Oden’in iki kargası (ya da kuzgunu) ve iki kurdu vardır.
Kargalarının isimleri “Hugin” ile “Munin”dir.
Hugin, “istekli” ya da “düşünce” demektir.
Munin, “başkalarını düşünen” ya da “hafıza” anlamına gelir.
Munin, “ne olduğunu”, Hugin, “ne olacağını” ifade eder. Böylece Odin’de sembolleşen gerçeği ve düzeni sağlarlar.
Bunlar dünya üstünde uçarlar ve Odin’in kulağına gördüklerini fısıldarlar, o nedenle Oden’in her şeyden haberi vardır.
Oden’in kurtlarının adları da “Freke” ve “Gere”dir.
Freke, “mızrak saplayan”, Gere ise “obur” demektir. Oden, kendine sunulan tüm etleri onlara verir. Kendisi şarabı yeğler.
Odin’i kurt ve kargalarıyla birlikte gösteren bu resim bize hemen Türkler hakkındaki bir Çin söylencesini anımsatıyor.

Prof. Dr. Bahaddin Ögel, Türk Mitolojisi adlı eserinin 1. cildinin 13. sayfasında “1. Kurttan türeyiş efsanelerinin Ortaasya’da ilk defa görünüşü” ara başlığıyla şunları anlatıyor:
“Wu-sun’lar, MÖ 174′ten önce, Çin’in batısındaki Kansu Eyaleti’nde oturuyorlardı. Batılarında da, yine kuvvetli bir devlet olan Yüe-çi’ler vardı. Yüe-çi’ler, MÖ 174′ten önce Büyük Hun Devleti’nin meşhur hükümdarı Mao-tun (Mete) ve az sonra da oğlu tarafından mağlup edilince, yurtlarını bırakıp Batı Türkistan’a gitmek ve orada Kuşan Devleti’ni kurmak zorunda kaldılar. MÖ 140 senelerinde sonra da, daha doğuda yaşayan Wu-sun’lar batıya kaymışlar ve bilhassa bugünkü Tanrı dağları bölgesinde, Yüe-çi’lerin boş bıraktıkları yerlere yerleşmişlerdi.
MÖ 119 senesinden önce, Çin kaynaklarının verdikleri haberlere göre, Hun hükümdarı Wu-sun kralına hücum etmiş ve onu öldürmüştü.
Haberlerin elimize biraz daha geç gelmiş olmasına rağmen, bu olayın daha önce meydana gelmiş olabileceği de düşünülebilir, işte Çin tarihleri bu olayı anlatmağa başlarlarken, şöyle bir hikâyeyi de araya sıkıştırmaktan geri durmaz:
“Wu-sun’ların kralına Kun-mo derler. İşittiğimize göre, bu kralın babasının Hunların batı sınırında küçük bir devleti varmış. Hun hükümdarı, bu Wu-sun kralına taarruz etmiş ve Kun-mo’nun babası olan bu kralı öldürmüş.
Kun-mo da, o sıralarda çok küçükmüş. Hun hükümdarı ona kıyamamış.
Çöle atılmasını ve ölümü ile kalımının kendi kaderine bırakılmasını emretmiş. Çocuk çölde emeklerken, üzerinde bir karga dolaşmış ve gagasında tuttuğu eti ona yavaşça yaklaşarak vermiş ve uzaklaşmış.
Az sonra çocuğun etrafında, bu defa da bir dişi kurt dolaşmaya başlamış. Kurt da çocuğa yanaşarak memesini çocuğun ağzına vermiş ve iyice emzirdikten sonra yine oradan uzaklaşmış.

Bütün bu olan biten şeyleri, Hun hükümdarı da uzaktan seyredermiş. Bunları görünce, çocuğun kutsal bir yavru olduğunu anlamış ve hemen alıp adamlarına vermiş.
İyi bir bakımla büyütülmesini emretmiş. Çocuk büyüyerek bir yiğit olmuş. Hun hükümdarı da onu ordularından birine komutan yapmış.
Gittikçe gelişen ve başarı kazanan çocuğa gönül bağlayan Hun hükümdarı, babasının eski devletini ona vererek, onu Wu-sun kralı yapmış…”
Tarihin eski ve karanlık çağlarından bir uğultu ile gelen bu mitolojik ses, bize böylece Ortaasya’daki ilk “kurt efsanesi”ni haber veriyordu.
Dikkat edilirse, efsaneye sebep olan olaylar, Büyük Hun Devleti içinde geçmiş ve yine bu devletle ilgili tarih haberleri içinde yer almıştır. (De Groot, II, s. 23)
Odin ise aslında tanrı değil akıllı, bilge bir şamandı.
Kuzeyliler onun “Tanrılar Evi’nden gelen bir tanrı olduğuna inanmışlardı.
Thor Heyerdahl, Odin’in halkı Asların (Asar) Massagetler ve Alanlarla aynı halk olduğunu gösteren bir Rus araştırmasından bahsediyor. Buna göre, Hazar Denizi’nin doğusunda Harezm’de Türkiye’den göçen bir halk yaşar. Onların Tor ya da Tur gelenekleri vardır.
Rus Araştırmacı L. S. Tolstova’ya göre Harezm’de Karakalpaklar ve Özbek aşiretleri arasında pek çok soy, şecere söylencesi vardır. Peridon (Feridon), topraklarını üç oğlu arasında paylaştırmıştır. Amu-Derya Irmağı’nın kuzeyini oğlu Tur’a vermiştir. Bu bölgede eskiden Doğu İran dili konuşan göçerler yaşardı. Bu, Saka ve Massaget aşiretleri daha önce Turan ya da Tur olarak anılırlardı.
L. S. Tolstova şu savı öne sürüyor: “Günümüzün Tur (Turan) halkının etnik akrabalığı ve coğrafik bölgesi konusunda kuşkumuz yok. Bunlar Horezm, Sogdiana, Margiana ve Bakria’dan göçen İskit aşiretleridir. Saka ve Massagetlerdir.”
“Harezm’de Turan denilen halk, Türk ve Türkmenistan ile bağlantılıdır. Türkistan’da yaşayan Kazak ve Özbek halkları Tur (Tor) soyundan gelmektedirler.”
Abdullah Gürgün-"İsveçliler Türk Kökenlidir".
Teref.az

