Qəzadan dərhal sonra hadisə yerindən yayılan foto və videolarda təyyarəyə kənardan müdaxilə edilməsi versiyası dominantlıq təşkil edirdi.Təbii ki, istintaq orqanları bununla bağlı araşdırmalar aparırlar. İstənilən halda son qərarı gözləməliyik".

Bu sözləri Sitat.info-ya açıqlamasında təyyyarə qəza ilə bağlı açıqlama verən millət vəkili, AMİP sədri Arxuxan Əlizadə bildirib.
Deputat vurğulayıb ki, artıq “Caliber.az “ saytında və digər KİV-lərdə verilən məlumata əsasən, təyyarəyə hava hücumundan müdafiə sistemi vasitəsilə kənar müdaxilə edilib: "Bir məsələni də qeyd etmək lazımdır ki, təyyarənin istiqamət götürdüyü Çeçenistan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurasının sədri Həmzət Kadırov da belə bir məlumat yayıb ki, dünən səhər saatlarında, təyyarənin Qroznu hava limanına enməsinə az qalmış, Ukrayna pilotsuz uçuş aparatları tərəfindən Çeçenistan ərazisinə hücumlar olunub. Həmin dronlar Çeçenistanın müdafiə qurğuları tərəfindən vurulub, heç bir tələfat yoxdur deyə informasiya yayılıb".

A. Əlizadə hesab edir ki, bu məlumatın özü də təyyarənin kənar hücumlara məruz qaldığını təsdiqləmiş oldu: "Təbii ki, istintaqın nəticələrini gözləyərək hadisənin təfərrüatlarını qabaqlamaq istəməzdim, amma hesab edirəm ki, təyyarənin vurulmasında qərəz olmaya bilər. Təyyarənin duman səbəbi ilə Çeçenistanın Qroznu şəhərinin hava limanına enməsinə icazə verilməyib, ardınca da yaxınlıqda olan Mahaçqala hava limanına da eniş üçün icazə verilməyib. Bütün bu yaşananlar ciddi sualların yaranmasına səbəb olur. Güman edilir ki, təyyarənin naviqasiya sisteminə də təsir edilib və təyyarə hansı istiqamətdə hərəkətdə olmalıdırsa, əks istiqamətə hərəkətə keçib. Belə bir versiya da mövcuddur ki, təyyarə həmin zədə səbəbi ilə Aktauya çatmaya da bilərdi, dənizə də düşə bilərdi. Bu zaman bütün izlər aradan qaldırıla bilərdi. Təyyarənin dənizin dibinən çıxarılması, qəzanın səbəblərinin araşdırılması olduqca çətin məsələyə çevriləcəkdi. Nə üçün təyyarəyə yaxın hava limanlarına enişə icazə verilməyib sualına yəqin ki, istintaqla cavab veriləcəkdir”.
Ekspert bildirir ki, istintaqın nəticələrindən sonra kənar müdaxilənin olması meydana çıxsa, günahı olan, buna səbəb olan və bu barədə qərar verən kimliyindən aslı olmayaraq ciddi surətdə cəzalandırılmalıdır:” Biz bunu gözləyək.
Həmçinin məlumdur ki, qəbul edilən qərara əsasən Qroznıya, Mahaçqalaya, Mineral Nvodu istiqamətində uçuşlar təxirə salınıb.

Deputat onu da əlavə edib ki, istintaq başa çatana qədər, eyni zamanda Rusiya-Ukrayna müharibəsi səbəbi ilə Rusiya şəhərlərinə uçuşların dayandırılması ilə bağlı qərar qəbul edilə bilər: "Ukrayna hava məkanı müharibə və təhlükəsizlik səbəbilə təyyarələr üçün bağlanıb. Hesab edirəm ki, Rusiya hava məkanı da eyni qərarla bağlanmalıdır. Rusiya tərəfi bu məsələ ilə bağlı qərar verməlidir. Rusiyanın tək, sərhəd və mərkəz şəhərləri yox, kənar şəhərləri də artıq Ukrayna tərəfinin pilotsuz uçuş aparatları tərəfindən zərbələrə məruz qalır. Belə bir təhlükəli zonaya təyyarələrin enməsi də dayandırılmalıdır. Bununla da bağlı müvafiq qərarın verilməsini gözləməliyik. İstintaqın nəticələrinə asılı olaraq Azərbaycan tərəfi yekun və doğru qərar verəcək. Təyyarə qəzasında rəhmətə gedənlərə Allahdan rəhmət, sağ qalanlara isə şəfa diləyirik".

“Mənə pul xərcləyən adamı tapsanız, onu mənə də göstərin”.

