Qərb İlham Əliyevin dəhlizlərlə bağlı təklifini dəstəkləyir, Paşinyan isə israr edir...

Münhen Təhlükəsizlik Konfransının aparıcı mövzusu Ukrayna böhranı olsa da Azərbaycan-Ermənistan arasında sülh müzakirəsi də gündəmin əsas hadisələrindən biri idi. ABŞ Dövlət katibi Entoni Blinken ilk dəfə Prezident İlham Əliyev və Baş nazir Nikol Paşinyanla bir araya gələrək, problemin həlli yollarını geniş müzakirə etdi. Habelə, ATƏT sədrinin moderatorluğu ilə Cənubi Qafqazın 3 ölkəsinin lideri ilk dəfə bir masa arxasında əyləşib, təhlükəsizlik, siyasi-iqtisadi inkişafa mane olan ümumi problemlərdən danışdılar.


Avropa İttifaqının prezidenti Şarl Mişel də ayrı-ayrılıqda liderlərlə görüşüb Brüssel prosesinin davam etdirilməsinə razılıq aldı.

Ötən ilin noyabrından Rusiya rəhbəri Vladimir Putinin xüsusi səyləri, Paşinyanın qeyri-adekvat yanaşması ilə (Valday çıxışı, Soçi görüşü) qırılan təmaslar bərpa olundu. ABŞ və Avropa İttifaqı sülhün əldə olunmasına yönəlik iradə nümayiş etdiriblər. Bunu kənara itələmək indiki situasiyada çətindir, nəzərə alsaq ki, Rusiyanın regionda təsir imkanları getdikcə məhdudlaşır, o zaman Qərb platformasında sülh müzakirələrinin getdikcə daha böyük meydan qazanması qaçılmazdır.

Prezident İlham Əliyev Blinkenlə görüşdən sonra bildirdi ki, Ermənistanın mövqeyində, yetərli səviyyədə olmasa da, tərəqqi var. Bu irəliləyişin konkret nədən ibarət olması məlum deyil, amma Qərbin olumlu baxdığı kompromislərdən biri rəsmi Bakı tərəfindən qəbul edilir.

İlham Əliyev bildirib: “Biz sərhədlərin delimitasiyası haqqında danışırıqsa, nəzarət-buraxılış məntəqələri olmadan bu, mümkün deyil. Biz kommunikasiyaların açılması haqqında danışırıqsa, əlbəttə ki, həm Zəngəzur dəhlizinin hər iki başında, eyni zamanda, Laçın rayonu ilə Ermənistan arasındakı sərhəddə nəzarət-buraxılış məntəqələri yaradılmalıdır. İlkin təəssüratımız belədir ki, həm Avropada, həm Amerikada bizim bu təklifimiz məntiqli hesab olunur”.

Xatırladaq ki, bu təklif yeni deyil, hələ ötən il Brüsseldə Şarl Mişelin vasitəçiliyi baş tutan üçtərəfli görüşdən sonra Azərbaycan dəhlizlərə eyni yanaşma təklif edib: “Zəngəzur dəhlizində hansı meyarlar tətbiq olunacaqsa, Laçın dəhlizində də eynisi olacaq”, -deyə Prezident vurğulamışdı.

Bu təklif rəsmən Ermənistan tərəfinə təqdim edilib. Nikol Paşinyan Münhendə bildirib ki, 9 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatda Laçın dəhlizi ilə bağlı konkret məqamlar yer alıb. “Bu bəyanata görə, Azərbaycan və Rusiya sülhməramlılarının vəzifəsi Laçın dəhlizini açıq saxlamaqdır, lakin indi təəssüf ki, bizdə tamam başqa vəziyyət var. Biz hesab edirik ki, beynəlxalq diqqət bu vəziyyətə yönəlməlidir, çünki bu vəziyyətin davam etməsinin Dağlıq Qarabağ erməniləri üçün geridönməz humanitar nəticələrə səbəb ola biləcəyindən ehtiyat edirik”, – o bildirib.

Beləliklə, İlham Əliyevin rəsmi təklifinə Paşinyandan dərhal publik “yox” cavabı gəlib. Amma ola bilsin, bu, hələ ki, İrəvanın dəqiqləşmiş mövqeyi deyil, çünki Azərbaycan Prezidenti bildirib ki, qarşı tərəf Bakının təklifinə cavab verməyib. Dəhlizlərlə bağlı ABŞ və Avropa İttifaqının da dəstəklədiyi suverenlik prinsipinin tətbiqini rədd etmək Ermənistan rəhbərliyi üçün o qədər də asan ola bilməz.

Məsələnin həlli təkcə Paşinyan hakimiyyətindən də asılı deyil. Rusiyanın mövqeyi necə olacaq, bu, önəmlidir. Hazırda Azərbaycanın Laçın rayonu istiqamətində Ermənistanın dövlət sərhədi rus sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətindədir. Eləcə də Laçın-Xankəndi yoluna da onlar nəzarət edir. Üçtərəfli razılaşmaya görə, 2025-ci ilə qədər bu status-kvo qalmalıdır. Azərbaycan Moskvanın razılığı olmadan Laçında sərhəd-buraxılış məntəqəsi tikməyə nail ola bilərmi?

Daha bir vacib sual Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı üçtərəfli bəyanatda yer alan müddəalardır. Sənədə görə, Ermənistan Rusiya Federal Sərhəd Xidmətinin nəzarətində olacaq bu yolda Azərbaycanın qərb hissəsi ilə Naxçıvana maneəsiz gediş-gəlişi təmin etməlidir. Nəzəri baxımdan, hər iki tərəf Zəngəzurda və Laçında nəzarət-buraxılış məntəqələri yaratdılar, bəs yolda hərəkətin təhlükəsizliyinə nəzarət mexanizmi kimin əlində olacaq? Ermənistan bu halda Rusiyanı öz ərazisinə buraxacaqmı? İrəvanın xarici siyasətində sürətli dəyişkənlik, Qərb xəttinin güclənməsi, KTMT-nin yox, Avropa ittifaqı missiyasının sərhədlərə gətirilməsi İrəvanın əks mövqedə dayandığını göstərir.

