“Şərq-Qərb” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ərəstun Oruclu Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Bir həftədir revanşistlər Ermənistanda hakimiyyət əleyhinə etiraz aksiyaları keçirirlər. Əvvəlcə Tavuşda delimitasiya prosesinə etirazla başlayan aksiyalar İrəvana çatanda Baş nazir Nikol Paşinyanın istefası tələbi ilə davam etməyə başladı. Ermənistandakı bu gəlişmənin mümkün nəticələrini necə görürsünüz?

- Məncə, baş verənlər erməni müxalifətinin hakimiyyəti zorla ələ keçirmək üçün göstərdiyi son cəhdlərdən biridir. Üstəlik, həmin cəhd hazırlıqsız və spontan başlayıb. Təşkilatçıları Azərbaycanın işğal olunmuş kəndlərinin qaytarılmasını bəhanə edərək, xalqı səfərbər edəcəkləri və Paşinyan hökumətini devirəcəklərini düşünürdülər. Amma sadə bir həqiqəti nəzərə almamışdılar ki, nə 44 günlük müharibə, nə də 23 saatlıq antiterror əməliyyatındakı məğlubiyyətdən sonra erməni xalqını ayağa qaldıra bilməyənlərin 4 kəndin sahiblərinə qaytarılmasına görə bunu edə bilmək şansı sıfra bərabər idi. Digər yandan, ola bilsin bunu anlayırdılar, amma bu dəfə yeni siyasi oyunçu kimi erməni kilsəsinin bəzi radikal nümayəndələrini ortaya atmaqla, “bəlkə indi alındı” deyə düşünürdülər. Amma siyasətdə “bəlkə” prinsipi işləmir, siyasət obyektiv ictimai əsaslar və reallıqlara söykənir.

İctimai reallıqlar isə bundan ibarətdir ki, Ermənistan əhalisi bu gün nəinki revanşizm əhvalı yaradan Köçəryan-Sərkisyan-Daşnaksütun birliyinə, heç “mələk donu”na girmiş kilsə radikallarına da inanmır. “Qarabağ klanı”nın kriminal hakimiyyəti altında yaşamağın nə demək olduğunu yaxşı xatırlayan erməni cəmiyyətinin mütləq əksəriyyəti müharibədə aldığı zərbədən sonra daha rasional olmağa çalışır. Nəhayət, Paşinyan hökumətinə qarşı açıq fəaliyyətə keçən başda katalikos Qaregin olmaqla, siyasiləşmiş bir qrup keşiş hökumətin tərəfində olan mediada o qədər çirkin əməllərdə ifşa edilir ki, insanlar artıq onlara da cinayətkarların şərikləri kimi baxırlar.

Məğlubiyyət Ermənistanda yerli əhali ilə revanşist qarabağlılar arasındakı ziddiyyətləri də bütün çılpaqlığı üzə çıxarıb və onları üz-üzə qoyub. Başqa bir səbəb də Moskvanın, necə deyərlər, “odla su arasında” qalması idi: Kreml ya Ermənistandakı revanşist tərəfdarlarını dəstəkləyib hakimiyyətə gətirərək Azərbaycanla münasibətlərini pozmalı, ya da onlara dəstək vəd edərək hadisələri öz axarına buraxmalı idi. Görünən budur ki, Moskva ikinci yolu seçib. Bəlkə də digər variant seçmək üçün onun təsir imkanları yetərli deyil. Sadalanan və hələ sadalanmayan şərtlər çərçivəsində spontan başladılan “hərəkat” elə əvvəlcədən uğursuzluğa məhkum idi. Zənnimcə, artıq bunun da baş verdiyini deyə bilərik.

- Sülh prosesi ilə bağlı fikriniz necədir? Baş nazir Nikol Paşinyan sazişin imzalanmasının vaxtının gəldiyini deyir, xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov danışıqlarda tarixi adlandırıla biləcək inkişafın olduğunu bildirir. Prezident İlham Əliyev də noyabradək sazişin imzalana biləcəyini söyləmişdi. Nə gözləyirsiz bu prosesdən?

