www.dunyapress.info - Müsahibə

Hakan Fidanın yeni planına “yaşıl işıq”: Azərbaycanla bağlı qərar dəyişdi - Ekspert danışır...

Yaradılıb 14.03.2024 10:25 | Baxış sayı: 98

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Türkiyə Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesi ilə bağlı fəallığını artırıb. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan da son çıxışında sülh müqaviləsinin önəmindən danışdı. Üstəgəl, xarici işlər naziri Hakan Fidan ötən günlərdə məsələni ABŞ-də müzakirə masasına yatırdı. Ankaranın artan fəallığını necə izah etmək olar?

- Türkiyənin Cənubi Qafqazda fəallaşması, Ermənistan yönündəki aktiv səyləri Azərbaycan üçün son dərəcə faydalıdır. Prezident İlham Əliyevin İkinci Qarabağ Müharibəsindən sonra açıqlaması var idi ki, Azərbaycan artıq öz ərazilərini işğaldan azad edib, Türkiyə Ermənistan siyasətində sərbəstdir. Yəni bu o deməkdir ki, Türkiyə Azərbaycana boylanmadan Ermənistanla münasibətlərini normallaşdıra bilər. Buna baxmayaraq, Türkiyə Azərbaycanla müttəfiqliyə sadiq qalaraq, bu məsələni Bakı ilə koordinasiya edir. Hakan Fidan ötən ilin dekabrında Bakıda olanda açıq dedi ki, Ermənistanla bağlı məsələlər Azərbaycanla razılaşdırılır.

Prezident Ərdoğan bu günlərdə keçirilən Antalya Diplomatiya Forumunda söylədi ki, Türkiyə Ermənistan siyasətini Azərbaycanla koordinasiya edir. Bunun izahı belədir: Ermənistan ilk növbədə Azərbaycanla məsələləri həll etməlidir ki, Türkiyə ilə normallaşma prosesinə başlasın. Bununla yanaşı, Türkiyə Ermənistanla dialoqu davam etdirir. Təsadüfi deyil ki, Antalya Diplomatiya Forumuna Ermənistanın Türkiyə üzrə xüsusi nümayəndəsi Ruben Rubinyan da gəlmişdi. Türk həmkarı Sərdar Kılıç Rubinyana təklif etdi ki, növbəti görüş İrəvanda keçirilsin. Əslində, biz də bu təkliflə çıxış edə bilərik ki, başqa ölkələrdə görüşməkdənsə, növbəlilik əsasında təmaslar Bakı və İrəvanda davam etdirilsin.

Yeri gəlmişkən, Hakan Fidan Amerika səfərində müxtəlif mövzuları həmkarı Entoni Blinkenlə müzakirə etdi. Hakan Fidanın belə bir fikri də oldu ki, müxtəlif mövzularda fikir ayrılıqları olsa da, həmişə bunlar müzakirə olunmalıdır. Əslində, Amerikanın da fikri budur ki, Ermənistan sülh məsələsində Azərbaycan və Türkiyə ilə əməkdaşlığa başlamalıdır. Azərbaycan da, Türkiyə də bunu istəyir. Sadəcə Nikol Paşinyan bunun üçün reallığı qəbul edərək, Azərbaycanla çərçivə sazişinin imzalanmasını yubatmamalıdır.

- ABŞ sülh prosesi ilə bağlı Türkiyə ilə əməkdaşlıq edəcək, Hakan Fidanın Vaşinqton səfərində bu barədə razılaşma oldu. İndiyədək regionda əməkdaşlıqla bağlı Türkiyə ilə arasında məsafə saxlayan ABŞ niyə fikrini dəyişdi?

- Amerikanın Türkiyəyə ehtiyacı var. Çünki bilir ki, Ermənistan Rusiyanın caynağından qurtarmaq istəyirsə, böyük qonşusu Türkiyə ilə münasibətləri normal olmalıdır. Bəli, zaman-zaman ABŞ-Türkiyə münasibətlərində suallar yaranır. Bu sualları yaradan məsələlərə ABŞ-nin PKK terror təşkilatının Suriyadakı törəmələrini dəstəkləməsi, F-35 təyyarələrini Ankaraya verməməsi, FETÖ lideri Fəthullah Gülənə Pensilvaniyada sığınacağın verilməsi və sair daxildir. Bu, Türkiyədə narahatlıq, münasibətlərdə suallar yaradır. Amma buna baxmayaraq, əməkdaşlıq istiqamətində dialoq davam edir.

Amerikada onu da anlayırlar ki, artıq Türkiyə Cənubi Qafqazdadır, Azərbaycanla ittifaq var, türk dünyasının lider dövlətidir. Vaşinqtonda onu da başa düşürlər ki, Türkiyə-Ermənistan münasibətləri normallaşarsa, sərhədlər açılarsa, bunlar Amerikanın da regional maraqlarına cavab verəcək.

- Ermənistan mətbuatı bir neçə gündür Türkiyənin sərhədə hücum silahları göndərdiyi iddiasını tirajlayır. Sizcə, bu, nə qədər doğrudur, əgər belədirsə, nə ilə bağlı ola bilər?

- Ermənistandan gələn xəbərlərə bir az ehtiyatlı yanaşmaq lazımdır. Belə xəbərləri yayanları “Ermənistan mətbuatı” adlandırmaq olmaz. Bunları Paşinyana qarşı radikal mövqedə duran qüvvələr yayırlar. Məqsəd də Paşinyanın mövqelərini zəiflətməkdir ki, guya Rusiya sərhədçiləri ölkədən çıxarılsa, sərhədlər boş qalacaq, Türkiyə Ermənistana hücum edəcək. Bu, Paşinyan əleyhinə ortaya atılmış iddiadır. İddia Türkiyə tərəfindən təsdiqlənməyib.

Təəssüf ki, heç bir əsası olmayan bu xəbər Azərbaycan mediasında geniş yayıldı. Üstəgəl, Türkiyənin hüququ var ki, öz ərazisində istənilən hərbi əməliyyat, təlimlər keçirsin. Suriya və İraqda PKK-ya qarşı mübarizə davam edir. Bəzən Ermənistanla sərhəd yaxınlığında da belə hallar olur, burda da hərbi təlimlər keçirilə bilər. Bunlar Türkiyənin müstəsna hüququdur. İndi belə bir şeyin olub-olmadığı bilinmir, ən azı Türkiyə tərəfindən açıqlama yoxdur. Biz də strateji müttəfiqimizə inanmalıyıq, nəinki ermənilərin informasiyalarına.

Məncə, bu, Paşinyana qarşı yönəlmiş dezinformasiyadır. Çünki Paşinyan Rusiya sərhədçilərini “Zvartnots” hava limanından çıxarmaq istəyir. Radikallar da onu qorxutmağa çalışırlar ki, rus sərhədçiləri Türkiyə ilə sərhəddən də çıxarılsa, nə edəcəyik. Açıq demək lazımdır ki, Rusiyanın Ermənistandakı mövqelərinin zəifləməsi Azərbaycanın da, Türkiyənin də maraqlarına cavab verir. Ermənistandakı Rusiya hərbi bazası kimə qarşıdır? Əgər Rusiya Azərbaycan və Türkiyəni özünə strateji tərəfdaş hesab edirsə, bu hərbi baza nəyə lazımdır? Ona görə də, hesab edirəm ki, Rusiya hərbi bazası və qoşunlarının Ermənistanı tərk etməsi Türkiyə və Azərbaycanın maraqlarına uyğundur.

- Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan söylədi ki, Türkiyəyə təkcə qonşu ölkə kimi yox, həm də Azərbaycanla münasibətlər kontekstində baxılmalıdır. Hesab etmək olarmı ki, bu, İrəvanın Bakının sülh müqaviləsi ilə bağlı şərtlərini qəbul etməsinin anonsudur?

- Əslində, Paşinyan bəzi reallıqları anlayır. Son mətbuat konfransında 4 kəndlə bağlı gah nala-mıxa vursa da, elə sözlər işlətdi ki, dolayı yolla bu ərazilərin Ermənistana aid olmadığını etiraf etdi. Yəni Azərbaycan o kəndlərə daxil olarsa, Paşinyan bununla razılşacaq.

Paşinyanın Azərbaycan kontekstində Türkiyə ilə bağlı dedikləri də reallığı əks etdirir. Paşinyan o reallığı da anlayır ki, Türkiyə Ermənistan siyasətini Azərbaycanla koordinasiya edir.

Bakıdan 500 milyardlıq tələb: İran təşvişə düşdü – Britaniyada hazırlıq başladı

Yaradılıb 13.03.2024 10:39 | Baxış sayı: 106

Politoloq Cümşüd Nuriyev Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Böyük Britaniyanın dövlət naziri Ceyms Hippi Rusiya müdaxilə edəcəyi təqdirdə, Ermənistana hərbi dəstək verəcəklərini açıqlayıb. Britaniyalı nazirin mesajını necə şərh etmək olar, ümumiyyətlə, proses Ermənistana müdaxiləyə qədər gedəcəkmi?

- Rusiya çoxdan müdaxilə edib. Rusiyanın Ermənistanda hərbi bazası var, bütün sərhəd xidməti rusların əllərindədir. Başqa nədən söhbət gedə bilər? Ermənistanın bütün iqtisadiyyatı, dəmir yolları və nəqliyyat infrastrukturu Rusiyanın əlindədir. Müdaxilə başqa necə olur, müharibə eləməyəcək ki?!

Ermənistanın nəyi var ki, nə də müharibə elan eləsin?! Əslində, bu, diplomatik gedişdir, guya Ermənistanı sevirlər. Bunun arxasında başqa maraqlar durur. Nə Rusiya Ermənistana müdaxilə edəcək, nə də İngiltərə ora gələcək. Belə gedişlərlə insanları özlərinə cəlb edə bilirlər, əsas məqsəd də budur.

- Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan bildirdi ki, Azərbaycanla sərhədin delimityasiyası Tavuşdan başlaya bilər. Qazaxın bizə qaytarılacaq 7 kəndi də bu istiqamətdə yerləşir. Paşinyanın açıqlamasını bu baxımdan necə dəyərləndirmək olar?

- Qazaxın 4 kəndi sərhədə bitişikdir, bundan başqa, Kərki ilə birlikdə 4 eksklavımız da oradadır. Azərbaycan bu ərazilərin qaytarılmasını tələb edir, bunun üçün heç müharibəyə də ehtiyac yoxdur. Torpaqlar qaytarılacaq. Yəqin ki, ermənilər Başkənd və həmin 4 eksklavın dəyişdirilməsi məsələsini müzakirə etmək istəyirlər. Həmçinin həmin kəndlərin əvəzinə Azərbaycana başqa yerdən torpaq verə bilərlər. Azərbaycan həmin eksklavlara çıxsa, Gürcüstan-Ermənistan yolu tam nəzarətimizə keçəcək. Ermənilər indiyədək buna görə məsələni uzadırlar.

Delimitasiyaya gəlincə, haradan başlayır-başlasın, bizim üçün fərqi yoxdur.

Paşinyan çox çətin durumdadır, çünki onu devirmək istəyirlər. Paşinyan Ukraynanın timsalında gördü ki, ABŞ və Avropanın Rusiya ilə bağlı problemləri var. Buna görə də çalışır ki, sülh müqaviləsi tezliklə bağlansın, ən azı çərçivə sazişi. Delimitasiya-demarkasiya prosesi bundan sonra da ola bilər.

- Paşinyan iddia edir ki, sülh prosesinin gedişinə uyğun olaraq, Azərbaycan və Ermənistan qarşılıqlı şəkildə beynəlxalq məhkəmələrdə bir-birinə qarşı şikayətlərini geri çəkə bilərlər. Belə bir gəlişmə nə qədər mümkündür?

- Ermənistan bizi necə məhkəməyə verə bilər?! Ermənilər özləri çıxıb gediblər, torpaq Azərbaycanındır, dünya da bunu belə bilir. Azərbaycan isə Ermənistanı ona görə məhkəməyə verib ki, ərazilərini işğal edib, 30 il ərzində bu torpaqlarda vəhşilik törədiblər, 300-ə qədər yaşayış məntəqəsini dağıdıblar. Azərbaycana böyük ziyan vurublar. Ən azı Azərbaycana 300 milyard dollarlıq zərər dəyib. Bu müddətdə Azərbaycanın oradan götürə biləcəyi gəlirləri də nəzərə alsaq, söhbət 500 milyard dollardan vəsaitdən gedir.

Kimsə Paşinyanı başa salıb, o da bic gediş etmək istəyir. İstəyirlərsə, bizi məhkəməyə versinlər, nəyi sübut edəcəklər? Onsuz da veriblər, ortada heç nə yoxdur. İnanmıram ki, Azərbaycan şikayətlərini geri çəkəcək. Azərbaycan artıq təzminat məsələsini gündəmə gətirib və bunu da almaq istəyir.

Ermənistan qorxur ki, Azərbaycan bu təzminatın müqabilində Zəngəzuru istəyəcək. Dünyada belə bir presedent var, Almaniya ilə Yunanıstan arasında olub. Yunanlar borclarını ödəyə bilmədilər, əvəzində iki adanı almanlara verdilər.