Beləliklə, 9 noyabr bəyanatının regionda yaranmış yeni situasiyaya adekvat olmadığı ortaya çıxır. Azərbaycan təklifi, Paşinyanın Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı mövqeyi üçtərəfli sənədin müddəalarını istisna edir. Paşinyan yalnız bəyanatın Laçın dəhlizi ilə bağlı hissəsinə istinad edir, bu da həm Bakının, həm də Qərbin yanaşması ilə tərs mütənasibdir.

Sülh müqaviləsi ilə bağlı ziddiyyətlərin bir hissəsini də Qarabağ mövzusu təşkil edir. İrəvan Bakıya göndərdiyi təkliflərə yenə Qarabağın erməni əhalisinin hüquq və təhlükəsizlik problemlərinin həllini və beynəlxalq qarantiya məsələsini daxil edib. İlham Əliyev bu təklifi birmənalı şəkildə rədd edib. Amma onun mövqeyində başqa kompromis var: Rusiyanın Xankəndinə göndərdiyi Ruben Vardanyan Qarabağdan çıxarılmalıdır, Bakı bölgənin yerli əhalisi ilə danışmağa hazırdı.

Burada Bakının təklifinin kimə ünvanlandığı tam aydın deyil. Vardanyanı Xankəndindən kim qovmalıdır? Ermənistan, yoxsa Qərb? Hazırda onların praktik bu imkanları yoxdur, çünki Vardanyan Kremldən idarə olunur, Rusiya isə onu geri çəkmək, Qərb platformasında sülh anlaşmasına dəstək vermək niyyətindən çox uzaqdır. İkincisi, İrəvan nəzəri baxımdan Qarabağdakı ermənilərə iqtisadi, siyasi təzyiq göstərə bilər, amma bu, çox mürəkkəb məsələdir və Vardanyanı qısa müddətdə Xankəndindən uzaqlaşdıra bilməz. O istefaya göndərilsə belə, Kreml onu Qarabağda saxlamaqda davam edəcək.

Beləliklə, ilkin mərhələdə prosesdə müsbət dinamika olsa da, ziddiyyətlər kifayət qədər çoxdur, onların həlli, kompromislərin tapılması münaqişə tərəflərindən daha çox bölgəyə təsir edən güc mərkəzlərinin imkanlarından asılıdır. Hazırda region uğrunda Rusiya-Qərb savaşı aktiv fazaya daxil olub…
pressklub

Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunda faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarına qarşı Xankəndi-Laçın yolunda keçirilən etiraz aksiyası yetmiş bir gündür davam edir.

“Report”un hazırda ərazidə olan əməkdaşı xəbər verir ki, havanın soyuq və şaxtalı olmasına baxmayaraq, aksiya iştirakçıları ötən gecə boyu da yüksək fəallıq nümayiş etdiriblər.

Təhlükəsizlik qaydalarına yüksək səviyyədə əməl olunan toplanış yerində gecə boyu da heç bir insident baş verməyib.

Həmişə olduğu kimi, etirazçılar bu səhəri də Azərbaycan Dövlət Himninin səsləndirilməsi ilə açıblar.

Onlar etirazlarını yüksək əhval-ruhiyyə ilə davam etdirirlər.

Eyni zamanda ekofəallar yolun hər iki tərəfində, hərəkətə maneə törətmədən üzərində Azərbaycan, rus və ingilis dillərində yazılmış plakatlar qaldırıb, şüarlar səsləndirirlər.

Aksiya iştirakçılarının tələbləri ilk gündən olduğu kimi, dəyişməz olaraq qalır.

Etirazçılar aksiyanın keçirildiyi ilk gündən etibarən dünya ictimaiyyətini ekologiyanı qorumağa çağırırlar.

Belə ki, ekofəallar və gənc könüllülər “Azərbaycan oyaqdır, sərvətinə dayaqdır!”, “Azərbaycan vahiddir, sərvətinə sahibdir!”, “Ekoloji cinayətə son!”, “Stop ekoterror!”, “Берегите природу!”, “Экоциду нет! Мониторингу да!” şüarlarını səsləndirirlər.

Qeyd edək ki, Şuşa ərazisində Rusiya sülhməramlılarının nəzarətində olan yolun bir hissəsində etiraz aksiyası azərbaycanlı fəallar və ekologiya üzrə qeyri-hökumət təşkilatlarının (QHT) üzvləri tərəfindən Qarabağ iqtisadi rayonunda ekoloji terrora son qoyulması tələbi ilə keçirilir.

2022-ci il dekabrın 3-də və 7-də Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığı ilə aparılmış müzakirələrin nəticəsi olaraq İqtisadiyyat Nazirliyi, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidməti və “AzerGold” Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin mütəxəssislərindən ibarət heyət Rusiya sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazilərində faydalı qazıntı yataqlarının qanunsuz istismarı, bundan irəli gələn ekoloji və digər fəsadlarla bağlı ilkin monitorinq aparmalı idi. Lakin sülhməramlıların hərəkətsizliyi ucbatından monitorinq baş tutmayıb.

Dekabrın 16-da Rusiya sülhməramlılarının qərargahında növbəti görüş keçirilib. Ancaq monitorinq qrupunun yataqlara yerində baxış keçirməsinə növbəti dəfə lazımi şərait yaradılmayıb və qarşıya qoyulan vəzifələrin icrasına nail olunmayıb.

2022-ci il dekabrın 12-dən etibarən isə etiraz aksiyası başlayıb.

Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev ABŞ dövlət katibi Entoni Blinken və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla üçtərəfli görüşdə Ermənistan-Azərbaycan sərhədində nəzarət-buraxılış məntəqələrinin yaradılmasını təklif edib.
Bu təklifə görə, ikitərəfli qaydada nəzarət-buraxılış məntəqələri Ermənistan-Azərbaycan sərhədində yaradılmalıdır. Azərbaycan prezidentinin sözlərinə görə, əvvəl bu təklif qeyri-rəsmi kanallar vasitəsilə İrəvana göndərilib, Münhendə isə rəsmən təqdim olunub.
Nikol Paşinyan Münhendə İlham Əliyevin bu təklifinə münasibət bildirməyib.
Nikol Paşinyan təklifi qəbul etməsə belə Laçın yolunun qurtacağında sərhəd və gömrük xidmətinin yaradılmasına bizə heç nə mane olmamalıdır.
Laçın yolunun hərbçilərimiz tərəfindən nəzarətə götürülməsini gec və ya tez həll etməliyik. Yolun sonunda sərhəd və gömrük xidməti fəaliyyətə başlamalıdır. Başqa alternativimiz yoxdur. Əlbəttə, Nikol Paşinyan həmişəki kimi bu halda 2020-ci il 10 noyabr bəyanatına istinad etməyə çalışacaq və deyəcək ki, “yol açıq olmalıdır”. Ancaq sərhəd və gömrük xidmətinin fəaliyyətə başlaması 2020-ci il 10 noyabr bəyanatına zidd deyil.
Yol bağlanmayacaq, nəzarətə götürüləcək, bu Azərbaycanın təbii haqqıdır. Nikol Paşinyan Qərbi Zəngəzur istiqamətində Ermənistanın sərhəd və gömrük postları təsis edib. Paşinyan Azərbaycan vətəndaşlarının dəhlizdən istifadə edərkən sənədlərinin yoxlanacağını bildirirsə, biz də eyni hüquqdan istifadə edərək Laçın yolu üzərindən Azərbaycan ərazisində daxil olan və Qarabağdan Ermənistana keçmək istəyənlərin sənədlərini yoxlamalıyıq.
Bununla Qarabağa silah və sursat keçidi imkanlarının, o cümlədən üçüncü ölkə vətəndaşlarının Azərbaycan vizası almadan ərazimizə daxil olmasının qarşısı alınacaq.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az

İranın tanınmış alimlərindən olan və bütün “yaradıcılığı” Azərbaycana qarşı yönələn Ehsan Müvəhhedianın Azərbaycanın Qarabağ iqtisadi rayonunun rus sülhməramlıların müvəqqəti nəzarətində olan hissəsində separatçı-terrorçu fəaliyyətini davam etdirməyə çalışan Ruben Vardanyanla geniş müsahibəsi dərc olunub.

Axar.az xəbər verir ki, müsahibədə Müvəhhedianın Azərbaycana qarşı ənənəvi kəskin mövqeyi, ölkəmizi aşağılayan və ərazi bütövlüyümüzü şübhə altına alan yanaşması və istiqamətləndirici-təxribatçı suallara “cavab axtarması” bizim üçün artıq təəccüblü deyil.

Amma müsahibədə diqqət çəkən nüanslar var:

1. Vardanyan müsahibədə bildirir ki, “bu gün Laçın yolunun bağlanmasının 55-ci günüdür”.

Müsahibə İranın nüfuzlu ”Şərq” qəzetində bazar ertəsi – yəni Laçın yolunda keçirilən aksiyanın 64-cü günündə dərc edilib. Belə məlum olur ki, müsahibə tam 9 gün gecikdirilib. Niyə Vardanyanla götürülən müsahibə 9 gün gecikmə ilə dərc edilməlidir?

2. “Şərq” qəzetində dərc edildikdən sonra xüsusi xidmət orqanlarının nəzarətində Azərbaycana qarşı aktiv təbliğat aparan “Azariha” da daxil olmaqla, İranın 10-dan çox saytı bu müsahibəni tirajlayıb. Ancaq cəmi bir gündən sonra “Şərq” qəzeti də daxil olmaqla, bütün saytlardan silinib. Yalnız “diqqətdən kənarda qalan” bir saytda müsahibə hələ də qalmaqdadır.

Maraqlıdır, 9 gün gecikdiriləndən sonra dərc edilən müsahibə bir günün içində bütün saytlardan hansı tapşırıq əsasında silinib? Bu silinmənin səbəbi nədir?

Bu suallara cavab verməyə çalışaq:

Vardanyan “Laçın yolunun bağlanmasının 55-ci günündən” danışırsa, müsahibə 4 fevralda alınıb. Vardanyanın isə Xankəndidən Moskvaya gizli yolla getməsi barədə xəbər 8 fevralda yayılmışdı, geri qayıtması 14 fevralda üzə çıxdı.

Vardanyan bu müsahibədən 2-3 gün sonra Xankəndidən çıxmışdı. Həmin müddətdə müsahibənin dərc edilməməsinin səbəbi:

- Müvəhhedian Xankəndidə olub və orada müşahidələr aparıb, məlumatlar toplayıb, həm də Vardanyanla görüşüb. Mümkündür ki, Ehsan Müvəhhedian Vardanyanla birgə Xankəndidən çıxıb, Vardanyanla söhbətini isə Rubenin Xankəndiyə qayıtdığı günə qədər ləngidib.

- Müsahibə götürülərkən (və yaxud Vardanyanla söhbət edərkən) Vardanyan Moskvaya gedəcəyini deyib, Müvəhhedian da onun Rusiyadan qayıdıb-qayıtmayacağı aydınlaşana qədər söhbəti tirajlamağı təxirə salıb. Yəni müsahibənin dərhal ardından Rubenin qaçdığı və geri qayıtmadığı təsdiqlənərdisə, Müvəhhedianın “təmtəraqlı mübarizə haqda” balladasının erməni-fars əfsanəsi olduğu hər kəsə bəlli olardı.

