İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) Baş Katibliyi Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya liderlərinin 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatına zidd olaraq, Ermənistanın Azərbaycanın Qarabağ bölgəsində təbii sərvətlərin qanunsuz istismarını pisləyir.

"Report" xəbər verir ki, bu barədə İƏT Baş Katibliyi bəyanat yayıb.

Bəyanata görə, ekoloji standartlara lazımi diqqət yetirilmədən faydalı qazıntı yataqlarının işlənilməsi beynəlxalq hüququn və Azərbaycan Respublikasının milli qanunvericiliyinin pozulması olmaqla yanaşı, həm də ciddi və haqlı narahatlıq doğurur.

"Baş Katiblik bütün məsələləri dialoq yolu ilə həll etməyə çağırır və Azərbaycanın bununla bağlı səylərini yüksək qiymətləndirir”, - bəyanatda deyilir.

Baş Katiblik İƏT Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 22-23 mart 2022-ci il tarixlərində İslamabadda (Pakistan) keçirilmiş 48-ci sessiyasında qəbul etdiyi qətnaməyə istinad edərək, qarşılıqlı tanınma və suverenliyə, ərazi bütövlüyünə və bir-birinin beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinə hörmət əsasında Azərbaycan və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına çağırır.

Əliyev bildirdi ki, tələblər yerinə yetirlməyənə qədər Laçın yoldakı aksiya davam edəcək. Və bununla aksiyanın dayandırılması məqsədilə Bakıya bu və ya digər formada edilən təzyiq cəhdlərinin nəticə verməyəcəyini, həm də prosesin uzunmüddətli ola biləcəyini də elan etdi.
Qarabağdakı erməni əhali ilə bağlı da rəsmi mövqeyi yenilədi:
Azərbaycan bayrağı altında yaşamaq istəyənlər üçün şərait yaradılacaq, kim vətəndaşlığı qəbul etmək istəmirsə, yol açıqdır, ya özləri getsin, ya sülhməramlıların yük maşınında, ya da avtobuslarla.
Asif Nərimanlı
Teref.az

Qarabağdakı qızıl və mis yataqlarında monitorinq tələbi ilə bir aydır davam edən aksiyamızın şübhəsiz müsbət nəticələri var. Ermənistan hakimiyyətinə, erməni separatçılarına, Rusiyaya və Qərbə göstərdik ki, Ermənistanla Qarabağı birləşdirən yolu nəzarətə götürmək hüququmuz var. Ancaq hadisələrin gedişatı göstərir ki, bu kifayət etməyəcək, Laçın yolundakı hədəflərimizi böyütmək məcburiyyətindəyik.
Rusiya hərbi kontingentinə məxsus yük maşınları Şuşa-Xankəndi yolundan sərbəst şəkildə keçərək, Qarabağdan Ermənistana, Ermənistandan Qarabağa maneəsiz hərəkət edirlər, təkcə bir gün ərzində 25 nəqliyyat vasitəsi yoldan maneəsiz şəkildə keçid edib. Azərbaycanın siyasi və ekspert dairələrində bir sualın aktuallığı artıb:
Rusiya hərbi kontingentinin nəqliyyat vasitələrində erməni separatçılarına silah, sursat və mina daşına bilərmi? Bu suala birmənalı şəkildə “xeyr, belə yüklər daşına bilməz” cavabını vermək mümkün deyil. Çünki həmin nəqliyyat vasitələrində nələrin daşındığı barədə dəqiq məlumat yoxdur. Rusiya hərbi kontingentinin komandanlığı yalandan deyə bilər ki, nəqliyyat vasitələrində yalnız onlar üçün lazımı vasitələr daşınır. Ancaq o nə yükdür ki, bir gün ərzində Ermənistandan Qarabağa 25 nəqliyyat vasitəsi keçib?
Həmin nəqliyyat vasitələrində erməni separatçılarına silah, sursat və mina daşındığını vurğulamaq çətindir, ancaq tərsini də söyləmək mümkün deyil. Məsələ burasındadır ki, Rusiya hərbi kontingentinin yolda postlarının mövcud olduğu iki il müddətində Ermənistandan Qarabağa silah, sursat və mina daşınıb, rusiyalı hərbçilər bunun qarşısını almayıblar, əksinə Xankəndidə separatçılarla əl-ələ verərək əməkdaşlıq ediblər. Belə olan halda Rusiya hərbi kontingentinin erməni separatçılarından üz döndərdiyi inandırıcı deyil.
Separartçılar rusiyalı hərbçilərin psixologiyasını yaxşı mənimsəyiblər. Ermənilərin separatçılığa başladıqları 1988-cildən bu yana rusiyalı hərbçiləri pulla ələ almaq təcrübələri var. Tutaq ki, Rusiya hərbi kontingentinin komandanı Andrey Volkov nəqliyyat vasitələrində erməni separatçılarına silah daşınmasının əleyhinədir. Erməni separatçıları Rusiya hərbi kontingentinin aşağı rütbəli hərbçilərinə hər ay bir neçə min dollar ödəməklə nəqliyyat vasitələrinin içərisində silah daşıya bilərlər. Əsaslı olan bu şübhələrə son qoymaq üçün etirazın davamı kimi Laçın yolunda sərhəd və gömrük xidmətinin yaradılmasına keçid edilməsi zərurəti yaranıb, bundan sonra istənilən yük yoxlanılacaq və separatçılara silah və sursat daşınması imkanı ortadan qaldırılacaq.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
Teref.az

