 |
|
|
Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarətində olan ərazilərdə faydalı qazıntı yataqlarının, xüsusilə "Qızılbulaq" qızıl və "Dəmirli" mis-molibden yataqlarının qanunsuz istismarına etiraz olaraq ekofəallar və QHT təmsilçiləri Şuşa şəhərində - Laçın-Xankəndi yolunda aksiyanı davam etdirir.
Xalqxeber.az xəbər verir ki, ictimai fəallar aksiyanı gecəboyu da davam etdiriblər.
Onlar hər zaman olduğu kimi günə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himnini səsləndirməklə başlayıblar.
Qeyd edək ki, aksiya ötən il dekabrın 12-dən başlayıb, 126 gündür davam edir.
XalqXeber.Az
Sabiq dövlət müşaviri: “Zaxarovanın açıqlamasından göründü ki, Laçın istiqamətindəki təxribatın sifarişçisi məhz Rusiyadır”
İki gün əvvəl yerli və xarici mediada Azərbaycan və Ermənistan liderinin Vaşinqtonda görüşəcəyi, sülh danışıqları aparılacağı barədə məlumat yayıldı. Bundan bir neçə saat sonra isə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən sərhəddə silahlı insident baş verdi. Ermənistan ordusu Laçındakı mövqelərimizi atəşə tutdu. İki saata yaxın davam edən atışmada Azərbaycan Ordusunun 3 hərbi qulluqçusu şəhid oldu, 4 hərbçi yaralandı. Ermənistan tərəfindən itkilər və yaralılar var.
Dünən isə Rusiyanın Xarici İşlər Nazirliyinin (XİN) rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova rəsmi Bakı və İrəvanın Rusiyada görüşüb sülh danışıqları aparmağa razığının əldə olunduğunu açıqladı. Ekspertlər bildirirlər ki, Laçında baş verən təxribatın arxasında Rusiyanın dayandığını ehtimal etmək olar. Çünki verilən açıqlamalar belə bir təxribatın Vaşinqtonda danışıqların baş tutmaması üçün, əvəzində Rusiyada danışıqların keçirilməsinə tərəfləri razı salmaq naminə atıldığına işarə edir. Analitiklər hesab edir ki, Ermənistan hərbi sistemində Rusiyaya bağlı olan qüvvələr belə bir təxribatın törədilməsi ilə vəziyyəti qarışdırmaq əmrini icra ediblər.
Sabiq dövlət müşaviri, politoloq Qabil Hüseynli AYNA-ya bildirib ki, bölgədə gərginliyin yaranmasının başında dayanan Rusiyadır:
- Rusiya İranla əlaqələndirilmiş şəkildə plan qurur və əl buyruqçusu olan ermənilər vasitəsilə təxribatı gerçəkləşdirir. Faktiki olaraq, Rusiya ilə İran Cənubi Qafqazı poliqona çevirmək istəyir. Bunun başqa adı yoxdur.
Zaxarovanın açıqlamasından da göründü ki, Laçın istiqamətindəki təxribatın sifarişçisi məhz Rusiyadır. Ondan qabaq Azərbaycan və Ermənistan rəhbərlərinin Vaşinqtonda görüşəcəklər. Ondan bir neçə saat sonra ermənilər təxribata əl atırlar. Bir gün sonra isə Zaxarova açıqlama verir ki, Bakı və İrəvan Rusiyada müzakirələrə razılaşıblar. Axı baş verənlərə nəzər salanda hər şey aydındır.
- Rusiyada gözlənilən görüşdən sülhlə bağlı hansısa nəticə gözlənilirmi?
- Belə bir şüar var – “Rusiya hara, sülh hara”. Bu, tamamilə yerində səslənən fikirdir.Bundan əvvəl də Rusiyada görüşlər, danışıqlar keçirilib, amma hansısa nəticəni görmüşükmü? 30 ildir ki, Rusiya guya münaqişənin həlli üçün vasitəçilik edir. Amma biz görmüşük ki, lazım olanda gərginliyin artmasına rəvac verən addımlar atır. Rusiya görüşləri, danışıqları sülh üçün yox, sülhün əldə olunmaması üçün təşkil edir. Ona görə də Rusiyanın hansısa vasitəçiliyinin sülhə töhfə verəcəyinə inanmıram. Birdəfəlik anlamaq lazımdır ki, Rusiya bölgədə sülhün, əminamanlığın yaranmasını istəməyib, bu gün də istəmir. Çünki münaqişə onun hər iki tərəfə təzyiq vasitəsidir. Hələ ərazilərimiz işğalda olarkən Azərbaycanın hərbi qüdrətinin artdığını görən Rusiya Ermənistanı pulsuz silahlandırmaqla məşğul idi. Belə bir dövlət sülhü necə istəyə bilər? Mən indi sual verim, Qarabağdakı separatçıları qızışdıran, onları silahlandıran kimdir?