- Zənnimcə, sülh prosesinin uğurla başa çata bilməsi üçün imkanlar var, amma bölgədə vəziyyətin sabit olmaması bu proses üçün riskləri də artırır. Başqa sözlə, sürətlə geosiyai mübarizə meydanına çevrilməkdə olan Cənubi Qafqazda tezliklə və rahat şəkildə sülh müqaviləsi imzalaya bilməyin mümkün olduğunu düşünmək yanlış olardı. İstər Gürcüstanda baş verənlər, istərsə də Ermənistandakı sabitliyi pozmaq cəhdləri Azərbaycanla Ermənistan arasındakı sülh prosesinə təsirsiz ötüşmür. Bu da təbiidir, çünki geosiyasi mübarizə kontekstində Cənubi Qafqaz vahid məkan kimi nəzərdən keçirilir. Bu mənada da, onun ayrı-ayrı ölkələrində baş verənlər bütövlükdə regiona təsirsiz ötüşmür. Bəzən isə həmin hadisələr məhz Cənubi Qafqaz uğrunda gedən mübarizədə iştirak edənlərin regiona təsir vasitələri olur. Məsələn, biz deyə bilmərik ki, bu gün Gürcüstanda baş verənlərin biz və ya Ermənistana təsiri yoxdur. Əlbəttə, var, özü də həmin hadisələrin nəticəsindən asılı olaraq hər iki ölkənin xarixi siyasət vektoru dəyişikliyə uğraya bilər.

Gürcüstanda “Xarici agentlər haqqında” qanunun ətrafında mübarizə aparan tərəflərin arxasında böyük güclərin dayandığı aydın görünür. əslində bunu onların heç özləri də gizlətmirlər. Başqa sözlə, bu, bölgəyə təsir uğrunda gedən Rusiya-Qərb mübarizəsinin təzahürlərindən biridir. Bu mübarizədən Qərbin qalib çıxacağı halda bir geosiyasi konfiqurasiya yaranacaq, Rusiya üstün gələrsə, başqa bir reallıq ortaya çıxacaq. Bunun nəticəsi də həm Ermənistan, həm Azərbaycanın xarici siyasət doktrinası, həm də sülh prosesinə təsirsiz ötüşməyəcək. Bu da hələ bölgəni gözləyən potensial təhdidlərdən yalnız biridir.

Başqa amillər də var, amma bütün bunlara baxmayaraq, fikrimcə, sülh prosesini təkcə davam etdirmək yox, həm də sürətləndirmək məqsədəuyğun olardı. Bunun üçün də hazırda başlıca şərt tərəflərin sülh müqaviləsi bağlamaq iradəsinin olmasıdır. Sülh müqaviləsi isə hər iki ölkənin marağındadır.

- Gürcüstandakı olaylar hansı sonluqla bitə bilər? Niyə ölkə birdən-birə belə qarışdı?

- Hələlik onların nəticəsi haqda nəsə demək çətindir, amma görünən budur ki, tərəflərin geri çəkilmək fikri yoxdur. Bu isə mübarizənin daha da kəskinləşməsinə aparır ki, bu da müəyyən bir mərhələdə “sərhədlərin keçilməsi”nə gətirib çıxara bilər. Onda artıq tərəflər arasında anlaşma imkanları tükənmiş olacaq və mübarizə hakimiyyət uğrunda açıq qarşıdurma fazasına keçəcək. Bu halda hər şey baş verə bilər, təəssüf ki, hətta silahlı qarşıdurma da. Baş verənlərin səbəbi isə bir deyil, onların arxasında kompleks səbəblər dayanır. Həmin kompleks səbəblərə də daxili siyasi mübarizə, ona təsir edən geosiyasi rəqabət, ölkənin xarici siyasət kursunun seçimi ətrafında qarşıdurma və bir sıra digər amilləri aid etmək olar.