İndi bu məsələdə də beynəlxalq qiymətləndirilmə aparıla bilər. Beynəlxalq audit qurumları gəlib dəyən ziyanı hesablaya bilərlər, bundan sonra təzminatı ödəyə bilməyən Ermənistan buna uyğun ərazi verməlidir. Ermənistan bundan qorxur və indidən qabağını almaq istəyir. Azərbaycanın geri çəkiləcəyinə inanmıram. Eyni zamanda, bu, Ermənistana siyasi təzyiq vasitəsidir, niyə bundan əl çəkməlidir?!

- İran yenidən Zəngəzur məsələsinə qayıdıb. Yenə də bu çərçivədə müxtəlif səviyyələrdə İrandan Azərbaycan əleyhinə hədyanlar səsləndirilir, təxribatçı açıqlamalar verilir. Mollaların bu dəfəki sancısı nədən qaynaqlanır?

- İran vəziyyəti gərgindir. İran daxilindən gələn xəbərlər Tehran üçün ürəkaçan deyil. SEPAH-la molla rejimi arasında güclü qarşıdurma var. Digər yandan, İran daxilində milli azadlıq hərəkatları güclənir. Başda Sistan-Bəlucistan olmaqla, bir neçə vilayətə nəzarət əldən çıxıb. Ayətullahlar Xameneyini qəbul etmirlər. Fars-türk qarşıdurması yaranıb. İranın problemləri sadaladıqlarımdan çoxdur. Kürdlər İranın qərb hissəsini və ya müstəqillik istəyirlər. Daxildəki gərginlikdən diqqəti yayındırmaq üçün Azərbaycana hədyanlar səsləndirirlər.

Zəngəzurla bağlı da ona görə ortaya düşüblər ki, Azərbaycan Orta dəhliz məsələsində İrana yox, Ermənistana üstünlük verə bilər. Bu, molla rejiminin düşüncəsiz siyasətidir. Bu adamlar doğurdan düşünə bilmirlər, psixoloji xəstədirlər. Azərbaycanın öz problemləri var, İranla hansısa düşmənçiliyi yoxdur. Onsuz da, Azərbaycan İranın xəyanətini bilir, görüb. İranın özü də münasibətini ortaya qoydu. İran gedib Suriya və İraqdakı problemlərini həll eləsin.

O həmin İran deyil ki, HƏMAS oktyabrın 7-də İsrailə hücum edəndə bəyan etdi ki, biz bacardıq. İki gün sonra İsrail HƏMAS-a cavab verəndə qayıtdılar ki, bizim xəbərimiz yoxdur. ABŞ necə Ukraynanı Rusiyanın önünə yem kimi atdısa, İran da HƏMAS-ı İsrailə yem elədi. Kim zəmanət verə bilər ki, İranla İsrail gizli anlaşmayıb?

İranın dedikləri nağıllardan başqa bir şey deyil. İran gedib öz problemlərini həll eləsin. Bizə ehtiyac yoxdur, İranda güclü inqilab hazırlanır. Bu inqilabın başında da İngiltərədə yaşayan bir iranlı durur, onu hazırlayırlar. İranda texnokratları hakimiyyətə gətirmək istəyirlər. Bu baş tutmasa, İranı parçalayacaqlar, Amerikanın planıdır. Amerikaya söz deyə bilmirlər, Rusiyanın oyununu oynayır ki, Türkiyəni bölgədə zəiflətsin. Amma ağılları kəsmir ki, Azərbaycan bu gedişləri çoxdan oxuyub. Azərbaycan nə baş verdiyini bilir. İranın daxilindəki gərginliklə bağlı kifayət qədər dəqiq məlumatlar var.

- Rəşt şəhərində “Talış-İran mədəniyyəti və tarixinin aynasında” adlı separatçı tədbir keçirildi. Boris Talışinski adlı separatçı tədbirə “talış muğan respublikası mühacir hökumətinin prezidenti” kimi dəvət edildi. Bəs mollaların bu təxribatının izahı necədir?

- İranın ağlı yoxdur. 1993-cü ildə “talış-muğan respublikası” yaratmışdılar da. İki ay fəaliyyət göstərdilər, 7 rayonu bağlamışdılar. Bir gecədə hamısı aradan qaldırıldı. İndi İran öz ərazisinə hansı talışınskini gətirir-gətirsin, onun ayağı Azərbaycana dəyə bilməz, dəyməyəcək də, mümkün deyil. Azərbaycan buna imkan verməyəcək, eləcə də talışlar... İranı dəli edən də odur ki, talış xalqı İkinci Qarabağ Müharibəsində böyük qəhrəmanlıq göstərdi.

Talışların qələbəmizdə çox böyük xidmətləri var. İran bunu bağışlaya bilmir. İran mətbuatına baxın: hətta bu məsələdə talışları “xəyanət”lə də ittiham edirlər.

İrandan belə təxribatlar gözlənilən idi, başqa şeyləri də gözləyirik. İranın Azərbaycana qarşı hazırladığı proqramlardan xəbərimiz var. Avropada Azərbaycan diasporuna nələr edirlər, müxtəlif ölkələrdə bizə qarşı iş aparırlar, səviyyəsiz təbliğatlar İranın tapşırığı ilə həyata keçirilir – bütün bunların hamısı məlumdur. İran nə istəyir eləsin, hamısı boşdur. Əgər biz bunları biliriksə, demək, görəcəyimiz tədbirlər də hazırdır.

Bir az da qabağa gedəcəklər, amma bunlar İranın sonunu gətirəcək. Molla rejiminə qarşı inqilab hazırlanır, gedib bununla məşğul olsunlar. Amerikanın hazırladığı bu inqilabın içində ermənilər də var. İran daxilindən informasiyaları ermənilər ötürürlər. Ermənilərin məqsədləri var: Mazandaran, İsfahan və sair şəhərlərə köçmək istəyirlər, indidən özlərinə torpaq ayırırlar. Köçsünlər, lap yaxşı.

Xəbəri Facebook-da paylaş

“Kino İttifaqdakı ağsaqqallar hər il 6-7 milyonu zibilə atırlar” - Gənc kinorejissor OD PÜSKÜRDÜ

Yaradılıb 13.03.2024 10:15 | Baxış sayı: 98

Lent.az-ın müsahibi gənc kinorejissor Orxan Mərdandır. TEREF onunla söhbəti təqdim edir...

- Orxan bəy, bu günlərdə Kino Sənayesinin İnkişafı İctimai Birliyini (İB) yaratdınız, həm də bunu Kino İttifaqın qurultayının keçirildiyi gün elan elədiniz. Sizin birlik Kino İttifaqa rəqib və ya alternativ kimi meydana çıxıb?

- Düşünmürəm, biz rəqibik, düşünürəm ki, onlardan daha çox iş görəcəyik. İttifaqlar iş görmürlər. İttifaq Sovet dövründən qalmış bir qurumdur. 2024-cü ildəyik. Dünya hər cür kosmopolitik hadisələrə açıqdır. Dünya dəyişib, amma Sovet təhsili almış və ittifaqdan bərk-bərk yapışmış bəzi yaşlı sənətkarların dəyişmək fikir yoxdur. Fikir verin, ittifaqda var olanların ən cavanının 65 yaşı var. Özünü müasir sayan adamın köhnə sovet sisteminin içində nə işi var, mən anlamıram.

- İttifaqların bir ad altında birləşməsinin hansısa effekti olacaq?

- Bayaqdan iki yerə pul ayrılırdı, indi bir yerə ayrılacaq. Vəssalam. Gülməli situasiyadır, bu adamların uşaqlıqları birlikdə keçib. Bir-birlərinin hər şeylərini bilirlər, amma başlayıblar ki, sənin ittifaqın döyər, yoxsa mənim ittifaqım? Nəticə etibarı ilə onların davası yuxarıdan gələn bir əmrlə səngidi, amma dəyişən nəsə olmayacaq. Ortada pul var. Hə ittifaq 200-300 min alır. Yaşı yetmişi keçmiş qocalar üçün bu yaxşı puldur. Evini alıb, hörmətli-hörmətli oturub isti ofisdə, qabağında da kimlərsə baş əyə-əyə fırlanır. İşlərinin də adı da sakit oturmaqdır. Orada iş görən bir adam varsa, o da Əli İsa Cabbarovdur. Mənim öz birliyimi açmaqda məqsədim real iş görməkdir.

- Maliyyəni haradan əldə edəcəksiniz bəs?

- Biz bunu daha fərqli formada, daha özəl yanaşmayla həll edəcəyik. İstəyirəm Azərbaycanda böyük, nüfuzlu, milli bir mükafat olsun. “Oskar” kimi. Bunun üçün İB olması şərtdir. Pul taparıq. Azərbaycanda belə möhtəşəm hadisədə adlarının hallanmasını istəyən böyük şirkətlər var. Bu birliyin vasitəsilə müəyyən müsabiqələr keçirmək istəyirəm. Bir qalib olacaq və onun filmini istehsal edəcəyik.

- Kino ilə bağlı bütün problemlərin həlli, kino işçilərinə dəstək, Azərbaycan kino işçilərinə hörmət olunmasını təmin etmək, fondlaşdırmaq və istehsalı müəyyən qurumların asılılığından azad etmək, istehsalçını güc sahibinə çevirmək - Qayəniz budur . Amma kinomuzun indiki reallığını nəzərə alsaq, bir az inandırıcı görünmür, fantaziya kimi çatır insana...

- Biz xəyal qurmaq bacarığımız sayəsində irəliləyirik. 10 il əvvəl ilk dəfə biz kino çəkmək istəyəndə də hamı bizə xəyalpərəst kimi yanaşırdı. BDU-nun tarix fakültəsini bitirmiş bir oğlan film çəkəcək və bu film uğurlu olacaq. Sonra özünü əsl kino fədaisi hesab edən ağsaqqallar əl-ayağa düşəcək, deyəcəklər bizim milyonlarla büdcəmiz var, amma bunlar ortaya real iş qoyurlar. Mən bu işlərə 30 min manat sələmlə girmişdim. Qorxurdum, indi də qorxuram. Amma risk eləməsən, ortaya iş çıxmaz. Zamanla təcrübə qazanırsan, işin yolunu-yöntəmini tutursan. İqtisadi cəhətdən düzgün yanaşa bilirəm və milli xüsusiyyətlərimizi yaxşı bilirəm. İşi də düzgün insanlarla qururam deyə problem yaranmır.

- Yaxşı kino çəkmək üçün ən birinci güclü maliyyə olmalıdır, yoxsa güclü yaradıcı heyət?

- Maliyyə. Hər təzə gələn film özündən sonrakına daha çox pul qazandırır və onun daha yaxşı alınmasına kömək edir. Çox işlədikcə çox öyrənir, çox öyrəndikcə çox qazanır, çox qazandıqca çox xərcləyirsən.

- Dövlət filmlərinə nə qədər xərclənir, sizin çəkdiyiniz filmlərə nə qədər maliyyə sərf olunur?

- Dövlətin çəkdiyi ən ucuz film 600-700 min manatdır, bizim çəkdiyimiz ən baha film 200-300 min manat. Bu günə qədər “kinomuz bərbad vəziyyətdədir” deyənlərin çoxu o vəsaiti alıb, o məsuliyyəti daşımalı olan, amma daşımayan insanlardır. Azərbaycan hökumətinin kinomuzun inkişafına ayırdığı diqqət və vəsaiti göz görə-görə itirənlər mədəniyyətimizə, hökumətimizə, xalqımıza qarşı satqınlıq edirlər. Hökumətin, dövlətin gördüyü işə kölgə salmaqla, bu qayğıya xəyanət edirlər. Hər il dövlət müntəzəm olaraq kinoya 6-7 milyon pul ayırır. Kəsir boğazından, deyir ki, gedin çəkin. Bizi bəyənməyən öz aralarında ad, vəzifə, status davası edən adamların hamısı 30 ildən çoxdur o milyonlara sahib olurlar. Və hələ də ortada layiqli bir film yoxdur. İndi bizə kino, mərifət dərsi keçməyə çalışanlar, biz kinonun düşməni, özlərini qayğıkeşi elan edən o ağsaqqallar hər il 6-7 milyon pulu zibil qabına atırlar.

- Zibil qabına atırlar deməzdim. İnanmıram ki, bizdə kimsə cibinə atmaq imkanı varkən onu zibil qabına atsın.