- Rusiyanın olduğu barədə faktlar var...
- Təbii ki, faktlar var və bu açıq-aşkar ortadadır. Rusiya sülhməramlıları bu gün separatizmi dəstəkləyir, Qarabağdakı terrorçu dəstələri himayə edir, onları silahlandırır. Belə bir ölkə sülhü necə dəstəkləyə bilər, sülhün yaranması üçün necə vasitəçi ola bilər?! Əlbəttə, bu mümkün deyil. Bu gün Azərbaycan tərəfi sülhün tərəfdarı kimi çxıış edir, İrəvana təkliflərini göndərib. Hesab edirəm ki, Ermənistanda da sülhü istəyənlər var. Orada da anlayırlar ki, bölgədə sülhün bərpası Azərbaycandan çox Ermənistana lazımdır. Sadəcə radikal ermənilər, Rusiyaya bağlı “beşinci kolon”, Qarabağdakı separatçı dəstələr buna hər vəchlə əngəl törədirlər. Rusiyanın da niyyəti məhz odur ki, sülh olmasın.
Eyni zamanda, İran Bakı ilə İrəvan arasında sülhün əldə olunmasını istəmir. Ümumiyyətlə, böyük güclər, bölgədə marağı olan dairələr Cənubi Qafqazda sülhdən yana olmadıqlarını nümayiş etdirirlər. Bu isə Ermənistana daha çox ziyan vurur, nəinki təkcə Azərbaycana.
- Belə olan halda nə edilməlidir?
- Ermənistan hakimiyyəti özündə siyasi iradə tapmalı, Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmalıdır. İrəvan yekun sülhə hazır olduğunu birmənalı şəkildə bəyan etməli və Azərbaycanın təqdim etdiyi beş prinsiplik maddə əsasında sazişi imzalamalıdır. Əks təqdirdə, Ermənistanın dövlət olaraq varlığı sual altına düşür.
Müəllif: Anar Bayramoğlu
Rusiya Müdafiə Nazirliyi ötən gün Xocalıda atışmanın olduğu haqda məlumat yayıb.
Publika.az xəbər verir ki, atışmalara görə adətən Azərbaycanı günahlandıran Rusiya bu dəfə konkret heç nə qeyd etməyib. Məlumatda, sadəcə Xocalıda atışma ilə bağlı 4 faktın qeyd olunduğu iddia edilir.
Azərbaycan tərəfinin atışma ilə bağlı heç bir rəsmi məlumatı yoxdur. Bu baxımdan, Rusiya Müdafiə Nazirliyinin məlumatının iddiadan başqa bir şey olmadığı da istisna edilməməlidir və aydındır ki, məqsəd Qarabağdakı ermənilərin Azərbaycana reinteqrasiya prosesinin qarşısını almaqdır. Bu iddia xüsusilə separatçı-rejimin Bakıya görüşmək istəklərini bildirməsi fonunda diqqət çəkir.
Görüş üçün Bakıya gəlməkdən imtina edən separatçılar təmasların Xocalıda keçirilməsini istəyir və bununla reinteqrasiya prosesini pozaraq, özlərini “tərəf” kimi göstərirlər. Onların görüş təklifi də beynəlxalq ictimaiyyətə “təmaslarda maraqlı” olduqlarını nümayiş etdirməkdir. Lakin belə təkliflərə paralel olaraq, “reinteqrasiyanın mümkünsüzlüyünü” sübut etmək məqsədilə Qarabağda qarşıdurmanın yaşanacağı təxribatlara da əl atacaqları da gözlənilir. Bu baxımdan, Xocalıda atışmanın olduğu məlumatları məhz buna hesablanıb.
Lakin xarici aləmə bütün çıxışları bağlanan separatçıların çıxılmaz vəziyyətdə olduqları da məlumdur. Ermənistan mediası onların Bakıya “görüş təklifini” Azərbaycanın tətbiq etdiyi reallıqla barışmaq olduğunu yazır.