Tanınmış şairə və aparıcı Nazilə Səfərli Yenicag.az-ın “Əcəbsəndəl” layihəsinin qonağı olub.

Uzun müddətdir ki, efirlərdə görünməyən sənətçi suallarımızı cavablandırıb, şok açıqlamaları ilə şou gündəmini silkələyib.

Videomüsahibəni təqdim edirik:

Son günlər sosial şəbəkələrdə bir günlük kirayə evlərin, bəzi kafe və restoranların əxlaqsızlıq yuvasına çevrilməsi barədə xəbərlər yayılır.

Bəs görəsən dövlət bu halların qarşısını almaq üçün hansı addımları atmalıdır?

Mövzu ilə bağlı sosioloq Elçin Bayramlı Sonxeber.az – a açıqlama verib:

"Çox təəssüf ki, son dövrlərdə belə faktların sayı həddən artıq artıb. Müxtəlif forma və üsullarla ölkədə açıq şəkildə əxlaqsızlıq biznesi yayılır. Buna qarşı mübarizə aparmaqda isə nə dövlət maraqlıdır, nə də cəmiyyət. Birincisi bizim özümüzdə sosial məsuliyyət yoxdur. Bu kimi hallarda nə etiraz bildiririk, nə də müvafiq orqanlara xəbər veririk. İkincisi isə, dövlət tərəfindən belə məsələlərə nəzarət yoxdur. Halbuki, bu, cinayətdir. Ümumiyyətlə Azərbaycanda bu və ya digər formada açıq şəkildə əxlaqsızlıq yuvaları fəaliyyət göstərir. Bir çox-hallarda restoran, kafe, sauna, masaj mərkəzləri adı altında bəlkə də yüzlərlə, minlərlə obyekt fəaliyyət göstərir. Bunun qanun pozuntusu, faktiki insan alveri olmasına baxmayaraq heç bir ciddi tədbir görülmür. Xüsusilə də azyaşlı qızlarla bağlı belə hadisələr çox təəssüf ki, heç bir ciddi reaksiya ilə nəticələnmir. Bu hal artıq insanlar tərəfindən adi qəbul edilir. Cəmiyyətdə sosial məsuliyyət sıfır səviyyəsində olduğuna görə belə hallara qarşı etirazlar edilmir. Bunun da müəyyən obyektiv və subyektiv səbəbləri var. Bizdə hər hansı hadisə ilə bağlı hüquq-mühafizə orqanlarına məlumat vermək çox bürokratik problemlər yaradır. İnsanlar saat başı narahat olunur, ifadəyə çağırılır. Buna görə də vətəndaşlar da bezir, başlarının ağrımasını istəmirlər və cinayət halları baş verəndə məlumat vermək üçün maraqlı olmurlar. Halbuki, bəzi ölkələrdə anonimliyin qorunması və vətəndaşın narahat edilməməsi şərti ilə proseslər icra edilir, tədbirlər görülür.Əgər bu qayda Azərbaycanda da tətbiq edilsə, insanlar aidiyyəti qurumlara şahid olduqları qanunsuzluqlarla bağlı məlumat verməkdən çəkinməyəcəklər. Ümumiyyətlə çox biabırçı bir vəziyyət var. Azərbaycanda müasirlik, biznes adı altında bütün əxlaqi dəyərlər sistemimiz çökdürüb. Mənəvi deleqasiya gedir, açıq şəkildə əxlaqsızlıq kompaniyası gedir. Sosial şəbəkələrdə də dəhşətli bir vəziyyət var. Çox təəssüf ki, cəmiyyət və dövlət olaraq bu problemlər bizi qəti narahat etmir. Buna görə də acı nəticələri getdikcə daha çox görürük və görməkdə davam edəcəyik".