- Son 30 ildə 6 milyondan hesablayanda dövlətin ayırdığı pul 180 milyon edir. Dövlət tərəfindən çəkilmiş bir “Dolu” filminin adını hamı tanıyır. Başqa nə var ortalıqda? Yaradıcılıq xalqa xitab eləməlidir. Vaqif Mustafayev dövlət hesabına 1 milyon 200 manata “Həyat sən necə gözəlsən” filmini çəkdi, hanı? Heç kimin xəbəri yoxdur, baxılmadı. Adamı yandıran odur ki, “ölkəmizi xaricdə təbliğ edirik” desələr də, nəticə yoxdur. Xarici ölkələrə pulsuz biletlər, səfərlər, bahalı otellər... Hansı filmimiz dünyada tanınır, başqa ölkələrdə ondan danışılır? Pul var, amma film yoxdur. Hər il 6 milyon ayrılır. Xərclənibsə, hanı film? Nizami Kino Mərkəzi Azərbaycan filminin kino məbədidir, milyonlar ayrılıb, təmir olunub, hər şey var, amma film üçün vacib olan ən birinci, ən lazımlı aparat, proyektor yoxdur. Bu biabırçılıqdır. Təsəvvür edin, xaricdən hansısa bir filmi götürüb gətirirəm Azərbaycana ki, ən böyük kinoteatrımızda, Nizami Kino Mərkəzində nümayiş etdirim. Kimə desən proyektor yoxdur, gülməkdən ölər. Kreslo qırıq ola bilər, ayaq altına salınan xalılar köhnələr, amma kinoteatrda proyektor yoxdur... Bu olmaz. Rayonlarda çoxlu mədəniyyət mərkəzləri açıblar. Müasirdir, hər şey var. Amma qapısını bağlayıblar və onların da içində proyektor yoxdur. Kinoteatr olmağın təməli proyektordur.

- Söhbət hansı proyektorlardan gedir?

- Bunlar xüsusi yeni qurğulardır, onlarda təqdim edilən filmləri kopyalamaq, oğurlamaq olmur, onlar kodlaşdırılmış faylı göstərirlər.

- Maliyyə ayrıldı, pul var, amma tərpəniş hiss olunmadı. Azərbaycanda kinonun inkişafı üçün başqa nə iş görmək lazımdır?

- Birincisi kinoteatr olmalıdır. İkinci isə kino vergidən azad edilməlidir. Kino vergidən azad edilsə, istənilən rayonumuzda 5 şadlıq evindən 3-ü kinoteatr kimi fəaliyyətə başlayacaq. Kino prestijli sahədir. Bu həm də yüksək mədəniyyət, yeni iş yerləri deməkdir. Bir il film çəkməyək, bu işi görək. Kino vergidən azad edilsə, kinoteatrlar açılsa, dövlətin film istehsalına pul ayırmasına ehtiyac qalmayacaq. Bunu əminliklə deyirəm.

- Uzun müddətdir Bakıdakı kinoteatrlarla davadasınız. Nədir probleminiz?

- Kinonun beynəlxalq standartlarına əsasən, istehsalçı filminin yayımından əldə olunan qazancın 50 faizinə sahib olur, qalan 50 faiz kinoteatra qalır. Yəni film kinoteatra 50-50 prinsipi ilə daxil olur. Xarici filmləri bu qaydada nümayiş etdirib, yerli filmlərə 60-40 faiz şərti qoyuldu. Yəni qazancın 60 faizi kinoteatra, 40 faizi istehsalçıya çatır. Bu işi ilk mən başlatmışam deyə, ən çox davanı da mən eləmişəm. Təzə başlayanda təcrübəmiz yox idi, imkansız idik deyə razılaşdıq. Sonra bizim filmlərimiz zamanının ən çox satışını gətirdi. Qeyd edim ki, Azərbaycan blokbasteri bir mövsümdə bütün amerikan, türk filmlərindən çox pul yığa bilir. Bunu əminliklə deyirəm. 5 belə Azərbaycan filmi olsa, kinoteatr bütün xarici filmlərdən qazandığından daha çox qazanar. Çünki xalq özünü görməyə meyillidir.

- Bəs niyə yerli filmlərə belə haqsızlıq edilir?

- Kinoteatrlar görəndə ki, Azərbaycan filmi daha çox pul qazandırır işi eksklüzivə keçirməyə başladılar. Daha çox qazanmaq üçün bir-birləri ilə rəqabətə girdilər, bu rəqabətdə də istehsalçıdan istifadə etdilər. “CinemaPlus” konkret mafiya rolunu oynayır. “Güc məndədir, istədiyimi edərəm” deyir. Deyir ki, film mənim şəbəkəmdə yayımlanacaqsa, başqa yerdə getməyəcək və 60-40 faiz şərti ilə yayımlanacaq. 2016-cı ilə qədər aktiv dava elədim, gücüm çatmırdı. Bu şəbəkənin Gəncədə, Sumqayıtda kinoteatrı var. “Parkcinema” 50-50, Nizmai Kino Mərkəzi 50-50 şərti ilə razılaşır, “CinemaPlus” 3 faiz fərq qoyur, 53-47 deyir. Ən vacib şərti də budur ki, kim bileti məndən ucuz satsa, mən sənə qazancı o ucuz bilet qiymətləri ilə hesablayıb verəcəm. Məcburuq ki, gedib biz digər kinoteatrla dava edək ki, sən Allah, bileti ucuz satma.

- İlanı seyid Əhmədin əli ilə tuturlar deyirsiniz?

- Bəli. İstehsalçını araya salıb, bir-birləri ilə rəqabət aparırlar, istehsalçısının əli ilə başqa istehsalçıları vurmaq istəyirlər. Seyid Əhməd də dirənib ki, bütün ilanlarla dostam (gülür).
Türk filmini göstərmək üçün öncədən zəmanət pul ödəyirlər. Azərbaycan filminə bu edilmir. Bir manat pul istəmirəm, dəstək istəmirəm. Hazır materialı gətirib verirəm, haqqım olanı doğru dürüst ver. Öz aralarındakı davanı özləri həll eləməlidirlər, istehsalçını salırlar qabağa. Yerli istehsalçını monopolist qanunlarla sıxırlar. Bunlarınkı mafiya işinə daha çox oxşayır, deyir burda mənəm, Bağdadda kor xəlifə. Mənim şəbəkəm böyükdür, mən burada at oynadıram. İstəyirsən sənin kinonu göstərim? Get rəqiblərimə de ki, mən bileti neçəyə satıram, sən də o qiymətə sat. Çarəsizlikdən getdim danışdım. Amma o da deyir ki, hansısa şəbəkə mənim satış strategiyama qarışa bilməz. Haqlıdır.

- Filmləriniz öz xərcini nə qədər vaxta çıxarır?

- “Səma ilə görüş” son filmimizdir. Kinoteatrlar problem yaratmasa son 10 ilin ən böyük satışını 40-50 gündə çıxara bilərdi. Di gəl imkan vermirlər. Qalmışıq balaca-balaca adamların əlində.

- Bayaq dediniz sizin yaratdığınız İB kino istehsalı ilə məşğul olacaq. Real işi nə zaman görəcəyik?

- Bu il qələbəmizə həsr olunmuş bir müharibə filmi çəkəcəyik. Hollivud kinolarından geri qalmayacaq film çəkə bilərik. Nə rus, nə türk filmlərindəki döyüş səhnələrindən geri qalmayacağıq. Bu ayın sonunda ssenari müsabiqəsini elan eləməklə işə başlayacağıq. Bəyənilən ssenarini istehsal edəcəyik, əgər istədiyimiz ssenari olmasa, bəyəndiyimiz ssenaristləri toplayıb, yeni bir ssenari yazacağıq.

- Qalib ssenarist üçün hansı məbləğdə mükafat nəzərdə tutulub?

- İşin keyfiyyətindən asılı olaraq 5-10 min manat arasında mükafat olacaq.

Hakan Fidan yeni anlaşma ilə döndü - Qazaxın kəndləri və Zəngəzur...

Yaradılıb 12.03.2024 10:48 | Baxış sayı: 94

Politoloq Natiq Miri Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Türkiyə xarici işlər naziri Hakan Fidanın ABŞ səfəri maraqlı anlaşma ilə yadda qaldı. ABŞ və Türkiyə Azərbaycanla Ermənistan arasında davamlı sülhü təşviq etmək üçün birgə işləməyə razılaşdı. Anlaşmanın arxasında hansı məqamlar var?

- Hesab edirəm ki, bu anlaşma sülh prosesini tamamilə fərqli yönə döndərəcək. Bu, spontan olaraq ortaya çıxan nəticə və razılaşma deyil. Qənaətimə görə, Vaşinqtonda indiyədək sülh prosesi ilə əlaqədar baş verənlər və bunun doğurduğu yanlış nəticələr, həmçinin bu fonda region üçün yaranan geosiyasi təhlükələr də ciddi müzakirə predmeti olub. Yekun olaraq razılaşdırıldı ki, bu yöndəki siyasət dəyişsin. Artıq bu xüsusdə Türkiyənin prosesdəki rolu və müdaxiləsi ilə bağlı ABŞ-nin baxış bucağı dəyişib. Yəni indiyədək Fransanın bölgəyə müdaxilə cəhdləri kənardan ABŞ tərəfindən idarə olunurdusa, artıq bu rolun Türkiyə üçün ayrıldığı bəlli olur. Bu da o deməkdir ki, Amerika reallığı anlamağa başlayıb.

Fransanın siyasəti Cənubi Qafqazda dağıdıcı amilə çevrilib. Bu da region üçün ciddi təhlükələr vəd edir. Bu da təkcə Fransa və Avropa Birliyinin yox, ABŞ-nin də geosiyasi maraqları üçün təhdid yaradır. Buna görə də, Türkiyənin prosesdə daha böyük rol alması razılaşdırıldı.

Türkiyənin Ermənistanla sərhədinə uzaqmənzilli artilleriya sistemləri və ya minaatanlar gətirməsi təsadüfi hadisə deyil. İndiyədək Türkiyənin Ermənistanla sərhədində hücum silahları görülməyib. Türkiyənin Ermənistanla sərhədində hücum silahları yerləşdilməsi işinin içində həm də Rusiya təhlükəsi var. ABŞ anlayır ki, Rusiya Ermənistana hərbi təhlükə yaradarsa, bunun qarşısını Fransa və onun qurduğu “koalisiya” ala bilməyəcək. Gec də olsa, ABŞ reallığı anladı. Türkiyənin Ermənistanla sərhədində hücum silahları və canlı qüvvə yerləşdirməsi bölgəni qarışdırmaq istəyən güclər üçün çəkindirici faktor olacaq.

Hesab edirəm ki, bu siyasət davam edərsə, Türkiyə Azərbaycanla Ermənistan arasında növbəti vasitəçi ola bilər. Antalya Diplomatiya Forumundan sonra Ankara və İrəvan arasında əlaqələr və müzakirələr intensivləşib. Mirzoyan da etiraf etdi ki, Türkiyə və Ermənistan rəhbərlikləri arasında mütəmadi dialoq və təmaslar var. Bu da prosesin idarəolunan səviyyəyə keçdiyini göstərir. Hakan Fidanın son ABŞ səfərini bu yöndə dəyərləndirmək olar. Artıq Ermənistan-Azərbaycan sülh prosesinin təkanverici qüvvəsinin Türkiyə olacağını demək mümkündür. Bundan sonra müsbət nəticələr ola bilər.

- Qazaxın kəndləri ilə bağlı maraqlı ictimai-siyasi müzakirələr gedir. Erməni mənbələrinə inansaq, sərhədə bitişik 4 kənd ilkin mərhələdə təhvil veriləcək, anklavlarla bağlı məsələ də müzakirələr zamanı həllini tapacaq. Artıq Ermənistanda həmin kəndlərə girişin qadağan edildiyi, Vikipediyada qondarma məlumatların dəyişdirildiyi bildirilir. Təhvil-təslim başlayırmı?

- Qənaətimə görə, çox keçməz ki, Azərbaycan ictimaiyyəti bu məsələ ilə bağlı müsbət xəbər alacaq. Sərhədə bitişik işğal altındakı bu 4 kəndin qaytarılmaması üçün heç bir səbəb yoxdur. Əgər Ermənistan rəhbərliyi səviyyəsində bu ərazilərin işğal edildiyi etiraf edilibsə, bunun beynəlxalq hüquqdan irəli gələn gərəyi bu kəndləri Azərbaycana qaytarmaqdan ibarətdir. Əks halda, məsələnin həlli Azərbaycan ordusuna həvalə edə bilər, bu da cəmi bir neçə saat aparacaq. Belə bir addım da tam legitim sayılacaq. Qərb dünyası bunu bəhanə edərək Azərbaycanın üstünə gələ bilməz.

Həm Qərb, həm də Ermənistan bu torpaqların Azərbaycana məxsus olduğunu bəyan edib. Bu fonda Ermənistanın “31 kəndin Azərbaycan tərəfindən işğal edilməsi” iddiası absurddur. Bunu sübut edəcək dəlillər yoxdur. Üstəgəl, sərhəd hələ müəyyən edilməyib, bilmək olmaz ki, kimdə kimin ərazisi var. Hesab edirəm ki, 4 kəndin qaytarılması sərhəd komissiyalarının növbəti görüşündə əsas müzakirə mövzusu olacaq. Bununla bağlı anlaşma çox da uzaqda deyil.

- İran Zəngəzura marağını yenidən artırıb. Xüsusən də Ermənistan müdafiə naziri Suren Papikyanın ötən həftə Tehrana səfərindən sonra bu yöndə müəyyən iddialar irəli sürülür. İddialardan biri də, İranın Zəngəzurda hərbi baza quracağı ilə əlaqəlidir. Belə bir gəlişmə nə qədər mümkündür, ümumən, İranın yenidən diqqətini bura yönəltməsi nə ilə bağlıdır?