Bu gün bölgə üzərindən keçməsi nəzərdə tutulan kommunikasiyaların reallaşdırılması baxımından Gürcüstan Cənubi Qafqazın qapısı rolunu oynayır. Rusiyaya Gürcüstana nəzarət Şərq-Qərb dəhlizinin vacib elementi olan, Cənubi Qafqaz üzərindən keçməsi nəzərdə tutulan Orta dəhlizi əngəlləmək, Qərb və Çinə isə həmin dəhlizin keçməli olduğu ölkə kimi əhəmiyyətlidir. Bu məsələdə isə maraqlı olan təkcə sadalanan dövlətlər yox, həm də trilyonlarla dollar aktivə sahib olan nəhəng transmilli şirkətlərdir. Ona görə də bölgə uğrunda mübarizə Gürcüstanla bitməyəcək. Bu gün Gürcüstanda baş verənlər yalnız başlanğıcdır.

- Cənubi Qafqaz uğrunda Qərblə Rusiya arasında mübarizənin yeni mərhələyə qədəm qoyduğunu görürük. Sizcə, bu mübarizədə kim daha şanslıdır və bu çəkişmə ümumən bölgəmizə nə vəd edir?

- Mübarizədə kimin üstünlük qazana biləcəyini dəyərləndirmək istəsək, tərəflərin şanslarını müxtəlif kriteriyalar üzrə nəzərdən keçirməliyik. İqtisadi, texnoloji və maliyyə baxımından üstünlük Qərbdədir. Hərbi-siyasi baxımdan Rusiyanın təsir imkanları daha genişdir. Unutmamalıyıq ki, Rusiya istər coğrafi, istərsə də tarixi-siyasi baxımdan bölgəyə daha çox təsir imkanları olan ölkədir. Digər tərəfdən, Qərblə ticari əlaqələrini Rusiyanın nəzarəti və təsir dairəsindən kənarda qurmaqda maraqlı olan Pekin də var. Nəhayət, Türkiyənin hansı tərəfdə olacağının da əhəmiyyəti önəmlidir. Bura İranın hələ tam aydın olmayan mövqeyini də əlavə etdikdə, Cənubi Qafqazın çoxsaylı ziddiyyətli maraqların toqquşduğu məkan olduğunu qəbul etməliyik. Bu halda hansısa proqnozlar vermək və ya hesablamalar aparmaq səmərəsizdir.

Bu gün bölgə ölkələrinin görə biləcəyi əsas iş üç Cənubi Qafqaz dövlətinin bir araya gələrək hər üçünün maraqlarını təmin edəcək vahid doktrina işləməsi olmalıdır. Amma bunu etmək bir o qədər asan deyil. Bunun üçün ən azı Azərbaycanla Ermənistan arasında sülhə və qarşılıqlı etimada nail olmaq vacibdir. Yalnız bundan sonra “Cənubi Qafqaz Evi” haqda düşünmək və onun bütün üzvlərinin maraqlarına cavab verən vahid strategiya hazırlamaq olar. Əlbəttə, bu, sözdə deyildiyi qədər asan deyil, amma hər bir halda öz taleyini hər üç ölkəni mübarizə meydanı kimi görən böyük güclərin iradəsinə bağlamaqdan qat-qat əlverişlidir. Həm də ona görə ki, biz onların Cənubi Qafqazla bağlı planları və bölgə uğrunda mübarizə arsenalında konkret nələrin olduğunu yalnız ehtimal edə bilərik. Hətta onları bilsək belə, başqalarının oyununda onların qaydaları ilə iştirak etmək heç bir halda qələbəyə apara bilməz.

Yenidən Rusiya Prezidenti olan Vladimir Putin ölkənin müdafiə sistemində radikal dəyişikliklərə gedir. Ukraynaya qarşı təcavüzkar müharibə aparan ölkənin Prezidenti yeni hökumət kabinetində uzun illərdir müdafiə naziri olan Sergey Şoyqunu görmək istəmədi, generalı Təhlükəsizlik Şurasının katibi postuna göndərdi. Putin federasiya Şurasına təklif göndərib ki, yeni müdafiə naziri postunda Andrey Belousovu görmək istəyir. Federasiya Şurası Belousovu təsdiqləsə, Putin onun nazir təyinatı barədə sərəncam imzalayacaq.