Çiçək Sadatova

Dekabrın 17-də Prezident İlham Əliyev Ümumrusiya Dövlət Televiziya və Radio Yayımı Şirkəti və Rusiyanın “RİA Novosti” Agentliyi üçün “Rossiya Seqodnya” Beynəlxalq İnformasiya Agentliyinin Baş direktoru, “Rossiya-1” televiziya kanalında “Vesti nedeli” proqramının müəllifi və aparıcısı Dmitri Kiselyova geniş müsahibə verib. Bu müsahibə ölkə başçısının Azərbaycan həqiqətlərinin dünyaya dəqiq və düzgün çatdırılması istiqamətlərində həyata keçirdiyi işlər çərçivəsində atdığı növbəti uğurlu addım olmuşdur. Müsahibədə Rusiya Azərbaycan münasibətlərinin genişləndirilməsi perspektivləri, Bakıda keçirilən yüksək səviyyəli beynəlxalq tədbir olan COP29-un yekunları, bir sıra dövlətlərin bölgədə vəziyyəti gərginləşdirmək məqsədi ilə Ermənistanı silahlandırılması, Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması istiqamətindəki işlərin vəziyyəti, bir sıra xarici KİV-lərin bölgədəki mövcud reallığı qəsdən qərəzli şəkildə işıqlandırılması və digər mühüm əhəmiyyət daşıyan məsələlərə toxunulub.
Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanması istiqamətindəki işlərin vəziyyətinə toxunan ölkə başçısı qeyd edib ki, “Sülh sazişi və Ermənistanın eyni vaxtda bizə qarşı silahlandırılması iki fərqli kursdur. Axı, biz əslində sülh sazişi üzrə böyük irəliləyiş əldə etmişik. Bu sənədin 17 maddəsinin 15-i razılaşdırılıb, ikisi qalıb. Kazanda Ermənistanın baş naziri ilə sonuncu görüş zamanı eşitdiyim və hiss etdiyim o oldu ki, razılaşdırılmamış bu iki maddə də Ermənistan tərəfindən qəbul oluna bilər, mən bizim şərtlərimizi nəzərdə tuturam”.
Dövlət başçısı jurnalistin “Əgər dəqiqləşdirsək, hansı maddələrdir?” sualına cavabında isə bildirib: “Onlardan biri bir-birinə qarşı beynəlxalq iddialardan kənarda durmaqdır. Zənnimcə, bu, qarşılıqlı şəkildə qəbul olunan maddədir. Bu yaxınlarda biz vurulmuş zərərin təhlilini başa çatdırdıq, həm də bunu ətraflı etdik. Biz buna 4 il vaxt sərf etdik və orada hər şey sənədlərlə qeyd olunub. Bu, təqribən 150 milyard dollardan çoxdur, yəni, işğal illərində vurulan zərərdir. Ona görə də zənnimcə, qarşılıqlı iddiaları kənara qoymaq hər iki tərəf üçün qəbulediləndir.
Digər maddə başqa ölkələrin nümayəndələrini bizim sərhədimizdə yerləşdirməməklə bağlıdır. Bu, niyə bizim üçün vacibdir? Çünki sözdə Avropa müşahidəçiləri pərdəsi altında bizimlə Ermənistan sərhədində NATO tərəfindən infrastruktur yaradılıb. Axı, bu müşahidəçilərin göndərilməsi məsələsi bizimlə 2022-ci ilin oktyabrında Paşinyan, Avropa Şurasının Prezidenti Şarl Mişel, Fransa prezidenti və mənim aramda keçirilən dördtərəfli görüşdə razılaşdırılıb. O vaxt Fransa hələ bizim tərəfimizdən normallaşdırma prosesindən kənarlaşdırılmamışdı. Belə bir razılıq əldə edildi ki, Avropa İttifaqının nümayəndələrinin iki ay müddətində məhdud kontingenti olacaq... Məhz müşahidəçilərin. İki aylığına 40 nəfər yerləşdiriləcək. Bundan sonra bu missiya bizimlə razılaşdırılmadan uzadıldı və arqument bundan ibarət idi: niyə sizinlə razılaşdırmalıyıq, axı, bu missiya Ermənistan ərazisindədir. Bizim isə arqumentimiz belə idi: razılığa gələndə siz niyə bizimlə razılaşdırdınız? Axı, belə olmaz. Sonra onların sayı 200 nəfərdən çox artırıldı. Bundan başqa, bu missiya tədricən NATO-nun missiyasına çevrildi, belə ki, oraya Kanadanın nümayəndələri qoşuldu. Beləliklə, bu, bizim razılığa gələcəyimiz ikinci maddədir.
Vurğulanıb ki, Erməni tərəfinin həyata keçirməli olduğu daha iki məqam var. Birincisi, öz Konstitusiyasını dəyişməkdir. Çünki konstitusiyada Azərbaycana ərazi iddialarının yer aldığı müstəqillik Bəyannaməsinə istinad var, burada keçmiş Dağlıq Qarabağ muxtar vilayəti Ermənistanın bir hissəsi elan olunur. Ona görə də Konstitusiyanın dəyişdirilməsi bizim istəyimiz deyil, sadəcə obyektiv şərtdir.
Bizim ikinci şərtimiz ATƏT-in Minsk qrupunun ləğvidir. Bu məsələ konsensusla həll edildiyinə görə, formal olaraq bunu Ermənistanın razılığı olmadan etmək mümkün deyil. Hərçənd ATƏT-in Minsk qrupu artıq çoxdandır fəaliyyətsizdir, amma formal olaraq mövcuddur və bizim məsələmiz ondan ibarətdir ki, əgər Ermənistan Qarabağı Azərbaycanın bir hissəsi olaraq tanıyıbsa, Minsk qrupu isə Qarabağ məsələsinin həlli üçün yaradılıbsa, onda o nəyə lazımdır? Yəni, Ermənistanın onun ləğv edilməsini, ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edilməsi üçün bizimlə birlikdə ATƏT-ə müraciət etməyi istəməməsi onu göstərir ki, revanşistlərin planları kifayət qədər ciddidir.
Prinsipcə bunlar hamısıdır, əgər bunlar həll edilsə, daha sülh sazişinin imzalanmasına heç bir maneə olmayacaq. Davam edən silahlanma yarışına gəldikdə, bu, əlbəttə, sülh sazişinin bir hissəsi ola bilməz, amma Ermənistanla qarşılıqlı fəaliyyətin sanki başqa formatının bir hissəsi olacaq. Biz gələcəkdə də, ilk növbədə, bu cür hərəkətlərin onlar üçün fəlakətli olacağını erməni tərəfinə çatdırmağa çalışacağıq”.
Bir sıra xarici KİV-lərin bölgədəki mövcud reallığı qəsdən qərəzli şəkildə işıqlandırılmasına toxunan Prezident İlham Əliyev bildirib ki, Azərbaycan mediası heç bir xarici mənbədən hətta bir faiz belə maliyyələşə bilməz.
“Bunu edə bilməz. Nə üçün? Axı biz ABŞ mediasını maliyyələşdirmirik. Düzdür? Nə üçün onlar bizimkiləri maliyyələşdirsin? Belə ki, onlar “Amerikanın səsi” və “Azadlıq radiosu” kimi əlaltı resursları vasitəsilə gecə-gündüz xalqımıza, ölkəmizə qara yaxırlar, Ermənistan üzərində qələbəmizə kölgə salırlar”, - Azərbaycan lideri vurğulayıb.