- Zənn edirəm ki, bu, Fransanın oynadığı oyuna daxildir. Bu oyunun içində İran da var. Həmişə demişəm ki, səhnənin arxasında Fransa-Ermənistan-İran anlaşması mövcuddur. Bəzi məsələlərdə Qərbin yanaşması çərçivəsində İranla Fransa arasında fikir ayrılığı ola bilər, ancaq Azərbaycana qarşı mövqedə və ya Ermənistan məsələsində yekdil fikir var. Bu kontekstdə İrana bölgədə müəyyən rol ayrıla, gələcəkdə Rusiya çıxarsa, ona bu yöndə müəyyən vədlər verilə, üstəgəl, Ermənistanın təhlükəsizliyi Tehrana həvalə oluna bilər. İran bu səbəbdən bir az aktivləşib, boyundan yuxarı tullanmağa çalışır, özündən yekə fikirlər səsləndirir. Amma İranın bu istəkləri o tərəfə keçməyəcək.

Bölgənin gələcək taleyi ilə bağlı qərarı verəcək dövlət Fransa deyil. Bölgənin gələcəyi ilə bağlı qərarlarda İran-Ermənistan hərbi-təhlükəsizlik əməkdaşlığı məsələsi yoxdur. ABŞ bunu qəbul etməz. İranın boyundan yuxarı atılıb-düşməsi, səsləndirdiyi fikirlər söz olaraq da qalacaq. Bu mümkün olsaydı, Ermənistan çoxdan Yunanıstan və Fransa ilə olduğu kimi, İranla da hərbi-təhlükəsizlik sahəsində saziş imzalayardı. Belə bir saziş yoxdursa, hətta perspektivdə də layihə olaraq görünmürsə, demək, ABŞ və Britaniyanın buna razılığı yoxdur. Ermənistan bu qlobal güclərin razı olmadığı məsələyə gedə bilməz, mümkün deyil. Bir sözlə, İranın istəkləri şirin yuxu kimi davam edəcək.

AzTV-dən buna görə çıxdım – Vüqar Əhməd

Yaradılıb 12.03.2024 10:00 | Baxış sayı: 85

Kult.az şair Vüqar Əhmədlə müsahibəni təqdim edir

- Deyirlər, professor olmaq üçün AzTV-dən ayrılmısınız. Dəqiq səbəb budur?

- Mən əvvəl üç yerdə işləyirdim. İyirmi ilə yaxın AzTV-də rəhbər vəzifədə olmuşam. Sonra redaksiyamız “Ədəbi Dram”la birləşdi. Yarımştat Elmlər Akademiyasında, yarımştat da Müəllimlər İnstitutunda işləyirdim. Filologiya elmlər doktoru idim. Rektorumuz dedi, mən səni professor keçirdə bilmərəm, gərək, bütöv ştata keçəsən. Ərizəmi yazıb, AzTV-dən çıxdım. Rektor isə yaxşı mənada məni aldatdı. Sən demə, olarmış işləmək, amma mənim kimi kadrı tam ştat istəyirmiş. Elə AzTV-dən çıxmaq da ürəyimdən idi. Rəhbərlik dəyişmişdi, mühit o deyildi.

- Bəs indi necə, peşmansınız?

- Peşmanlıq deməzdim. Artıq yaşım keçib, cavan olsaydım, hazırki komanda ilə işləyərdim AzTV-də.

- Üç işdə işləmək çətin deyildi bir şair üçün?

- Şair işləməmişəm ki! Hərəsində öz işim olub. Onda uşaqlar da balaca idi, üç yerdən bir yerin maaşını alırdım, çatmırdı. Yenə yaxşıydı ki, dərsliklərim, kitablarım satılırdı, oradan da bir az gəlir gəlirdi. Rəsulzadə haqda romanımdan yaxşı pul qazandım. Ordan-burdan qonorarla da birtəhər dolanırdım.

- Vüqar müəllim, indiyə qədər nə qədər şeir yazmış olarsınız? Sizin haqqınızda sosial şəbəkədə bəziləri yazır ki, hər gün şeir yazır…

- Mən çox şeir yazmamışam axı. Deyirlər də. Bəlkə 500 sözümə mahnım var. Bizim elə xalq şairlərimiz var ki, onların on cild şeiri var. Bir söz var e, “az yazıram, saz yazıram”. Dəqiq bilmirəm, bəlkə, 800-1000 şeir olar.

- Düşünürsünüz ki, bir şair üçün min şeir azdır?

- Yox, siz nə danışırsız? Əvvəla, təqribi dedim. Oturub şeirlərimi sayım? Amma bir dəfə sizin xətrinizə sayaram. Camaatın on min, iyirmi min şeiri var. Bəlkə də 600 şeirim olar - 40 illik yaradıcılıq üçün çox azdır. Daim elmi fəaliyyətlə də məşğul olmuşam. Ən məhsuldar dövrüm müğənni, bəstəkarla işləyəndə olub. Təbi gələndə yazıram da. Sözlərimə oxunan mahnıları eşitməmisiniz? Bütün toylarda “Balaların xətrinə” oxunur, “Şuşanın dağları, başı vüqarlı” - Şuşada belə oxundu. “Azərbaycan” şeirimi hamı Səməd Vurğunun şeirindən sonra ən yaxşı şeir kimi qiymətləndirir.

- Sizə “nəğməkar şair” deyirlər. Hiss edirsiniz ki, “nəğməkar şair”i alçaltmaq, zəif göstərmək üçün deyirlər?

- Mən “nəğməkar şair” adından imtina eləmişəm. Bu adı mənə illər öncə Əlibaba Məmmədov vermişdi. Yaşar Nuri də yaradıcılıq gecəmdə çıxış edib, o cür təqdim elədi. O vaxt üçün bu ad çox yaxşı idi. Sonra gördüm ki, tədbirə çağırırlar, iki şeirinə mahnı oxunanı da nəğməkar şair kimi təqdim edirlər. Ümumiyyətlə, şair şairdi də. Vəssalam. Daha mənə belə demirlər. İndi olur, bir də görürsən, rayondan gələn saf adamdı, görüşür, öpür, deyir, nəğməkar şairimiz, sənin nəğməli ürəyindən öpürəm. Amma alimlər, ziyalılar bilirlər ki, kiməm, nəyə qadirəm.

- Bəstəkarlardan pul almağı alver hesab elədiyinizi demişdiniz. Belə çıxır ki, alanlar alverçidir?

- Mən özüm heç vaxt almamışam, kim də alırsa, halal xoşu. Ruzini Allah verir, maaş alıram, şeir satmağı isə bacarmıram. Mən belə düşünürəm, sadəcə. Demirəm ki, etmək olmaz, amma mən etməmişəm, edə bilmirəm.

- Az qala bütün şairlər danışanda deyirlər ki, mənə paxıllıq edən çoxdur, ayağımı çəkirlər. Sizə necə, paxıllıq edirlərmi?

- Elə şey olar ki, etməsinlər? Amma mənə heç vaxt istedadlı adamlar paxıllıq etməyib. Ciddi adamlar həmişə dəstək verib, dost olmuşuq.

- Kimdir o ciddi adamlar?

- Ustad saydığım Bəxtiyar Vahabzadə, Nəbi Xəzri. Rəhmətlik Zəlimxan Yaqubla yaxşı münasibətimiz var idi. Şair Qabillə, Cabir Novruzla dost olmuşuq, alimlərimizdən İsa Həbibbəyli, Vasim Məmmədəliyev, Yaşar Qarayev, Bəkir Nəbiyev - hamısı haqqımda da yazıblar. Paxıllıq istedadsız adamların işidir. Hələ çoxdur, yadıma düşən bunlar oldu.

- İzzət Bağırova şeir yazdığınıza görə peşman deyilsiniz ki?

- Xeyr, niyə peşman olum? İzzət o vaxt ağır qəza keçirmişdi, könlü xoş olsun deyə yazmışdım.

- Xoş oldu?

- Əlbəttə. Kimə xoş olmaz ki? İki dəfə ağır əməliyyatdan sonra ayılıb ona həsr elədiyim şeiri oxuyanda sevindi. O, həm də uşaqlarımın dayısıdır. Amma bunun dəxli yoxdur, başqası da olsa, yazardım.

- Xeyli adama şeir həsr eləmisiniz. Bəs sizə də şeir həsr ediblərmi?

- Mənə heç bilirsiniz nə qədər şeir həsr olunub? Balakənli bir şair poema həsr edib. Şair Tofiq İmişli var, mənə on şeir həsr edib. Nizami Rəmzi qəzəl həsr eləmişdi, baş hərfləri də Vüqar Əhməd… Daha sonra Cabir Novruz, Nəbi Xəzri də həsr edib. Çoxdur. Özümün onları çap etməyim düzgün olmaz. Öləndən sonra övladlarım edərlər.

- Xanımlara da şeir həsr edirsiniz? Yoxsa ancaq kişi şairlərə?

- Xanımlara da şeir həsr eləmişəm. Sevgi mahnılarım var da.

- Xanımlara deyəndə, zaman-zaman sevdiklərinizi nəzərdə tuturam…

- Brilyant Dadaşova “mən gizlincə səninləyəm” oxumuşdu. Bir elmlər doktoru var, dedi, Vüqar, utanmırsan, evli adamsan, bu nədi? Dedim, bəlkə elə yoldaşıma yazmışam? İnanmadı, əsəbiləşib dedi ki, yoldaşla gizlincə görüşmürlər, sənin gəzdiyin var. Bilmədim nə deyim, bu da poeziyanı anlayan alimimiz…

- Müsahibənin sonunda mənə bir şeir həsr edə bilərsiniz? Son sözümüz o olsun…

- İndi yox, amma söz verirəm ki, sizə şeir həsr edəcəm.

Azərbaycanı xaricdə təmsil edən alim: “Biliyimi pula çevirib 48 Avropa şəhəri gəzmişəm” - MÜSAHİBƏ

Yaradılıb 10.03.2024 09:57 | Baxış sayı: 104

Müəllimləri onu “fakültənin qaymağı” adlandırıblar və uğurlu olacağına inanıblar. Çünki enerjisi, çevikliyi, diqqəti, bilikləri ilə daim seçilib. Haqlı da çıxıblar. O, bu gün Azərbaycanı xaricdə təmsil edən alimdir. Ona İsveçrədə “super elmi ana” deyirlər, hətta onunla bağlı məqalələr də yazırlar. Bir yaşlı qızı ilə tədqiqat aparır, universitetə gedir, konfranslara, “zoom” görüşlərinə qucağında uşaqla qatılır. Ailə və karyera balansının öhdəsindən layiqincə gəlir. Özünü evinin xanımı, övladının anası, işinin sahibi adlandırır.

“Kaspi” qəzetinin müsahibi İsveçrə Fəxri Federal təqaüdçüsü Nərgiz Hacıyevadır.

45 isveçrəli içində yeganə əcnəbi direktor

Gəncədə ziyalı ailəsində anadan olub. Cavad xan nəslinin davamçılarındandır. Orta məktəbi Gəncədə bitirdikdən sonra Bakı Dövlət Universitetinin beynəlxalq münasibətlər ixtisasına qəbul olur və qırmızı diplomla bitirir. Daha sonra Litva və Fransa dövlətlərinin ayırdığı təqaüd hesabına Vitautas Magnus Universitetinin və Sciences PO-nun beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya ixtisasının magistratura səviyyəsini fərqlənmə diplomları ilə bitirir. Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetində (UNEC) beynəlxalq əməkdaşlıq departamentinin mütəxəssisi, UNEC Beynəlxalq İqtisadiyyat məktəbində ingilis dilində sosiologiya və politologiya fənləri üzrə müəllim vəzifələrində çalışıb. Hazırda UNEC-də elmi fəaliyyətin təşkili şöbəsinin müdiri, Xanım Tədqiqatçılar Şurası tədqiqat mərkəzinin rəhbəridir. Nərgiz bununla kifayətlənmir. O, həm də İsveçrə Siyasi Elmlər Assosiasiyasının Empirik Metodlar işçi qrupunun direktoru vəzifəsini icra edir. 45 isveçrəli içində yeganə əcnəbi direktordur. İngilis, fransız, alman, rus, türk və Litva dillərini bilir.

“Elmdə paxıllıq mütləqdir”

- Nərgiz xanım, peşənizin vurğunusunuz. Hər kəs ixtisas seçimi ilə bağlı qərarında sizin qədər şanslı olmur. Siz nə vaxt dərk etdiniz ki, siyasi alim, tədqiqatçı olmalısınız?

- Uşaqlığımdan tarixi çox sevirdim. Bir dərsə beş-altı saat vaxt sərf edir, mətni dərk etdikdən sonra nöqtə, vergülünə qədər əzbərləyirdim. Hətta qəbul vaxtı tarixdən 25 sualı 1 dəqiqə 50 saniyəyə yazdım. Peşə sevgimi anam kəşf edib. O, bizə heç vaxt müdaxilə etməyib, sadəcə müşahidə edib və yönləndirib. Bacımla uşaq idik, bizə tarix kitabını verdi və dedi ki, öyrənin mənə danışın. Mən öyrəndiyimi çox detallı, maraqla danışdım. Bacım isə daha yığcam məlumat verdi. Anam bacıma dedi ki, sənin marağın texniki elmlərədir.