O ki qaldı müsahibənin bütün İran saytlarından silinməsinə, burda bəzi informasiyaların müəllifi və İranın xüsusi əməliyyatını ələ verməsindən ehtiyat edildiyi ehtimalı güclüdür:

- Müvəhhedian jurnalist deyil, alimdir, onun “müsahibə janrına” müraciət etməsi, həm də Vardanyandan açıqlama alması maraq doğurur. Niyə Vardanyandan hansısa jurnalist yox, Azərbaycana qarşı aqressiv mövqeyi ilə seçilən iranlı alim, beynəlxalq əlaqələr üzrə ekspert, Əllamə Təbatəbai Universitetinin müəllimi olan Müvəhhedian müsahibə alıb?

Onun qəfildən Tehrandan Vardanyana telefon açması və müsahibə alması qətiyyən inandırıcı deyil. Alim, diplomat Müvəhhedian məhz Xankəndidə Vardanyanla üzbəüz həmsöhbət olub.

Bu iddiamızı gücləndirən daha bir sübut: Müvəhhedian vaxtaşırı olaraq Azərbaycana qarşı açıqlama və yazılarla çıxış edir. Onun bu müsahibədən öncəki yazısı 28 yanvar 2023-cü ildə “Diplomasi İrani” saytında yayımlanıb (Müvəhhedian həm də bu saytın yazarıdır): məqalə Azərbaycanın İrandakı səfirliyinə terror hücumu ilə bağlı İranın gülünc versiyası və Azərbaycana qarşı ittihamlardan ibarətdir. 13 fevrala - Vardanyanla müsahibənin dərc olunduğu tarixə qədər Müvəhhedianın nə yazarı olduğu saytda, nə də digər media qurumlarında yazısı və müsahibəsi yoxdur. Bu, onun həmin tarixlər arasında İranda olmadığı, Xankəndiyə getdiyi və separatçılarla qapalı görüşlər keçirdiyi təəssüratı yaradır.

Və nəhayət, cavabı özündə olan daha bir sual da var: Müvəhhedian niyə müsahibəni İran hökumətinə birbaşa bağlı olan, ölkənin xarici siyasətini əks etdirən “Diplomasi İrani”də deyil, islahatçılara bağlı “Şərq”də dərc etdirməli idi?

“Fevralın 15-də Ermənistan Azərbaycanla sülh müqaviləsi üzərində apardığı işin növbəti mərhələsini başa vurub, eyni zamanda, bu təklifləri Bakıya təqdim etmişik”.
Bunu Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan hökumətin iclasında deyib.

Nikol Paşinyan həmçinin qeyd edib ki, sənəd ATƏT-in keçmiş Minsk qrupunun həmsədr ölkələrinə də təhvil verilib.
“Biz layihə üzərində belə bir məntiqlə işləyirik: istənilən vaxt imzalamağa hazır olan sənəd hazırlayaq. Aydındır ki, sənəd Azərbaycan üçün də məqbul olmalıdır. Lakin biz ümid edirik ki, danışıqların üç fazası ərzində əldə edilmiş proqresin bir hissəsini inkişaf etdirmək mümkün olacaq”, - deyə Nikol Paşinyan qeyd edib.

Nikol Paşinyan əlavə edib ki, imzalanacaq sənəd davamlı sülhə gətirib çıxarmalıdır və gələcəkdə bu müqavilə hansısa yeni müharibəyə çevrilməməlidir. Paşinyan etiraf edib ki, səsləndirdiyi sonuncu variant absurd səslənir, lakin onun başvermə ehtimalı mümkündür.

Paşinyan şəxsən özünün və Ermənistan hökumətinin sülh sazişini mümkün qədər tez imzalamağa hazır olduğunu da bəyan edib.

Qeyd edək ki, daha əvvəl Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyan Azərbaycandan sülh müqaviləsi ilə bağlı təkliflər aldıqlarını bildirmişdi.

Fevralın 14-də isə Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan bəyan edib ki, Ermənistan Azərbaycan ilə sülh müqaviləsinin mətni üzərində işləyir və onu yaxın zamanda təhvil verəcək.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, məsələni "Sherg.az"a dəyərləndirən millət vəkili, AŞPA- da Azərbaycan nümayəndə heyətinin rəhbəri Səməd Seyidov qeyd edib ki, Ermənistanın sülh müqaviləsini gündəmə gətirməsi və məsələyə nə dərəcədə səmimi yanaşması xüsusi təhlil olunmalıdır:

"Biz çox bəyanatlar və sülh barəsində söhbətlər görmüşük. Ancaq reallıq onu əks etdirir ki, Ermənistan prosesi uzatmaq və əsas məsələlərdən danışmamaq niyyətindədir.

Bu səbəblə də hadisələri müşahidə etmək lazımdır. Nəzərə alsaq ki, beynəlxalq səviyyədə konfranslar olacaq, Cənab Prezident və Paşinyan da həmin görüşlərdə iştirak edəcəyini bəyan ediblər.

Yəqin ki, bu görüşlərdən və çıxışlardan sonra Ermənistanın mövqeyi haqqında daha dəqiq danışmaq olar. Bu gün isə onlar vaxtı uzatma və real sülhdən qaçmaqla məşğul olurlar.

Son hadisələr onların Ermənistanın gələcəyinin Azərbaycan və Türkiyə ilə bağlı olduğunu başa düşdüklərini göstərir. Lakin biz səbirlə gözləməliyik ki, görək rəsmi İrəvanın atdığı addımlarda nə qədər səmimidir".

