 |
|
|
O, şahmat oynamağa təsadüfən başlayıb. Bu gün isə Şotlandiyanın ən gənc üçqat şahmat çempionudur. Gənc yaşlarından həm təhsil, həm də idman sahəsində uğurlar qazanan Murad Abdulla öz zəhməti və iradəsi ilə fərqlənməyi bacaran azərbaycanlı gənclərdən biridir. Uşaqlıqda ailəsi ilə birlikdə Şotlandiyaya köçən Murad burada iki fərqli mədəniyyətin təsiri altında formalaşıb. AZƏRTAC-a verdiyi müsahibədə o, şahmata olan marağının necə yarandığını, ilk böyük qələbələrini, hazırda çalışdığı peşə sahəsini və gələcəyə dair planlarını bölüşüb. Eyni zamanda, bir diaspor gənci kimi kimliyini necə qoruduğundan da danışıb.
- Gəlin, əvvəlcə sizin hekayənizlə başlayaq. Harada anadan olmusunuz və ailəniz nə zaman Şotlandiyaya köçüb?
- Mən 2000-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşam. Ailəm atamın işi ilə əlaqədar olaraq mən beş yaşım olarkən Şotlandiyaya köçüb.
- Uşaqlıqdan bəri iki mədəniyyət arasında böyümüsünüz. Bu təcrübə həyatınıza necə təsir edib və Azərbaycanla bağlılığınızı necə qoruyub saxlamısınız?
- İki mədəniyyət arasında böyümək mənim üçün böyük üstünlük idi. Bu, mənə daha geniş dünyagörüşü və həm doğma, həm də yaşadığım ölkənin mədəniyyətini dərindən anlama imkanı verdi. Əlbəttə, əvvəllər çətinliyim oldu, çünki vaxtımın çoxunu Şəkidə nənəm və babamla keçirən biri olaraq özümü birdən dilini anlamadığım, tamamilə yad bir ölkədə tapdım. Məktəbin ilk günü müəllimlər mənə təsəlli vermək üçün başqa sinifdən türkdilli bir oğlan gətirdilər, amma o da məni tam anlamadı, bəlkə də ləhcəmə görə. Sonra sinif yoldaşım olan polyak bir uşaqla dostlaşdım. Hələ heç birimiz ingilis dilini bilmirdik, amma hərəmiz öz dilimizdə danışaraq bir-birimizi başa düşür və gülürdük. Sanki özümüzə bir dil yaratmışdıq. Zamanla yeni mühitə uyğunlaşdım, məktəb və futbol vasitəsilə dostlar qazandım. Digər azərbaycanlı ailələrlə də əlaqələr qurduq. Beləcə, Azərbaycan və Şotlandiya mədəniyyətləri şəxsiyyətimdə təbii şəkildə birləşdi.
Azərbaycanla bağlılığım isə həm mədəni, həm də şəxsi planda hər zaman güclü olub. Evdə daim azərbaycanca danışırıq, buna görə də dili yaxşı başa düşür və danışa bilirəm. Klassik Azərbaycan filmləri, musiqisi və muğamı ilə böyümüşəm. Atam tez-tez evdə muğam səsləndirərdi. Anamın bişirdiyi Azərbaycan yeməkləri isə mənim üçün hələ də mütləq dad və keyfiyyət meyarıdır. Qərb mətbəxində çox nadir hallarda bu ləzzəti tapa bilirəm. Bundan əlavə, Azərbaycanla əlaqəni yalnız ailə daxilində deyil, sosial həyatımda da qoruyub saxlamışam. Şotlandiyada yaşayan digər azərbaycanlı ailələrlə və universitetdəki dostlarla əlaqəmi daim aktiv saxlayıram. Qarabağ Zəfərimizi qeyd etmək, Novruz bayramı kimi milli ənənələri burada yaşayan azərbaycanlı icması ilə birlikdə qeyd etmək, Azərbaycan musiqisini və ictimai-siyasi xəbərləri izləmək mənim üçün vacib olub. Özümü hər zaman diasporun bir üzvü kimi hiss etmiş və bu mənsubiyyətə sadiq qalmışam. Son illərdə yay aylarında təcrübə proqramları, iş və şahmat yarışları ilə bağlı olduğum üçün Bakıya səfər etməyə çox vaxtım olmayıb. Amma ümid edirəm ki, bu yay ailəmlə birlikdə yenidən səfər edəcəyik.
- Necə oldu ki, şahmatla məşğul olmağa başladınız? Bunu sizə ailəniz təşviq etdi, yoxsa məktəb vaxtlarında özünüzün marağı yaranıb?
- Əslində, şahmata necə başladığım özüm üçün də bir qədər müəmmalıdır. Çünki bunu heç vaxt masa arxasında oturub rəsmi şəkildə öyrənməmişəm. Hələ Bakıda yaşadığımız dövrdə qardaşım yerli şahmat klubuna gedir və dərslər alırdı. Anam onu dərsdən götürməyə gedəndə məni də özü ilə aparırdı, mən isə klubda ora-bura qaçır, fiqurları atıb oynayır, bir növ qarışıqlıq yaradırdım. Ola bilsin ki, bəzi anlayışları sadəcə eşitdiklərim vasitəsilə şüuraltı yaddaşıma yeritmişəm. Qardaşlar arasında olan “rəqabət” hissindən irəli gələrək, mən həmişə ona heyranlıqla baxır, etdiyi hər şeyi təqlid etməyə çalışırdım. Yəqin ki, şahmata marağım da elə buradan qaynaqlanır.
