıb.
Sakit okeanın kiçik ada dövləti Nauruda kritik nisbət problemi var. Çünki orada kişilərin 59%-i və qadınların 60,5%-i artıq çəkidən əziyyət çəkir. Digər ada dövlətlərində də oxşar problem var.
Məsələn, Kuk adalarında piylənmə qadınların 71% və kişilərin 69%-də diaqnoz qoyulur. ABŞ kimi daha böyük ölkələrdə isə kişilərin və qadınların 42%-ə qədərində obez var.
Bununla belə, dünyada bunun tam əksi vəziyyətlər də var. Belə ki, Vyetnamda kişi və qadınların yalnız 1,7%-i, Yaponiyada isə kişilərin 3,8%-i və qadınların 3,4%-i piylənmədən əziyyət çəkir.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu piylənmə göstəriciləri bədən kütləsi indeksi 30% -dən çox olduqda qeydə alınır.
Əgər piylənmə və artıq çəki ilə birlikdə nəzərə alsaq, o zaman, məsələn, Amerikada ümumi əhalinin 42% yox, 70% çəki problemi yaşayacaq. Ümumiyyətlə, hər bir ölkədə obez insanlarla təxminən eyni sayda artıq çəkidən əziyyət çəkən insanlar var və buna görə də bu rəqəmi şərti olaraq iki dəfə artırmaq olar.
Maraqlıdır ki, bəşər tarixində ilk dəfə olaraq, artıq çəkili insanların nisbəti, çəkisi az olanların sayını üstələyir. Əsas səbəb qloballaşmadır. Sərbəst ticarət, iqtisadi artım və urbanizasiya səbəbindən ətraf mühit şəraiti dəyişir, piylənmə epidemiyalarına səbəb olur. Aşağı və orta gəlirli ölkələr buna xüsusilə həssasdırlar.
Amsterdam alimləri stress və depressiyaya qarşı antidepressantlara alternativ yol tapıblar.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, 140 depressiv və təşviş pozuntulu xəstəyə 2 metod müalicə tətbiq olunub: qaçış və ya dərman.
45 nəfər antidepressant içməyi, 95 nəfər isə qaçışı seçib. Onlar həftədə 3 dəfə 40dəqiqə qrup şəklində trosla qaçıblar.
Tədqiqatın sonunda qaçışı seçənlərin 44%-də həm psixi, həm fiziki yaxşılaşma olub. Dərman içənlərdə isə fiziki durum pisləşib.
Alim Brend Penniks depressiyanın müalicəsində hər iki metodun eyni vaxtda istifasdəsini vacib bilir.
Müalicəsi fiziki hərəkətlər pasiyentlər üçün ən yaxşı seçim ola bilər.
Əgər siz nə vaxtsa kiminsə yeməyin yanlış borudan aşağı düşdüyünü söylədiyini eşitmisinizsə, bu o deməkdir ki, qida mədə yerinə ağciyərlərə gedir.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Türkiyə mətbuatının yazdığına görə, aspirasiya olaraq da bilinən yeməklərin ağciyərlərə çəkilməsi vəziyyəti uşaqlarda, eyni zamanda müəyyən xəstəlikləri olan yetkinlərdə də baş verə bilər.
Bəs qida ağciyərlərə daxil olduqda nə baş verir? Yemək orada öz-özünə yox olur, yoxsa onu geri qaytarmaq lazımdır? Pulmonoloqdan bu məzmunda qidanın ağciyərlərdə qalıb-qalmamasını və qalsa hansı vəziyyətlərin yarana biləcəyini soruşulub...
Yemək yeyərkən gülən və yemək tənəffüs yollarına girən böyüklər öskürəklə bu vəziyyətin öhdəsindən gələ bilsələr də, xüsusilə uşaqlar və müəyyən xəstəlikləri olan insanlar üçün bu o qədər də sadə deyil.
Yeməyin ağciyərlərə necə çəkildiyini və bunun səbəbini öyrənərkən, onun simptomlarını və müalicəsini də araşdıra bilərsiniz. Unutmayın ki, başımıza nə və nə vaxt gələcəyimizi heç vaxt bilmirik. Aspirasiya ehtimalı olduqca mümkündür, xüsusən də hər gün müəyyən fasilələrlə qidalandırdığımızı nəzərə alsaq.
Ağızdan sonra yeməyin səyahəti nədir?