Bir gün əvvəl, yanvarın 8-də separatçı birləşmənin qalıqlarının “dövlət naziri” Ruben Vardanyan son vaxtlar kifayət qədər olan çıxışlarına daha birini əlavə edib. Bu dəfə müraciəti nisbətən həcmli olsa da, sözlərindən bir məqam bizi maraqlandırmasaydı, çətin ki, ona fikir verərdik.
Belə ki, Vardanyan bəzi varlı sakinlərin Xankəndidən qaçması hallarından şikayətlənib.
“Bizdə bir neçə belə hal oldu, bu isə mənim üçün qəbuledilməz olan vəziyyəti açıq şəkildə göstərir. Məsələn, biz bilirik ki, varlı bir ailə öz əlaqələrindən istifadə edərək tətilə çıxıb və bu, böyük əks-səda doğurub”, – deyə o bildirib.

Caliber.Az-ın redaktorları Vardanyanın kimləri nəzərdə tutduğunu öyrənə bilib. Məlumatlı mənbələrin verdiyi məlumata görə, “dövlət naziri” Qriqori Arkadyeviç Qabrielyantsın ailəsini nəzərdə tutub. 1934-cü ildə Bakıda anadan olan Qabrielyants sovet geoloqu olub, 1989-1991-ci illərdə isə SSRİ geologiya naziri vəzifəsində çalışıb.
Bir neçə gün əvvəl Rusiya sülhməramlılarının nümayəndələri Azərbaycan tərəfinə Qabrielyantsın Xankəndidən “tibbi” təxliyəsinin tələb olunduğunu bildiriblər. Müraciətdə qeyd olunub ki, 88 yaşlı keçmiş nazirlə birlikdə sülhməramlıların helikopterində koronavirusa yoluxmuş iki rusiyalı əsgər də olacaq.
Bildirilib ki, Qabrielyants hava limanının terminalına daxil olub, özü də yaşına və sülhməramlıların “tibbi” evakuasiya xəbərinə baxmayaraq, tamamilə gümrah görünüb, öz ayaqları üzərində gedib. Onu həyat yoldaşı müşayiət edib. Keçmiş nazirin əlində, bizdə olan məlumata görə, pulla dolu qara diplomat olub.
Belə çıxır ki, sülhməramlıların köməyi ilə keçmiş yüksək rütbəli sovet məmuru üçün “VİP tur”, daha dəqiq desək, Xankəndidən Erebuniyə – Rusiya ordusunun hərbi bazasına qaçış təşkil olunub. Eyni zamanda yuxarıda adı çəkilən “iki xəstə əsgər” Xocalı aeroportunda görünməyib.