- Özünüzdə şahmat potensialı olduğunu nə vaxt hiss etdiniz?
- Uşaq vaxtı bir gün oyuncaq almaq üçün bir mağazaya getmək istəyirdim. Atam isə kompüterdə şahmat məsələsi üzərində işləyirdi. Vaxt keçirdi və mağaza bağlanmaq üzrə idi. Mən isə tapmacaya baxıb instinktiv olaraq bir gediş dedim və bu, düzgün cavab oldu. Atam bundan sonra mənim üçün şahmat klubu axtarmağa başladı. Elə bu cür şahmat fəaliyyətim başladı. Mühüm mərhələlərdən biri NEJCA klubuna - Şimali Şərq Uşaq Şahmat Assosiasiyasına qoşulmağım oldu. Bu klub Dr. Gerald Lobley tərəfindən idarə olunurdu. O, Britaniya İmperiyası Ordeninə layiq görülmüş görkəmli bir şəxs idi. Bundan sonra qazandığım bir neçə uğur məni erkən yaşlarımdan daha da həvəsləndirdi.
Məsələn, ilk NEJCA turnirində qalib gəlməyim və 11 yaşımda keçirilən simultan oyunda qrosmeyster Sarunas Sulskisi məğlub etməyim bu yolda əhəmiyyətli mərhələlərdən oldu. Həmin oyun gecə yarısına qədər davam etdi və turnirin ən uzun sürən qarşılaşması oldu. Sonda qalib gəlməyim isə məni çox sevindirdi.
Daha sonra isə Şotlandiya Çempionu oldum. Bu titul mənim üçün xüsusilə dəyərli idi, çünki Şotlandiya Kuboku yüz ildən çox əvvəl hazırlanıb və qalibin adı hər dəfə ora həkk olunur. Bu tarixə mənim də adımın üç dəfə yazılması (2017, 2018 və 2022-ci illər) məni çox qürurlandırırdı.
Qalib gəldikdən sonra insanlar tez-tez haralı olduğumu soruşur, Azərbaycandan olduğumu eşidəndə ölkəmiz barədə suallar verirdilər. Bu da mənə öz vətənimiz, xalqımız və mədəniyyətimiz haqqında danışmaq üçün gözəl bir imkan yaradırdı. Son illərdə, xüsusilə Zəfərimizdən sonra, Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunun daha da artdığını aydın şəkildə hiss edirəm. Bu, xaricdə yaşayan azərbaycanlılar üçün böyük qürur və fəxarət mənbəyidir. Harada yaşamağımdan asılı olmayaraq, uğurlarımda və düşüncə tərzimdə Azərbaycan həmişə mənimlədir.
- Hazırda Azərbaycandakı şahmat mühitini izləyirsinizmi? Sizcə, ölkəmiz dünya şahmatında necə mövqe tutur? Oyununuzu formalaşdırdığınız dövrdə təsirləndiyiniz azərbaycanlı şahmatçılar oldumu?
- Azərbaycanda şahmat mühitini yaxından izləyirəm. Ölkəmizin aparıcı qrosmeysterlərindən olan Qədir Hüseynovla əlaqə saxlayıram. O, mənim partiyalarımı analiz etməyə kömək edir, mənə təlim keçərək dəstək olur. Maraqlıdır ki, o, həm də Şotlandiyada yaxın dostum Endryu Qrinin məşqçisidir. Endryu mənim şahmatda yüksəlməyimdə mühüm rol oynayıb. Bundan başqa, yeniyetmələr arasında müxtəlif Avropa və dünya çempionatlarında tanış olduğum azərbaycanlı şahmatçılarla da dostluq münasibətlərim var. Azərbaycan bu gün dünya şahmat xəritəsində özünəməxsus yer tutur. Həm kişilərdən, həm də qadınlardan ibarət komandalarımız beynəlxalq yarışlarda tez-tez mükafatçılar sırasında olur. Xüsusilə 2010-cu illərin əvvəlində dünya şahmatında Şəhriyar Məmmədyarov, Teymur Rəcəbov, Qədir Hüseynov, Rauf Məmmədov və mərhum Vüqar Həşimov kimi ustadlarımızın adı ön sıralarda çəkilirdi. Atam bu nəsli zarafatla Azərbaycanın məşhur “Qaya” vokal kvarteti ilə müqayisə edərdi. Düşünürəm ki, azərbaycanlı şahmatçılarımızın oyun üslubunda xalqımızın xarakteri, yəni dinamiklik, taktiki və daim qələbə uğrunda mübarizə aparmaq əks olunur. Mən də Şəhriyar Məmmədyarov və Vüqar Həşimov kimi kəskin və kreativ üslub nümayiş etdirən oyunçuları özümə örnək götürmüşəm.
- Hazırda maliyyə sahəsində, “IMC” şirkətində treyder kimi çalışırsınız. Bu sahəyə keçid necə baş verdi? Sizi bu istiqamətə nə cəlb etdi?