Yemin, Tanrı adına yapılan doğrulama ya da verilen söz olarak tanımlanır. Türkçe “Ant” kelimesi, yemin etmek, söz vermek tanımlarının karşılığıdır.
En erken dönemden itibaren, Protürk sayılan Çular, İskitler, Hunlar, Göktürkler, Uygurlar ve Selçuklulara kadar tüm Turan kültür çevresinde uygulanan kutsal törenlerden belki de en önemlisi “ant içme” törenidir. Bu ritüelin gerçekleştirildiği yer, zaman, durum ve şartların aslında bildiğimizden çok daha geniş kapsamlı olduğu anlaşılmaktadır. Ant içme töreni,
1. Mevsim döngülerinde,
2. Savaşa gitmeden önce,
3. Düşmanla antlaşma yani barış yapılırken,
4. Defin ritüellerinde,
5. Kılıç kuşanma ve erginlenme ayinlerinde,
6. Ruhlara yapılan saçı törenlerinde,
7. Öteki dünya anlayışı ile bağlantılı tanrıça Umay ile şarap içme ritüelinde karşımıza çıkar.
Türklerin "Erkek Erginlenme" ritüellerinden belki de en önemlisi, kemer ve kılıç kuşanma törenidir. Türkçe askeri kemere "KUR" adı verilir. Kur Kurşanmak (Kemer Kuşanmak) Türk Alp kurumuna özgü bir ritüeldir.
Eski Türklerde “belbağı” terimi kemer ya da kuşağı ifade eden en eski terimlerden biridir. Kuşak kelimesi ise “kurşak” kelimesinden, eski Türkçe “bağlamak, kuşaklamak” anlamına gelen “kur-la-mak” fiilinden gelmektedir.
Alplerin kılıç ve kemer kuşanıp asker olma gibi erginlenme ayinleri de ant içerek gerçekleştiriliyordu.
Bu antları gerçekleştirmek için ise “kur” adı verilen rütbe belirten kemerler gerekliydi. Kahramanlık gösteren gençler, "Er" yani asker olmaya hak kazanırdı. Erginlenerek Er olan gençlere "Erlik Kemeri" kuşandırılırdı. Erlik kemeri kuşanan Alp’lar, savaşa hazır hale gelirdi.
Savaşta başarı sağlayan Alp'ların, deri kemerlerinin üzerine de "Rütbe İşareti" sayılan metal plakalar takılırdı. Özellikle tokular, erlik fazileti gösteren kişilere nişan olarak takılırdı. Bu tokular kemere ve kemerden sarkan deri saçaklar üzerine takılıyordu. Savaşçıların kemerlerinden sarkan uzantılar rütbe işareti sayılan nişanlardır.
Türk Hakan ve Kağanlar Çift Kur Kurşanırdı ve Kurşaklarında daima kılıç, mendil kama vs. asılı olurdu.
Eski Türkler, “ant” törenlerinde KILIÇ VE KEMER kuşanır ve önlerine kılıç, ok veya başka bir silâh koyarlar, silahlarının üzerine yemin ederler ve bir kaptaki kana kımız, süt veya şarap karıştırarak içerlerdi.
Yani Ant içerek birtakım güçlere sahip olacaklarını düşünürlerdi.
Eski Türk inançlarına göre, savaşta ölmek ölümlerin en şereflisi idi. Ölen Alpler bir anlamda şehit sayılırlardı. Şehit savaşçıların cennete gidecekleri ve tanrı ya da tanrıça katında hayat suyu ile bağlantılı şarap ya da günümüzdeki anlamıyla şerbet içerek, ebedi hayata kavuşacakları düşünülürdü.
Göktürk alp ve kağanları ellerinde ant kadehi tutar vaziyette gömülürdü. Türk mezar heykellerinde, alp ya da kağanlar, sağ elde tolu (kadeh) tutup sol el ile erlik kemerine ya da silahlarına dokunurlar.
Kemer tutmak, Türk Er duruşudur ve Savaşçı Alp geleneğidir. Bu duruş şekli ve ikonografisi ant içme ritüelinin kadeh, kemer ve silahlar ile olan bağını ifade eder.
Günümüzde Askeri jargonda kullanılan KURMAY kelimesinin de bu eski Türk ritüeli ile bağlantısı vardır.
Kur-Bay, yani kemer sahibi bey ya da rütbeli bey kelimesi, zaman içinde değişerek “Kurmay” şeklinde söylene gelmiştir.
"Kurmay Subay", özel savaş taktiği ile eğitilmiş "Subay" anlamına gelir. GENELKURMAY ismi de bununla bağlantılıdır. Subay ve Erlerimiz, hala ataları gibi Kılıç ve Kemer kuşanır, silahlarına ve bayraklarına elleri ile dokunarak ANT İÇERLER.
Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından düzenlenen, silah üzerine “ant içme” ve kılıç-kemer kuşanma törenleri, Türklerin bu en eski erginlenme ve “er” olma ritüellerinin devamıdır.
Ölen savaşçıların tanrı ya da tanrıça ile şarap içmeleri, yani bir anlamda hayat suyu içerek ebedi hayata intikal etmeleri ise İslamileşerek “Şehadet Şerbeti İçmek” şeklinde yaşamaya devam eder.
Araştırma ve derleme
Semra Göktürk