Ermənistan mətbuatının yaydığı xəbərə görə, yanvarın sonlarında Rusiyaya gedən milyarder, Qarabağdakı sepratçı rejimin “dövlət naziri” Ruben Vardanyan yenidən Xankəndiyə qayıdıb. Burada “qaytarılıb” ifadəsini yazmaq erməni milyarderin Moskvada düzülüb-qoşulan missiyasına daha uyğun ifadə olardı…

Vardanyandan əvvəl separatçıların başçısı Arayik Arutyunyan da Moskvaya gedib-qayıtmışdı. Bu günlərdə o bildirib ki, “konstitusiyaya” dəyişiklik etmək, idarəetmə ilə bağlı yeni addımlar atmaq niyyətindədir…

Beləliklə, Rusiyanın Qarabağda həyata keçirdiyi köhnə-yeni plan qüvvədədir, sadəcə, onun icraçılarının təlimatlandırılmasına ehtiyac duyulub. Ola bilsin, Moskvada Vardanyanla Arutyunyana getikcə kəskinləşən qarşıdurmasını dayandırmaq, separatçı başbilənlərə ümumi hədəflərdən yayınmamaq barədə xəbərdarlıq edilib.

Azərbaycanda artıq Rusiya vətəndaşı olmayan Vardanyanın Xankəndinə göndərilməyəcəyi barədə gözləntilər vardı. Bu günlərdə Moskvada səfərdə olan Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova ilə görüşən Rusiya rəsmiləri də müttəfiqlik münasibətləri çərçivəsində öhdəliklərin yerinə yetirlməsindən ağızdolusu danışmışdılar.

Hətta Rusiya Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenko Rusiyanın Azərbaycanda Baş konsulluğunun açılmasının vacibliyindən dəm vurmuşdu. Çox güman, Kreml konsulluğu Bakıda deyil, Azərbaycanın başqa şəhərlərində, ola bilsin, Türkiyə konsulluğunun da olduğu Gəncə şəhərində açılmasını istəyir. Amma Rusiya rəhbərliyinin bu arzusu Vardanyanı yenidən təlimatlandırıb Xankəndiyə göndərmək qərarı ilə üst-üstə düşmür. Erməni milyarderin üzərində qurulan oyunların davam etdirilməsi birmənalı şəkildə Kremlin Azərbaycana qarşı təxribatçı siyasətini davam etdirməsindən xəbər verir. Rusiya açıq şəkildə Azərbaycanın dövlət suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə qarşı hörmətsizlik nümayiş etdirir.

Kreml hazırda Ermənistan hakimiyyətinin Qərblə sıxlaşan əlaqələrindən, xüsusən Avropa İttifaqının yarımhərbi missiyasını Azərbaycanla sərhədə gətirməsində ciddi şəkildə narazıdır. Rəsmi Bakı da bu missiyadan məmnun deyil, ən yüksək səviyyədə bəyan edilib ki, Avropa İttifaqının niyyəti regionda sülhə xidmət etməyəcək. Moskva isə son ana qədər Paşinyan hakimiyyətinə sərt təzyiqlər edərək, bu niyyətindən daşındırmağa çalışsa da, İrəvan geri addım atmadı.

Beləliklə, paradoksal vəziyyət yaranır: Azərbaycan və Rusiyanın siyasəti Qərbin regionda aktiv rol almasına qarşıdır və üst-üstə düşür. Bu tarazlı siyasət Moskvada Sahibə Qafarova-Vyaçeslav Volodin görüşündə səslənən müttəfiqlik münasibətlərinə uyğun gəlir. Xatırladaq ki, Rusiya Dövlət Dumasının sədri bu görüşdə açıq şəkildə Ermənistanı təhdid edib:

“Avropa institutları istiqamətində bəyanatlar verənlər sadəcə olaraq öz ölkələrini itirəcəklər. Avropa Parlamentinin, AŞPA-nın iştirakı ilə hansısa kəskin məsələ və ya münaqişəli vəziyyət həll olunmayacaq. Ona görə də Avropa Parlamentini və AŞPA-nı cəlb etmək istəyənlər 10 dəfə düşünməli və Ukrayna, Yuqoslaviya və digər ölkələrin timsalında bunun necə bitəcəyini ölçməlidir. Sülh istəyən, vəziyyəti həll etmək istəyən hər kəs nəinki bu kvazi-parlamentlərdən – istər AŞPA-dan, istərsə də Avropa Parlamentindən uzaq durmalıdır, həm də aydın başa düşməlidir ki, onların iştirakı vəziyyəti gərginləşdirəcək, getdikcə daha çox problemlər yaradacaq. Əgər onlar bunu edərlərsə, o zaman nəticələrinə görə məsuliyyət daşımalıdırlar”.

Kreml bir tərəfdən Paşinyan hökumətinə hədə-qorxu gəlir, digər tərəfdən isə Xankənidə öz oyununu oynamaqla Bakını çıxılmaz vəziyyətdə qoyur və onu adekvat addımlar atmağa vadar edir.

Güman etmək olar ki, qarşıdakı günlərdə Vardanyan Xankənidə öz missiyasının ikinci mərhələsinə başlayacaq. Nəyin bahasına olursa-olsun, Azərbaycanla razılaşma əhval-ruhiyyəsini aradan qaldırmaq, Qərb ictimaiyyətini Bakıya qarşı səfərbər etmək, Ermənistan hakimiyyətinin beynəlxalq imkanlarından yaralanmaq, habelə Qarabağdakı erməni əhalini mitinqlərə cəlb etməklə barışmazlıq ab-havasını yetiərincə gücləndirmək lazmdır. Onların dilindən Rusiyanın böhranın həllinə aktiv şəkildə cəlb olunması barədə təkliflərini də eşidə bilərik. Yəni Xankəndidə Rusiya ilə danışmaq üçün yeni müzakirə masası qurulmalıdır, Azərbaycan hərbçilərin deyil, diplomatlar əyləşdiyi müzakirələrdə iştiraka razılıq verməlidir.