- Mən Şotlandiyanın Sent-Endryus Universitetində “Data Science” ixtisası üzrə təhsil almışam. Tədris proqramı çərçivəsində riyaziyyat və kompüter elmləri üzrə dərslər keçdim. Son kurslarda maliyyə riyaziyyatı və maşın öyrənməsi modullarını seçdim. Elə həmin dövrdə pandemiyanın qlobal maliyyə bazarlarına təsir etdiyi bir vaxtda treydinqə böyük marağım yarandı və əyləncə məqsədilə maliyyə bazarlarında sınaqlar etməyə başladım. Bu sahəyə marağım zamanla daha da dərinləşdi. Çünki həm bacarıqlarıma, həm də maraq dairəmə uyğun idi. Treydinq də şahmat kimi analitik düşünmə, oxşarlıqları görmək və qısa zamanda düzgün qərarvermə qabiliyyəti tələb edir. Həmçinin bu iş mənə universitetdə öyrəndiklərimi real həyat şəraitində tətbiq etmək imkanı yaradır ki, bu da çox dəyərlidir.
- Bəs, indi də şahmatla fəal olaraq məşğul olursunuz, yoxsa artıq sizin üçün yalnız bir həvəsdir?
- Hazırda şahmat əsasən peşəkar fəaliyyətimdən əlavə bir məşğuliyyətə çevrilib. Məktəb illərində olduğu kimi gündəlik məşqlərə vaxt ayırmaq bir qədər çətindir. Lakin çalışıram ki, vaxtımı düzgün planlaşdıraraq imkan olduqca məşq edim.
- Yarışlara qatılırsınızmı? Yaxın dövr üçün planlaşdırdığınız turnirlər və ya hədəflər varmı?
- Bəli, yarışlara mütəmadi şəkildə qatılıram, liqa oyunları və yerli həftəsonu turnirlərində iştirak edirəm. Hazırda əsas məqsədim Beynəlxalq Usta (IM) titulunu qazanmaqdır. Artıq tələb olunan üç normadan birini əldə etmişəm. Bu il daha tez-tez iştirak etməyi planlaşdırıram. Əgər vaxt imkan versə, bu il Azərbaycanda keçiriləcək şahmat festival turnirlərindən birində iştirak etməyi çox istərdim.
- Sizin uğur yolunuzu özünə nümunə götürən, xüsusilə miqrant ailələrindən olan gənclərə nə mesaj vermək istərdiniz?
- Onlara demək istərdim ki, belə bir unikal şəraitdə həm azərbaycanlı kimliyinə, həm də fərqli mədəniyyətlərə malik olmaq çox böyük fürsətdir. Bu, insanı daha bütöv və zəngin bir şəxsiyyətə çevirir. Gənclər qarşılarına qoyduqları hədəflərə çatmaq üçün daim çalışmalı, mövcud imkanlardan maksimum yararlanmalıdırlar. Eyni zamanda kökləri ilə əlaqəni heç vaxt itirməməlidirlər, çünki insan üçün Vətən qədər doğma və dəyərli bir yer yoxdur.
Aytən Abbaslı
AZƏRTAC-ın xüsusi müxbiri
London
İstanbul üç ildir davam edən müharibəni bitirmək istəyən Rusiya və Ukraynaya ev sahibiliyi etməyə hazırlaşır. Müharibə başlayandan sonra tərəflər arasında əsir mübadiləsini təmin edən, savaşın əvvəlində İstanbulda Moskva və Kiyevi sülhə yaxınlaşdıran və taxıl dəhlizi ilə ərzaq böhranının qarşısını alan Ankara növbəti dəfə məsuliyyəti öz üzərinə götürür.
Teleqraf xəbər verir ki, bu barədə “Türkiyə” qəzeti məlumat yayıb.
Nəşr xatırladır ki, artıq Rusiya və Ukrayna prezidentləri Vladimir Putinlə Volodimir Zelenski mayın 15-də İstanbul görüşməyə razılıq verib.
Bu və gündəmdəki bir çox xəbərləri aparıcı Sevinc Telmanqızının təqdimatındakı “Canlı debat” verilişində müzakirə edəcəyik. Qonağımız “Yeni Müsavat” Media Qrupunun rəhbəri Rauf Arifoğludur. Müzakirədə tamaşaçılarımız da iştirak edə bilər.
Yaxın dəqiqələrdə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin media nümayəndələri ilə görüşü keçiriləcək.
Musavat.com xəbər verir ki, Kremldə tədbirlə bağlı hazırlıq işlərinin artıq başa çatdığı bildirilir.
Görüşdə daxili və xarici siyasət, eləcə də regional məsələlərin müzakirə olunacağı gözlənilir.
Musavat.com
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin mayın 9-da Moskvada keçirilən Qələbə Paradına qatılmaması bir çox dairələr üçün gözlənilməz olsa da, Azərbaycanda məmnunluqla qarşılandı. Rusiya Prezidentinin beynəlxalq məsələlər üzrə köməkçisi Yuri Uşakov bu haqda ilkin açıqlamasında Azərbaycan dövlət başçısının qrafikinin sıx olmasını əsas gətirməklə əsas səbəbləri açıqlamaqdan yayındı. Bəli, mərhum prezident, tarixi şəxsiyyət Heydər Əliyevin anadan olmasının 102-ci ildönümü, həmçinin 1941-45-ci illərdə həlak olmuş azərbaycanlıların xatirəsinin anılması, faşizm üzərində qələbənin 80 illiyi ilə bağlı da tədbirlər keçiriləcək. Ancaq reallıq budur ki, Rusiya Azərbaycana qarşı davamlı şəkildə, XİN-in açıqladığı kimi, “qeyri-dost” davranışlar sərgiləməkdədir. Ötən ilin 25 dekabrında Azərbaycanın mülki təyyarəsinin vurulması faktı ilə bağlı Rusiyanın hərəkətsizliyi, günahkarları cəzalandırmaqdan yayınması, faktı ört-basdır etməyə çalışması, həmçinin Rusiya Dövlət Dumasında anti-Azərbaycan səslərin artması, ölkəmizə qarşı kiberhücumların məhz şimal qonşumuzdan həyata keçirilməsi, üstəlik Milli Məclisin üzvü, deputat Azər Badamovun barəsində deport qəraının çıxarılması kimi faktlara tutarlı reaksiya verilməli idi və verildi də.