Bir müddət əvvəl insult keçirərək danışıq qabiliyyətini itirən Xalq artisti Nisə Qasımova sağaldıqdan sonra ilk dəfə efirə çıxıb.

Bizim.Media xəbər verir ki, 69 yaşlı sənətkar “Gül kimi şou” verilişində qonaq olub.

Səhhətinin yaxşı olduğunu vurğulayan Qasımova bundan sonra tez-tez televiziya proqramlarına qatılacağını söyləyib:

“Özüm yaxşıyam. Bu gün tilsim açıldı, inşallah efirdə çox görünəcəyəm”.

Qeyd edək ki, aylar əvvəl sənətkar açıqlamasında insult keçirməsini gizlədərək özünü yaxşı hiss etdiyini bildirmişdi.

Sianid bəzi qidalarda və bəzi bitkilərdə, o cümlədən bəzi ümumi meyvələrin çuxurları və toxumlarında təbii maddələrdən ayrılır.

İstehsalda sianid kağız, toxuculuq və plastik məmulatların istehsalı üçün istifadə olunur. Fotoşəkillərin hazırlanmasında istifadə olunan kimyəvi maddələrdə mövcuddur. Sianid duzları metallurgiyada elektrokaplama, metal təmizləmə və qızılın filizdən çıxarılması üçün istifadə olunur. Sianid qazı gəmilərdə və binalarda zərərvericiləri və həşəratları məhv etmək üçün istifadə olunur.

Siyanid bədənin oksigendən istifadə etmə qabiliyyətinə mane olan, sürətlə hərəkət edən, potensial ölümcül kimyəvi maddədir.

Siyanür hidrogen siyanid (HCN) və ya siyanogen xlorid (CNCl) kimi rəngsiz qaz və ya maye ola bilər.

Siyanid həmçinin natrium siyanid (NaCN) və ya kalium siyanid (KCN) kimi kristal (bərk) forma ola bilər.

Siyanid həmçinin AC (hidrogen siyanid üçün) və CK (siyanogen xlorid üçün) hərbi təyinatları ilə tanınır.

Siyanid bəzən “acı badam” qoxusuna malik olaraq təsvir edilir, lakin heç də həmişə qoxu vermir.

İnsanlar siyanidə necə məruz qala bilərlər?

Sianid havaya buraxıldıqdan sonra insanlar dəri ilə və ya göz təması ilə, yaxud siyanid qazını nəfəs alaraq məruz qala bilərlər. Siyanid qazı ilə nəfəs almaq simptomların ən tez görünməsinə səbəb olur, lakin bərk və ya maye siyanidin udulması da zəhərli ola bilər.

Sianidin suya buraxılmasından sonra insanlar suya toxunmaqla və ya içməklə məruz qala bilərlər.

Suya buraxılan bərk siyanid həmçinin hidrogen sianid qazı (HCN və ya AC) yarada bilər.

Siyanidlə qida və ya içkinin bərk formalarla çirklənməsi ehtimalı daha yüksəkdir.

Siyanid qazı hava şəraitindən asılı olaraq açıq yerlərdə tez dağılaraq onu açıq havada daha az zərərli edir.

Hidrogen siyanid (HCN və ya AC) qazı havadan daha yüngüldür, ona görə də qaz yüksələcək. Sianogen Xlorid (CNCl və ya CK) daha ağırdır və alçaq ərazilərə batacaq və orada məruz qalma riskini artıracaq.