“Bakıya görüş təklifi və “humanitar məsələlərin müzakirəsi” istəyi o deməkdir ki, vəziyyət çox çətindir. Halqa o qədər daralıb ki, artıq görüş təşəbbüsünü “arsax” irəli sürür, Bakıdan xahiş edirlər. Baş verənlər göstərir ki, Bakı reinteqrasiya planı üzərindən addım-addım Xankəndiyə yaxınlaşır”, - “Hraparak” qəzeti yazır.
İşğaldan azad edilmiş şəhər və kəndlərimizə qayıdış proqramı zaman-zaman müzakirəyə çıxarılır, ictimai müzakirələrin olması, sayının artırılması, keyfiyyətinin yüksəlməsi vacibdir. Bu gün də Füzulidə Şəhərsalma Məsələləri üzrə İşçi Qrupun iclası keçirilib, bəzi açıqlamalar var, məsələn, "Füzuli şəhəri işgüzar mərkəzə çevriləcək", “Füzuli şəhərinin əhalisi 50 000 nəfərə çatacaq”, “Yaxın 3 ildə Füzulidə 6 minə yaxın ev tikiləcək” və s.
Qulağa xoş gələn bəyanatlardır, vədlərdir, amma bir nəfər səlahiyyətli şəxs çıxıb demir ki, bu hədəflərə necə nail olmaq mümkün olacaq?! Yəni, yolu-yöntəmi necə olacaq, əhali orada nə işlə məşğul olacaq, bütün işlər ancaq büdcə hesabınamı görüləcək, iş yerləri ancaq dövlət-büdcə sektorundamı yaranacaq?!
Bu suallara cavab vermək üçün hökumət gərək papağını qabağına qoyub fikirləşsin ki, son 30 ildə işğal olunmamış ərazilərdən Bakı və Abşerona nədən 1 mln. insan köç edib (məcburi köçkünləri nəzərə almadan, digər regionlardan 1 mln. nəfər köç edib)?! Yəni, niyə camaat Kürdəmirdən, Qaxdan, Qubadan, Astaradan, Ağcəbədidən, Tovuzdan və s. rayonlardan köç etdi?! Əgər bunun səbəbləri təhlil edilib doğru qərarlar verilməyəcəksə, kim zamanət verir ki, məsələn, Füzuliyə 2025-də köçən 2027-də geri Bakıya qayıtmayacaq?! Yaxşı, nədən 30 ildə, məsələn, Zaqatala işgüzar mərkəzə çevrilməyib (orda da boş qalan hava limanı var), amma Füzuli çevriləcək?!
Uzun sözün qısası: Nə qədər ki, son 30 ildə aparılan yanlış regional, iqtisadi, sosial, təhsil və idarəetmə siyasətində köklü dəyişikliklər olmayıb, nə qədər ki, yerli özünüidarə insitutları yaradılmayıb, işğaldan azad edilən ərazilərə köçün orqanik və qalıcı olması mümkün deyil...
Natig Jafarli
Teref.az
Təmas xəttindəki son toqquşma Ermənistanın Avropa İttifaqına olan ümidlərini puça çıxardıb. Baş nazir Nikol Paşinyan və onun nazirləri Avopa İttifaqının bir neçə yüz nəfərlik missiyasını iki illiyinə təmas xəttində ona görə yerləşdirdi ki, onlara arxalanaraq sərhədi öz bildikləri kimi formalaşdıracaqlarını və Azərbaycana qarşı təxribat etdikdə əks-zərbəylə üzləşməyəcəklərini zənn edirlər.
Yəni İrəvan hesab edirdi ki, Azərbaycan Avropa missiyasının bölgədə varlığını nəzərə alaraq Ermənistanın təxribatına cavab verməyəcək. Yanıldılar. Avropa İttifaqının təmas xəttindəki missiyasının simvolik xarakter daşıdığı son toqquşma zamanı üzə çıxdı.
Avropa İttifaqı prosesləri kənardan izləməyə üstünlük verməklə nə Ermənistanın təxribatlarında pay sahibi olmaq, nə də Azərbaycanla üz-üzə qalmaq istədi. Doğru qərardır.
İrəvan Avropa İtifaqının missiyasının Brüssel üçün hazırladığı hesabatdan xəbərsizdir. Ermənistanda missiya ilə bağlı başqa bir mövzu da gündəmi zəbt edib. Ermənilər ondan şübhəlidirlər ki, missiyanın Brüsselə göndərdiyi hesabatlar daha sonra tanışlıq məqsədilə Azərbaycana təqdim edilir.