Bütün bunlarla bağlı Milli Məclisin Beynəlxalq münasibətlər və parlamentlərarası əlaqələr komitəsinin sədri Səməd Seyidov Musavat.com-a geniş müsahibə verib.
İlginc məqamların yer aldığı videomüsahibəni təqdim edirik:
Elşad Paşasoy,
Musavat.com
Tibb Universitetinin professoru, tanınmış plastik-rekonstruktiv cərrah Vaqif Qələndər Musavat.com-a müsahibə verib.
O, son dövrlər plastik cərrahlarla bağlı yaranan qalmaqallara və narazılıqlara aydınlıq gətirib.
– Əvvəlcə sizi təbrik edirik, Avropa "Şərəf" ordeni ilə təltif olunmusunuz...
– Bəli, Avropa Elmlər Akademiyası Almaniyanın Hannover şəhərində yerləşən bir qurumdur. Bu mükafat ölkəmiz üçün önəmli nailiyyətdir. Amerikada mənim metodikalarım tədris olunur, 6 yeni cərrahiyyə metodum və 78 elmi məqaləm xarici jurnallarda və beynəlxalq konfrans materiallarında dərc olunub. Bu nailiyyətlərim Avropa Akademiyasının diqqətini çəkdi, fəaliyyətimə elmi qiymət verildi və məni akademiyanın həqiqi üzvü seçdilər. Qeyd edim ki, bu mükafata layiq görülmüş ilk azərbaycanlıyam ki, Avropanın ən nüfuzlu təltiflərindən biri olan Avropa Şərəf Ordeninə layiq görülmüşəm.
– Son zamanlar ölkəmizdə plastik cərrahlarla bağlı qalmaqallar yaşanır. Bu sahənin qeyri-peşəkarların əlində olduğu iddia edilir. Plastik cərrahlarla bağlı son açıqlanan siyahıdan sonra narazılıqlar ortaya çıxdı. Bəziləri onlara qarşı haqsızlıq edildiyini, qərəzli yanaşıldığını bildirirlər...
– Bu prosesdə qeyri-adi heç nə yoxdur. Azərbaycanda tibbi sahədə aparılan islahatlardan biri də rezidentura ilə bağlıdır. İndi artıq baza təhsilindən sonra 5 illik ixtisas mərhələsi var.
2013-cü ildən etibarən plastik cərrahiyyə üzrə rezidentlər hazırlanmağa başlayıb. Əvvəllər bu sahədə çalışanların çoxu plastik cərrahiyyə üzrə ixtisaslı deyildilər.
Səhiyyə Nazirliyi bu məsələ ilə bağlı araşdırma apardı. Hər kəs yalnız öz sahəsində əməliyyat edə bilər, plastik-rekonstruktiv əməliyyatlar isə yalnız müvafiq ixtisası olanlara icazə verilir.
Dörd qurumun nümayəndələrindən ibarət Təftiş Komissiyası bütün detalları yoxladı – beş illik rezidentura keçib-keçmədiyi, hansı ixtisas üzrə təhsil alındığı, xarici təhsilin mötəbərliyi, transkriptlər və s. Əgər xaricdə oxuyublarsa, həmin ölkədən təhsil sənədləri tələb olunub. Ola bilər, bəziləri hələ sənədlərini təqdim edə bilməyiblər. Bu da nəzərə alınıb. Səhiyyə Nazirliyinin saytında qeyd olunub ki, 42 nəfər plastik cərrah kimi fəaliyyət göstərə bilər. Komissiya qərəzsiz çalışıb – dörd müxtəlif qurum yoxlama aparıb. Uyğun olanlar bu sahədə işləyə biləcəklər. Mənim də sənədlərim yoxlandı, heç kim diqqətdən kənarda qalmayıb. Bəlkə də proses hələ davam edir. Türkiyədə plastik cərrahiyyə ixtisası yarananda ümumi cərrahiyyədən keçənlər olub. Orada da bizim kimi ələmə və keçid dövrü yaşanıb.
– Gözəllik salonlarında da ciddi yoxlamaların olacağı deyilir. Bu sahədə nələr dəyişməlidir?
– Kosmetoloqlar xüsusi tibbi kurslardan keçməlidirlər. Tibb təhsili olmayan şəxslərin kosmetoloq kimi çalışması düzgün deyil. İnsan anatomiyasını bilmədən hər hansı müdaxilə etmək təhlükəlidir. Bu sahədə çox sayda şikayətlər var. Yəqin ki, bu istiqamətdə də təftişlər aparılacaq. Kosmetologiya sahəsini müasirləşdirmək üçün əlavə araşdırmalar və tədbirlər görüləcək.