Ekspertlər hesab edirlər ki, federasiya Şurası Kremldən gələn təklifi müsbət qarşılayacaq və Belousovun namizədliyini təsdiqləyəcək. Dünya mediasında Putinin müdafiə sistemi ilə bağlı addımları müzakirə olunmaqdadır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Belousov hərbçi deyil – iqtisadçıcır. “Putinin əsgəri” adnlandırılan Belousovun müdafiə naziri təyinatını dəyərləndirən bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, bu, ordudakı korrupsiyanın qarşısını almaq və müdafiə sistemini iqtisadi cəhətdən gücləndirmək məqsədi daşıyan addımdır.

“Şərq-Qərb” Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Ərəstun Oruclu isə fərqli düşünür. Analitik AYNA-ya müsahibəsində deyib ki, Putinin müdafiə sistemində apardığı dəyişiklik, Şoyqunun müdafiə naziri postundan uzaqlaşdırması və generalın əvəzinə nazirliyə mülki şəxsi rəhbər təyin etməsi Kreml sahibinin ənənəvi siyasətinin davamıdır:

- Putin Rusiyada hakimiyyətə gələndən bu yana müdafiə naziri postunda olanların heç biri hərbçi olmayıb. Şoyqunun özü də hərbçi deyil. Bu şəxs vaxtilə Fövqəladə Hallar Nazirliyindən gəlib Moskva vilayətinin qubernatoru olmuşdu. Ondan sonra Şoyqu bütün komandası ilə birlikdə Müdafiə Nazirliyinə rəhbər gəldi. Uzun illər idi ki, hərbçi olmayan general nazir idi. Bunun özü də təzadlı haldır. Belousovun, yəni bir iqtisadçının işğalçı müharibə aparılan zaman müdafiə naziri təyin edilməsi də Şoyqunun vaxtilə təyinatına bənzəyir. Dediyim kimi, Putinin ənənəvi təyinat siyasətinin davamıdır.

- Bu təyinatın Rusiyanın ordu sistemindəki korrupsiya halı ilə bağlı olduğu şərh edilir. Bildirilir ki, Putin rüşvətə bulaşmamış Belousovu nazir təyin etməklə ordudakı korrupsiyanın qarşısını almaq istəyir...

- Əlbəttə, bu təyinat heç də korrupsiya ilə bağlı deyil. Putinin siyasətində bu xətt hakimiyyətə gəldiyi zamandan var. Məqsəd də Müdafiə Nazirliyinin hərbçilərin əlində olmamasını təmin etməkdir. Çünki hərbçilər Putinin FSB komandasına daxili müxalifətdir. Putin çalışır ki, Müdafiə Nazirliyinin başındakı öz adamı olsun. Korrupsiya Putin hakimiyyətinin işlək mexanizmidir. Müdafiə Nazirliyindəki korrupsiyalardan, maxinasiyalardan əlbəttə ki, Putin xəbərdardır. Bundan xəbəri olmaması mümkün də deyil.

Müharibənin uduzulmasının, belə deyək, ciddi uğur əldə edilməməsinin səbəbi elə həmin korrupsiyadır, idarəçilik sisteminin yararsızlığıdır.

- Müharibə davam etdiyi bir vaxtda müdafiə nazirinin dəyişdirilməsi maraq doğurur. Putin bu addımı müharibənin uzanacağı ehtimalına görə atdı? Belə fikirlər var ki, Kreml rəhbəri düşünür ki, hərbi sistemdə iqtisadi vəziyyət gücləndirilməlidir ki, uzunmüddətli müharibə aparıla bilinsin...

- Düşünmürəm ki, Belousovu nazir təyin etmək Ukraynaya qarşı aparılan müharibəyə görədir. Putin ilk növbədə öz hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün yaxın adamı olan iqtisadçı Belousovu nazir postuna əyləşdirir.

Qeyd edim ki, dəyişikliklər Şoyqu ilə bitməyəcək. Bilirsiniz ki, onun müavini bu yaxınlarda həbs edildiYəqin ki, Şoyqunun ardınca digər müavinlər də istefaya göndəriləcək. Orada Şoyqunun birinci müavini var – Ruslan Tsalikov. Tsalikov da vəzifəsindən kənarlaşdırılacaq. Yeri gəlmişkən, Tsalikov da, həbs olunan müavin Timur İvanov da əvvəllər Şoyqu ilə birgə Moskva qubernatorluğunda rəhbər vəzifədə olublar.