- Universitetin ilk günü “buranı qırmızı diplomla bitirəcəyəm” demisiniz. Amma həvəsinizi qıranlar, buna inanmayanlar olub.

- O qədər sevincli idim ki... İlk dərs günü saat 7-yə 15 dəqiqə qalmış qapıda idim. Məndən başqa heç kim yox idi. Mənə elə ilk gün dedilər ki, burada qırmızı diplom almaq mümkün deyil. Elə o yaşımda deyirdim ki, bu, sizin yanaşmanızdır. Mən öz bildiyimdən dönməyəcəm. Bizim cəmiyyətin ən ağrılı yerlərindən biri mənfi rəyin daha çox yayılması və ona inanılmasıdır. Qırmızı diplom alanları da sanki güzəşt ediblər kimi təsvir edirdilər. Tələbənin savadına, öz hesabına əldə edəcəklərinə inana bilmirdilər. İlk gündən ön partada oturdum, məktəbə beş yaşımda getdiyim üçün yaşıdlarımdan balaca idim. Mən həmişə savadlı, rəqabətli, şəffaf qısqanclığın tərəfdarıyam. Elmdə paxıllıq mütləqdir. Amma bu paxıllıq başqalarını toksik şəkildə zəhərləməməlidir. Mənə inanmayanlara inad, universiteti qırmızı diplomla bitirdim.

“Yataqxanada dedim ki, Nərgiz, sən bunu bacardın...”

- Litvada cəmi üç azərbaycanlıya verilən təqaüdü qazanmısınız. Bu, necə oldu?

- Xaricdə təhsil üçün universitetlərə müraciət edirdim. Anam həmişə deyirdi ki, təhsilə pul xərcləmək olar, amma çalışmaq lazımdır ki, təhsil sənə pul gətirsin. Mən öz bacarığımı elmə çevirmək və ondan pul qazanmaq istəyirdim. Bu təqaüdü qazanmazdan əvvəl Gəncədə Heydər Əliyev mərkəzində ingilis dili qrupunun rəhbəri idim. 400-500 tələbəm var idi, onları təmənnasız hazırlaşdırırdım. Daha sonra bu fəaliyyətim dəyərləndirildi və qısa müddət icra hakimiyyətində işlədim. Burada vəzifəyə getmək imkanım yarandı, amma heç nə təhsilimin qarşısını ala bilməzdi. Litva Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən verilən dövlət təqaüdünə layiq görüldüm. Bəli, bu təqaüd o zaman üç azərbaycanlıya verildi, biri də mən idim. Yataqxanada dedim ki, Nərgiz, sən bunu bacardın, sən artıq Avropada təqaüdlə təhsil alacaqsan. Yaxşı oxuduğuma görə bir semestrlik Paris Diplomatiya Akademiyasına göndərildim, daha sonra Avropa İttifaqının Erasmus təqaüdünü qazandım. Macarıstanda Soyuq Müharibə, Tarix və Hüquqi Araşdırmalar Mərkəzində tədqiqatçı kimi işlədim, bitirdikdən sonra yenə universitetə gəldim. Litvadan məzun olduqdan sonra Çexiya Xarici İşlər Nazirliyinin nəzdində Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunda yenə tədqiqatçı kimi fəaliyyət göstərdim.

- Azərbaycanı Argentinadan tutmuş Yaponiyaya qədər müxtəlif ölkələrdə təmsil etmisiniz. Sizin üçün ən yadda qalan hansı idi?

- İsveçrədə Ermənistan Amerika Universiteti və Sürix Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə beynəlxalq konfrans keçirilirdi. O konfransda iştirak etmək üçün çox çalışdım. Məni qəbul etmələri üçün məqaləmin başlığını “Dəyişən qüvvələr balansı, status-kvo Qarabağ və Avropa İttifaqı nümunəsində” qoydum. Məqaləm qəbul olundu və İsveçrə Federal Departamenti bütün xərclərimi qarşıladı. Yoldaşım mənə dedi ki, orada təksən, çıxışdan sonra üstünə çox gələcəklər, problem olarsa, səni çöldə gözləyəcəm. Çıxışımdan sonra erməni professorları təkidlə yanaşmalarımın düzgün olmadığını deyirdilər. Mən isə onlara deyirdim ki, sizin yanaşmanızda müvafiq hüquqi təminat yoxdur, amma mən sizə faktlarla danışıram. Sizə öz dilimdən deyil, beynəlxalq konvensiyaların, deklarasiyaların, qətnamələrin dilindən danışıram. Azərbaycanı layiqincə təmsil etdiyim üçün xoşbəxt idim.

“Vakansiyanın erkəyi, dişisi olur?”

- İqtisad Universitetinə maraqlı təsadüflə işə düzəlmisiniz. Nə üçün “vakansiyaya bəylər müraciət edə bilər” şərtini oxuduğunuz halda, inadla müraciət etdiniz?

- Bəli, Beynəlxalq Əməkdaşlıq Departamentində beynəlxalq əlaqələr üzrə mütəxəssis vəzifəsinə vakansiya elan edilmişdi. “Ancaq bəylər müraciət edə bilər” sözü məni təəssüfləndirdi. Qəsdən bu vakansiyaya müraciət etdim. Məni bir ay sonra çağırdılar və bir xanım dedi ki, vakansiya bəylər üçündür, siz niyə müraciət etmisiniz? Dedim vakansiyanın da erkəyi, dişisi olur? Təsəvvür edin, müsahibəyə 20 bəy gəlmişdi, tək xanım mən idim. Mənə dedilər ki, bizi nə ilə təəccübləndirə bilərsən ki, səni işə götürək? Dedim ki, mən enerjiliyəm, motivasiya prinsiplərim var, ən əsası, ictimai rəyə görə ruhdan düşmürəm. Sonda rektorla görüşdüm və məni istisna hal kimi işə qəbul etdilər. Rektor Ədalət Muradovun təhsilimlə bağlı mənəvi dəstəyini daim hiss etdim, İsveçrədə tədqiqat apardım.

- Nə üçün məhz bəy işçi istəyirdilər?

-Xarici qonaqları gec saatlarda qarşılamaq lazım idi. Dedim, mənim üçün problem deyil. Qadın da əgər işi üçün lazımdırsa, bunu edə bilər və etməlidir də.

“Hərəkət sözdən daha güclüdür”

- Vakansiyanın erkəyi, dişisi olmur deyirsiniz. Amma rəhbərlər, qurumlar, hətta qadınların özü belə çox vaxt belə düşünmür. Bu stereotiplər necə qırılmalıdır?

- O qədər ciddi problemdir ki... Xanım Tədqiqatçılar Şurası olaraq regionları gəzir, xanım sahibkarla müsahibələr edib, kitab kimi nəşr edəcəkdik. Təəssüflər olsun ki, regionlarda əlaqə saxladığım sahibkar xanımların əksəriyyəti deyirdi ki, yoldaşım müsahibə verməyimə icazə vermir. Xanım sahibkar olmaq sənin azad olmağın demək deyil. İnsan fikri, fiziki cəhətdən azad olmalıdır. Sənin bu gün fikrini ifadə etməkdə azadlığın yoxdursa, istənilən fəaliyyətin məhduddur. Bu gün Azərbaycan qadınlarının qarşılarında duran ən böyük əngəllərdən biri fikri azadlıqlarının olmamasıdır. Bu, regionlarda daha dəhşətlidir. Amma yavaş-yavaş dəyişəcək.

- Xüsusilə, regionlarda qadınlarla bağlı maarifləndirilmə aparan insanlar haqqında “ailə dəyərlərimizi dağıdırlar”, “qadınları ayıltmağa çalışırlar” ifadələri səsləndirilir. Bəzən bunu qadınlar da deyir. Onlarla mübarizəniz necədir?

- Bəli, çox rastlaşıram. Amma heç nə demirəm, sadəcə fəaliyyət göstərirəm. Mənim mübarizəm ancaq hərəkətlədir. Sözlə 10 dəfə də cavab qaytarsam, xeyri olmayacaq. Hərəkət sözdən daha güclüdür.

Sürət və savad

- İsveçrə fəxri federal təqaüdünü necə əldə etdiniz?

- Pandemiya dövründə özümü ilk dəfə çox uğursuz hesab edirdim. Övladımla bağlı analıq məzuniyyətində idim, faydasız olduğumu düşünürdüm. Uğurumun iki səbəbi olub, sürət və savad. Federal təqaüdün elanı başlamışdı. Təkcə professor tapmaq üç ay vaxtımı aldı. Təqaüdə müraciət etmək üçün ilk addım o idi ki, öz tədqiqat proqramını professora göndərirsən, səni bəyənirsə, dəstək məktubu yazır. 45 professora tədqiqat proqramımı göndərdim. İki aylıq proseslərdən sonra Cənubi Qafqaz üzrə araşdırmaçı professor Dirk Lehmkuhl məni elmi rəhbərlik üçün qəbul etdi. Sevincimin həddi-hüdudu yox idi. O maili alanda qızımı ayağımla arabada yellədir, maillərimi oxuyurdum. Qızım yatmışdı, sevincimdən qışqırmaq istəyir, özümü sıxırdım. 450 səhifəlik sənədlərlə İsveçrə səfirliyinə yollandım. Doqquz aydan sonra cavab çıxdı. Məni fəxri federal təqaüdə layiq gördülər. Mövzum işğal dövründə Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində idxal-ixracın iqtisadi hüquqi qiymətləndirilməsi idi. Qanunsuz patentlər, məskunlaşdırma, ticarət nişanları haqqında araşdırma aparmışdım.160-dan çox qanunsuz şirkəti tapmışdım. Tədqiqatlarımı İspaniya, Macarıstan, Yaponiya, İngiltərədə aparırdım. 15 şəxsdən 14 lehinə, 1 əleyhinə səslə bu təqaüdə qəbul olundum. İsveçrədə pandemiya rejimi idi, yoldaşımla qızımı apara bilmirdim. Qızımın ana südünə ehtiyacı var idi və mənimlə gəlməli idi. Professorum məktub yazdı və nəticədə qızım, yoldaşım və mən İsveçrəyə yollandıq. Həyat yoldaşım da mənə görə işindən çıxdı, maşınını satdı. Biz bir il bir ay İsveçrədə yaşadıq.

- Siyasi tədqiqat sahəsində qadınların kişilərə nisbəti çox aşağıdır. Nə üçün?

- Mentalitet ən birinci stereotipdir. İkincisi, xanımlarda tədqiqatın aparılması ilə bağlı maraq yoxdur, yaxud yaxşı tədris edən müəllim çatışmır. Xanımlara məqalə yazmaqla bağlı yön göstərən tədqiqatçı mentorlarımız yoxdur. Xanım tədqiqatçı olaraq mən bu konsultasiyaları pulsuz verirəm. Xanımların başını o qədər sosial məişət məsələləri ilə qatırlar ki, bilmir ki, tədqiqatına baxsın, yoxsa ailədəki problemlərini həll etsin. Qadınlar var, fəxr edir ki, həyat yoldaşım məni qısqanır, işləməyə qoymur. Problem 50 faiz kişilərdədirsə,50 faiz də qadınlardadır. Mən də yoldaşıma müəyyən nüansları razılaşdırır, bir-birimizə hörmət edir, güzəştə gedirik. Qarşılıqlı inam olmayan ailə qabağa gedə bilməz. Qadın kişiyə, kişi qadına inanmalıdır.

Biliyimi pula çevirib 48 Avropa şəhəri gəzmişəm

- Qadın istəsə, hər şeyə qadirdir deyə bilərikmi?

- Bəli, qadın düzgün hədəflər qoyaraq hər şeyi bacarar. Hədəflərin olmalı, o hədəflərə çatmağa fokuslanmalısan. Mən Avropada müxtəlif konfransların, simpoziumların qalibiyəm, amma bir dəfə öz cibimdən beş avro verib Litvadan Varşavaya getməmişəm. Hədəfim beynimin məhsulunu pula çevirmək idi. Bacardım da. Məqalələr, layihələr yazıb, qrant udurdum, qarşı tərəf də biletimi alırdı. Biliyimi pula çevirib 48 Avropa şəhərini gəzmişəm.

- Sizcə, xanımların karyera yüksəlişinin qarşısında dayanan ən böyük əngəl nədir?

- Ailə həyatı qurduqdan sonra xanımların üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Əslində, hər bir xanım elə insanla ailə qurmalıdır ki, onun həyatını dəyişməyə çalışmasın, əksinə, bir-birilərinə uğurlarında dəstək olsunlar. Yəni sənin həyat yoldaşın adından da göründüyü kimi həyat yolunda sənə yoldaşdır, yolunu kəsəcək fərd deyil. Mən ailə quranda anam yoldaşıma şərt qoymuşdu ki, qızım diplomat, səfir olsa, həyat yoldaşı ona mane olmamalıdır. Çox şükür ki, bu gün həyat yoldaşım mənə ən böyük dəstək verənlərdən biridir. Mən də görüşəndə bildirdim ki, sən sadəcə mənim yanımda gələcəksən, mənim həyatım köklü dəyişikliyə məruz qalmayacaq, bir-birimizə dəstək olacağıq və irəliyə gedəcəyik. İstədiyim kimi də oldu. Həyat yoldaşım mənimlə tanış olanda rus və türk dilini bilirdi, ingilis, alman, dillərini bir yerdə öyrəndik.