Ağarəhim Baxışov – Dövlət İdarəçilik Akademiyası

ABŞ-nin yeni seçilən prezidenti Donald Trampın Ukraynada sülhlə bağlı razılaşma əldə etməsi çətin olacaq.

“AzPolitika” xəbər verir ki, bunu Ukraynanın sabiq xarici işlər naziri Dmitri Kuleba “The Times” qəzetinə verdiyi müsahibədə deyib.

Kuleba qeyd edib ki, Rusiya ilə Ukrayna arasında hələ də sülhü qeyri-mümkün edən “fundamental fikir ayrılıqları” mövcuddur: "Məncə, heç bir sürətli danışıqlar olmayacaq".

Bundan əvvəl Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski sülhün qarşılığında NATO-ya üzv olmağı tələb etmişdi. Lakin Kuleba hesab edir ki, Alyans yalnız 10-20 ildən sonra Ukraynanı ona üzv olmağa dəvət edəcək. Eyni zamanda, onun sözlərinə görə, belə bir təklif qəbuledilməzdir, çünki bu müddət ərzində Ukrayna Rusiyanın növbəti hücumlarına qarşı həssas durumda olacaq: "Bu müharibənin real sonu ondan ibarət olacaq ki, bizdən yalnız biri sağ qalacaq. Ya Ukrayna, ya da Putin".

Kuleba Ukraynanın NATO üzvlüyünü gözlədiyi bir vaxtda Britaniya və Fransa sülhməramlılarının cəbhə xəttində yerləşdirilməsi ideyasını tənqid edərək, onlara xərclənəcək pulun silah təchizatına xərclənməsinin daha doğru olduğunu söyləyib: "Sülhməramlı missiya üçün təxminən 40 000 əsgər nəzərdə tutulur. 1500 kilometrlik cəbhə xətti boyunca 40 000 əsgəri yaymağa çalışın. Bu, çox nazik qırmızı xətt olardı".

Bununla yanaşı, keçmiş xarici işlər naziri Trampın Ukraynaya hərbi yardımı dayandırmaqla bağlı hədəsini yerinə yetirəcəyinə inanmır. Onun sözlərinə görə, Kiyev yenidən rus qoşunları tərəfindən təhdid edilərsə, Tramp fikrini dəyişmək məcburiyyətində qalacaq: "Onun indi və burada nəyin onun xeyrinə olduğunu qiymətləndirmək üçün əla instinktləri var və bu, dəyişə bilər. Əgər döyüş meydanında Ukrayna üçün işlər həqiqətən pis getsə, o, Ukraynanı “qatarın altına atmaqda” ittiham oluna bilər. O, mövqeyini dəyişəcək və Ukraynaya yardım edəcək”.