Yemək udulduqdan sonra yemək borusu vasitəsilə əvvəlcə ağızdan boğaza, sonra isə mədəyə keçir. Yeməyin bu gedişi keçdiyi yerlərdə əzələlərin hərəkəti ilə baş verir. Lakin bəzi hallarda qidanın istiqaməti dəyişir və qida borusundan mədəyə keçmək əvəzinə səs telləri ilə tənəffüs yollarına doğru gedir. Bu vəziyyət tibbdə “aspirasiya” adlanır.
Yemək udduqdan sonra tənəffüs yollarına çıxan maddələr ağciyərlərə düşərək ciddi fəsadlara səbəb ola bilər.
Sağlamsınızsa, immun sisteminiz güclüdürsə və bəzi udma pozğunluğunuz yoxdursa, bu hadisəyə görə heç bir fəsad yaşamazsınız və yeməyi öskürə və ya mədəyə göndərə bilərsiniz. Bununla belə, aspirasiya bəzən həyat üçün təhlükəli və fövqəladə vəziyyətə çevrilə bilər.
Aspirasiya adətən kimin başına gəlir?
Qidaların ağciyərlərə daxil olması uşaqlarda daha çox rast gəlinən bir vəziyyətdir. Amerika Birləşmiş Ştatlarının məlumatlarına görə, aspirasiya hallarının 80% -i 15 yaşdan kiçik uşaqlarda baş verir. 15 yaşa qədər ən çox rast gəlinən yaş aralığı 0-3 yaş arasıdır. Aspirasiya 1 yaşa qədər körpələrin ölümünün əsas səbəbidir. Türkiyədə aspirasiya körpə ölümlərinin ikinci səbəbidir.
1-2 yaş arası uşaqlarda bu halların pik həddə çatmasının əsas səbəbləri; Özbaşına hərəkət etmək qabiliyyəti aşağıdır, ətrafını və əşyalarını tanımaq üçün toxunduqları hər şeyi ağızlarına qoyurlar, hərəkət və hiss sistemlərinə tam nəzarət edə bilmirlər, ən arxa dişləri yoxdur və ya tam çeynəyə bilmir.
Fıstıq Qərb ölkələrində uşaqlarda aspirasiyaya səbəb olan qidalar sırasındadır. Cənub-Şərqi Asiya və Çində sümük parçaları; Yunanıstan, Misir və Türkiyədə günəbaxan tumları və balqabaq tumları ağciyərlərə daxil olan qidalar arasında ön sıradadır.
Yetkinlərdə onun tezliyi 100 mində 0,66-dır. Yad cisim aspirasiyasının səbəbləri arasında alkoqol və narkotik istifadəsi, psixiatrik pozğunluqlar, sinir sistemini boğan dərmanlar, əzələ və sinir xəstəlikləri, nevroloji çatışmazlıqlar var.
Traxeostomiya və ya səs protezindən istifadə edənlərin də ağciyərlərinə qida sızması ehtimalı var. Böyüklərdəki bu vəziyyətə maraqlı bir məlumat da əlavə edək. Yeməkdən əlavə, aspirasiyanın ən çox yayılmış səbəbi hicab iynəsidir.
Əgər udmaqda çətinlik çəkirsinizsə və ya boğazınızda narahatlıq hiss edirsinizsə, aspirasiya yaşamış ola bilərsiniz.
Aspirasiyanın bəzi əlamətləri var. Yemək yeyərkən boğulma artıq aşkar olan əsas simptomlardan biridir. Güclü öskürək, udma çətinliyi, yemək zamanı stress, arıqlama və ağciyərin iltihabı aspirasiya əlamətləridir. Həddindən artıq tüpürcək yığılması, ürək yanması, döş qəfəsində narahatlıq və çeynəmədə çətinlik də bu vəziyyətin əlamətləridir.
Aspirasiyanın ciddi simptomlarından biri pnevmoniyadır.
Ağciyərlərin yad bir maddəyə reaksiyası səbəbindən iltihab baş verə bilər və infeksiya səbəbiylə pnevmoniya da inkişaf edə bilər. Xüsusilə astma və amfizemli xəstələrdə pnevmoniyaya yoluxma riski daha yüksəkdir. İmmuniteti zəif olan insanlar, yaşlılar və siqaret çəkənlər də aspirasiya pnevmoniyasına daha çox həssasdırlar.
2011-ci ildə "Critical Care Medicine" jurnalında dərc olunmuş məqalədə deyilirdi ki, aspirasiya reanimasiya şöbəsində baş verən pnevmoniyanın əsas səbəblərindən biridir.