Təbii ki, Qarabağda hava əlaqəsi yalnız rəsmi Bakının icazəsi ilə həyata keçirilir – əgər Azərbaycan tərəfi sülhməramlıların müraciətindən imtina etsəydi, o zaman Xocalı aeroportundan bir təyyarə də səmaya qalxa bilməzdi. Ancaq imkanlı Qarabağ erməniləri öz əlaqələrindən və maliyyə imkanlarından istifadə edərək cinayətkar Vardanyan-Arutyunyan duetinin hakimiyyətindən qaçmağa çalışırlarsa, onda biz onlara mane olmayacağıq.

Qarabağda faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı əleyhinə Şuşa-Xankəndi yolunda keçirilən etiraz aksiyası artıq 29 gündür ki, davam edir. Dekabrın 12-də səhər saatlarından başlayan aksiya Şuşa-Xankəndi yolunda təşkil olunsa da, yolun humanitar məqsədlər üçün açıq olduğu bildirilir.

Belə ki, aksiya iştirakçıları sülhməramlılara məxsus təminat avtomobillərinin sərbəst şəkildə hərəkət etməsinə şərait yaradırlar. Demək olar ki, hər gün Rusiya sülhməramlı kontingentinə (RSK) məxsus mülki avtomobillər və yük maşınları Şuşa-Xankəndi yolundan sərbəst şəkildə keçərək, Ermənistana gedirlər.

Məlumat üçün qeyd edək ki, təkcə bu gün ərzində RSK-yə məxsus 2-si minik, 23-ü isə yük maşını olmaqla 25 nəqliyyat vasitəsi Şuşa-Xankəndi yolundan maneəsiz şəkildə keçid edib.

Hərbi maşınlarla humanitar xidmət göstərdiyi deyilən sülhməramlıların hər gün yoxlanışdan keçmədən, maneəsiz və rahat şəkildə Ermənistana və əksinə səfəri bir sıra suallar yaradır. Şübhə doğuran məqam odur ki, Qarabağdakı separatçılar bu avtomobillərdən silah daşıya və digər çirkin məqsədlərini həyata keçirmək üçün istifadə edə bilərlər. Əlbəttə, bu şübhələri əsassız adlandırmaq düzgün olmazdı. Çünki rus sülhməramlıları öz qanunsuz əmələri ilə bir neçə dəfə bu şübhələri haqlı çıxarıblar. Məsələn, ötən ilin iyul ayında Azərbaycan hərbçiləri Ağdamda Rusiya sülhməramlılarının avtomobil karvanını saxlamışdı. Yoxlamalar zamanı maşınlardan birinin yük bölməsində 5 ədəd “Kalaşnikov” avtomatı aşkar edilmiş, bundan sonra karvan geri göndərilmişdi. Ona görə də hazırda təchizat, humanitar yardım adı altında ərazidə hərəkət edən maşınlarda daşınan yüklərlə bağlı şübhələrin olması başadüşüləndir.

Bəs sülhməramlı konitingent hər gün Şuşa-Xankəndi yolu ilə nə daşıyır?

Bu mövzuyla bağlı hərbi ekspert Elxan Şixəliyev “AzPolitika.info”-ya şərhində bildirib ki, daşımaların həyata keçirilməsi iki istiqamətdə ola bilər: “Birincisi, Rusiya sülhməramlı kontingentinin özünün hərbi tələbatlarını həyata keçirmək yönündə, xüsusən də yanacaq və ərzağın komplektləşdirilməsi, bu ərazidəki 1960 nəfərlik heyətin gündəlik tələbatlarının ödənilməsi istiqamətində daşımalar ola bilər. İkincisi, bu yolla humanitar yük daşımaları adı altında Qarabağdakı separatçı rejimin ilkin ehtiyacları (tibbi və ərzaq vasitələri) təmin oluna bilər”.