– Plastik cərrahların əsas narazılığı budur ki, vaxtilə Azərbaycanda rezidentura olmadığı üçün əksəriyyəti Rusiyada və digər ölkələrdə təhsil alıb. İndi isə bu sənədlərin tələb olunmasını ədalətsiz hesab edirlər...
– Rusiyada da ötən ilin 24 avqust tarixindən etibarən bütün sahələrdə beşillik ixtisas mərhələsi tətbiq olunmağa başladı. Bəziləri iki il oxuyub bitirib və ya başqa ölkələrdə oxuyublar. Bu zaman kreditlər yetər olmaya bilər, belə olan halda ixtisasartırma və ordinaturaya keçiblər. Bəlli meyarlar var və nazirlik bu meyarları əsas götürərək qərar verir.
– Bütün bu proseslərdən sonra həkimlərə qarşı sanki bir inamsızlıq hökm sürür. Həkim reputasiyasını bərpa etmək mümkün olacaqmı?
– Əvvəllər bu sahə ilə qeyri-peşəkarlar da məşğul olurdu. İndi isə Səhiyyə Nazirliyi nəzdində fəaliyyət göstərən komissiya kimlərin bu ixtisasa uyğun olduğunu müəyyənləşdirib. Bundan sonra müəyyən qədər problemlərin qarşısı alınacaq. Türkiyədə də vaxtilə belə bir vəziyyət yaşanmışdı.
Azərbaycanda da vəziyyət getdikcə daha yaxşı olacaq. İnsanlar artıq düzgün mütəxəssislərə müraciət edə biləcəklər. Son vaxtlar sosial şəbəkələrdə özlərini plastik cərrah kimi təqdim edənlər çox idi. Artıq onlar da özlərinə "çəki-düzən" verməli olacaqlar.
“Torpaqlarımız ona görə azad edilməyib ki, erməni əsillilər gəlib belə etsin…”
“Mən Şuşa şəhərində xüsusi nümayəndəliyin baş məsləhətçisi Kənan Quliyevlə əlaqə saxlayaraq, narazılığımızı ona da bildirdim. Dedim ki, ayıbdır, siz qoruğu necə saxlayırsınız?! Amma Kənan Quliyev nə özü vəziyyətə bir aydınlıq gətirməyib, nə də bu hadisədən təəssüfləndiyini bildirməyib”
44 günlük Qarabağ savaşı Azərbaycanın tarixinə qızıl hərflərlə yazıldı. Doğrudur, torpaqlarımızı işğaldan azad etmək üçün 3 min nəfərdən çox şəhid verdik, minlərlə gəncimiz qazi oldu, şikəst qaldı və s. Amma məhz onların sayəsində bu gün hər birimiz erməni tapdağından azad olunan ərazilərimizdə qürurla addımlayır və şəhidlərimizin qanı tökülən yerlərə alnımızı qoyuruq.
Lakin çox təəssüf ki, bəzi hallarda şəhidlərimizin ruhunu incidən xoşagəlməz mənzərələrlə də qarşılaşırıq. Bunlardan biri də “Rashan Style” tərəfindən edilən biabırçılıqdır. Hansı ki, bu məsələ bir çox şəhid analarının ciddi etirazına səbəb olub. Elə şəhid Xudayar Yusifzadənin anası Radə Yusifzadə də saytımıza müsahibəsində bu biabırçılığa kəskin şəkildə etiraz etdi.
- Radə xanım, Şuşa şəhərində baş verən və şəhidlərin ruhuna hörmətsizlik kimi qəbul edilən biabırçı görüntülərdən yəqin Sizin də xəbəriniz var. İlk olaraq bu hadisəyə münasibətinizi bilmək istərdik.
- Hamımız bilirik ki, cənab Prezident Şuşamızı Mədəniyyət Mərkəzi elan edib. Bu, ulu öndərimizin – Heydər Əliyevin arzusu idi. Bunun uğrunda, içində mənim oğlum olmaqla, 3-4 mindən yuxarı şəhid vermişik. Gənclərimiz canlarından-qanlarından keçiblər.
Dünənki ifanı mənə göndərəndə, özüm də bilmirəm nə halda idim. O vəziyyəti sizə başa sala bilmirəm. Ona görə ki, həmin ifanı şəhid övladları Cəlal Qurbanovun “Mənim oğlum qəhrəmandır”, “Mənim atam qəhrəmandır” layihəsi çərçivəsində ilk dəfə Şuşaya gedəndə Cıdır düzündə etmişdilər – şəhid analarının, şəhid xanımlarının, şəhid övladlarının qarşısında oxumuşdular. Mən görəndə ki, biabırçı geyimdə, ona “geyim” də demək olmaz, bilmirəm onu necə təsvir edim, oğlanlarımızın qanı töküldüyü torpaqda həmin geyimdə çəkiliş aparılıb… Orada Ceyhun Rzayev şəhid olub, Elçinimiz şəhid olub, Əlimiz şəhid olub. Şuşa qalasının dibinə o qədər oğlanların qanı tökülüb ki, saymaqla qurtaran deyil. Bunu yəqin ki, hamımız gözəl bilirik. Mənim üçün maraqlıdır ki, neçə vaxt bundan qabaq Naxçıvandan şəhid anası xahiş etmişdi, Daşaltıya oğlunun şəklini vurmuşdular, Şuşa qoruğu o şəkli oradan götürdüb. Necə olur ki, şəhidin şəklini götürdürlər… Hansı ki, həmin şəhid canını Daşaltı kəndinin yaxınlığında yolda tapşırıb, qanı o torpağa tökülmüşdü. Onun şəkli Şuşa qoruğuna gözəllik gətirir... O şəkli götürürlər, icazə vermirlər, portal olmasa Şəhid anasına bir saat, bir dəqiqə belə Şuşaya getməyə icazə vermirlər, bəs bunları oraya necə buraxıblar? Xahiş edirəm, bunları məcbur edəsiniz ki, şəhidlərdən, qazilərdən – qolu, qıçı, gözü olmayan qazilərimiz var – onlardan üzr istəsinlər. O xanımları da – onlara xanım da demək olmaz – “haxçixləri” yığıb ora aparanları da cəzalandırsınlar.