Məncə, bu repressiya dalğasına Rusiya Baş Qərargahındakı müəyyən generallar da düşəcəklər. Yəqin ki, Baş Qərargahdan da kimlərsə vəzifəsindən kənarlaşdırılacaq. Ola bilsin ki, həbslər də baş versin. Putinin məqsədi ordunu öz iradəsinə tabe etdirməkdir.

- Rusiya ordusu Putinin iradəsindən kənarda idi?

- Tam iradəsi altında deyildi. Məqsəd ordunun siyasətə qarışmasını əngəlləməkdir. Çünki indiki dönəmdə Müdafiə Nazirliyində dəyişiklik etmək, naziri dəyişmək müharibə aparan ölkənin müharibədə uğursuzluğu ilə nəticələnə bilər. Putin bunu başa düşür. Amma bu addımı atırsa, demək ki, məsələ son dərəcə ciddi olub.

- Maraqlıdır ki, Putin Şoyqunu cəzalandırmadı, Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri postuna göndərdi?

- Şoyqunun Təhlükəsizlik Şurasına katib gətirilməsi və bu vəzifədən Nikolay Patruşevin uzaqlaşdırılması da eyni məqsədə xidmət edir. Putin hökumətinin daxilində iki ciddi qruplaşma var idi – biri təhlükəsizlik orqanlarında ciddi dayaqları olan Patruşevin rəhbərlik etdiyi quruplaşma idi, digəri ordu daxilində ciddi dayaqları olan Şoyqunun rəhbərlik etdiyi klan idi. Putin demək olar ki, bu qruplaşmanın zərərsizləşdirməyə başladı. Şoyqunun bir müavini həbs olunub, yəqin ki, digər müavini də istefaya gedəcək. Baş Qərargahdan da yəqin ki, generallar istefaya göndəriləcək, ya da həbs olunacaq. Bu, birinci qanadın zəiflədilməsidir. İkinci qanadın zəiflədilməsi isə Patruşevin yola salınması və onun yerinə Şoyqunun gətirilməsidir. Təbii ki, Şoyqu yeni vəzifəsində Patruşev qədər təsirə malik olmayacaq.

Putin Patruşevin oğlunu Baş nazirin müavini təyin etməklə həm Patruşevə güzəştə getmiş kimi oldu, həm də onun rəhbərlik etdiyi qrupu zərərsizləşdirdi. Yəqin ki, müəyyən müddətdən sonra təhlükəsizlik qurumlarında da vəzifələrdən kənarlaşdırılma baş verəcək. Ola bilsin ki, Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəisi Sergey Narışkin vəzifəsindən göndərilsin. Daxili işlər naziri Vladimir Kolokoltsev və hətta FSB-nin rəhbəri Aleksandr Bortnikov da vəzifəsindən kənarlaşdırıla bilər. Bütün bu addımların məqsədi müdafiə sistemini gücləndirmək və müharibəni udmaq deyil. Əlbəttə, Putin istəyir ki, müharibədə qələbə qazanılsın. Müharibə uzanacaq, bu, məlumdur. Amma Putinin prioriteti hakimiyyəti qorumaq, hakimiyyətin bütün qanadlarını nəzarətinə almaqdır.

“Qarabağ”ın baş məşqçisi Qurban Qurbanov “Zirə” ilə oyundan (1:0) sonra mətbuat konfransında jurnalistlərin suallarını cavablandırıb.

Q.Qurbanov Kadi Borges, Musa Qurbanlı və Mahir Emrelinin Ağdam komandasına mümkün qayıdışı barədə danışıb.

– Müqaviləsi bitən oyunçularla danışıqlara başlamısız?

– Vaxtımız var. Yüngül danışıqlara başlamışıq. Hər bir halda, sezonun sonunda bilinəcək.

– Komandaya gətirmək istədiyiniz oyunçularla danışıqlar var?

– Danışıqlar var. Amma yekunlaşdırılan yoxdur.