- Bəzi insanlar düşünür ki, qadın ya karyerada uğurlu olmalıdır, ya da ailədə. Siz hər ikisini idarə etməyi bacarmısınız. Bunun sirri nədir?

- Düzdür, bəzən balans pozulur, 40 faiz ailəyə, 60 faiz elmi tədqiqata gedir. Yaxud da əksinə olur. Mən İsveçrədə saat 6-da oyanır, həm bir yaşlı uşağa baxır, həm də ailəm, elmi işimlə məşğul olurdum. Hətta universitetdə mənim haqqımda məqalə də paylaşmışdılar. Mənə “super elmi ana” deyirdilər. Qızım ağlayırdı, məcbur olub özümlə universitetə aparırdım. Hətta professorum da mənə kömək edir, ona çay verirdi. “Zoom” görüşlərinə qucağımda uşaqla qoşulurdum. Elmi sferada övladım həyatıma rəng qatdı, mənə uğur gətirdi. Ailə və karyera balansımın öhdəsindən gəldim. Evimin xanımı, övladımın anası, işimin də sahibiyəm. Ailəmə və ölkəmə töhfə verməyə davam edəcəyəm.

“Mən yanımda qadına oxşayan, arvad kimi kişi görmək istəmirəm, bəziləri kişilikdən çıxıb” - Əməkdar artist

Yaradılıb 09.03.2024 10:33 | Baxış sayı: 80

“Gender bərabərliyi gözəl şeydir. Çünki biz insanıq. Kişi də insandır, qadın da. Ona görə də hər kəsin öz hüququ var. Bəli, biz bir insan kimi bərabərik. Buna başqa bir bucaqdan baxan insanlar da var. Deyirlər ki, bizim də hüquqlarımız kişilərlə bərabərdir! Mən belə düşünürəm ki, kişinin kişi yeri var, qadının da qadın yeri. Eyniləşdirmək lazım deyil. Çünki biz tamamilə fərqli cinslərik. Əgər bərabər olsaydılar elə bir cins yaranardı da. Bir-birindən fərqli cəhətləri elə birinci bundadır”

Bunu Moderator.az-a açıqlamasında əməkdar artist Gülşad Baxşıyeva deyib. O daha sonra əlavə edib.

“Biz başqa əsrdə tərbiyə almışıq. Uşağa ana baxar. Niyə? Çünki ana ona süd verir. Əfsuslar olsun ki, indiki dövrdə heç uşağa süd vermirlər. Ana ilə uşaq arasında ünsiyyət bağı qopur. Ona görə də indi uşaqlar ananı eşitmirlər, ataya daha çox meyllidirlər. Ana övladı ilə o bağı qırır. Uşaq atadan qorxar, ananın yanında böyüyər. Bir qadın nə qədər kişiləşmək istəsə də heç vaxt kişi ola bilməz. Buna onun gücü çatmaz. Həmçinin də pul qazanmaq da şərt deyil! Pul qazanmaq o demək deyil ki, sən kişisən! Kişinin ailədə, cəmiyyətdə rolu başqadır. Bəli, qadın da, kişi də vəzifə sahibi olub pul qazana bilər. Amma övladın tərbiyəsində fərqlidirlər. Ailədə ataya hörməti ana yaradır. Ana yaratmasa övlad atasına hörmət etməz. Niyə bir çox ailələr bu gün dağılır?! Bu elə gender məsələsinə görədir! Qadın kişiyə deyir ki, mən səninlə bərabərəm! Onun qarşısına şərtlər qoyur! Amma övladı olan qadınlar düşünmürlər ki, onların ailədə öz missiyası var. Mən normal ailərdən danışıram. Bu gün normal olmayan ailələr daha çoxdur. Evliliyi evlilik xatirinə edirlər, evlilik xatirinə ərə gedirlər, istəkləri, məqsədləri yoxdur. Həyatın mənasını geyinməkdə, mağazaları gəzməkdə, gündə bir paltar dəyişməkdə, kişinin pullarını dağıtmaqda görürlər. Vallah kişilər də yazıqdır. Qadınlar gərək kişiləşməsinlər. Bu missiyanı kişilərin boynuna qoymaq lazımdır. Boyunlarına götürürlər, alınmır, bacarmırlar və boşanırlar. Mən keçən əsrin adamıyam. Cəmiyyətdə ikiləşmə görürəm. İstəyir kişilərdə, istəyirsə də qadınlarda. Bəzi qadınlar xanım kimi sanballarını saxlayıblar. Yeni nəsil ki, gəlib, onlar ümumiyyətlə qadın kimdir, hansı məzhəbə qulluq etməlidir kimi sualların cavabını bilmirlər. Çox cılızlaşıblar. Elə qızlarımız da, qadınlarımız da uşağa münasibətdə əvvəlki analar kimi deyillər. Uşağa gərək qayğı göstərəsən. Onlar istəyir ki, uşaq özü böyüsün, kimsə onun uşağına baxsın və o uşaq böyüsün. Belə olmur. Keçmişdəki xanımlar daha qadın olublar. Ailələrinə baxıblar, kişilərinə hörmət ediblər. İndi bu hörmət yoxdur. Ancaq özlərinə baxırlar. Bu gün kifayət qədər xanımlar görürəm ki, baxımlı, saçları bir rəngdə, kiprikləri, qaşları amma yanındakı kişiyə baxırsan ki, elə bil bomjdur! Belə şey olar?! Onlara tərbiyəni düz verməyiblər. Qadın istəyər öz kişisini kişi edər, qadın da var ki, istəyər öz kişisini göylərə qaldırar. Şükürlər olsun Allaha ki, hələ də nümunəvi ailələrimiz var. Bu bilirsiniz harada daha çox hiss olunur?! Bakının kəndlərində! Hələ ər-arvad münasibəti, bir-birinə sayğısı olan ailələr var. Şəhərdəkilər azğınlaşıblar, rayonlarda, Bakı kəndlərində bu dəyərlər qalıb. Bəzi kişilərimiz də forma baxımdan kişilikdən çıxıblar. Mənə elə gəlir ki, bunların elə səbəbi qadınlardır. Mən şəxsən yanımda qadına oxşayan, arvad kimi kişi görmək istəmərəm. Mən yanımda kişi kimi kişi görmək istərəm” deyə aktrisa bildirib.

"Adına “məmur qısqanclığı” deyilən bir mərəz var"

Yaradılıb 08.03.2024 10:14 | Baxış sayı: 79

Dia-az.info kult.az-a isttinadla Aqşin Yeniseylə müsahibəni təqdim edir:

- Aqşin, sizinlə son vaxtlar edilən müsahibələr eyni formatdadır. Hamı nə yazmaq, necə yazmaq kimi məsələlərdən danışır. İstəyirəm, “düşüncəmizin zirzəmilərində” danışılanları müzakirə edək.

- Anladım, "qara camaat"ın danışdıqlarını deyirsiniz. Danışaq.

- Hiss edirsiniz ki, sizə qarşı ictimai rəy son vaxtlar dəyişib? Sanki sizi həmişə müxalifətçi kimi görüblər, indi hansısa bir dövlət tədbirində görəndə də qınayırlar ki, Aqşin yaltaqlıq edir…

- Sovet dövründə hökumət xalqla kütləni birləşdirib “xalq kütlələri” deyə özü üçün qəribə bir kollektiv yaratmışdı. Bu xalq kütlələrinə lazım olan qəhrəmanları da özü yaradırdı. Kommunizm sistemi dağıldı, dərhal xalqla kütlə bir-birindən ayrıldı. İndi xalq və kütlə üçün heç kim qəhrəman yaratmır, xalq özünə lazım olan obrazı özü yaradır, kütlə də özünə lazım olan qəhrəmanı özü düz-qoş edir. Mənim də iki obrazım var, xalqın yaratdığı Yenisey və kütlənin yaratdığı YeniŞey. YeniŞeyin başına gətirilənlərlə demək olar ki, maraqlanmıram, “itaparan olsun” deyib bağışlamışam onu kütlə insanına. Kütlə insanı özü üçün yaratdığı bu YeniŞey obrazı haqqında nə istəsə, danışa, yaza bilər. Yeniseyi isə ona görə ittiham etmirlər ki, hakimiyyətə yaltaqlanır, ona görə ittiham edirlər ki, kütləyə yaltaqlanmır. Əgər doğrudan da sizin ağlınızca desəm, hakimiyyətə, yoxsa kütləyə yaltaqlanmaq seçimi qarşısında qalsaydım, hakimiyyəti seçərdim. Mədəniyyət tarixi mənim tərəfimdədir. Xalq isə bu məsələlərdə münsifdir.

- Özünüzün niyə şair kimi tükəndiyinizi elan elədiniz ki? Sizə elə gəlmir ki, nəsriniz şeirlər kimi yaxşı alınmadı?

- Mən şair kimi özümdən əvvəlki heç bir şairin bostanından oğurluq etmədim. Öz oxucumu özüm yaratdım. Eyni işi yazıçı kimi də görürəm. Mənə Azərbaycan nəsrinin yetişdirdiyi oxucu lazım deyil.

- Gənc vaxtlarınızda ədəbiyyatın məmur zümrəsinə qarşı olmusunuz. Amma indi onlarla eyni məclislərdə, tədbirlərdə görünürsünüz. Bu nə deməkdir? Yanlış etdiyini düşünmək, yoxsa həqiqətə çatıb bir yol tutmaq?

- Sosiologiyada adına “məmur qısqanclığı” deyilən bir mərəz var. Nədir “məmur qısqanclığı?” - vəzifə kimliyinin hakimiyyətin himayəsi altında böyüyərək inzibati sərhədləri aşıb elmin, sənətin, biznesin ərazilərinə təcavüz etməsi və bu ərazilərdə burnunun ovulmasının qisasını vəzifə səlahiyyətlərindən istifadə edərək əsl elm, sənət, biznes adamlarından almağa and içməsi. Bu cür adamlar ya sənətin, elmin, biznes mühitinin imkanlarından yararlanaraq vəzifə əldə edənlər olur, ya da vəzifə əldə etdikdən sonra sənətin, elmin, biznesin imkanlarına göz dikənlər. Baxın Azərbaycan elminə, ədəbiyyatına, biznes sektoruna - hər yerdə əsl alimi, əsl şairi, əsl biznesmeni özünün vəzifə səlahiyyətləri ilə əzib yox etməyə çalışan bir məmur-alim, məmur-yazıçı, məmur-biznesmen görəcəksiniz.

- Sizin bir yerdə göründüyünüz məmurlar belə deyil?

- Ümumiyyətlə, mədəniyyətimizin bugünkü durğunluğunun daha bir səbəbi də onun sovet dönəmində yoluxduğu “məmur qısqanclığı” xəstəliyindən əziyyət çəkməsinə bağlıdır. Mədəniyyətin əsl sahiblərinin taxtında məmur alimlərin, məmur şairlərin, məmur biznesmenlərin əyləşməsidir. Yaradıcılığın vacib şərti olan alçaqkönüllülük heysiyyatından min ağac uzaq olan bu tip “məmur-yaradıcılar”, adətən, yerini yarada bilmək potensialına sahib olmadıqları üçün mədəni mirasa sığınıb, onunla, bir növ, parazit münasibətdə olurlar. Buna görə də qidalandıqları mövcud mədəniyyətə yönəlik istənilən dəyişiklik cəhdini özlərinin məhvi kimi görürlər. Mədəni yeniliyi onları yox edəcək təhdid kimi dəyərləndirirlər. Hər vəchlə paraziti olduqları köhnəni qoruyurlar. Füzulinin, Cavidin, Hacıbəylinin və sairin mədəni avtoritetinin kölgəsində şəxsi məqsədlərini rahatlıqla gerçəkləşdirə bildikləri üçün mədəniyyətin yalnız keçmişdə yaradılan obrazının üstündə əsirlər. Və belə bir fikir formalaşdırırlar ki, Azərbaycan qadınları artıq Nizami Gəncəvi, Nəsimi, Seyid Əzim-filan doğa bilmirlər.

Mədəniyyət keçmişdə baş verən hadisədir. Əlimizdə olanlardan bərk-bərk yapışmalıyıq. “Xalq yazıçı”larının tez-tez cəmiyyətdən daha çox hökumətə eşitdirdikləri “daha ədəbi hadisə baş vermir” kərənayı da xalqın boynuna qoyduqları “mədəni qısırlığın” diaqnozudur. Yəni ey cəmiyyət, sənə deyirəm, ey hökumət, sən eşit, bir mahnıda deyildiyi kimi: “Bizdən bir də olmayacaq!” Onların özlərini mədəniyyət fədailəri kimi aparması artıq bioloji kimliklərinə xidmət edən özünüqoruma instiktidir. Mədəniyyətin inkişafına nail olmaq üçün ilk növbədə onun bu sosioloji mərəzini müalicə etmək lazımdır. Sözümün canı odur ki, Azərbaycanda kimin məmur, kimin şair olduğu hələ bəlli deyil.