- Radə xanım, sizcə, şəhidlərimizin ruhuna hörmətsizlik edən “Rashan Style” bunu məqsədli şəkildə həyata keçirib, yoxsa bu bir təsadüfdür?
- Mənə elə gəlir ki, məqsədli şəkildədir. Ölkəyə qızıl medallar gətirən idmançı oğlanlarımız var, onları aparıb çəksinlər, biz də fəxr edək ki, onlar ölkəmizə, dövlətimizə qızıl medallar gətiriblər, gedib orada qeyd edirlər. O xanımları Şuşaya aparmışdılar ki, guya Xurşidbanu Natəvanın geyimlərini nümayiş etdirsinlər. Orada Xurşidbanu Natəvandan əsər-əlamət var?
- Xeyr, yoxdur.
- Onlara kim icazə verib ki, oğlanlarımızın canı-qanı ilə alınmış torpaqlarda bu hərəkəti etsinlər? Şəhid analarından biri etiraz edirdi ki, “mənim portalım çıxmadı” deyə, Şuşaya buraxmadılar. Hamımız deyirik ki, o oğlanlara borcluyuq, onun anasının portalı çıxmadığına görə, Şuşaya buraxmırlarsa, bunları niyə sürü formasında oraya buraxıblar? Niyə? Səbəb nədir? Bəlkə otellərini, restoranlarını nümayiş etdirməkdən ötrü bunlara Xurşidbanu Natəvan yox, ancaq belə xanımcıqlar, “haxçixlər” lazımdır ki, reklam etsinlər? Əgər belə idisə, elə “haxçixlər” orada dururdu da, niyə bu qədər uşaq qanını bu torpaqdan ötrü tökürdü? Biz o torpaqları ona görə azad etmişik ki, ermənilərdən azad olsun. Ona görə azad etməmişik ki, erməni əsillilər gəlib belə etsin. Şuşa Mədəniyyət Mərkəzimizdir, orada başqa şeyləri təbliğ etmək lazımdır. Məsələn, qəşəng geyimlərimiz var, Xurşidbanu Natəvanın şerləri ilə təbliğ etmək lazımdır. Qarabağ xalçalarımız var, incəsənət ustaları əl işlərini təqdim edəydilər. İdmançılarımız qalib gəlib, onları nümayiş etdirəydilər. Gözəl musiqiçilərimiz var, onları nümayiş etdirəydilər. Yoxsa buna nə ad vermək olar? Şəhidlərin övladları var, onları aparmaq olardı. Allah Heydər Əliyev Fondunun rəhbərliyinə, Leyla xanıma, Arzu xanıma, Anar Ələkbərova can sağlığı versin. Onlara dərin təşəkkürümüzü bildiririk, həmişə yanımızda olublar. Allah razı olsun. “Mənim oğlum qəhrəmandır”, “Mənim atam qəhrəmandır” layihələrində şəhid övladlarını, şəhid analarını Heydər Əlieyv Fondunun dəstəyilə Cəlal müəllim aparıb Şuşaya, Cıdır düzünə, Şuşa qalasına, İsa bulağına. Biz həmişə bu xəttlə getmişik. Amma bu məsələnin ictimailəşdirilməsini istəyirəm. Şuşa qoruqdur, qoruq kimi də qorunmalıdır. Yoxsa orada belə şeyi, özü də şəhidlərin xatirəsiylə nümayiş etdirmək ən böyük hörmətsizlikdir. Orada şəhid olan oğlanlarımızın qanı, canı bahasına torpaqlar ona görə alınmayıb ki, kimsə getsin, belə şeyləri təbliğ etsin.
- Bu biabırçılıqla bağlı Xudayar Yusifzadənin anası və bütün şəhidlərin anaları adından ölkə rəhbərliyinə nə demək istərdiniz?
- Ölkə rəhbərliyinə dünənki müraciətimdə də demişdim ki, xahiş edirəm, bunları dayandırsın. Şuşa qoruq kimi, Mədəniyyət Mərkəzimiz kimi gözümüzün önündə parlasın. Bunu istəyirəm. Çünki oranın gözəl görünməyi, təmiz, səliqəli olması bizim övladlarımızın adının ucalığı deməkdir. Yəni onların sayəsində olubsa, cənab Ali Baş Komandanımızın yumruğu sayəsində də olub. Ona görə, xahiş edərdim ki, Şuşa qoruğunda bu işi törədənlər hamısı şəhidlərdən, qazilərdən, şəhid ailələrindən üzr istəsinlər. Bununla bağlı ciddi tədbir görülsün.