Ekspert “Qeyri-qanuni birləşmələrin silahlanması üçün hərbi avadanlığın daşınması mümkündürmü?” sualını belə cavablandırıb: “Əgər biz yüklərin praktiki olaraq keçirilməsinə nəzarət edə bilmiriksə, yəni Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan avtomobilləri yoxlaya bilmiriksə, deməli bu yüklərin içərisində hər şey ola bilər. Ermənistan əvvələr də bu bölgədə hərbi texniki avadanlıqların daşınmasını həyata keçirirdi. İndi rusların vasitəsilə bunu edə bilərlərmi? Təbii ki, edə bilərlər. Bu ehtimalları sıfırlamaq üçün biz ilk növbədə həmin avtomobillərə nəzarət etməliyik”.

Ekspert bunun üçün ərazidə sərhəd-gömrük və polis məntəqələrinin quraşdırılmasının zəruri olduğunu vurğulayır: “Bu şübhələrə son qoymaq üçün həmin avtomobillər bizim gömrük məntəqələrimizdən yoxlanıldıqdan sonra buraxılmalıdır. Sonrakı mərhələdə biz nəyin keçib-keçmədiyini artıq dəqiq deyə bilərik. Bu baş vermədiyi müddətcə, təbii ki, qeyd etdiyimiz ehtimalların baş verməsi mümkündür”.

Qar yağmağına baxmayaraq, Xankəndi-Laçın yolunda aksiya 29 gündür davam edir
Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda faydalı yataqların qanunsuz istismarı əleyhinə Xankəndi-Laçın yolunda keçirilən etiraz aksiyası iyirmi doqquz gündür davam edir.

“Report”un aksiyanı işıqlandıran əməkdaşı xəbər verir ki, dekabrın 12-də səhər saatlarından başlayan aksiya ötən gecə boyu da davam edib.

Şuşa şəhərinə qar yağmağına baxmayaraq, aksiya iştirakçıları gün ərzində olduğu kimi, gecədən səhərədək davamlı şəkildə isti yer, isti çay və qidalarla təmin olunublar.

Təhlükəsizlik qaydalarına yüksək səviyyədə əməl olunan toplanış yerində gecə boyu da heç bir insident baş verməyib.

Həmişə olduğu kimi, etirazçılar bu səhər də Azərbaycan Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə açıblar. Daha sonra vətənpərvərlik ruhunda mahnılar ifa ediblər.

Hazırda havanın şaxtalı olmasına baxmayaraq, ekofəallar yolun hər iki tərəfində, hərəkətə maneə törətmədən üzərində Azərbaycan, rus və ingilis dillərində yazılmış plakatlar qaldırıb, şüarlar səsləndirirlər.

Aksiya iştirakçılarının tələbləri ilk gündən olduğu kimi, dəyişməz olaraq qalır.

Belə ki, ekofəallar və gənc könüllülər “Azərbaycan oyaqdır, sərvətinə dayaqdır!”, “Azərbaycan vahiddir, sərvətinə sahibdir!”, “Ekoloji cinayətə son!”, “Stop ekoterror!”, “Берегите природу!”, "Экоциду нет! Мониторингу да!" şüarlarını səsləndirirlər.

Şuşa şəhərinə yanvarın 7-si gecə saatlarından qar yağmağa başlayıb.

Qeyd edək ki, Şuşa ərazisində Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan yolun bir hissəsində etiraz aksiyası azərbaycanlı aktivistlər və ekologiya üzrə qeyri-hökumət təşkilatlarının (QHT) üzvləri tərəfindən Qarabağ iqtisadi rayonunda ekoloji terrora son qoyulması tələbi ilə keçirilir. Aksiya iştirakçıları günlərdir ki, yüksək əzm, mətanət, qətiyyət nümayiş etdirirlər.