Kuleba həmçinin deyib ki, avropalı siyasətçilər öz seçicilərindən müdafiə xərclərini artıra bilməyəcək qədər qorxurlar. Sabiq nazir onları həm də Rusiya ilə real müharibə ehtimalına dair kəşfiyyat məlumatlarına məhəl qoymamaqda günahlandırıb.

Bununla belə, o, İngiltərə, Almaniya və Fransanın Ukraynaya hərbi yardımı davam etdirməkdən başqa çarəsinin olmayacağını bildirib: “Mən düşünmürəm ki, Avropa çox sadə səbəbə görə Ukraynaya xəyanət etsin. Onlar bilirlər ki, Ukrayna yıxılarsa, müharibə onların torpaqlarına gələcək. Ona görə də Ukraynaya yardım nə qədər baha başa gəlsə də, onların özlərinin müharibə aparması bundan daha çox baha başa gələcək”.

İranda, Qazaxıstanda dollar bahalaşıb, Rusiyada da rubl dəyərini itirir. Türkiyədə də xeyli vaxtdır bu tendensiya hökm sürür. Məsələ ölkəmizdə müzakirələrə səbəb olub. Az qala hər kəsi eyni sual düşündürür: Manatın aqibəti necə olacaq? Devalvasiya gözlənilirmi?

Globalinfo.az-a danışan iqtisadçı Elçin Qurbanov söhbətə Rusiya ilə başlayıb.

Belə ki, o, Rusiya rublunun dollar qarşısında ucuzlaşması ilə əlaqəli bu günlərdə xüsusi sıçrayışların olmadığını bildirib:

“Ən yüksək sıçrayış 27 noyabr tarixində 1 dolların 113.4 rubl səviyyəsinə yüksəlməsi olub. Bu ilin 11 dekabrında 105.50, 15 dekabr isə bir qədər ucuzlaşaraq 103.36 rubl səviyyəsində qərarlaşıb. 2023-cü ilin həmin tarixindəki məzənnə 1 dollar 90.62 rubl müəyyən edilmişdi. Yəni ötən ilin eyni tarixindəki məzənnəyə nisbətən 14.07 faiz və ya 12.75 rubl artım qeydə alınıb. Bu da bir neçə real amillərlə əlaqələndirilir. İxrac gəlirlərinin azalması, neft ixracı (ixrac) ilə ödənişlərin arasında zaman fərqinin artması və repatriasiyanın yumşaldılması, mövsümi idxal məhsullarına tələbatın digər aylara nisbətən artması Yeni il (bayram) öncəsi illik büdcələrin bağlanması və bankların valyuta (spekulyativ) siyasətidir. Gözlənilən odur ki, dekabrın sonuna doğru idxal azaldıqca valyutaya ehtiyac da azalacaq. Bununla da məzənnədə normallaşma qeydə alınacaq. Hələlik baş verən dəyişiklik partlayış doğuran hadisə kimi təsv ir oluna bilməz”.

İqtisadçı deyib ki, Türkiyə lirəsində isə nisbətən yüksək ucuzlaşma qeydə alınıb:

“Belə ki, bir ay ərzində Türk lirəsi ABŞ dolları qarşısında məzənnə dəyərini 1.48 faiz itirib və ya dolların məzənnəsində 0.51 lirə bahalaşma qeydə alınıb. 2023-cü ilin 15 dekabr tarixi ilə 2024-cü ilin eyni tarixi arasında ABŞ dollarının məzənnəsində 28.98 lirədən 34.94 lirə səviyyəsinə yüksəliş qeydə alınıb. Bu da dolların lirə qarşısında 5.96 lirə və ya 20.56 faiz bahalaşması deməkdir. Lirənin zəifləməsində əsas səbəb Yaxın Şərqdə münaqişənin kəskinləşməsidir. Bu münaqişə bütün yaxın ölkələrə təsirsiz ötüşmür. Lirənin ucuzlaşmasına səbəb həm də qlobal valyuta bazarında dolların bütün valyutalar qarşısında möhkəmlənməsidir”.