– “Qarabağ” Kadi, Mahiri, Musanı geri qaytarır?

– Heç biri ilə hələ danışığımız yoxdur.

– Avrokuboklar uğrunda 4 komanda mübarizə aparır. Sizcə, hansı daha şanslıdır?

– Hər birinin şansı eynidir. Maraqlı sonluq olacaq. Hər birinə uğurlar arzulayıram. // Offsideplus.az

Müğənni, bəstəkar, Azərbaycanın əməkdar artisti Xumar Qədimovanın Kult.az-a müsahibəsi:

- Xumar xanım, müsahibələrinizin birində demişdiniz ki, “Ehtirası gizlətmək lazım deyil. Mən həm də çox çılğın bir qadınam”. Çılğınlıq deyəndə tam olaraq nə nəzərdə tutursunuz?

- İlk baxışdan düşünülən heç nəyi. Mənim çılğınlığım sadəcə, yaradıcılığımdır. Demişdim ki, mən sevgidə də, dostluqda da, sənətdə də çılğınam. İndi də bu cür düşünürəm və deyirəm.

- Sizi həm uğurlu, həm də gözəl qadın hesab etmək olar. Adətən, belə qadınlara münasibət də birmənalı olmur. Gah qısqanırlar, gah da başqa məqsədlə yaxınlaşırlar. Narahat olmursunuz ki?

- Aldandığım əvvəllər olub, amma çox sevilən qadın olduğum üçün daha aldadılmıram və bundan da heç bir halda narahat deyiləm.

- “Mənim hər addımım puldur” deyirdiniz. Belə çıxır, sizinlə münasibətdə olan şəxs mütləq imkanlı olmalıdır?

- Bu barədə bir neçə dəfə danışmışam. Demişdim ki, mən heç bir halda şəxsiyyəti heç nəyə dəyişmərəm. Amma maddi durum da önəmli məsələlərdəndir. Mənim hər addımım puldur. Amma bu sözümü də səhv anlaya bilərlər. Əlavə olaraq bu barədə nəsə danışmaq istəmirəm.

- Şou-biznes adamları çox vaxt intriqalarla yadda qalırlar. Amma siz bu məsələdə görünmürsünüz. Niyə qıraqda dayanmısınız?

- Qalmaqala ehtiyac duymuram, çünki sənətim var. Davaya ehtiyac duyanlar unudulmaqdan qorxub ortada olanlardır və ya sənətləri yoxdur. Mənim isə belə bir problemim yoxdur.

- Məsələn, kimlər?

- Ad çəkməyəcəm…

- Məşhur adamların şəxsi həyatı da həmişə maralı olub. Hazırda necə, sevgiliniz varmı?

- Xeyr, hazırda sevgilim yoxdur.

- Müğənnilər çox vaxt savadsızlığa, kitab oxumamağa görə gündəmə gəlirlər. Amma siz bu məsələdə də seçilirsiniz. Kimləri oxuyursunuz xarici yazarlardan?

- Mopassan, Viktor Hüqonun romanlarını, bizdən isə Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin hekayələrini çox sevirəm, lakin hazırda Əziz Nəsin və Oshonu paralel oxuyuram. Çalışıram ki, mütəmadi kitab oxuyum. Düşünürəm bu, hər kəsə vacibdir, xüsusi ilə də sənət adamlarına.

- Azərbaycan ədəbiyyatından sevdiyiniz yazıçılar kimdir? Əvvəllər Seymur Baycanı daha çox oxuduğunuzu demişdiniz.

- Azərbaycan ədəbiyyatından mahnılarımda mahir şəkildə məhz mən istifadə etmişəm. Oxuduğum mahnıların bir çoxu şairlərimizin yaradıcılığındandır ki, bunu da hər kəs bilir. Hüseyn Cavid, Mikayıl Müşfiq, Səməd Vurğun, Bəxtiyar Vahabzadə, Rəsul Rza, Xəlil Rza, Molla Pənah Vaqif, Əliağa Vahid, Almas İldırım və möhtəşəm Nizami, Nəsimi bəhrələndiyim ustadlardır. Hazırda isə Məhəmməd Hüseyn Şəhriyar, Cəfər Cabbarlı, Mirzə Ələkbər Sabir, Aşıq Ələsgər, türk ədəbiyyatından Nəcib Fazıl Qısakürək, Nazım Hikmət deyərdim...