Xatırladaq ki, 2022-ci il dekabrın 3-də və 7-də Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığı ilə aparılmış müzakirələrin nəticəsi olaraq İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və “AzerGold” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin mütəxəssislərindən ibarət heyət Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazilərində faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı, bundan irəli gələn ekoloji və digər fəsadlarla bağlı ilkin monitorinq aparmalı idi. Lakin sülhməramlıların hərəkətsizliyi ucbatından monitorinq baş tutmayıb.

Ermənistan saytlarından dünya KİV-lərinə Qarabağın ermənilər məskunlaşan hissəsində guya boş olan mağaza piştaxtalarının fotoşəkilləri daxil olur. Bu fotoşəkillər dünyanı Azərbaycanlı piketçilərin Laçın yolunu tərk etməsi üçün Azərbaycana təzyiq göstərmək zərurətinə inandırmaq məqsədi daşıyır.

Amma diqqətlə baxdıqda “iztirab çəkən qəhrəman xalq” haqqında fotoşəkillərin saxta olduğu görünür.

Səhnələşdirilmiş saxta şəkilləri Ukraynanın Qualiko özəl səhmdar cəmiyyətinin məhsulları ələ verir – bu, beynəlxalq bazarlara məhsul ixrac edən beynəlxalq toyuq əti brendidir. Şirkətin təsisçisi və əsas benefisiarı Ukrayna qəhrəmanı Yuri Kosyukdur. Qualiko məhsullarının dileri Praym Fud Armenia-dır.

Fotoşəkildə boş piştaxtalar əksini tapır, onların altında dondurulmuş Qualiko broyler qutuları və qablaşdırılmış 900 qramlıq dondurulmuş broyler fileləri görünür. Yəni əldə toyuq əti var və müvəqqəti olaraq piştaxtalardan və soyuducu kameralardan yığışdırılıb.

Yalan məlumat yayanlar, eləcə də saxta şəkillərdən istifadə edənlər süjetin daha inandırıcı olması üçün daha diqqətli olmalı idilər. (Turan)

Onların anlamında beynəlxalq hüquq: “Qarabağda mədənlərin işlənməsinə hansı əsasla və kim qadağa qoya bilər?”

Laçın-Xankəndi yolunda azərbaycanlı eko-fəallar tərəfindən Rusiya sülhməramlı kontingentinin (RSK) müvəqqəti dislokasiya zonasında qanunsuz mədən işlərinə etiraz olaraq ötən il dekabrın 12-də başladılan aksiyası davam edir. Ermənistanın beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu vəziyyətə cəlb etmək üçün çoxsaylı cəhdlərinə baxmayaraq, Azərbaycan tərəfi öz gündəmini fəal şəkildə təbliğ edir. Erməni tərəfi Laçın yolunun “bağlandığı” iddiasındadır, lakin xatırlamır ki, bu dəhlizin yeganə məqsədi Azərbaycanın Qarabağ bölgəsinin erməni əhalisinin humanitar ehtiyaclarını təmin etməkdir.

Bu məqam 10 noyabr 2020-ci il tarixli Üçtərəfli Bəyanatda öz əksini tapıb. Lakin bu sənədin imzalanmasından sonra baş verən hadisələr göstərir ki, Ermənistan Laçın dəhlizindən başqa məqsədlər üçün, yəni hərbi yüklərin və hərbi qulluqçuların daşınması üçün istifadə edib.

Azərbaycanın haqlı tələblərinə baxmayaraq, Ermənistan tərəfi Üçtərəfli Bəyanatın pozulması faktlarını tanımır və Ermənistanın özünün təqsiri ilə yaranmış vəziyyətə müdaxilə etmələri üçün aparıcı dövlətlərə və beynəlxalq təşkilatlara yalvarır. Ermənistan rəsmilərinin açıqlamalarına görə, belə mühakimə yürütmək olar ki, İrəvan Azərbaycanın haqlı tələblərini yerinə yetirməkdənsə, yaranmış vəziyyətdən növbəti anti-Rusiya isteriyası üçün istifadə edib, regiona beynəlxalq qüvvələri cəlb etməyə çalışır.