Siyanidə məruz qalmanın əlamətləri və simptomları:

Kiçik dozalarda siyanidə məruz qaldıqda və ya dərhal sonra aşağıdakı əlamətlər və simptomlar inkişaf edə bilər:

Sinə ağrısı

Sinə sıxlığı

Başgicəllənmə

Göz ağrısı

Göz yaşı

Həyəcan

Nəfəs almaqda çətinlik

Baş ağrısı

ürəkbulanma

Sürətli və ya yavaş ürək dərəcəsi

Sürətli və ya yavaş nəfəs alma

Narahatlıq

Nəfəs darlığı

Qusma

Zəiflik

Siyanidlə zəhərlənmənin simptomları böyük miqdarda siyanidə məruz qaldıqda çox sürətlə inkişaf edə bilər. İstənilən yolla (nəfəs alma, dəri vasitəsilə udma, yemək və ya içmə) böyük miqdarda siyanidə məruz qalmaq ciddi təhlükə yaradır.

Koma

Ölüm

Yüksək və ya aşağı qan təzyiqi

Şüur itkisi

Ağciyər zədəsi

Siyanidlə zəhərlənmə xüsusi antidotlar və tibbi yardımla xəstəxana şəraitində və ya təlim keçmiş təcili yardım işçiləri tərəfindən müalicə olunur. Siyanidlə zəhərlənmə zamanı mümkün qədər tez müdaxilə edilməlidir, əks halda zəhərlənən şəxsi xilas etmək mümkün olmaya bilər. \\Saglamolun.Az

Bu bizik?!
29 may 1918-ci il...Azərbaycan parlamenti (Milli Şura) Antanta dövlətlərinin davamlı təzyiqlərindən sonra Azərbaycan şəhəri İrəvanın Ermənistana verilməsi haqda qərar qəbul edir. Məsələylə bağlı Milli Şurada Fətəli Xan Xoyski Azərbaycan Milli Şurasına məlumat verir. X.Xasməmmədov, M.Y.Cəfərov, Ə.Şeyxulislamov, M.Məhərrəmov çıxış edərək İrəvan şəhərinin ermənilərə güzəşt edilməsinin mümkünsüzlüyünü bildirirlər. İki gün sonra İrəvan Milli Şurasının üzvləri Mir Hidayət Seyidov, Bağır Rzayev və Nəriman bəy Nərimanbəyov İrəvanın ermənilərə güzəştə gedilməsinə etiraz edirlər. Ancaq iyun ayının 1-də keçirilən Azərbaycan Milli Şurasının iclası bu etirazı qəbul etmir. Bununla yanaşı İrəvanın güzəştə gedilməsiylə bağlı şəhərə nümayəndə heyəti göndərmək qərara alınır”
Şəkildə solda Nəriman bəy Nərimanbəyov...1937-də represisyaya uğrayaraq öldürülür.
Mir Hidayət Seyidov ...Hidayət bəyin qəfildən vəfatı haqda hələlik heç nə bilinmir. Hidayət bəyin yaxın qohumlarından olan diplomat alim Ramiz Abutalıbovdur.
Təəssüf ki, Bağır bəy Rzayevin şəkilini tapa bilmədim O, mübahisələr zamanı deyirdi: "Mən əminəm ki, İrəvan quberniyasına sizlərdən heç kim getməyəcək. Oraya biz İrəvanlılar - mən və Seyidov (Mir Hidayət bəy Seyidov) gedəcəyik. Sizdən bir xahiş edirik: Öz Azərbaycanınızın müstəqilliyini təmin edib, bizi - Ermənistan Respublikasının ərazisində qalanları yaddan çıxarmayın"
Bağır Rzayev ADR-in süqutundan sonra mühacirət etmişdi. Sonra qürbətdə dözməmiş, vətənə dönmüşdü. Siyasi təzyiqlərə dözməyərək özünü öldürüb...
Sözardı: “Bu məsələnin vaxtaşırı olaraq tez- tez gündəmə çevrilməsinə hamılıqla çalışmalıyıq. İrəvan məsələsinin gündəmə çıxarılıb müzakirə edilməsinin müsbət cəhəti ondan ibarətdir ki, biz İrəvanın ermənilərə verilməsinin səbəblərini müzakirə etməklə, onun əleyhinə və lehinə səs verən insanları qeyd etməklə bir daha dünyaya İrəvanın bir daha Azərbaycan şəhəri olduğunu çatdırırıq. Biz Qarabağ uğrunda mübarizə aparıb qalib gəldik, amma dünya İrəvanın tarixi Azərbaycan şəhəri olmasından hələ də xəbərsizdir. Bunu bu cür müzakirədən keçirməklə dünyaya yayıb çatdırırıq ki, doğrudan da 1918-ci ilə qədər İrəvan Azərbaycan şəhəri olub, sonra ermənilərə verilib. Və sonra bizim Azərbaycan şəhərini özlərinə paytaxt elan ediblər”
Baba Allahnəzərov
Teref.az

Azərbaycanın Xalq artisti, Böyük Teatrın solisti Elçin Əzizov P.İ. Çaykovski adına XVII Beynəlxalq müsabiqənin münsiflər heyətinin tərkibinə daxil olub.