Şuşaya gələ bilməyən şəhid anası deyirdi ki, oğlumun qanı töküldüyü yerə daş da qoya bilmədik. Şəkil qoyduq, onu da götürdülər. Bilinmədi şəkli kim söküb, niyə söküb. Şəkli sökürlərsə, hansı ki, o şəhid torpaqdan ötrü canını verib, onda o xanımlar niyə oraya buraxılır? O xanımların nə haqqı var ki, gedib orada şəhidin təsnifinin sədaları altında elə ədəbsiz çıxışlar edirlər?! Həm də şəhid balalarının oxuduğu təsnifin ifası alıtnda elə biabırçılıq edilir. Şəhidin təsnifi tək Xudayara aid deyil, o bütün şəhidlərə aiddir. Buna düşmənlərimiz baxır. Bu nə qədər düzgündür? Xahiş edirik, dövlət başçısı özü bunun haqqında tədbir görsün. Bu təkcə mənim fikrim deyil, ayağından, gözündən şiksət qalmış qazilərmizin, çoxlu şəhid ailələrinin, şəhid analarının fikridir. Şəxsən mən Bərdə şəhid analarının adından danışıram. Axşama qədər onların “Whatsapp” qrupu dayanmayıb. Hətta mən dünən Şuşa şəhərində xüsusi nümayəndəliyin baş məsləhətçisi Kənan Quliyevlə əlaqə saxlayaraq, narazılığımızı ona bildirdim. Dedim ki, ayıbdır, siz qoruğu necə saxlayırsınız?! Amma Kənan Quliyev nə özü vəziyyətə bir açıqlıq gətirməyib, nə də bu hadisədən təəssüfləndiyini bildirməyib. Onlarla gedən xanım, yəni bu geyimi geyinən xanım zəng etdi, üzr istədi. Həmin qızın anası da əlaqə saxladı, bildirdi ki, bu mənim qızımla bağlı problem deyil. Soruşdum ki, evdən çıxanda o paltarı geyinmişdi? Dedi yox. Bildirdim ki, onda o geyimi geyindirəndədir günah. Həmin xanım bildirib ki, mən Xurşidbanu Natəvanın paltarını geyinməliydim, amma bu paltarı geyindirdilər.
Xahiş edirəm, məsələ ilə bağlı tədbir görülsün.
Söhbətləşdi: Ülviyyə ŞÜKÜROVA
Çeçenistan lideri Ramzan Kadırovun ehtimal olunan varisinin adını çəkmək hazırda çox çətindir - bu, Axmat xüsusi təyinatlılarının komandiri, Rusiya Müdafiə Nazirliyinin baş hərbi-siyasi idarəsinin rəis müavini, general-leytenant Apti Alaudinov, Kadırovun oğlu və ya başqa biri ola bilər.
Ajans.az xəbər verir ki, bu barədə politoloq Stanislav Tarasov jurnalistlər ilə söhbəti zamanı danışıb.
“Zaman-zaman Kadırov istefası ilə bağlı açıqlamalar verir, görünür, hansısa daxili səbəbləri rəhbər tutur. Amma o, hələ ki, öz yerindədir. Kadırov Şimali Qafqazın qeyri-rəsmi lideridir, onun adı Yaxın Şərqdə və İslam dünyasında yaxşı tanınır. Deməli, o, hər hansısa bir yerdə, yaxud mərkəzi yerə transfer oluna bilər. Lakin onun getməsi ilə bağlı yayılan xəbərlərə daha çox piar kimi baxmaq lazımdır”, - Tarasov hesab edir.
Əgər Kadırovun istefa ilə bağlı sözlərinin piarla əlaqəsi yoxdursa və Çeçenistan rəhbəri həqiqətən də getsə, varisi, politoloqun fikrincə, Moskva deyil, regionda böyük nüfuzunu nəzərə alaraq Kadırovun özü müəyyən edəcək.
Bundan əvvəl Kadırov tutduğu vəzifədən azad edilməsini xahiş etdiyini bildirib. O, istefa verə biləcəyi ilə bağlı yayılan xəbərlərə belə münasibət bildirib.
Ədalət, Hüquq, Demokratiya (ƏHD) Partiyasının sədri, millət vəkili Qüdrət Həsənquliyev partiyanın mətbuat xidmətinin suallarını cavablandırıb. Müsahibəni təqdim edirik:
- Qüdrət bəy, deputat Azər Badamovun Rusiyaya buraxılmamasını, digər həmkarınız Ramid Namazovun Rusiyanın rəsmi strukturlarına bağlı qrupların Azərbaycana kiber hücumlar təşkil etməsi barədə yaydığı açıqlamanı necə qarşıladınız?
- Böyük təəssüf hissi ilə qarşıladım, çünki Rusiya ilə Azərbaycan 2022-ci ildə müttəfiqlik münasibətlərinə dair saziş imzalayıb. Bizi tarixi, humanitar əlaqələr bağlayır. Rusiya bizim qonşumuzdur, o ölkədə 2 milyona qədər soydaşımız yaşayır. Azərbaycan Rusiya ilə dostluq münasibətlərini həmişə yüksək qiymətləndirib. Bu kimi hərəkətlər ölkələrimiz arasında münasibətlərə təsirsiz ötüşmür. Hansısa səbəbdən Azər Badamovun Rusiyaya girişinə qadağa qoyulmuşdusa, ən azından Azərbaycana bu barədə xəbərdarlıq edilməli idi. Bunu dövlətlərarası münasibətlərin indiki səviyyəsi tələb edir. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi dərhal bu məsələyə münasibət bildirib və biz, Rusiya tərəfinin cavabını gözləyirik. Rusiya prezidenti Azərbaycana qarşı dostluq münasibətlərini zədələyən bu cür təxribatların qarşısını almalı, həmin təxribatları törədənlərin və təşkilatçıların müəyyən olunub cəzalandırılmasını təmin etməlidir.