Belə ki, Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan hökumətin dünənki iclasında bəyan edib ki, İrəvan Laçın dəhlizinin “blokdan çıxarılması” məsələsində beynəlxalq ictimaiyyətdən, o cümlədən Rusiyadan daha substantiv addımlar gözləyir: “Azərbaycan Üçtərəfli Bəyanat çərçivəsində üzərinə götürdüyü öhdəlikləri birbaşa pozur və bu, onun danışıqlar aparmaq qabiliyyəti ilə bağlı böyük suallar yaradır”.

O ki qaldı kimin danışıqlar aparmağa qadir, kimin olmadığına, beynəlxalq ictimaiyyət bütün Dağlıq Qarabağ münaqişəsi boyu bunu yaxşı bilirdi və Üçtərəfli Bəyanatın bəndlərinin pozulmasından ən azı Paşinyan danışmasa, yaxşı olar. Yaranmış vəziyyətdə birbaşa Paşinyanın özü günahkardır - o, üçtərəfli bəyanata imza atır, lakin sənədin imzalandığı gündən iki il keçməsinə baxmayaraq, Ermənistan üzərinə götürdüyü öhdəliklərin yerinə yetirilməsini sabotaj edir.

Erməni tərəfi konstruktiv yanaşmalar və düzgün qərarlar əvəzinə yalnız isterik qışqırıq və ənənəvi boşboğazlıq nümayiş etdirir, ölümcül səhvlərinə görə məsuliyyəti başqalarının üzərinə yıxır.

Bunun fonunda erməni təbliğatının özü və ermənipərəst bədnam ekspertlər Paşinyanın dediklərinə sanki dəstək verirmiş kimi, mövcud vəziyyəti izah etmək üçün gülünc və absurd açıqlamalar verirlər. Məsələn, Rusiyanın Avrasiya İqtisadi İttifaq ölkələri İnstitutunun direktoru Vladimir Lepyoxin deyib ki, “Azərbaycanın qaldırdığı Qarabağda yataqların qanunsuz istismarı məsələsi tamamilə qondarma və təxribat xarakterli mövzudur”.

“Mədənlərin işlənməsinə hansı əsasla və kim qadağa qoya bilər? Baxın, Bakı bu ərazini özününkü hesab edir, amma belə düşünmək onun haqqıdır. Bəs bu hadisələr özəl xarakter daşıyırsa və bizim xüsusi mülkiyyətə müqəddəs hüququmuz varsa, hansı əsasla (Azərbaycan - red.) qadağa qoymağa iddia edir?", - deyən Lepyoxin rus diplomatları və siyasətçilərini bu "sadə" vəziyyətdə siyasi və iqtisadi sahədəki kateqoriyalarda çaşqınlıqda ittiham edib.

Erməni yalanlarının və güclü spirtli içkilərin buxarlarının toruna həddən artıq qapılan dar düşüncəli Lepyoxinin beynində yaranan “parlaq fikir” heç cür məntiqli davam edə bilmədi. Qarabağ beynəlxalq hüquqa görə Azərbaycana məxsusdur, yəni Bakının icazəsi olmadan bu ərazidə faydalı qazıntıların işlənməsi qanunsuzdur.

Azərbaycanın Qarabağda yerləşən mədənlərin qanunsuz istismarına qadağa qoyulmasını tələb etmək üçün bütün əsasları var. Bu səbəbdən beynəlxalq birlik beynəlxalq hüququ tam anlamayan Lepyoxindən fərqli olaraq, Azərbaycanın addımlarını ciddi şəkildə qınamaqdan çox uzaqdır.

Müəllif: Asif Aydınlı