Rəsmi Bakının hazırkı mövqeyi Rusiyanın bu maraqlarının həyata keçirilməsini istisna edir. Azərbaycan üçün əsas prioritet Laçın dəhlizində nəzarət sistemini qurmaq, Qarabağdakı separatçı rejimin əl-qolunu bağlamaq, paralel olaraq Ermənistanla sülh danışıqlarını başa çatdırmaqdır. Kremlin “Vardanyan planı” Bakının bu niyyətlərinə ciddi maneə törədir. Ehtimal etmək olar ki, yaxın günlərdə Laçın yolunda keçirilən dinc aksiya başa çatacaq və aksiyaçıların şüarlarını Azərbaycan rəhbərliyinin Rusiyaya və separatçılara ünvanlanan ultimatumu əvəzləyəcək…
pressklub

Səxavət Məmməd: “İranın təhriki, köməyi ilə də olsa, Azərbaycanın istədiyi Ermənistanın bu səhvi etməyidir”

“Hər bir müharibənin, döyüşün, əməliyyatın bir bəhanəsi olur. əslində regionumuzda vəziyyət o həddə çatıb ki, indi Azərbaycan bir növ bəhanə axtarır”

Ötən həftə Ermənistanın İranla birgə Azərbaycana qarşı yeni hərbi təxribat planı hazırladığına dair məlumatlar yayıldı. Diplomatik mənbələrin məlumatında vurğulanır ki, təxribat planının hazırlanması və həyata keçirilməsində İran İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) 30 hərbçisindən ibarət təxribat qrupu iştirak edəcək. Məlumata əsasən, hazırda SEPAH-ın əsasən etnik azərbaycanlılardan təşkil olunmuş və xüsusi təlim keçmiş diversiya qrupu Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin bilavasitə yaxınlığında, Sünik rayonunda yerləşdirilib və burada Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin kəşfiyyat idarəsi və Milli Təhlükəsizlik Xidməti ilə hazırlıq işləri aparır.

Qeyd edilir ki, əməliyyat qrupunun rəhbəri adı Azərbaycan hökumətinə məlum olan SEPAH generalıdır. Bu adam uzun müddət Suriyada xidmət edib, burada yerli hərbi əməliyyatların, təxribat və terror planlarının hazırlanmasına və həyata keçirilməsinə rəhbərlik edib. Azərbaycan tərəfində bölmə komandirləri və hətta SEPAH-ın diversiya qrupunun bəzi döyüşçüləri haqqında da dəqiq məlumatlar var.

Daxil olan məlumata əsasən, təxribat qrupu Azərbaycanın Laçın və Qubadlı rayonları istiqamətində ardıcıl iki hücum təşkil etməyi planlaşdırır. Yada salaq ki, ötən ilin ortalarında 30 iranlının Laçın yolu ilə Qarabağa gəldiyi və indi də orada olması faktlarla sübut olunub. Sonrakı araşdırma onların da SEPAH ilə əlaqəli olduğunu təsdiqləyir. Hər iki ölkənin Azərbaycana münasibəti nəzərə alınsa, təbii ki, təxribat planı heç bir şübhə doğurmur.

Mövzu ətrafında AYNA-nın suallarını cavablandıran hərbi jurnalist Səxavət Məmməd bildirib ki, əslində uzun müddətdir ki, İranla Azərbaycan arasında gərginlik davam edir:

- Bu gərginlik İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra daha aktiv fazaya keçdi. Müharibəyə qədər İran Azərbaycana qarşı hansısa bəyanat verirdi, sözlü təhdid edirdi, amma gərginlik indiki həddə çatmamışdı. Müharibədən sonra İran Araz sahilində iki dəfə genişmiqyaslı təlimlər keçirdi. Təbii ki, öz ərazisidir, iddia edə bilər ki, buna heç bir dövlət qarışa bilməz. Amma İranı tanıyanlar da, Azərbaycan siyasiləri və cəmiyyət də bilirdi ki, bu təlimlər məhz Azərbaycana güc göstərisidir. Azərbaycan tərəfindən bu təlimlərə cavab verildi. Belə ki, İranın ikinci hərbi təlimindən sonra Azərbaycan Araz kənarında daha geniş miqyaslı təlim keçirdi. Xüsusi təyinatlıların, Türkiyədən gələn yüksək rütbəli mütəxəssislərin iştirakı ilə təlimlər baş tutdu. Bütün dairələr anladı ki, Bakı Tehrana bununla cavab verdi. Yəni gərginlik davam edirdi.

- Nəticədə Azərbaycanın Tehrandakı səfirliyinə silahlı terror həyata keçirildi...

- Bəli, bu, pik nöqtə idi. Bütün kadrlardan da görünür ki, terror məqsədli idi. İran dövləti terrorçuya heç bir müdaxilə etmədi. Dolayısı ilə bu, proseslərin kuliminasiya nöqtəsi idi, tehranın Bakıya qarşı mövqeyinin açıq bəyanı idi. Sözüm ondadır ki, İrana etibar yoxdur. Bu dövlət hər an hər şeyi edə bilər. Açığını deyim ki, İranın Azərbaycana birbaşa müdaxiləsi gözlənilən deyil. Tehran Azərbaycanı təhdid etsə də, həzm edə bilməsə də, hücum etmək ürəyindən keçsə də bunu etməz. Çünki İran fürsət gözlədiyi kimi, dünyada da İrana qarşı əməliyyat keçirməyə fürsət axtaran dövlətlər var. Tehranda bunu çox yaxşı başa düşürlər. Amma İran Ermənistanın vasitəsilə təxribat törədə bilər.

- Bunu hansı formada həyata keçirə bilər?

- Ermənistanın istəyi odur ki, ötən ilin sentyabr ayındakı döyüşlərdə itirdikləri mövqeləri geri qaytarsın. Yaxud da ki, digər yerləri də qaytarmaq istəyir. Amma bu arzusunu yerinə yetirəcək gücü yoxdur. İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı Ermənistanın hava hücumundan müdafiə sistemləri demək olar ki, sıradan çıxarıldı. Raket kompleksləri sıradan çıxarıldı, şəxsi heyətinin böyük hissəsini Ermənistan itirdi. Ermənistanın ordusu döyüş əzmində deyil. Yəni ki, Ermənistanın Azərbaycana hücum etmək gücü faktiki olaraq yoxdur.