Ermənistan müxalifəti bu qənaətə gəlib ki, Avropa İttifaqı missiyasının təmas xəttindən hazırladığı hesabatlar daha sonra Bakıya ötürülürsə, bu Azərbaycanın Ermənistanla bağlı məxfi məlumatlarla tanış olması anlamına gəlir. Elə bu məqamda Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Mariya Zaxarova təmas xəttindəki son toqquşma ilə bağlı İrəvana bu səpgili mesaj göndərib: “Avropa İttifaqı missiyasını bölgədə yerləşdirəndə sonu belə olmalıydı...”
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Baş verənlərdə əsas məqam budur və proseslər hədəfin daha genişmiqyaslı olduğunu göstərir. İrəvanın məqsədini bir neçə kontekstdə dəyərləndirmək olar:
Birincisi, sərhədin delimitasiyasının qarşısını almaq;
Yeni Laçın yolunun istifadəyə verilməsindən sonra bu istiqamətdə sərhədin bərpası başlandı. Bu, işğal dövründə Ermənistanın irəli çəkdiyi dövlət sərhədinin bərpasıdır və proses konkret xəritələrə əsasən aparılır. Əsas diqqətçəkən məqamlardan biri də rəsmi İrəvanın Azərbaycan Ordusu tərəfindən sərhədin bərpası prosesinə əvvəlcə etiraz etməməsi, hər şeyin razılaşma əsasında həyata keçirildiyini deməsi, etirazın mühəndis işlərinin aparıldığı vaxt etməyə başlaması idi.
Paşinyan bəyan etdi ki, Laçın istiqamətində sərhədin 12 kilometrlik hissəsinin 7 kilometrində yerləşmə məntəqələri dəqiqləşdirilib, 5 kilometr hissəsi mübahisəlidir. Əgər 7 kilometr hissə xəritə üzərindən dəqiqləşdirilirsə, İrəvanın 5 kilometr hissədə etiraz etməsi şübhələr yaradır və istisna deyil ki, burada məqsəd bu gün baş verən hərbi eskalasiyaya əsas yaratmaq üçün səbəbin formalaşdırılmasıdır.
İkincisi, masadakı razılaşmaları dağıtmaq və yeni şərtlər formalaşdırmaq;
Hərbi eskalasiya İrəvana siyasi baxımdan lazımdır:
- 44 günlük müharibədən sonra danışıqlar masasında gündəmdə olan məsələləri sıfırlayır, yeni gündə formalaşdırır, yaxud ən pis halda prosesi uzadır;
- Üçtərəfli razılaşmalarda üzərində götürdüyü öhdəliklərdən imtinaya əsas əldə edir;
- Sərhədə gətirdiyi Avropa İttifaqı missiyasının hesabatının “Azərbaycan təcavüzkardır” kontekstində hazırlanmasında zəmin yaradır: Laçın yolu məsələsində Bakıya qarşı beynəlxalq təzyiq kampaniyasına nail ola bilməyən İrəvanın bunu daha effektli olacağını düşündüyü sərhəd üzərindən edəcəyi gözlənilirdi;
Üçüncüsü, Rusiyanın yerini yeni iştirakçılarla doldurmaq;
İstisna deyil ki, Ermənistan bu döyüşlərlə KTMT-dən dəstək tələbini yenidən aktuallaşdıracaq və bu dəstəyin alınmamasını əsas gətirərək, təhlükəsizliyin təmin edilməsində yeni iştirakçıların vacibliyini önə sürəcək.
Bu iştirakçılardan biri Avropa İttifaqı və ittifaqın missiyası altında çıxış edən Fransadır.
Digəri hansı ölkə ola bilər? Böyük ehtimalla İran. Təxribat hücumunun məhz indi edilməsinin səbəbini burada axtarmaq zərurəti var, xüsusilə Bakı-İrəvan münasibətlərinin normallaşması prosesində yeni addımların atılacağı gözləntisi fonunda.