AZƏRTAC xəbər verir ki, P.İ. Çaykovski adına XVII Beynəlxalq müsabiqənin təntənəli açılış mərasimi Moskva Konservatoriyasının Böyük zalında olub.

Müsabiqə iyunun 19-dan iyulun 1-dək Moskva və Sankt-Peterburqda keçiriləcək. Tədbirdə ümumilikdə 236 gənc musiqiçi iştirak edəcək. Müsabiqənin münsiflər heyətinə 18 ölkədən olan görkəmli musiqiçi və müəllimlər daxildir.

Elçin Əzizov “Solo oxuma” ixtisası üzrə münsiflər heyəti qrupuna daxil olub.
P.İ. Çaykovski adına Birinci Beynəlxalq müsabiqə 1958-ci ildə keçirilib. Müsabiqə dörd ildə bir dəfə “fortepiano”, “skripka”, “violonçel” və “solo oxuma” ixtisasları üzrə keçirilir.

Bura Neftçala rayonun Mürsəqulu kəndidir. Kəndin sakinləri torpaq sahələrinin zəbt olunmasına etiraz edir. Onlar deyir ki, sabiq bələdiyyə sədri Əlibala Səlimov vəzifədə olduğu dövrdə bələdiyyənin balansında olan torpağının 400 hektarını satıb və icarəyə verib.
Kənd sakini Çingiz Səmədov bildirir ki, Əlibala Səlimov 20 ildir qeyri-qanuni mənimsədiyi torpaqları əkib-biçir. O, bütün kəndlilərin torpağını əlindən alıb. 63 hektar torpağın 9 hektarı oğlu Səlimov Ozal Əlibala oğlunun adınadır. Onu da rüşvətlə keçirdib oğlunun adına.
Kənd sakini Fəxrəddin Usubov isə iddia edir ki, Əlibala Səlimov ondan və daha bir neçə nəfərdən aldıqları torpağı sənədləşdirmək üçün 1300 manat pul alıb, amma sənəd verməyib.
Çobanlıqla məşğul olan Famil Məmmədov isə kənddə örüş torpağının olmadığından əziyyət çəkdiyini, qoyunları otara bilmədiyini deyir.
Onun bu çətinliyini heyvandarlıqla məşğul olan Lətifə Hüseynova da bölüşür. Onun sözlərinə görə, Əlibala Səlimov bələdiyyə torpaqlarını qanunsuz şəkildə qohumlarının istifadəsinə verib deyə, sakinlər heyvandarlıqla məşğul ola bilmir.
Narazı sakinlər şikayətləriylə bağlı məhkəməyə müraciət edib.
Sakinlər onu da deyir ki, illərlə aidiyyəti orqanlara şikayət etsələr də, bu, nəticə verməyib.
Bələdiyyə üzvü Vəfa Nağı artıq üç ildən çoxdur ki, keçmiş sədr Əlibala Səlimovun qanunvericiliyin tələblərini pozması barədə hüquq-mühafizə orqanları qarşısında məsələlər qaldırmaqdadır.
2020-ci il iyunun 19-da Vəfa Nağı kənd bələdiyyəsinin sədrinin rüşvət alması hallarının araşdırılması tələbi ilə Daxili İşlər Nazirliyinin qarşısında aksiya keçirməyə cəhd edib.
O bildirib ki, bələdiyyə sədri otlaq sahələrini qanunsuz olaraq icarəyə verir, kənd sakinlərinə ev tikmək üçün nəzərdə tutulan torpaq sahələrini rüşvət müqabilində verir.
Keçmiş bələdiyyə sədri ilə əlaqə saxlamaq mümkün olmasa da, Əlibala Səlimov bir müddət əvvəl jurnalistlərə açıqlamasında torpaqların zəbt edilməsi ilə bağlı iddia ilə razılaşmayıb. O bildirib ki, bələdiyyənin cəmi 352 hektar torpağı var və deyilənlərin hamısı yalan və böhtandır.
Örüş torpaqlarına gəlincə o bələdiyyənin nəzdində cəmi 9,5 hektar örüş torpaqları olduğunu və həmin torpaqdan kənd əhalisinin istifadə etdiyini deyib.
2002-ci ildən 2020-ci ilədək Xolqaraqaşlı Bələdiyyəsinin sədri vəzifəsində işləyən Əlibala Səlimov səhhəti səbəbindən istefa verdiyini bildirib.
Hazırki bələdiyyə sədri Elnur Səfərov suallarımıza cavab verməkdən imtina etdi.

Hollivudun məşhur aktyoru Bredd Pitt qızını ad günü münasibətilə təbrik edə bilmədiyi üçün qəzəblənib.