Azərbaycanın isə vəziyyəti tamam başqadır. Müharibə həm də Azərbaycana ordunu daha da gücləndirmək üstünlüyünü verdi. Məsələn, əvvəl Azərbaycan Ordusunun 4 korpusu və Naxçıvan Əlahiddə Qoşunları vardı. İndi isə qoşunların sayı artıb, yeni birliklər formalaşdırılıb. Ermənistan-Azərbaycan sərhədi də, Qarabağ da Azərbaycanın tam nəzarətindədir. Ona görə də Ermənistan yalnız İranın dəstəyi ilə nəsə edə bilər.

- İranın Ermənistana belə bir dəstəyi verməsi nə qədər realdır?

- İran bu potensialda olan bir dövlətdir. Üzdə olmasa da, arxada Ermənistanı cəsarətləndirə, Azərbaycana hücuma təşviq edə bilər.

Əsas sual odur ki, belə halda Azərbaycan nə edə bilər?! Hər bir müharibənin, döyüşün, əməliyyatın bir bəhanəsi olur. əslində regionumuzda vəziyyət o həddə çatıb ki, indi Azərbaycan bir növ bəhanə axtarır. 44 günlük müharibədən əvvəl torpaqlar işğal altındaydı, ortada vasitəçilər vardı, nəticə yox idi. O dönəmlə indikini müqayisə etsək, o dövrdə Azərbaycanın müharibəyə başlaması daha asan idi. Amma indi müharibəyə başlamaq çox çətindir.

- Çətinlik dedikdə nəyi nəzərdə tutursunuz?

- Bölgə çox qarışıqdır. Sülhməramlılar var, Avropa İttifaqının, dolayısı ilə Fransanın Müdafiə Nazirliyinə tabe olan jandarma var. Regionda xüsusi maraqlı ölkələr var. Bu baxımdan, əməliyyata başlamaq çətinliyi mövcuddur. Hesab edirəm ki, Ermənistanın Azərbaycana ən böyük yaxşılığı o olardı ki, hansısa hücuma cəhd edərdi. Bununla da Azərbaycanın nəinki işğalda qalan hansısa bir kiçik ərazini, bütövlükdə qalan ərazilərin hamısını götürmək gücü var. Mən əminəm ki, Ermənistanın ilk təxribatındaca Azərbaycan Ordusunun təxribatın qarşısını sərt şəkildə almaq və Ermənistanı ciddi cəzalandırmaq imkanı var.

Azərbaycanın ilk hücuma keçməsi də mümkündür. Amma bunun üçün Bakı Moskva ilə hansısa danışıqlara getməlidir. Unutmaq olmaz ki, ərazidə sülhməramlılar var. Amma Ermənistan hücum edərsə, Azərbaycanın hansısa ölkə ilə danışıqlara getmək kimi problemi olmayacaq. Məsələ qəliz olduğu qədər də bəsitdir. İranın təhriki, köməyi ilə də olsa, Azərbaycanın istədiyi Ermənistanın bu səhvi etməyidir. Təbii ki, Azərbaycana Ermənistanın hücumu onlar üçün səhv olacaq. Azərbaycanın prosesi tam hazır vəziyyətdədir. Bununla Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tamamilə bərpa etmək gücü var. Həm də bu istək mövcuddur.

Müəllif: Anar Bayramoğlu

Sabah - fevralın 12-də Laçın-Xankəndi yolunda etiraz aksiyasının 2 ayı tamam olur. Ermənilərin ötən müddətdə qaldırdıqları vay-şivənə, əks-təbliğat kampaniyasına rəğmən, aksiya bir gün belə dayanmayıb, zəifləməyib. Çünki tələblərimiz haqlıdır və beynəlxalq hüquqla tam səsləşir. Ermənilərin “blokada”, “soyqırımı” yalanlarına inananlar isə getdikcə azalmaqdadır. Axı bu necə blokadadır ki, 2 ayda acından, soyuqdan və ya dərmansızlıqdan bir erməni də ölməyib?

Bu arada Ermənistan parlamentinin sədri Alen Simonyan iddia edib ki, guya Laçın dəhlizinin “blokadası” ilə bağlı dünyada konsensus formalaşıb. “Qiymətləndirməmə görə, dünyada 1-2 mənfi rəy istisna olmaqla, belə bir ortaq fikir var ki, Laçın dəhlizi dərhal açılmalıdır. Açılışa da Azərbaycan və Rusiya cavabdehdir və biz bu istiqamətdə fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik”, - deyə o yerli jurnalistlərə müsahibəsində bildirib.

Verilən bəyanatların hələ ki, sadəcə, bəyanat olaraq qalması iradı ilə bağlı isə Simonyan deyib ki, vaxtilə, birinci Qarabağ müharibəsindən sonra azərbaycanyönlü bəyanatlara da eyni münasibət olub. “Xeyr, bunlar çox vacib sənədlərdir və onların konkret təsiri var. Əmin olun ki, diplomatik nöqteyi-nəzərdən bu ”qarşıdurma"nı biz kifayət qədər yaxşı aparırıq", - spiker özündən razı şəkildə əlavə edib.

Simonyanın arxayınçılığına əsas varmı? Doğrudanmı Azərbaycan vaxtilə bizim xeyrimizə olmuş beynəlxalq reaksiyaları ciddiyə almayan Ermənistanın səhvlərini təkrarlayır? Amma Ermənistan işğalçı tərəf idi. Azərbaycan isə öz suveren haqqını tələb edir. Biz öz ərazimizdəyik, aksiya da Azərbaycan torpağında keçirilir.