1. Qərb masasında danışıqlar konkret nəticə verməsə də, növbəti görüşün Vaşinqtonda keçiriləcəyi gözlənilir;
2. Rusiya bölgədə təşəbbüsü yenidən ələ almaq məqsədilə aktivləşir: Lavrovun Ankarada Qarabağı müzakirə etməsi, eyni gündə Putinin Paşinyanla telefon danışığında üçtərəfli razılaşmaların icrası və sülh sazişinin hazırlığından danışması bundan xəbər verir;
Qərb və Rusiya bölgədə bir-birinə qarşı olsa da, hansısa tərəfin təşəbbüsü ələ alması Ermənistanın götürdüyü öhdəliklərin icrasını aktuallaşdırır və bu, həm də İranı oyundan kənar vəziyyətə salır. Bu baxımdan, təxribat hücumunun Ermənistanla İranın birgə planı olması ehtimalı böyükdür. Tehran üç mümkün hədəfi görünür:
1. Danışıqlarda mövcud gündəliyi pozmaq, özünün də hansısa formada iştirak imkanlarını yaradacaq yeni gündəliyi formalaşdırmaq;
2. Azərbaycana qarşı hücumu Ermənistan üzərindən davam etdirmək və “sərhədlərin dəyişməsi” perspektivinin qarşısını almaq;
3. Ermənistanın təhlükəsizliyinin qorunmasında Rusiyanın zəifləyən yerini tutmaq, ən azı iştirakçıya çevrilmək;
Ermənistan Təhlükəsizlik şurasının katibi Armen Qriqoryanın hücumdan öncə Tehranda iranlı həmkarı Şamxani ilə görüşü də bu kontekstdə diqqət çəkir.
Asif Nərimanlı
Teref.az
Ermənistan mətbuatı və sosial şəbəkələri erməni silahlı bölmələrinin bu gün Laçın istiqamətində şərti sərhəddə törətdiyi təxribatla bağlı ziddiyyətli məlumatlar yayır.
Teref.az APA-ya istinadən xəbər verir ki, erməni təbliğat ruporu bununla haqsız olduqlarını özləri ortaya qoyur.
Ermənistan mediası və sosial şəbəkələrinin erməni seqmenti təxribatla bağlı yaydığı ilk məlumatda Ermənistan ordusunun xüsusi təyinatlı korpusunun komandiri Armen Gözəlyanın Azərbaycan hərbçiləri ilə danışıqlar apardığı yer alıb.
Bildirilib ki, həmin vaxt guya azərbaycanlı hərbçilər danışıqlar üçün gələn erməni hərbçilərə atəş açıblar. Nəticədə atışma baş verib, ölən və yaralananlar olub həmçinin Gözəlyan da yaralanıb.
Bundan az sonra isə erməni təbliğat maşını növbəti məlumatı uydurub.
Erməni mənbələrinin həmin məlumatında isə Azərbaycan hərbçilərinin ermənilərlə danışıqlar aparmaq üçün şərti sərhəddə mühəndis-istehkam işləri aparılan əraziyə gələrək atəş açdığı qeyd olunur. Eyni mənbənin yaydığı iki məlumatın bir-birinə zidd olması onu göstərir ki, Ermənistan mediası yalan tirajlamaqla məşğuldur. Məqsəd baş vermiş təxribata görə məsuliyyəti üzərindən atmaqdır.
Lakin təkcə elə bu ziddiyyətli məlumatların yayılması təxribatın məhz Ermənistan tərəfindən törədildiyini, Azərbaycan Ordusunun isə buna adekvat cavab verdiyini göstərir.
Azərbaycan Ordusunun baş vermiş təxribatla heç bir əlaqəsi olmadığı açıq-aydın görünür.
Bu hadisə isə həm də erməni mediasının yalan maşınının hələ də işlək olduğuna işarədir.
“Bu gün baş verənlər bir daha onu göstərir ki, Ermənistan və ona havadarlıq edənlər regionda sülh və əmin-amanlığın bərqərar olmasında maraqlı deyillər”.
Teref.az bildirir ki, bu sözləri Musavat.com-a hərbi ekspert, ehtiyatda olan polkovnik Üzeyir Cəfərov deyib.