- Bu təxribat Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Moskvaya səfərinin təxirə salınmasına səbəb ola bilərmi?
- Prezident qərar verəcək, amma mən düşünmürəm ki, buna ehtiyac var. Əksinə, düşünürəm həm bu məsələlər, həm də sərnişin təyyarəmizin vurulmasında təqsirli olan şəxslərin cəzalandırılması məsələsi ən yüksək səviyyədə, Rusiya prezidenti qarşısında qaldırılmalıdır.
Prezident Administrasiyasının təşkilatçılığı ilə aprelin 29-da Laçında keçirilən siyasi partiya liderlərinin görüşündə Azərbaycan Xalq Partiyasının sədri Pənah Hüseyn də iştirak edib.
Pənah Hüseyn səfər təəssüratlarını xüsusi olaraq TV Musavat-a bölüşüb.
Hazırladığımız videomaterialı təqdim edirik:
Xalidə Gəray
Rafət Şahbazov
Musavat.com
Ədalət, Hüquq və Demokratiya (ƏHD) Partiyasının sədri, millət vəkili Qüdrət Həsənquliyevlə müsahibəni təqdim edirik:
- Qüdrət bəy, Pezeşkianın Bakıya səfəri öncəsi İran Ədliyyə Orqanı açıqladı ki, Azərbaycan səfirliyinə hücum etmiş qatilin edam olunması üçün hazırlıq işləri başa çatıb. İndiyə kimi edamın həyata keçirilməməsi zərərçəkmiş tərəfin bunun üçün rəsmən müraciət etməməsi olub. Bu məsələni şərh etmənizi istərdik...
- Öncə onu söyləyim ki, əgər biz bir xalq və dövlət olaraq ölüm hökmündən imtina etmişiksə, başqa dövlətdən bunu tələb etmək elan etdiyimiz dəyərlərə sadiq olmamağımız kimi qiymətləndirilə bilər.
İkincisi, zərərçəkmiş şəxslər də bunda maraqlı olmamalıdırlar. Cinayət hadisəsinin necə baş verməsini əks etdirən video kadrlardan görsənir ki, polis cinayətin baş verməsinin qarşısını almır. Düşünmürəm ki, bu iş üzrə ədalətli və obyektiv araşdırma aparılıb. Ona görə onun öldürülməsi gələcəkdə həqiqətin üzə çıxarılmasını çətinləşdirəcək.
- Pezeşkianın səfərinin nəticələrini necə qiymətləndirmək olar?
- Səfərin nəticələrini yüksək qiymətləndirirəm. Pezeşkianın gəlişi belə böyük siyasi hadisədir. Bu səfər qardaşlıq əlaqələrinin genişlənməsinə böyük imkanlar açır. Gələcəkdə nə baş verəcəyini isə zaman göstərər. İran həm də bir türk dövlətidir, orada yaşayan əhalinin yarıya qədəri Azərbaycan türkləridir. Bizim ortaq tariximiz, dinimiz, mədəniyyətimiz, adət-ənənələrimiz var. İran Türkiyə və digər türk dövlətləri qədər bizə yaxın olmalıdır. Səfər öncəsi Pezeşkianın Az.TV-yə verdiyi açıqlamada işğalçı Ermənistanla bizə eyni yanaşma sərgiləməsi və türk dilində danışmaması məni xeyli üzdü. Çünki beynəlxalq təcrübədə səfər etdiyin ölkənin xalqının dilini bilirsənsə, xüsusilə, həmin xalqın nümayəndəsisənsə, öz dilində ona müraciət etmək xalqına və səfər etdiyin ölkəyə böyük ehtiram və hörmət əlaməti hesab olunur. Amma onu da nəzərə almalıyıq ki, o farsca danışmağa müəyyən mənada məcburdur. Yoxsa ciddi problemlərlə üzləşə bilər. Ola bilsin öncədən ona bu barədə xəbərdarlıq ediblər. Gördük ki, İranda Azərbaycan türkcəsində şeir dediyinə görə hansı təzyiqlərlə üzləşdi...
Əlaqələrimiz bütün istiqamətlərdə daha da dərinləşməlidir. İran üzərindən Naxçıvana maneəsiz (gömrük və sərhəd yoxlamalarından kənar) gediş-gəliş təmin edilsə, bu əlaqələrin inkişafına xüsusi töhfə verərdi. İran vətəndaşları üçün viza rejimi aradan qaldırılmalı, xüsusilə, Cənubi Azərbaycandan olan gənclərin, İranda mümkün olmadığı üçün, Azərbaycan Respublikasında öz ana dillərində güzəştli şərtlərlə təhsil almalarına imkan yaradılmalıdır. Bu məqsədlə tələbələrin sayı barədə kvota müəyyən olunmalı, büdcədən vəsait ayrılmalıdır. (Xalqcebhesi.az)