Elçin Qurbanov Qazaxıstanda dolların bahalaşması məsələsinə aydınlıq gətirib:

“Qazaxıstanda bir ay ərzində dolların məzənnəsi 494.45 tenqedən 523.40 tenqeyə qədər yüksəlib. Bu isə son bir ayda təxminən 5.86 faiz bahalaşma deməkdir. Ötən ilin eyni tarixi ilə müqayisədə isə Qazaxıstan tenqesi 14.62 faiz dəyərini itirib. Amma müvafiq qurumlar tərəfindən 2024-cü ilin sonuna 1 dollar 460 tenqe səviyyəsində proqnozlaşdırılmışdı. Proqnoz ilə faktiki məzənnə arasında əhəmiyyətli dərəcədə fərqin yarandığı bəllidir. Bunun səbəbi zəif xammal iqtisadiyyatına malik olan Qazaxıstanın valyuta gəlirlərinin dünya bazarındakı dəyişiklərdən və əsas beynəlxalq valyuta olan ABŞ dollarından asılılığı kimi izah olunur”.

Ekspert İran valyutasının kəskin ucuzlaşdığını qeyd edib:

“İranda rialın dollara nisbətən rekord həddə ucuzlaşması qeydə alınıb. Rəsmi mənbədə 11 dekabr tarixində 42087,50 tüməndən 75600.00 tümənə yüksəlməsi böyük sıçrayışdır və ciddi təlatüm doğurub. Bu sıçrayışla İran rialı 79.6 faiz ucuzlaşıb. Bir neçə gün ərzində belə sıçrayışlı devalvasiyanın səbəbi İran, İsrail, ABŞ münasiətlərindəki siyasi gərginlikdir. İranın daimi siyasi müttəfiqlərinin Yaxın Şərqdə təsir gücünün zəiflədiyi və təsir dairəsində olan qruplaşmaların sıradan çıxarılması əsaslı təlatümlər doğurub. İran öz ehtiyatlarına daha konservativ yanaşmağa məcburdur. Yaranmış siyasi-iqtisadi gərginlik əhali arasında da ciddi təlaşa səbəb olduğu üçün hər kəs öz ehtiyatlarını dversifikasiya etmək istədiyindən dollara tələb dəfələrlə artıb”.

Elçin Qurbanov deyib ki, Azərbaycanda ən azı yaxın 6 ay müddətində dollar bahalaşmayacaq:

“Azərbaycan demək olar ki, possovet ölkələri içərisində özünün valyuta (monetar) siyasətinə görə ən yüksək və uzunmüddətli maliyyə sabitliyinə malik ölkədir. Maliyyə sabitliyi isə əlverişli investisiya iqliminin başlıca elementlərindən biridir. Hökumət bu sabitliyi qorumaqda davam edir. Əgər dünyada qlobal siyasi kataklizmlər olmasa, hesab edirəm ki, yaxın 6 ay ərzində ölkəmizdə devalvasiya ilə bağlı heç bir narahatlıq baş verməyəcək”.

Dekabrın 14-də Gürcüstan Parlamentində prezident seçkiləri ilə bağlı səsvermə keçirilib. Prosedur parlamentin plenar iclaslarının zalında baş tutub və ona Mərkəzi Seçki Komissiyası (MSK) rəhbərlik edib.

Səsvermə açıq şəkildə aparılıb. Əvvəlcə Gürcüstan Parlamentinin üzvləri, sonra isə əlifba sırası ilə digər dövlət orqanlarının nümayəndələri səs veriblər. Müxalifət prosesdə iştirak etməyib. Üç yüz nəfərlik seçki kollegiyasının tam tərkibinin üçdə ikisinin - azı 200 üzvünün səsi prezidenti seçmək üçün kifayətdir.

MSK tərəfindən seçkilərin nəticələri barədə məlumat verilib. Bildirib ki, 224 seçici hakim “Gürcü Arzusu – Demokratik Gürcüstan” Partiyasının və ümumilikdə seçkidə tək nazmiəd olan Mixail Kavelaşvilinin lehinə səs verib. Səsvermədə 225 üzv iştirak edib, bülletenlərdən 1-i etibarsız hesab edilib. Yeni qayda ilə seçilən Gürcüstan Prezident 5 il müddətinə vəzifəsini icra edəcək. Xatırladaq ki, ilk dəfə olaraq Gürcüstanda dövlət başçısını seçicilər kollegiyası seçiblər.

Qeyd edək ki, Kavelaşvilinin 53 yaşı var. O, siyasətə gəlməmişdən əvvəl peşəkar futbolçu olub. Kavelaşvilinin ali təhsili yoxdur. Məhz bu səbəbdən o, 2015-ci ildə Gürcüstan Futbol Federasiyasının prezidenti postuna namizədliyini irəli sürə bilməyib. Bu hadisə onun həyatında dönüş nöqtəsi oldu. Keçmiş futbolçu siyasətə keçib. 2016-cı ildə Kavelaşvili ilk dəfə “Gürcü Arzusu”ndan parlamentə seçilib.