- Tez-tez yazılır, tələb edilir ki, şair-yazıçı cəsarətli olmalıdır.

- Biz bunları yazanda soşial şəbəkələr yox idi. Biz o vaxt bu cür yazılarımızla ictimai mühitdə cəsarəti təmsil edirdik. İndi sosial şəbəkələrdə hər kəs bunları daha sərt yazır. Bizə ehtiyac yoxdur. Bu gün cəsarət deyilən yazıçı, şair hünəri, sadəcə, kütlə yaltaqlığıdır, kütlədən şöhrət ummaqdır. Bu gün dünyanın heç harasında yazıçı, şairin cəsarətinə ehtiyac yoxdur. Cəsarət missiyasını narsist kütlə və onun təmsilçiləri öz üzərlərinə götürüblər.

- Nəsildaşlarınız arasında sizi ən çox Seymur Baycan qınayıb, bəzən də mövqe dəyişməkdə ittiham edərək təhqir edib. Amma siz nədənsə, Seymura cavab vermirsiniz. Baş qoşmursunuz, ya necəsə razılaşdığınız məqamlar olur?

- Seymurun heç kimlə işi yoxdur, o, öz-özüylə dalaşır.

- “AYB Anar müəllimə atasından qalmış bir mülkdür” - Anar haqqında hələ də belə düşünürsünüz? AYB-yə qarşı mövqeyinizdə dəyişiklik yoxdur ki?

- Anar özünün “Sizsiz” kitabında yazır ki, Azərbaycan yazıçılarının III Qurultayı keçiriləndə qurultayın səhərisi gün xəstənaxaya anama baş çəkməyə gəldim. Hardansa anama söhbət gəlib çatmışdı ki, İmran Qasımovun yerinə təyin olunacaq namizədlər arasında mənim də adım var. Ona Mirzə İbrahimovun seçildiyini deyəndə anamın sifətinə çox məmnun bir təbəssüm qondu. Əlini uzadıb yastığının altından üç manat çıxardıb mənə uzatdı ki, gedəndə bunu nəzir ver, nəzir demişdim ki, o yerə səni qoymasınlar. Bu stalinizmin yaratdığı “Yazıçılar Birliyi şifrəsi”ni açan çox ciddi ana-oğul söhbətdir. Nigar Rəfibəyli oğlu Anarı Yazıçılar Birliyinin sədri qoymasınlar deyə, pulun pul vaxtı 3 manat nəzir götürübmüş. Çünki Mirzə İbrahimovdan 10 il əvvəl Nigar xanımın əri Rəsul Rza bu birliyə sədrlik etmişdi və Nigar xanım o birlikdə ədəbiyyatdan, mənəviyyatdan uzaq oyunların oynanıldığını, həm də tapşırıqla, telefon zəngləriylə və 3-5 manat, ev növbəsi-filan uğrunda nələr yaşandığını bilirdi. Ana ürəyi oğlu da bu çirkin oyunların zığına bulaşmasın deyə, onun sədr qoyulmaması üçün Allaha yalvarıb, nəzir deyibmiş. Amma Anar gözəl anası ilə gözəl Allah arasındakı səmimi müqaviləni sonradan pozdu, Yazıçılar Birliyinə nəinki sədr seçildi, onu bir ata mirası kimi özününküləşdirib şəxsi monastırına çevirdi. Bu gün mədəniyyətimizin “qara dəlik”lərindən biridir o birlik.

- Aqşin Yenisey dövlətdən xüsusi qayğı gözləyirmi? Məsələn, xalq şairi, yazıçısı adı?

- Əksinə, dövlətin ədəbiyyatla heç yoxmuş kimi davranmasını alqışlayıram. Bu bir dünyəvi seçimdir. Əgər cəmiyyətin ədəbiyyata ehtiyacı varsa, özü öz ədəbiyyatına qayğı göstərməlidir, yazıçılarının, şairlərinin kitablarının çıxmasında, satılmasında sinəsini qabağa verməlidir. Amma bu gün naşirlərin hökumətlə münasibətlərinə şair, yazıçılar mat-mat baxırlar. Bu gün naşirlər hökumətə yalvarırlar ki, bizi oxucuların umuduna buraxmayın, bunlardan kitab alan, kitab oxuyan olmaz, bizə büdcədən yardımlar ayırın. Dövlətin ədəbiyyatı qayğıdan məhrum etməsi həm də cəmiyyətin özü haqqında uydurduğu mifi dağıdır. Cəmiyyət elə bilir ki, Mirzə Ələkbər Sabirə heykəli özü qoyub. Halbuki bu və bu kimi heykəllər müstəmləkə siyasətinin mirasıdır. Azərbaycan cəmiyyəti müstəqillik illərində öz hesabına yalnız üç sahənin adamına heykəl qoyub: kriminal avtoritetlərə, meyxanaçılara və xırda çaplı şeyxnəsrullahlara. Bu, onu göstərir ki, mədəniyyəti cəmiyyətin umuduna buraxmaq olmaz. Dövlət mədəniyyətə sahib çıxmalıdır. Necə ki, dünyanın ən demokratik ölkələri olan ABŞ-da, İngiltərədə Reyqan, Tetçer bunu etmişdi.

- AYO zamanında qınandığınız bir məsələ də Kamal Abdulla ilə bağlı idi. Əsərini müzakirəyə çıxartdığınıza görə demişdilər, Aqşin yaltaqlıq edir. Ümumiyyətlə, Kamal Abdulla sizə görə necə yazıçıdır? Ona rəğbətiniz varmı? Düşünürsüz ki, o, çox böyük yazıçıdır?

- Kamal Abdulla Azərbaycan ədəbiyyatı üçün çox ciddi ədəbiyyat platformasıdır. Onun Azərbaycan romanına gətirdiyi mifologiya ilə müasirliyin sintezi məsələsi bizim üçün tamamilə yeni istiqamətdir. Başda sən olmaqla, gənc yazarların Kamal Abdulladan öyrənəcəyi çox şey var. Onun Dədə Qorqud mətnləri əsasında yazdığı mifolinqivistika haqqında kitabını oxuyun, indiki yazı dilinizdən utanacaqsınız.

- Bir zamanlar dünyəvi, kosmopolit tanınan Aqşin son vaxtlarda, xüsusi ilə İkinci Qarabağ savaşından sonra milliyyətçi kimi görünməyə başladı. Səbəb nədir? Müharibənin təsiri var, yoxsa elə əvvəl də beləydi, yanlış görülür?

- Deyəsən, bütün sualları qara camaatın özü şəxsən verir (gülür). Bütün suallar qara camaatın mövzuları oldu bu dəfə. Bunlar kimə maraqlıdır, getsin özü axtarıb oxusun.

- Müasir gənc nəsil yazarlardan razısınız? Həm sizə qarşı mövqelərindən, həm də ümumi olaraq. Gənclər ölüvay deyil ki? Düşünürsünüz ki indiki gənclərdə sizlər kimi olmalıdır, etirazçı ruhları çatışmır? Yoxsa, bunun da faydası yoxdur?

- Hər dövrün öz ruhu, öz şərtləri var. Bəzən 70-80 yaşlı ziyalılar olur, hamıdan öz uşaqlığının Bakısını tələb edirlər. O gün qədim bir ziyalı bir tədbirdə dava saldı ki, mən uşaq olanda bu binadan həmişə küftə-bozbaş qoxusu gəlirdi, indi niyə gəlmir. Mən hansısa gənc həmkarımdan öz gəncliyimi tələb edəcək qədər eqoist məxluq deyiləm. Bir yoldur gedirik, sonrası nə ola, ola...

Türkiyə və Azərbaycana qarşı anlaşdılar – “Şər oxu”na o ölkə də qoşuldu

Yaradılıb 08.03.2024 09:29 | Baxış sayı: 53

Türkiyənin Ankara Universitetinin professoru, siyasi ekspert Toğrul İsmayıl sualları cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

– Yunanıstanla Ermənistan arasında hərbi əməkdaşlıq genişlənir, artıq ikitərəfli sazişlər imzalanıb. Yunanıstan müdafiə naziri Nikos Dendias ötən günlərdə İrəvanda oldu, müəyyən mesajlar verdi. Yunanıstanın bu səfərdən sonra Ermənistanı silahalandıracağı da deyilir. Afina niyə Azərbaycana qarşı cəbhədə yer almağa maraq göstərir?

– İki ölkə arasındakı əlaqələr həmişə yaxın olub, bu, indinin məsələsi deyil. Məsələ təkcə Azərbaycanla da bağlı deyil, bu, həm də Türkiyəyə qarşıdır. Yunanıstanın arxasında Fransa da var. Egey dənizində də Türkiyəyə qarşı ortaq layihə həyata keçirməyə çalışdılar, alınmadı. İndi eyni cəhdləri Cənubi Qafqazda edirlər, Azərbaycan və Türkiyənin qarşısını almağa səy göstərirlər.

Yunanıstanın Ermənistanı silahlandırmasına gəlincə, bu, xəyali işdir. Çünki Yunanıstan NATO, Ermənistan KTMT ölkəsidir. Yəni bu məsələdə əngəllər ortaya çıxır. Məsələn, Türkiyə zamanında NATO silahlarını Azərbaycana verə bilmirdi. Hətta bizim tələbələr və pilotlarımız Türkiyəyə təhsil almağa gedəndə onlara F-16 və F-4-lərdə uçmaları və təlim almalarına icazə verilmədi. Çünki bu, NATO məsələsi idi. Amma Azərbaycanın bu məsələdə daha sərbəstdir, çünki NATO-ya qarşı heç bir hərbi blokun üzvü deyil. Ermənistan isə KTMT-nin üzvüdür. Yəni məsələ elə də bəsit deyil.
Yunanıstan-Ermənistan yaxınlaşmasına gəlincə, bu, yeni deyil. 1999-cu ildə də belə bir səfər olmuşdu, onda da eyni şeylər deyilmişdi. Bu siyasət dəyişməyib. Yunanıstan-Azərbaycan münasibətlərinə də baxın: sadəcə iqtisadi və enerji sahələrində əməkdaşlıq var. Yəni əlaqələr siyasi səviyyəyə çıxmır. Ümumiyyətlə, Fransa və Yunanıstanın Cənubi Qafqazda maraqları fərqlidir. Buranı bir növ Ermənistan vasitəsilə qarışıq vəziyyətdə saxlamağa çalışırlar.

– Tam olaraq bölgəni qarışdırmaqda məqsədləri nədir? Təkcə Fransa yox, eləcə də Ermənistanı silahlandıran Hindistan və digər Qərb dövlətlərinin nə kimi niyyətləri ola bilər?

– Hindistan bunu Azərbaycan və Türkiyənin Pakistanla əməkdaşlığına qarşı edir. Hindistan bölgəni qarışdıra bilməz, buna gücü çatmaz. Xatırladım ki, Hindistana qarşı həm də Çin və Pakistan faktoru var. Hindistan sadəcə Ermənistana silahlarını satır, yəni ticarətlə məşğuldur. Hindistanın bölgəyə marağını anti-Pakistan gedişi kimi də görə bilərik. Yunanıstan və Fransanın bu həmlələri isə Türkiyəyə qarşıdır, həm də Türkiyənin yanında olduğumuz üçün bizə qarşı. Dediyim kimi, bu, Egeydə aparılan siyasətin Cənubi Qafqazda davam etdirilməsidir.

Azərbaycan üzərindən türk dünyasına çıxan Türkiyənin əli daha da güclənir. İndi bunu əngəlləməyə çalışırlar. Hətta erməni analitiklərindən biri də söyləyir ki, Ermənistan Rusiyanın türk dünyasına qarşı aləti idi, amma artıq bu vasitə bir kənara qoyulub. İndi Ermənistan həmin rolu Qərb dövlətləri üçün oynamağa çalışır. Ermənistan bölgədə təkbaşına güc deyil. Bütün bunlar çox da ciddi məsələlər deyil. Ermənistan kasıb ölkədir, indi onun durmadan silah alması Azərbaycanın işinə yarayır, çünki bununla iflasa gedir.

Ermənistan KTMT ilə münasibətlərini pozarsa, bu da bizim üçün yaxşıdır. Çünki Ermənistan bununla özünü zəiflədir. Həmçinin unutmamaq lazımdır ki, Ermənistan NATO üzvü də ola bilməz. Çünki müttəfiqimiz Türkiyə ordadır və veto hüququndan istifadə edəcək.

– Fransa və ABŞ-nin Ermənistanda hərbi bazalar yaratmağa çalışdığı deyilir. Buna cavab olaraq Türkiyənin Azərbaycanda hərbi bazalarının yerləşdirilməsi ehtimalı gündəmə gələ bilərmi? Artıq bununla bağlı müxtəlif səviyyələrdə fikirlər səsləndirilir.

– Boş söhbətdir, çünki Ermənistan KTMT zonasına daxildir. Yəni Ermənistanda baza qura bilməzlər. Bu, KTMT-nin nizamnaməsinə uyğun gəlmir. Bunun üçün Ermənistanın KTMT-dən çıxması lazımdır, bu da indi mümkün deyil.