Qida ağciyərlərə daxil olarsa nə etməli?
Vəziyyəti dərhal fərq etmək və ya simptomlar artarsa həkimə müraciət etmək çox vacibdir. Ağciyərlərdə qalan qida infeksiya kimi bir sıra problemlərə səbəb ola biləcəyi üçün onu çıxarmaq üçün lazımi üsullara riayət edilməlidir.
Diaqnoz qoymaq üçün xəstənin müayinəsindən sonra rentgen və ya CT müayinəsi aparıla bilər. Ancaq döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası normal olsa belə, simptomlara görə hələ də şübhə varsa, bronkoskopiya aparılır.
Xarici cismin çıxarılması üçün tövsiyə olunan işləmə üsulları
Boğaza kamera ilə nazik bir borunun daxil edilməsi üsulu olan bronkoskopiya, qaçan qidaları çıxarmaq üçün də istifadə olunur.
Bronxoskopiya ilə ilk yad cismin çıxarılması 1897-ci ildə həyata keçirilmişdir. Bu gün də öz təsirini qoruyub saxlayır. Bəlğəm testləri, barium udma testi və endoskopiya və udma testi aspirasiyanın diaqnostika və müalicəsində istifadə edilən üsullardandır.
Aspirasiya ilə əlaqəli pnevmoniya baş versə belə, iltihabı müalicə etmək üçün dərman istifadə edilə bilər və bəzi hallarda xəstəxanaya yerləşdirmə tələb olunur.
Yemək yeyərkən diqqətli olmaq vacibdir, çünki bu, ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Kiçik dişləmələr yemək və çeynəyərkən gülməkdən və danışmaqdan çəkinmək lazımdır. Xüsusilə 4 yaşından kiçik uşaqlara qoz kimi sərt qidalar verilməməli, bu qidalar yalnız əzilərək başqa qidaya əlavə edilməlidir. Uşaqlarda diqqət edilməli olan məsələlər arasında qaçmamaq, yeməklə oynamamaq və dik vəziyyətdə qidalandırmaq yer alır.
Səhiyyə Nazirliyinin bu gün yaydığı məlumata görə, 2023-cü ilin əvvəlindən başlayaraq Avropa regionunda, həmçinin qonşu ölkələr olan Türkiyə, Rusiya Federasiyası, İran, Qazaxıstan və Gürcüstanda qızılca xəstəliyinin yayılması müşahidə olunur. Bununla əlaqədar, cari ilin ötən dövrü ərzində digər ölkələrdən gətirilmə hadisələrdən qaynaqlanan qızılca infeksiyasına yoluxma halları, əsasən peyvənd olunmayan uşaqlar arasında yayılmaqla, Azərbaycanda da qeyd edilib.
Teref.az xəbər verir ki, mövzu ilə bağlı həkim-terapevt Rasif Bağırov İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında qızılca və məxmərəyin əlamətlərindən danışıb.
Onun sözlərinə görə, qızılca və məxmərək kimi xəstəliklərə adətən uşaq vaxtı daha çox rast gəlinir. Bu xəstəliklər yuxarı tənəffüs yollarında olan viruslar vasitəsilə yaranır:
"Əslində, məxmərək xəstəliyini də elə qızılca yaradır. Sadəcə olaraq qızılca daha ağır formada gedir. Demək olar ki, uşağın bədənində toz şəklində yayılan qabarıq səpkilər olur. Xəstədə yüksək temperatur və öskürək kimi simptomlar özünü göstərir. Temperatur adətən 38-40 dərəcəyə qədər yüksəlir. Qızılcada viruslar hava damcıları vasitəsilə insandan insana ötürülür. Qızılca virusa yoluxduqdan təxminən 10-12 gün sonra yaranır və 10 günədək davam edir. Qızılca xəstəliyinin müalicəsi əsasən ev şəraitində aparılır. Xəstəni və onun istifadə etdiyi əşyaları sağlam şəxslərdən təcrid etmək lazımdır. Qızılca yaşlı insanlarda daha ağır keçir".
Məxmərəyin də səpkili xəstəliklər qrupuna aid olduğunu bildirən R.Bağırova deyib ki, bu xəstəlik, adətən, uşaqlarda fəsadsız keçir:
"Məxmərəkdə səpkilər insanın dərisinə yapışan formada yaranır. Bu səpkilər bədənin hər nahiyyəsini əhatə edə bilir. Qızılcadan fərqli olaraq, məxmərək 2-3 gün davam edir. Ona görə də hansısa müalicə üsuluna da ehtiyac qalmır. Sadəcə olaraq xəstə normal qidalanmalı və istirahət etməlidir".