“Gürcü Arzusu”ndan bildirilib ki, “Kavelaşvili hətta diplomu olan çoxlarından daha savadlıdır” və “vətənini sevmək üçün diploma ehtiyac yoxdur”. Formal olaraq qanunda namizədlərdən ali təhsil haqqında attestat və hətta məktəbi bitirmək haqqında attestat təqdim etməyi tələb edən heç bir müddəa yoxdur. Lakin Gürcüstanda heç vaxt ali təhsili olmayan prezident olmayıb.

Oktyabrın 26-da keçirilən parlament seçkilərininn nəticələrini tanımayaraq etiraza qalxan və hələ də aksiyalarını davam etdirən gürcü müxalifəti prezident seçkilərini də tanımadığını bəyan edib. Müxaliflər bildiriblər ki, saxta yolla keçirilən seçkidə özünü qalib elan edən “Gürcü Arzusu”nun formalaşdırdığı parlamentin keçirdiyi prezident seçkisi legitim ola bilməz. Partiyalar hazırkı Prezident Salome Zurabişvilini legitim dövlət başçısı hesab etdiklərini qeyd ediblər. Hökumətə müxalif olan Prezident xanım Zurabişvili də seçkilərin nəticəsini tanımadığını söyləyib.

Qonşu ölkədə etiraz aksiyalarının bu seçkidən sonra daha da şiddətlənəcəyini proqnozlaşdıran əksər ekspertlər hesab edirlər ki, Gürcüstanda siyasi böhran vəziyyəti davam edəcək.

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu AYNA-ya müsahibəsində bildirib ki, prezident seçkiləri baş tutsa da, hakim partiyanın dəstəklədiyi şəxs Gürcüstan Prezidenti postuna sahib olsa da, ölkədə siyasi gərginik davam edəcək:

- Hesab edirəm ki, etiraz aksiyaları getdikcə güclənəcək, müxalifət tərəfdarları artacaq və hökumət daxilində parçalanmalar olacaq. Hakim “Gürcü Arzusu”nun iki yolu var: ya müxalifətə güzəştə getməli və yeni parlament seçkiləri təyin etməlidir, ya da əksinə, hakimiyyət etiraz aksiyalarını boğaraq nəzarəti ələ almalıdır. Birinci variantda “Gürcü Arzusu”nun məğlubiyyəti qaçılmaz olacaq. Gürcüstan hökuməti yaxşı bilir ki, müxalifətin tələblərini yerinə yetirsə, hakimiyyəti itirəcəklər. Görünən odur ki, “Gürcü Arzusu” ikinci variantı seçib. Amma hökumət etirazları polis gücünə yatırsa da, bu, ölkədə sabitliyin bərqərar olması anlamını verməyəcək.

- Yəni böhranın davam edəcəyi ehtimalı çoxdur...

- Bilirsiniz, hazırda demək olar ki, Gürcüstan cəmiyyəti ikiyə parçalanıb. Gənclər Avropaya inteqrasiyanı, nisbətən orta və yaşlı nəsil isə indiki hökumətin Rusiya ilə münasibətləri bərpa etmək cəhdlərini dəstəkləyir. Əlbəttə, bu parçalanmanın təsirləri özünü göstərəcək. İndiki halda fövqəladə vəziyyət müvəqqəti də olsa, “Gürcü Arzusu” hökumətini qorumağa imkan verə bilər. Amma müxaliflərin, Avropaya inteqrasiya tərəfdarlarının mübarizəsi davam edəcək. Sabah insanlar küçələrə axın etməyə bilərlər, amma ölkədəki fikir ayrılığı, ixtilaflar dərinləşəcək, bu isə gərginliyi daha da artıracaq. Bununla yanaşı, Qərb ölkələri nə Gürcüstan hökumətinin və parlamentin legitimliyini tanıyır, nə də yeni dövlət başçısını tanıyır. Bütün bunlar siyasi böhranın davam edəcəyini deməyə əsas verir. Etirazlar səngiyə bilər, amma artıq çatlar var, qütbləşmə var ki, bu, gələcək böhrandan xəbər verir.

- Gürcü cəmiyyətindəki parçalanma deməyə əsas verirmi ki, əslində bu gün Gürcüstanda baş verənlər Qərblə Rusiya arasındakı savaşdır?