Lent.az-ın xarici mediaya istinadən xəbərinə görə, Bred Pitt keçmiş həyat yoldaşının onu qəsdən bezdirmək qərarına gəldiyinə əmindir. “Bred həqiqətən Şaylonun ad gününü onunla keçirmək istəyirdi. Ancaq məsələ bu deyil. Əlbəttə, onun heç bir sübutu yoxdur, amma əmindir ki, Ancelina qızı onunla kin saxladığı üçün aparıb”, - Pittin ətrafındakılardan biri bildirib.

Məlumatda qeyd edilir ki, Hollivud aktyoru çox narahatdır, lakin hələ heç nə edə bilmir. Keçmiş ər-arvadın qəyyumluqla bağlı icraatları davam edir: cütlüyün üç övladı isə artıq yetkinlik yaşına çatıb. Pitt indi eyni şeyin qalan uşaqlar üçün də olmasını gözləyir.

Pitt və Coli 2016-cı ildə ayrılıblar. “Turist” filminin ulduzu əri ilə bağlı şok təfərrüatları açıqlayıb: Enjinin sözlərinə görə, o, hətta uşaqlara da əl qaldırıb. Təyyarədə uğursuz uçuş zamanı aktyorun arvadını stul ataraq kürəyinə xəsarət yetirdiyi iddia edilir.

Boşanma prosesi başa çatıb, lakin qəyyumluq və əmlak bölgüsü ilə bağlı proseslər hələ də davam edir. Eyni zamanda, nə Pitt, nə də Coli bir-birinə təslim olmaq fikrində deyillər.

Şaylo bu yaxınlarda cəsarətli bir addım atıb. Aktyorların qızı saçını qırxdırıb.