Həkim bildirib ki, qızılcadan qorunmağın ən təsirli üsulu peyvənddir: "Cəmi bir dozadan sonra uşaqların təxminən 85 faizində qızılcaya qarşı immunitet qazanır. Peyvənd qızılca xəstəliyinin yayılmasının və epidemiyasının qarşısını alır. Lakin peyvəndin əhatə dairəsi azalmağa başlasa, əhali arasında infeksiyanın yayılması riski artır".
Qeyd edək ki, uşaqların sağlamlığının qorunması və qızılca xəstəliyinə yoluxma hallarının qarşısının alınması məqsədilə hər hansı səbəbdən peyvənddən kənar qalan uşaqların yaşayış yeri üzrə uşaq əhalisinə ambulator-poliklinik xidmət göstərən tibb müəssisələrində qızılca, epidemik parotit və məxmərək infeksiyaları əleyhinə QPM vaksini ilə peyvənd edilməsi tövsiyə olunub.
Xatırladaq ki, hazırda Azərbaycanda uşaqların yoluxucu xəstəliklərdən qorunması üçün 11 infeksiyaya qarşı peyvənd aparılır. Peyvənd təqviminə əsasən qızılca əleyhinə QPM vaksini ilə (qızılca-parotit-məxmərək əleyhinə) peyvəndlər uşaqların 12 aylığında və 6 yaşı tamam olduqda aparılır.
Beyin insan bədəninin ən mürəkkəb orqanıdır. Bədənimizdəki bütün proseslərin həyata keçirilməsində beyin əsas rol oynayır. Son zamanlar getdikcə daha çox gənc yaddaş problemlərindən, konsentrasiyanın olmamasından və diqqətin yayınmasından şikayətlənir. Neyrocərrah Brett Osborn beyin üçün təhlükəli qidaları açıqlayıb.
Xarici mətbuat xəbər verir ki, həkimin fikrincə, dondurma, çərəzlər, xüsusilə şirin olan digər qidalar qanda şəkərin artmasına səbəb olur ki, bu da zamanla beyin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Onun sözlərinə görə, çünki Alzheimer xəstəliyi tez-tez tip 2 diabetlə əlaqələndirilir:
“Qızardılmış, hazır qəlyanaltılar, marqarin kimi trans yağlarla zəngin qidalar da iltihaba səbəb ola bilər və beyinə zərər verə bilər. İşlənmiş qidalarda tez-tez süni əlavələr, konservantlar və qeyri-sağlam yağlar olur ki, bu da müntəzəm istehlak edildikdə beyinə zərər verə bilər.
Ət, sous, konserv şorba kimi natriumla zəngin qidalar qan təzyiqini artıra bilər ki, bu da ürəyə və beyinə mənfi təsir göstərir. Bundan əlavə, kofein və spirt istehlakının azaldılması tövsiyə olunur. Beyin sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm olaraq idman etmək, kifayət qədər su içmək, stressi idarə etmək və keyfiyyətli yuxu almaq vacibdir. Bu vərdişlər beynin optimal işləməsinə kömək edəcək”.
Xarici mətbuat xəbər verir ki, həkimin fikrincə, dondurma, çərəzlər, xüsusilə şirin olan digər qidalar qanda şəkərin artmasına səbəb olur ki, bu da zamanla beyin fəaliyyətinə mənfi təsir göstərə bilər.
Onun sözlərinə görə, çünki Alzheimer xəstəliyi tez-tez tip 2 diabetlə əlaqələndirilir:
“Qızardılmış, hazır qəlyanaltılar, marqarin kimi trans yağlarla zəngin qidalar da iltihaba səbəb ola bilər və beyinə zərər verə bilər. İşlənmiş qidalarda tez-tez süni əlavələr, konservantlar və qeyri-sağlam yağlar olur ki, bu da müntəzəm istehlak edildikdə beyinə zərər verə bilər.
Ət, sous, konserv şorba kimi natriumla zəngin qidalar qan təzyiqini artıra bilər ki, bu da ürəyə və beyinə mənfi təsir göstərir. Bundan əlavə, kofein və spirt istehlakının azaldılması tövsiyə olunur. Beyin sağlamlığını qorumaq üçün müntəzəm olaraq idman etmək, kifayət qədər su içmək, stressi idarə etmək və keyfiyyətli yuxu almaq vacibdir. Bu vərdişlər beynin optimal işləməsinə kömək edəcək”.