Türkiyə bazası məsələsinə gəlincə, birincisi, Azərbaycan militarist ölkə deyil. Türkiyə həm müttəfiqimizdir, həm də yaxınlığımızdadır. Türkiyənin burada bazasının olub-olmamasına gərək yoxdur. Azərbaycan ordusu elə Türkiyə ordusudur. Heç bir problem yoxdur, lazım gələndə Türkiyə Azərbaycan ərazisindən istifadə edə bilər. Şuşa Bəyannaməsi ilə bunu rəsmiləşdirmişik. Həmçinin Azərbaycan Qoşulmama Hərəkatının üzvüdür, heç kimə hücum etməyən bir ölkədir. Türkiyə də eyni şəkildə… Əlbəttə, Türkiyə Azərbaycanda hərbi baza qura bilər, amma Ermənistan və ya başqalarına görə yox. Əgər Azərbaycan ehtiyac duyarsa, Türkiyə öz hərbi bazasını yerləşdirə bilər. Bu lazımdırmı? Ayrı məsələdir.

Məncə, indi Azərbaycanın buna ehtiyacı yoxdur. Çünki bu bölgədə bizim üçün təhdid olacaq güc yoxdur. Əlbəttə, Rusiya güclü ölkədir, amma Azərbaycana hücum edəcəyinə inanmıram. Bu, mümkün də deyil, Şuşa Bəyannaməsi işləyir. Bunu unutmaq lazım deyil, Azərbaycan ordusu da güclüdür, Avrasiyanın ən güclülərindən biridir. Bu amillər mümkün təhdid və təhlükələrin önünü kəsə bilər.

– Türkiyə Ermənistana İrəvanda görüşməyi təklif etdi. İrəvanın buna cavabı necə olacaq, ümumən belə bir gəlişmə prosesə necə təsir göstərəcək?

– Belə bir görüş ola bilər. Əslində, görüşlərin harada keçirilməsinin bir önəmi yoxdur, əsas məsələ budur ki, sülh danışıqları şəklində olsun. Görüşlər hər yerdə keçirilə bilər. Məsələn, xarici işlər nazirləri bu yaxınlarda Almaniyada görüşmüşdülər.

Türkiyə ilə münasibətlərin nizamlanması Ermənistan üçün də vacibdir. Əgər Ermənistan normal dövlət kimi bölgədə yaşamaq və varlığını sürdürmək istəyirsə, Azərbaycan və Türkiyə ilə sülh müqaviləsini imzalamalıdır. Bu iki ölkə Ermənistanın bölgədəki varlığının təminatçısı ola bilər. Biz buranın yerlisiyik, yəni burada nə ABŞ, nə Fransa, nə Yunanıstan, nə də Hindistan var, biz varıq.

Ermənistan anlamalıdır ki, Azərbaycan və Türkiyə kimi qonşularla sülh içində yaşamasa, varlığı həmişə təhlükə altında olacaq. Ermənistan bununla öz-özünü təhdid mənbəyinə çevirir. Sən iki güclü qonşuşa qarşı ərazi iddiaları irəli sürürsən, bu necə ola bilər? Üstəgəl, bu iki ölkə iqtisadi, hərbi, siyasi və digər baxımdan səndən qat-qat güclüdür. Üstəgəl, Ermənistan yeganə müttəfiqi Rusiya ilə böhran içindədir. Belə vəziyyətdə normal dövlət olmaq və varlığını sürdürmək üçün sülh əsas şərtdir. Bu prosesin harada aparılması da önəmli deyil, əsas məsələ budur ki, problemlər qarşılıqlı dialoq və anlaşma şəkildə bir an öncə həllini tapsın.

– Türkiyə həm də Zəngəzur dəhlizinin Kalininqrad statusu ilə açılması təklifini verib. Bəs bu məsələ necə çözüləcək?

– Bu, təkcə Kalininqrad modeli ilə bağlı deyil, sovet dönəmində də orada vəziyyət başqa cür idi. Ermənistandan keçən dəmir yolları Azərbaycana məxsus idi, orada çalışan ermənilərin pullarını da Azərbaycan ödəyirdi. Kalininqrad modeli də uyğundur, ən real məsələ budur, başqa cür ola bilməz. Dəhliz 10 noyabr üçtərəfli bəyanatı ilə razılaşdırılmış, imzalarla sənədləşdirilmiş məsələdir. Ermənistan bunu yerinə yetirməlidir. Ermənistan ayrı-ayrı iddialarla bunu da əngəlləməyə çalışır. Əsas məsələ nəzarətlə bağlıdır, Qərb Rusiyanın nəzarətini istəmir.

Bir məsələ də var. Rusiyanın Ermənistandakı hərbi bazaları, eləcə də Azərbaycan ərazisindəki sülhməramlılarının qalma müddətləri ilə bağlı konkret tarix var. Amma Rusiya sərhədçilərinin Zəngəzur dəhlizində qalmaları zamana bağlı məsələ deyil. Söhbət sonsuz nəzarətdən gedir. Bu, orada həmişə Rusiya əsgərlərinin olması deməkdir, bu da Qərbin xoşuna gəlmir, erməniləri də bunun üçün qızışdırırlar.

Ermənistan bu məsələni birbaşa Azərbaycan və Türkiyə ilə razılaşdırsa, daha məqsədəuyğun olar. Bu dəhlizin gec-tez açılacağına inanıram. Ciddi münaqişə və ya müharibə olmasa, açılacaq. Belə bir müharibə və ya münaqişə Ermənistan üçün faciə olardı. Əvvəl-axır açılmalıdır, açılacaq da, bunun başqa yolu və alternativi yoxdur.

– Zəngəzur məsələsinin münaqişəyə səbəb olma ehtimalı varmı? Qərb mediası da yazır ki, belə bir risk var.

– Qərb bunu Azərbaycanın üstünə yıxmağa çalışır. Amma Ermənistandakı siyasi və destruktiv vəziyyəti görərək düşünürəm ki, təxribat törədə biləcək güclər çoxdur. Yaxınlarda bunun nümunəsini gördük. Sərhəddə Azərbaycana qarşı yenə də təxribata əl ata bilərlər. Amma bir müsbət məqam da var. Azərbaycanın hərbi potensialı o qədər güclüdür ki, Ermənistan ərazisinə girmədən onun ərazisindəki istənilən terror mənbəyini kökündən quruda bilir. Son təxribatda da belə oldu, əsgərimizi snayperlə yaraladılar, Azərbaycan buna cavab olaraq nəinki snayperi, həmin təxribat yuvasını darmadağın etdi. Yəni Azərbaycan münaqişə böyümədən də məsələləri həll etmək potensialına malikdir. Amma təhlükə həmişə var, bunu unutmaq olmaz./teleqraf.com

Facebook-da paylaş

“O qədər günahlarım var ki, Allaha güclə cavab verəcəm”

Yaradılıb 07.03.2024 09:47 | Baxış sayı: 55

Meyxanaçı Rüfət Nasosnu kult.az saytına müsahibə verib.

TEREF müsahibəni təqdim edir:

- Rüfət, meyxanadan əlavə müğənnilik də edirsiniz. Yoxsa, siz də şou-biznesə keçdiniz?

- Keçdiniz deyəndə, mən elə iki ildir, şou-biznes adamıyam.

- Meyxanaya nə oldu ki? Nə qane etmədi?

- Heç nə olmadı. Sadəcə, bu da bir yoldur, sənətdir. Burada da halal insanlar var, çox yaxşıdır. Hansı ki, heç kim heç kimi toyundan eləmir, məclisdən uzaq salmır, bir sözlə, heç bir maneə törədilmir.

- Deyəsən, meyxanada kimlərdənsə acıqlısınız. Sizi məclislərdən, toylardan uzaq salırlar?

- Bir söz deyim, hər sahədə pis adamlar var, bu heç. Amma həm də bu cür şeylər əvvəl-əvvəl şou-biznesdən keçib. Yaxşı şeylərin çoxunu götürməyib, həm də bunu götürüblər. Ümumiyyətlə, meyxanaçının toya pul danışıb getməsi əvvəllər olmayıb. Toyun sonunda meyxanaçılar gəlirdi, kim nə verdi-verdi idi. Sonra artıq zaman dəyişdi, pul məsələləri ortaya çıxdı. Elə toylar var, orada gedirdin, şabaş olmurdu. Meyxanaçılar bu və digər iqtisadi səbəbləri nəzərə alıb, pul ilə danışığa keçdilər.

- Məclislərdən uzaq salınmaq məsələsi ən çox Rəşad Dağlının adına çıxılır. Sanki hər şeyi o idarə edirdi…

- Rəşadın boynuna yıxmaq olmaz. Bu məsələlər ta əzəldən olan söhbətlərdir. Mən kiminsə eybini açıb günahkar olmaq istəmirəm. Mənim halım yoxdur kiməsə görə Allaha cavab verim. Özümün o qədər günahlarım var ki, onlara görə güclə cavab verəcəm.

- Oxuduğunuz mahnılar birmənalı qarşılanmır. Sosial şəbəkələrdə səsinizə lağ edən xeyli adam var…

- Hər cür adam var da. Mənim üçün onlar önəmli adamlar deyil. O qədər adam tərifləyir məni. Bəs onlar necə? Baxıram, görürəm ki, pisləyənlər kimlərdir. Musiqi savadı, zövqü olmayan adamların fikri mənə maraqlı deyil.

- Belə çıxır ki, pisləyən adamların hamısı savadsız, zövqsüz adamlardır?

- Cəmiyyətin damarını tutursansa, nə oxusan gedir. Azərbaycanda musiqini bilən adam azdır. Mənim “Bağışla” mahnım təzə çıxanda çox tənqid edildi. Sonra on minlərlə çarx çəkildi, milyonlarla baxış oldu, cəmiyyət də qəbul elədi. Əgər bir şey pisdirsə, mən onu cəmiyyətə təqdim eləmərəm. O mahnını elə yerdə oxumuşam, xalq artistləri də bəyənib. Hər şey təqdimatdan asılıdır həm də.

- “Əgər bir şey pisdirsə, mən onu cəmiyyətə təqdim eləmərəm” deyirsiniz. Amma meyxanalarda narkotikdən, kriminaldan çox demisiniz.

- Nöqsan adam üçündür də. Bu da bizim, mənim nöqsanlarımdan biridir, qəbul edirəm. Amma mən sırf kriminaldan meyxana deməmişəm. Ab-havadan asılıdır. Kişi məclisi olub, demişəm. Kimsə bunu təbliğ, reklam kimi başa düşübsə, yenə deyirəm, bizim səhvimizdir.

- Meyxanaçıları həm də savadsız olmaqda günahlandırırlar. Siz deyəsən, tarix müəllimisiniz.

- Bəli, ixtisasım tarix müəllimliyidir.

- Dərs demisiniz?

- Gənc vaxtı bir müddət dərs demişəm, amma gördüm, mənlik deyil. Meyxanaçının savadlı olmağına nə ehtiyac var? Düzdür, yaxşı olar ki, olsun, amma vacib deyil. Hər ali təhsilli də savadlı deyil. Meyxanada da var belələri. Təhsil almaq o demək deyil ki, savadın da var.

- Bir tarix müəllimini meyxanaçı olmağa nə vadar edib? Müəllim olmaq pis idi?

- Heç nə vadar etməyib. Sadəcə, istəməmişəm. Əgər ixtisasımın üstünə düşsəydim, indi ən azı nazirlikdə şöbə rəisi, nazir müavini işləyərdim. Potensialıma bələdəm.

- Bəs niyə müəllim kimi qalıb işləmədiniz, şöbə rəisi, nazir müavini olmadınız?

- Həyat tərzim imkan vermədi, müəllimə uyğun həyat tərzi deyildi, 2000-ci illərdə də meyxanaya başladım, ona görə.

- Həyat tərzi deyəndə meyxanaçı olmağı nəzərdə tutursunuz, yoxsa başqa məsələlər var?

- Meyxanaçının həyat tərzi pis deyil. Sadəcə, zamanında səhvlərimiz ucbatından pis təqdim olunub. Mən öz səhvlərimi nəzərdə tuturam ki, o səhvlər heç bir sənət adamına yaraşmaz.

- Konkret olaraq söhbət hansı səhvlərdən gedir?

- Açıb-ağartmağa nə ehtiyac var? Nə eşitmək istəyirsiniz? Hər şey geridə qalıb, hamı da yaxşı bilir, bu söhbətlər indi edilməsə yaxşıdır.

- Rüfət bəy, son olaraq müsahibəni oxuyan adamlar sizi öz toyunda görmək istəsələr, onlara hansı qiyməti deyərsiniz? Mərhum Vüqar Biləcəri deyirdi, damara baxıb qan almışıq, kasıbın toyuna 300-lə düzəlişmək də olar...

- Qiymət önəmli deyil. Mən cəmiyyətin hər təbəqəsinin toyuna gedirəm, hər məclisə də bir qiymət olur. Bekaramsa, çağıran adam kasıbdırsa, lap havayı da gəlib yola verəcəm, ürək sındırmaram heç vaxt.