Hərbi ekspert vurğulayıb ki, bu təxribat Ermənistan və ona havadarlıq edənlər tərəfindən həyata keçirilib:
“Mən konkret olaraq Rusiyanın Ermənistandakı səfiri Sergey Kopırkinin dünənki açıqlamasına əsasən demək istəyirəm ki, bu təxribatın həyata keçirilməsində əsas məqsədlərdən biri Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının missiyasının Ermənistan-Azərbaycan sərhədinə gətirilməsi idi. Rusiya səfiri onun dərhal həyata keçirilməsi üçün artıq hazır olduqlarını bildirdi. Bundan əlavə, unutmayaq ki, Azərbaycanın müdafiə nazirinin müavini - Hərbi Hava Qüvvələrinin komandanı, general-leytenant Ramiz Tahirov ABŞ-da səfərdə idi. Onun səfəri də bəzi dairələrdə - konkret olaraq İranda, Rusiyada, onların vassalı olan Ermənistanda çox böyük narahatlıqla qarşılandı. Baş verən təxribatın bir elementi də həmin görüşlərlə bağlıdır.
Allah şəhidlərimizə rəhmət etsin! Yaxınlarına Allahdan səbr diləyirəm”.
Polkovnik xatırladıb ki, Ermənistan çox ciddi itkilərə məruz qalıb:
“Onlar Gorusun Dığ kəndi ərazisindəki mövqelərini itiriblər, darmadağın ediliblər. Ölənləri, yaralıları var. Azərbaycan ordusu bundan sonra da düşmənin bütün təxribatlarının qarşısını almaq gücündədir. İstər sülhməramlıların müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərdə olsun, istərsə də Ermənistan ərazisi olsun – fərq etməz. Düşmən yaxşı-yaxşı fikirləşməlidir ki, gələcəkdə bu cür təxribatları davam etdirəcəyi təqdirdə cavabları çox sərt, amansız olacaq”.
Azərbaycan Ordusu Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərində yeni yüksəklikləri nəzarətə götürdükdən sonra rəsmi Bakı 10 Noyabr Bəyanatının praktiki tənzimlənməsi üçün imkanlarını artırır.
Azərbaycan Bəyanatın 4-cü maddəsinin, qanunsuz erməni silahlılarının Qarabağdan çıxarılması müddəası üzrə vaxtı və qaydaları konkretləşdirmək üçün aktivlərini çoxaldır. Bu, Zəngəzur dəhlizinin açılmasını nəzərdə tutan 9-cu maddənin icrasına da əlavə stimul yaradır.
Texniki məsələlərin həlli üçün Azərbaycan Rusiya ilə danışıqları intensivləşdirə bilər. Beynəlxalq siyasət cəbhəsində isə hərbi-siyasi rəftarlarının hüquqa söykəndiyini göstərməyə davam etməlidir.
Azərbaycanı Qarabağda tələyə salmaq istəyənlər böyük miqyasda əziyyət çəkməkdə davam edirlər, çünki Bakı bir neçə hədəfi ard-arda sıradan çıxardı:
Birincisi: Rusiyanın Ruben Vardanyan planının “Qarabağ hissəsi” iflasa uğradı.
İkincisi: Azərbaycan Qarabağdakı ermənilərlə təması bərpa edərək Rusiyanın planlarındakı digər nöqtəyə də toxunaraq onu kənara atdı. Qərbin isə insan hüquqları üzrə manipulyasiyalarının yersiz olduğunu göstərdi.
Üçüncüsü: Nəhayət, hərbi-siyasi tədbirlərin davamı kimi Qarabağda və Şərqi Zəngəzurun Laçın istiqamətində yeni yüksəkliklərə nəzarəti ələ keçirdi.
Beləliklə, Rusiyanın və Qərbin Qarabağ ermənilərinin sülh, təhlükəsizliyini bəhanə edən tezislərini süquta uğratdı.
Lakin düşünmək olmaz ki, Rusiya və Qərb Qarabağla bağlı siyasətlərindəki ambisiyaları geri çəkəcəklər, əksinə, onlar daha da genişlənə bilər.
Bakı preventiv cavab olaraq reallıqları əlində olan imkanlar hesabına irəliyə aparmağı davam etdirəcək.
Proseslər və onun nəticələrində Azərbaycan-Türkiyə strateji müttəfiqliyi də, Rusiya da, Qərb də ortaq maraqlar hesabına platforma təsis edə bilərlər.
Bircə Ermənistanın manevr və imkanları dar çərçivəyə girir və İrəvanın regional arxitekturanın gələcəyi üçün həll yolları təqdim etmək imkanları heçə enir.
Resursları azalan Ermənistana hansı dövlət strateji kredit verəcək – yəqin ki, Azərbaycan bu suala cavab axtarışlarını İrəvanın siyasətini ayaqda tutmaq istəyən mümkün kanalları qapatmaq iradəsilə göstərir.