Naxçıvan sakini Rəsulzadə Mehman Nəriman oğlu tərəfindən "Hürriyyət" qəzetinin redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub. Şikayətçi iddia edir ki, epilepsiya xəstəsi olsa da, xəstəxana qanunsuz şəkildə ona dərman vermir:
"Mən, Rəsulzadə Mehman Nəriman oğlu, yazaraq sizdən xahiş edirəm, problemimi işıqlandırasınız.
1976-cı ildən epilepsiya xəstəsiyəm. Bir neçə il Moskvada müalicə almışam.
Bakıda rəhmətlik neyrocərrah Elməddin həkimin illərlə müalicəsini götürmüşəm.
Dövlət tərəfindən iynə-dərmanla təmin olunmalıyam, lakin Naxçıvanın Ordubad rayonunda mənə dərman vermirlər.
Ağır ağrılarım olur, iynə-dərman yetərsizliyindən əziyyət çəkirəm. Uzun illərdən sonra dövlət tərəfindən mənə 220 manat pensiya kəsildi. Hal-hazırda xəstəxanada müalicə alıram, dərmanların aylıq pulu 100 manatı keçir. Bizə deyirlər ki, dərmanları versək, pensiya kəsilməlidir. Mən bu qanunu başa düşmürəm, bu nə deməkdir?
Yazılan dərmanların 30 faizini aptekdən almaq olmur, satmırlar, mən nə edim, hardan, necə tapım bu dərmanları?!
15 il Elmlər Akademiyasınada işləmişəm. İndi mənə deyirlər ki, ya acından ölməmək üçün pensiyanı seç, ya da xəstəlikdən ölməmək üçün dərmanları. Hər ikisinin də axırı ölümdür… Bu qədər çarəsizlik olar?!
Ordubad rayonunda 300-ə yaxın epilepsiya xəstəsi var, hamısı da mənim vəziyyətimdədir. Ordubad Rayon Xəstəxanasının köhnə baş həkimi Elmar müəllim başımıza oyun açıb. Xahiş edirik işıqlandırın, bəlkə mənim kimi xəstələrin də səsinə səs verən olar”.
Londonun Kraliça Meri Universitetinin tədqiqatçıları kəskin respirator virus infeksiyasının yeni formasını aşkar ediblər. Əvvəllər bu versiya məlum deyildi.
Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "eClinicalMedicine" jurnalı yazır.
Müəlliflər 10,000-dən çox insandan yorğunluq, nəfəs darlığı, ağrılar və başgicəllənmə kimi uzun COVID-19 ilə müşahidə olunan 16 simptom barədə məlumat vermələrini istəyib. Daha sonra bu simptomların üç qrup arasında nə qədər ümumi olduğunu müqayisə ediblər: koronavirus olduğunu bildirən insanlar, başqa bir kəskin respirator infeksiyanı bildirənlər (COVID-19 üçün mənfi testlər) və ümumiyyətlə heç bir infeksiya olmadığını bildirənlər.
"Tədqiqatımız müəyyən etdi ki, araşdırılan bütün simptomlar əvvəllər COVID-19 olan insanlarda daha çox müşahidə olunur. Bununla belə, onlar koronavirusla əlaqəli olmayan tənəffüs yoluxucu xəstəlikləri olan insanlarda da baş verib. Başqa sözlə, bizim tapıntılarımız "davamlı soyuqdəymələrin” mövcudluğuna işarə edir: Soyuqdəymə, qrip və ya sətəlcəm kimi digər tənəffüs yoluxucu infeksiyaların hazırda tanınmayan sağlamlığa uzunmüddətli təsirləri mövcuddur", deyə müəlliflər qeyd ediblər.
Uzun müddətli soyuqdəymənin ən çox görülən simptomlarından bəziləri öskürək, mədə ağrısı və ishaldır. Bu simptomlar infeksiyadan orta hesabla 11 həftə sonra bildirilib:
"Ağır ilkin infeksiyanın uzunmüddətli simptomların inkişaf riskini artırdığı görünsə də, araşdırmamız bəzi insanların niyə uzunmüddətli simptomlarla qarşılaşdığını, digərlərinin isə bunu etmədiyini hələ izah etmir".
Tədqiqatçılar əlavə edib ki, məlumatlılığın olmaması və ya hətta "davamlı soyuqdəymə” və ya "davamlı qrip” kimi ümumi terminin olmaması bu şərtlərin diaqnozuna mane olur.