Yeri gəlmişkən, Bakının haqlı tələbləri və şərtlərindən biri Kremlin layihəsi olan oliqarx-fırıldaqçı Ruben Vardanyanın Qarabağdan çıxarılmasıdır. Bəzi məlumatlara görə, o artıq qaçıb və Moskvadadır. Vardanyandan hələ də xəbər yoxdur. Məlumatlara görə, Xankəndidə ermənilər artıq onun geri qayıtmayacağını açıq dilə gətirirlər. Ancaq Vardanyan Qarabağdan rədd olub birdəfəlik getsə belə, bu o demək deyil ki, Laçın yolunda aksiya dayandırılacaq. Çünki azərbaycanlı ekofəalların aksiyasının tələbləri hələ də yerinə yetirilməyib.

Onu da qeyd edək ki, təqribən iki həftə öncə Rusiya XİN başçısı Sergey Lavrov danışıqların getdiyini, yaxın günlərdə Laçın yolundakı “problemin” həll ediləcəyini açıqlamışdı. Ancaq məsələ hələ də açıq qalır - aksiyaçıların tələbləri yerinə yetirlməyib.

Hikmət Babaoğlu: “Alen Simonyanın açıqlaması daha çox özünə təsəlliyə hesablanmış bəyanatdır”

Milli Məclisin deputatı Hikmət Babaoğlu “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, Alen Simonyanın açıqlaması yerli auditoriyada iki aydır Ermənistanın Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi diplomatik terrorun guya konkret nəticə verdiyi rəyini yaratmaq, özlərinə bəraət qazandırmaq üçün verilmiş açıqlamadır: “Bu, daha çox özlərini təsəlli etməyə hesablanmış bəyanatdır. Çünki Ermənistan Laçın yolu ətrafında humanitar problem şousu yaratmaqla dünyanı bu iki ayda inandırmağa çalışdı ki, azərbaycanlılar guya dəhlizi bağlayıb və humanitar fəlakət yaşanır. Hətta bunun üçün BMT başda olmaqla beynəlxalq təşkilatlara və dünyanın 60-dan çox ölkəsinə müraciətlər etdilər, amma heç bir halda bu məsələsini humanitar problem kimi və yaxud ermənilərin dediyi kimi, Azərbaycanın ermənilərə qarşı etnik təmizləmə siyasəti kimi sırıya bilmədilər. Azərbaycan diplomatiyası daha çevik üsullarla və daha inandırıcı vasitələr və faktlarla bunun əksini sübut etməyi bacardı.

Dəhliz bu gün də humanitar məqsədlər üçün açıqdır, erməni icması bu gün də Azərbaycanda yaşayır. Azərbaycanın başqa məqsədi yoxdur. Biz Azərbaycan diplomatiyasının uğurunu orada gördük ki, ABŞ və BMT başda olmaqla Azərbaycana edilən müraciətlərin hamısında bütün komunikasiyaların açılması xüsusi olaraq vurğulandı. Bütün komunikasiyaların açılması isə o deməkdir ki, Zəngəzur dəhlizi də açılmalıdır. Ona görə də Simonyanın müqayisəsi doğru deyil. 1993-cü ildə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrində Ermənistanı işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərindən çıxmaq tələbi qoyulurdu. Ermənistan isə bu tələblərə məhəl qoymadı. Azərbaycan isə heç kimin ərazisini zəbt etməyib və öz ərazisində dinc etiraz aksiyası keçirilir. Simonyan məsələləri qəsdən bir-birinə bənzədərək manipulyasiya etməklə Paşinyan və onun komandasının guya uğur əldə etdiyini daxili ictimai rəyə yeritmək istəyir. Ona görə də yaxşı olar ki, Alen Simonyan bir gün öncə öz baş nazirinin səsləndirdiyi fikirləri təkrar etsin və desin ki, Zəngəzur dəhlizi üzrə dəmiryolu və nəqliyyat komunikasiyaları açılmalıdır və Ermənistan buna hazırdır. Bu fikir daha real olar, nəinki olmayan hadisəni Ermənistan diplomatiyasının uğuru kimi erməni cəmiyyətini təqdim etmək".

Azad Vətən Partiyasının sədri Akif Nağı isə bildirdi ki, İkinci Qarabağ müharibəsinə qədərki Ermənistanla indiki Azərbaycanın mövqeləri arasında paralel gətirmək düzgün deyil: “O vaxt Ermənistan beynəlxalq qurumların qəbul etdiyi sənədlərə məhəl qoymur, işğalçı mövqeyini davam etdirirdi. Müəyyən dövrdən sonra dünya birliyi onların ədalətsiz mövqedə olduğunu anladı və ona uyğun mövqe tutdu. İndi isə Azərbaycan haqlı mövqedən çıxış edir, haqlı mövqeyimiz də müəyyən vaxtdan sonra hamı tərəfindən anlaşılacaq. İstərdim ki, hər kəs bu iki dinamikanın mahiyyətini düzgün başa düşsün.

Digər tərəfdən, ermənilərin parlament sədri öz əhalisini aldatmaqla məşğuldur. Laçın yolundakı aksiya ilə bağlı bəzi beynəlxalq təşkilatlar, aparıcı dövlətlər Laçın yolunun açılmasının vacibliyini qeyd edir. Onlar ermənilərin yalanına uyğun qərar verirlər. Azərbaycan tərəfi isə yolun açıq olduğunu başa salmağa çalışır. Az sonra onlar Azərbaycanın həqiqəti dediyinin şahidi olacaqlar. Artıq tendensiya ona doğru gedir, ermənilərin istəklərinə uyğun müəyyən qətnamələr qəbul olundu , amma əvvəldən gözlənildiyi kimi təsirsiz qaldı. Beynəlxalq praktikada bu cür qərarlar forma xatirinə verilir, icrasının mümkün olmayacağı da nəzərə alınır. İndi ermənilər o qəbildən yeni qərarların qəbuluna nail ola bilmir, hansısa konqresmen, deputat, hətta şoumenin fikirlərini ictimailəşdirməklə məsələni gündəmdə saxlamağa çalışırlar. Dünya birliyi Azərbaycanın haqlı mövqeyini əsas götürməyin vacibliyini anlayır".