- Yaxın vaxtlarda yeni ifa olacaqmı? Məsələn, elə yaradıcılığına müraciət etdiklərinizdən?

- Bəli, qeyd edim ki, artıq Yunus Əmrəyə müraciət etmişəm, o da yaradıcılığından bəhrələnəcəyim şəxslər arasındadır.

- Xumar xanım, tələbə vaxtı özünüzdən çox böyük müəllimi də sevirdiniz. Necə xatırlayırsınız o müəllimi?

- O, hazırda həyatda deyil, vəfat edib. Elə bu yaxınlarda dünyadan köçüb. Xatirələr isə çox kədərlidir. Gəlin, o barədə danışmayaq.

- “Bir də gəlməyəcək mənimtək bir qadın”. Yəni necə bir qadın?

- Bir cümlə ilə: Gördüyünüz kimi qadın, elə görmədiyiniz kimi də...

ABŞ-da qarşıdan gələn prezident seçkiləri bütün dünyanın diqqət mərkəzindədir. Revanş almaq istəyə Tramp və hazırkı prezident Bayden yenidən üz-üzə gəlir.

Rusiyada da bu seçkinin nəticələrini maraqla gözləyirlər. Rus ictimai rəyində prezident Bayden qatı anti-Rusiya mövqeyi , Trampı Moskvaya reveransları ilə tanınırlar.

Bu doğurdanmı belədir? Moskva üçün hansı namizəd əlverişlidir?

Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin Diplomatik Akademiyasının prorektoru Karpoviçin “Komsomloskya Pravda” üçün yazdığı məqalədə bu məsələyə toxunulub.

Azpost.info yazını oxucularına təqdim edir:

Çox vaxt siyasi müzakirələrdə və sadəcə gündəlik söhbətlərdə nikbin proqnoz eşitmək olar: Rusiyanın xüsusi hərbi əməliyyatda uzunmüddətli uğurunun təminatı ABŞ seçkilərində daha praqmatik qüvvələrin (oxu, Donald Trampın) qələbəsidir.

Onlar deyirlər ki, məhz bu halda amerikalılar nəhayət öz daxili işləri ilə məşğul olacaq və qlobal ağalıq kursundan əl çəkəcəklər. Co Bayden və Demokratların uğuru isə, qarşıdurmanın birbaşa toqquşmaya qədər dərinləşməsi demək olacaq.

Əslində, məsələ o qədər də sadə deyil.

Təbii ki, Trampın Rusiyaya qarşı ritorikası ənənəvi olaraq indiki prezidentin rusofobik klişelərindən daha xoş hisslər doğurur. Oval kabinetin əvvəlki sahibi həm ABŞ-ın yaşadığı daxili çətinliklərdən, həm də yalnız Amerikanın dəstəyi sayəsində davam edən qanlı Ukrayna davasının mənasızlığını anlayan realistdir.

Bəs Tramp doğurdanmı “dərin dövlət”i cilovlamağa qadir olan müstəqil fiqurdur? Bir çoxlarının səkkiz il əvvəl onun hakimiyyətə gəlməsinə bəslədiyi ümidləri xatırlayaq. Amma reallıqda məlum oldu ki, Tramp Moskvaya qarşı bütün müsbət hisslərinə baxmayaraq, sələflərinin tutduğu kursu çətin ki, geri qaytara bilsin.

Məhz onun dövründə əvvəllər ehtiyatlı davranan Vaşinqton Kiyevi öldürücü silahlarla təchiz etməyə başladı. Ukraynada əməliyyatdan əvvəl ölkəmizə qarşı ən sərt sanksiyaları tətbiq edən Tramp idi. Bu sanksiyalar Bayden dövründə güclü sanksiya hücumlarının əsasına çevrildi. Yenə də məhz Trampın təşəbbüsü ilə silahlara nəzarət rejimi məhv edildi.