- Əlbəttə, bu, iki gücün savaşıdır. Bu gün Gürcüstanda Qərblə Rusiyanın maraqları toqquşur. Düzdür, “Gürcü Arzusu” hökumətinin bu gün Rusiya ilə açıq əlaqələri və diplomatik münasibətləri yoxdur. Buna baxmayaraq, “Gürcü Arzusu”nun qurucusu və demək olar ki, idarəçisi olan oliqarx Bidzina İvanişvili Rusiyanın rəqibi olan Qərbi Gürcüstan üçün də təhlükə kimi qiymətləndirir. İvanişvili və onun nəzarət etdiyi hakim komanda belə hesab edirlər ki, Gürcüstan Avropa İttifaqına öz gündəmi ilə daxil olmalıdır. Avropa İttifaqı isə əksinə, hesab edir ki, əgər Gürcüstan İttifaqa üzv olmaq istəyirsə, rəsmi Tiflis Brüsselin bütün şərtlərini qəbul etməlidir. İxtilaf da məhz buna görə yaranıb. Gürcüstan Parlamentinin qəbul etdiyi iki qanun rəsmi Tiflis ilə Brüsselin yollarını ayırdı. Buna baxmayaraq, Gürcüstan hökuməti Avropa İttifaqına üzvlükdən imtina etməmişdi. Amma Gürcüstanın Baş naziri İrakli Kobaxidzenin Avropa İttifaqına üzvlüklə bağlı danışıqları 2028-ci ilə dondurmaq qərarı vəziyyəti daha da gərginləşdirdi. Halbuki, bunu elan etmədən də hökumət müstəqil siyasətini davam etdirə bilərdi və proseslər belə genişlənməzdi.

- “Gürcü Arzusu”nun bu qərarı düşünülməmiş qərar idi, yoxsa bilərəkdən məqsədi tez zamanda ortaya qoydu?

- Deməzdim ki, düşünülməmiş verilən qərar idi. Məncə, parlament seçkilərindən sonra Qərbin bu seçkilərə yanaşması “Gürcü Arzusu”nda qıcıq yaratdı və belə qərara gəlindi ki, bu addımı atsınlar. Bununla Qərbə mesaj vermək istədilər. Amma Gürcüstan Baş nazirinin qərarı Ukraynada 2013-cü ildəki hadisələrə bənzədi. Ukraynanın keçmiş Prezidenti Viktor Yanukoviç 2013-cü ildə fikrini iki dəfə dəyişdi, əvvəlcə Avropa İttifaqı ilə assosiativ saziş imzalamağa hazır olduğunu bildirsə də, Kremlin təzyiqi altında bu fikrindən imtina etdi. Nəticədə Ukrayna gəncləri Kiyevdə davamlı mitinq və küçə yürüşlərinə başladılar. Bu hadisələrin Ukrayna üçün ağır nəticələri oldu. Rusiya əlinə düşən fürsətdən istifadə edərək əvvəlcə Krımı ilhaq etdi, ardınca hərbi qüvvələri Ukraynanın şimalına daxil oldular, müharibə bu gün də davam edir. Eynilə Gürcüstan hökumətinin qərarı da ölkədəki Avropaya inteqrasiya tərəfdarlarını ayağa qaldırdı. Yenə deyirəm, “Gürcü Arzusu” müxtəlif yollarla etirazların səngiməsinə çalışır. Amma buna nə dərəcədə nail ola biləcəklər, zaman göstərəcək.

- Gürcüstanda baş verənlərə Azərbaycanın mövqeyi necə olmalıdır?

- Təbii ki, biz qonşu dövlət olan Gürcüstanda sabitlik və təhlükəsizlikdə maraqlıyıq. Azərbaycan Qərb ölkələrindən fərqli olaraq Gürcüstanın daxili işlərinə qarışmamaqla, hakimiyyətlə müxalifət arasındakı mübarizədə tərəf tutmamaqla doğru strategiya aparır. Azərbaycan üçün önəmli olan Gürcüstanda sabitliyin bərqərar olmasıdır. Azərbaycan Gürcüstanda xaosun davamlı olmasını arzulamır. Nəzərə almaq lazımdır ki, Gürcüstanda yüz minlərlə azərbaycanlı yaşayır və onların təhlükəsizliyi də bizim üçün önəmlidir. Gürcüstandakı xaosdan Qərbdəki qüvvələr öz məqsədləri üçün istifadə edirlər ki, bu, Cənubi Qafqaz üçün arzuolunmaz haldır. Biz həm də bölgəmizdə gərginliyi istəmirik. Ümumiyyətlə, Gürcüstanda mübarizə aparan qüvvələr arasındakı prosesə qarışmaq düzgün deyil. Azərbaycan Gürcüstanda istənilən hakimiyyətlə strateji tərəfdaşlığı davam etdirəcək.