Bildirmək yerinə düşər ki, Ermənistanın dünyaya çıxışı üçün iki pəncərə var: İran və Gürcüstan.
Ancaq Gürcüstan Azərbaycan-Ermənistan mübahisələrində neytrallığını elan edib ki, bu da İrəvana sərf etmir. Çünki neytral olmaq Rusiyadan Ermənistana Gürcüstan üzərindən silah-sursat daşınmasını bloklayır. Ermənistanın yeganə ümid yeri İrandır. Lakin burada başqa bir təhlükə də çıxır.
İranın Ermənistanı diri tutmaq üçün ona silah-sursat verməsi artıq təəccüblü gəlmir.
İşin qarışıq tərəfi budur ki, Tehran Moskva ilə güclənən əlaqələrini əsas gətirərək İran vasitəsilə Rusiya silahlarının Ermənistana daşınmasına şərait yarada bilər.
Rusiyanın Ermənistana silah vermək ehtimalları yenidən münaqişə yaratmaq cəhdi kimi şərh oluna bilər.
Üstəgəl, mübahisəli məsələlərin tənzimlənməsi üzrə yeganə münsif olmaq səyləri kimi qiymətləndirmə almalıdır. Hər iki ehtimal və mümkün perspektiv risklər Azərbaycanı narahat etməyə bilməz. Buna görə də Azərbaycan silah trafikinə nəzarəti artırmağa və diplomatik-siyasi kanallar vasitəsilə İrəvana “barıt ixracı”nın qarşısını almağa çalışır.
Qərbin isə Ermənistana silah tədarük etmək imkanları yoxdur, çünki o silahların gətirilməsi fiziki baxımdan problemlər yaradır. Beləliklə, Ermənistanın müdafiə qabiliyyəti sarsılır və onun sülh üçün Bakının təkliflərini qəbul etməsindən başqa çarəsi qalmır.
Üstəgəl, Ermənistanın Azərbaycan-Türkiyə ittifaqına qarşı balanslaşdırıcı güc formalaşdırması çətin görünür.
Lakin nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan təqdim edilən seçimləri də qəbul etmir.
Belə olan halda Azərbaycan genişlənən hərbi-siyasi tədbirlərini və danışıqlar üçün diplomatik arqumentlərini cavab olaraq ortaya qoyacaq.
Aqşin Kərimov,
Siyasi şərhçi - DİA.AZ
Azərbaycan 10 Noyabr Bəyanatı imzalanandan sonra Rusiya sülhmərmalılarının müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərdə intensiv kəşfiyyat-nəzarət tədbirləri həyata keçirib.
Bu əlamətləri göstərən informasiyalar az olmayıb, hərçənd ki, həmin yayılan məlumatların dəqiqliyini təftiş etmək imkanlarımız olmayıb.
Bəzi informasiyalar özləri iddia səviyyəsində olsa belə, bu elə ümumi planın tərkib hissəsi idi. Azərbaycan getdikcə kəşfiyyat imkanları və texniki vasitələr hesabına vizual nəzarət imkanlarını gücləndirmişdi, hətta Qarabağdakı erməni əhali arasındakı vahimə yaradan hadisələr belə olurdu.
Sülhməramlıların müvəqqəti məsuliyyət zonasındakı Azərbaycanın həyata keçirdiyi tədbirlər həmin ərazilərin suveren çətirimiz altına keçməsi yönündə mühüm addımlardır.
Hadisələr diqqətlə izlənilməlidir, Azərbaycanın “səssiz müharibə” ilə bir çox əraziyə nəzarəti bərpa etməsi yuxarıda qeyd etdiyim kəşfiyyat-nəzarət həmlələrinin həlledici nəticəsidir.
Təbii ki, bir çox hadisəni, hərbi əməliyyatları, onun nəticələrini, danışıqları, verilən bəyanatları nəzərə alsaq, inam artır ki, Azərbaycan Xankəndiyə də, Xocalıya da nəzarəti bərpa edəcək.
Zəngəzur dəhlizinə gəlincə, onun açılması beynəlxalq zərurətlərdən doğur. Ancaq Ermənistan dəhlizlə bağlı öhdəliyindən yayınır.
Ona görə də, Azərbaycan dəhlizin açılması üçün şərtlərini hərbi miqyasda göstərməkdən başqa seçimə malik olmaya bilər.
(Globalinfo.az üçün şərhim)
Aqşin Kərimov
Teref.az