Bu siyahını uzun müddət davam etdirmək olar.

Onun bu addımları könüllü yoxsa təzyiq altında atması artıq o qədər də önəmli deyil. Fakt budur ki, Amerika tarixində fərdin rolu kifayət qədər şişirdilib – Halbuki partiya quruluşu, lobbiçilər və maraq qrupları çox vaxt ayrı-ayrı siyasətçilərdən, hətta prezident postunu tutanlardan qat-qat ciddi təsirə malikdir.

Çoxları ümid edir ki, Tramp dəyişib və təcrübə qazanıb, lakin hələ ötən ay biz açıq şəkildə gördük ki, Konqres Kiyevə milyardlarla dollarlıq yardımı təsdiqləməyə mane olamağa cəhd etmədi, eks-prezident susdu, bacarmadı. Belə aydın olur ki, o, Ukraynadakı münaqişədən böyük fayda əldə edən hərbi-sənaye kompleksi korporasiyaları ilə münaqişəyə girmək istəmir.

Eyni zamanda, Tramp hədsiz emosional ola bilər. Əətrafı da bundan asanlıqla yararlanır – Əgər birdən onun böhranın həlli ilə bağlı kifayət qədər sadəlövh fikirləri Moskvada anlayışla qarşılanmasa, komandasında olan “qırğı”ların iradəsinə tabe ola bilər. Bundan əvvəl o, bu formalı radikal tədbirlərə, o cümlədən hərbi kontingentin döyüş bölgəsinə göndərilməsinə əl atıb.

İndi bu ssenari fantastik görünür. Lakin axı məhz Tramp Suriyaya zərbə endirmək qərarı ilə az qala ABŞ İran arasında müharibəyə səbəb olacaqdı. Halbuki özü əvvəllər prezident Obama komandasının xarici siyasətini avantürizmdə ittiham edirdi.

Bəs Bayden?

Bununla bağlı Prezident Vladimir Putinlə razılaşmamaq olmur – ABŞ-ın hazırkı liderinin bütün çatışmazlıqlarına və yaşla bağlı problemlərinə baxmayaraq, o, “köhnə məktəb”ə aid siyasətçisidir, daha təcrübəli və rasionaldır, təcrübəli aparatçılarla əhatə olunub.

Hazırkı administrasiya Moskvaya qarşı hibrid müharibə aparsa da, hələ də dünyanı nüvə fəlakətinin astanasına gətirə biləcək addımlardan çəkinməyə üstünlük verir. Buna görə də, məsələn, Vaşinqton Üçüncü Dünya Müharibəsini qızışdırmağa hazır olan Makron və onun Baltikyanı müttəfiqlərinin avantürizmini dəstəkləmir və eyni zamanda Ukraynaya silah tədarükündə kifayət qədər seçici davranır.

Bayden – fərdi siyasi xadim kimi deyil, müəyyən bir kollektiv obraz kimi daha təhlükəli, lakin hələ də proqnozlaşdırıla bilən rəqibdir. Məhz bu proqnozlaşdırıla bilənlik əsasında biz xüsusi hərbi əməliyyatın aparılmasına kömək edəcək kurs qururuq.

Ancaq unutmamalıyıq ki, Amerika siyasəti konkret fiqurlar və komandalar tərəfindən deyil, Trampın düzgün şəkildə “bataqlıq” kimi təsvir etdiyi ümumi sistem tərəfindən idarə olunur.

Onilliklər ərzində ABŞ isteblişmenti rusofobiya və Moskvanı strateji məğlubiyyətə uğratmaq arzusu ilə alışıb yanırdı. Bu cür hisslər uzun müddətdir ki, Konqresə, mediaya və qeyri-kommersiya təşkilatlarına üstünlük təşkil edir.

Təəssüf ki, onlar Rusiya ilə münaqişədən böyük gəlirlər əldə edən korporasiyalar tərəfindən fəal şəkildə istifadə olunmağa başlayıblar. Odur ki, qapalı dairə yaranıb. Bu dairə isə yalnız amerikan cəmiyyətində ciddi daxili silkələnmələr halında öz mövcudluğunu itirə bilər.