İsmayıl Şıxlı 22-i mart 1919-cu ildə Qazaxın İkinci Şıxlı kəndində anadan olmuşdur. İsmayıl Şıxlının yaradıcılığı olduqca zəngindir. Onun “Konserv qutuları”, “Həkimin nağılı”, “Səhəri gözləyirdik”, “Kerç sularında”, “Haralısan, ay oğlan?”, “Raykom katibi”, “Daşkəsən” oçerkləri Azərbaycan ədəbiyyatı nəsrinin zənginləşməsində birbaşa rol oynamışdır. Ədibin “Ayrılan yollar”, “Dəli Kür”, “Ölən dünyam” romanları həm məzmun, həm də forma gözəlliyinə malikdir. İsmayıl Şıxlı Azərbaycan nəsrinin uğur qazanmasında əvəzsiz rola malikdir. İsmayıl Şıxlı 26 iyul 1995-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. Ədib Fəxri xiyabanda dəfn olunmuşdur. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanı Azərbaycan ədəbiyyatında roman janrının ən uğurlu nümunəsidir. Əsər 1957-1967-ci illər aralığında yazılmışdır. Ədib romanın üzərində illərlə çalışmışdır. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanında XIX əsrdə baş verən mürəkkəb tarixi proseslərədə geniş şəkildə toxunmuşdur. Ədib əsərində Azərbaycan xalqının həyatında baş verən əsaslı dəyişikliklərdən geniş şəkildə bəhs edir. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanı Kürün sahilində yerləşən Göytəpə kəndinin təsviri ilə başlayır. Ədib əsərində çox güclü peyzaj nümunələri yaratmışdır. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanının baş qəhrəmanı Göytəpə kəndinin sayılıb-seçilən adamlarından olan Cahandar ağadır. Cahandar ağa əsərdə ziddiyyətli obraz kimi təqdim olunur. Cahandar ağa xasiyyətcə qorxmaz, cəsarətli, sözünü üzə deyə bilən adamdır. O, əsərdə özünün arvadı ola-ola başqasının arvadı olan Mələyi götürüb qaçması ilə böyük bir səhv edir. Cahandar ağa bütün əsər boyu bu etdiyi səhvin cəzasını ödəyir. Bu hadisədən sonra hər şey Cahandar ağanın əleyhinə işləyir. Cahandar ağanın ağsaqqal yaşında evli olduğu halda evli bir qadın olan Mələyi qaçırması onun bütün etibarını ailəsi və cəmiyyət arasında yox etdi. Cahandar ağa bu hərəkəti ilə qaçırdığı Mələyin əri olan Allahyarın və özünün arvadı Zərnigar xanımın qürurunu ayaqlar altına atmışdı. Cahandar ağanı ziddiyyətli edən bir səbəbdə o idi ki, o, cahillik göstərib, başqasının arvadı olan Mələyi götürüb qaçması ilə yanaşı kiçik oğlu Əşrəfin oxuyub, təhsilli olması üçün əlindən gələni edir. Belə ki, Cahandar ağa yeganə Göytəpə kəndinin sakini idi ki, oğlu Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil alırdı. Cahandar ağa belə bir xarakterdə insan idi ki, özü başqasının namusuna sataşır, lakin özü hər kəsdən namus tələb edir. Cahandar ağa üçün başqasının namusunun bir önəmi yox idi. Onun üçün özünün kişilik qeyrəti hər şeydən üstün idi. Belə ki, Allahyar tərəfindən atı Qəmərin quyruğu kəsiləndə acımadan bir göz qırpımından atı öldürür. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanında Cahandar ağanı qüdrətli insan, çətin zamanda ayaqda durmağı bacaran, çar kazaklarının qabağında duruş gətirə bilən, camaatın havadarı, xilaskarı kimi təqdim edir. Cahandar ağa xaraktercə ailəsinə, namus, qeyrət məsələsinə çox böyük həssaslıqla yanaşan adam idi. Cahandar ağa başqalarından tələb etdiyi namus anlayışına özü qəti şəkildə əməl etmirdi. Belə ki, o, başqasının arvadı olan Mələyi götürüb qaçması Cahandar ağaya baha başa gəldi. Cahandar ağanın ən böyük səhvlərindən biri də bacısı Şahnigarı öldürməsi olur. Bu hadisədən sonra onun qəlbində əvvəllər yaranmayan hisslər baş qaldırır. Bu hadisədən sonra yanıqlı, iniltili, sızıltılı nidalar Cahandar ağanın həyat ahəngini pozmağa və tədricən yox etməyə başlayır. Günahsız bacısının xəyalı onu bir an da rahat qoymur. Daxili iztirab, vicdan əzabı, bəlkə də özünə qarşı çevrilən hiddət hissi Cahandar ağanın sabit həyatına dəhşətli bir narahatlıq, qeyri-müəyyənlik gətirir. Cahandar ağa xaraktercə ziddiyyətli təqdim olunsa da, o, düşməni Allahyarı gizli şəkildə, namərdcəsinə öldürmür. Onu qabaq-qabağa döyüşdə məhv edir. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanının digər bir kişi qəhrəmanı olan Şamxal bu hadisəyə görə atasından üz çevirmişdi. Ata-oğul bir-birinə düşmən kəsilmişdi. Bu hadisədən sonra qüruru sınan Şamxal evi tərk edir. Daha sonra o, özünə ev tikir və dostunun bacısı Güləsərlə evlənir. Cahandar ağa Şamxalın onun sosial statusuna layiq olmayan bir ailənin qızıyla evlənməsini oğluna bağışlaya bilmir. Şamxal əsərdə çox ləyaqətli, dürüst, əməksevər, mərd, namuslu biri kimi təsvir olunur. Belə ki, o, atasının başqasının arvadı olan Mələyi götürüb qaçmasından sonra o evdə qalmır və eyni zamanda atasından heç bir mülk tələb etmir. Şamxal Cahandar ağadan qorxmayıb, cavan olmasına baxmayaraq, atasının üzünə ağ olub, onun səhvini kişi kimi üzünə deyir. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanının digər bir kişi qəhrəmanı isə Cahandar ağanın digər oğlu Əşrəfdir. Əşrəf İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanında ədibin gələcək nəsilləri oxumuş görməyinin göstəricisi idi. Belə ki, Əşrəf Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil alırdı. Əşrəf Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil alan yeganə Göytəpə kəndinin sakini idi. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanının digər bir kişi qəhrəmanı isə romanda rus Əhməd, poçt Əhməd kimi tanınan ədibin maarifçi fikirlərini yayan obraz idi. Əhməd kənddə öz yaşadığı evdə müəllimlik edib, kənd uşaqlarının oxuması, hərif tanıması üçün əlindən gələni edir. O, Qori Müəllimlər Seminariyasında təhsil alan yeganə Göytəpə kəndinin sakini olan Əşrəfin ilk müəllimi olmuşdu. Bu obraz sadəliyi, savadlılığı, mehribanlığı ilə kənd uşaqlarının sevimlisi olmuşdu. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” romanının digər bir kişi obrazıda Allahyar idi. Allahyar əsərdə namusu ləkələnmiş şəxsdir. Onunla Cahandar Ağa arasında əvvəlcədən heç bir düşmənçilik olmayıb. Onlar arasındakı bu düşmənçiliyin əsas səbəbi Cahandar Ağanın Allahyarın arvadı olan Mələyi götürüb qaçması idi. Cahandar Ağa ilə Allahyarın düşmənçiliyində Allahyarın heç bir günahı yox idi. Əgər Cahandar Ağa onun arvadını götürüb qaçmasaydı, heç Allahyarda onu tanımazdı. Allahyar Cahandar Ağanın atı Qəmərin quyruğu kəsdirməklə, qızı Salatını qaçırtmaqla, onun evinə gecə hücüm etməklə oda bacardığı qədər onun namusuna sataşır. Yazıçı əsərində Allahyara haqq qazandırır, çünki Cahandar Ağanın elədiyi böyük qəbahət idi. Onun etdiyi bu hərəkət heç bir əxlaqa sığmırdı. Cahandar ağa qolunun gücünə güvənib, cəmiyyətin nizamını pozub, başqasının arvadını evinə gətirmişdi. Allahyarın Cahandar Ağa ilə tək problemi arvadı Mələyi qaçırması idi. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanında Çernyayevski ilə Kipiani xətti ilə maarifçilik fikirlərini əsərində yaymışdır. Onlar Göytəpə kəndinə gəlib, oradakı sakinlərlə danışıb, təhsil vermək üçün Qori Müəllimlər Seminariyasına uşaq aparmaq istəyirdilər. Lakin onların qarşısına ilk çıxan maneə Molla Sadıq olur. Molla Sadıq elmə, maarifə qarşı çıxan bir adam idi. O, icazə vermir ki, Göytəpə kəndinin sakinləri öz övladlarını Qori Müəllimlər Seminariyasına göndərsinlər. Çünki elmli adamlar Molla Sadığın gözünün düşməni idi. Cahandar ağa oğlu Əşrəfi Molla Sadıqla məsləhət etmədən Qori Müəllimlər Seminariyasına göndərsinə görə onlar arasında ədavət başlamışdı. Molla Sadıqla Cahandar ağa Çernyayevski ilə Kipianinin xahişinə görə yenidən üz-üzə gəlməli olurlar. Belə ki, Molla Sadıq icazə vermirdi ki, kənd camaatı uşaqlarını təhsil almağa göndərsin. Molla Sadıq Cahandar Ağadan daim qisas almağa fürsət axtarırdı. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanında Molla Sadığı məkrli və xəyanətkar biri kimi oxucuya təqdim edir. Beləliklə, Molla Sadıq Cahandar Ağadan qisas almaq üçün onun düşməni olan Allahyarla birləşib, Cahandar Ağanın qızını qaçırdır. Həmçinin, o, kazaklarla əlbir olub Cahandar Ağaya arxadan zərbə vurur. Molla Sadıq Cahandar Ağaya oğlunu Qori Müəllimlər Seminariyasına oxumağa göndərməsinə, elmə-təhsilə verdiyi dəyərə, kəndə uşaqları təhsilə cəlb etmək üçün gələn Çernyayevskiyə köməklik etdiyinə görə düşmən olmuşdu. Beləliklə də, Molla Sadıqla Cahandar Ağa əzəli düşmən oldular. Amma Molla Sadıq Cahandar Ağadan intiqamını mərd şəkildə almadı. O, Cahandar Ağanın dul bacısı Şahnigarı meyxanaya aldadıb, gətirdib, rüsvay edir. Buna dözməyən Cahandar Ağa bacısını öldürür. Əsərdə təsvir olunan qadın obrazları hər biri öz-özlüyündə böyük bir yükü daşıyır. Yazıçı bu qadınların iç dünyasını əsərdə çox dolğun bir şəkildə əhatəli təsvir etmişdir. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” əsərində Zərnigar xanım, Şahnigar, Mələk, Salatın, Güləsər kimi qadın obrazları yaratmışdır. Bu qadın obrazların hər biri öz xarakterinə görə bir-birindən fərqlənir. Bu qadın obrazlarının hər biri əsərdə öz talehini yaşayır. Ədib hər birinin xarakterik xüsusiyyətlərini dolğun şəkildə əks etdirmişdir. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsərindəki qadın obrazlarının hər biri Cahandar ağanın ailə üzvüdür. Zərnigar xanım həyat yoldaşı, Şahnigar bacısı, Mələk götürüb qaçırtdığı qadın, Salatın qızı, Güləsər gəlinidir. Əsərdəki bütün qadın obrazlarının hər biri Cahandar ağaya bağlıdır. Cahandar ağanın birinci həyat yoldaşı olan Zərnigar xanım əsilli bir nəslə mənsub ailədən idi. Zərnigar xanım Cahandar ağanın onun üzərinə günü gətirilməsini heç cür qəbul edə bilmirdi. O, qadınlıq qürurunu tapdaladığı üçün Cahandar ağanı heç cür bağışlaya bilmirdi. Zərnigar xanıma Cahandar ağanın bu hərəkəti o qədər pis təsir etmişdi ki, o hətta oğlu Şamxalın adam öldürməsinə belə razı idi. Gözlərinə artıq heç nə görsənmirdi. Zərnigar xanım oğlu Şamxaldan Mələyi xəncərlə vurub öldürməsini tələb edir. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” romanında bu səhnəni elə dolğun bir şəkildə təsvir edir ki, oxucunun gözü qarşısında bu qüruru ayaqlar altına atılmış qadının bütün hisləri canlanır. Zərnigar xanıma ən çox təsir edən o idi ki, Cahandar ağanın onun üzərinə günü kimi gətirdiyi qadın başqasının arvadı idi. Cahandar ağa Zərnigar xanımın üzərinə günü gətirməklə ona özünün gözəlliyini, gəncliyini, təravətliliyini itirdiyini bildirir. Zərnigar xanıma ən çox təsir edənlərdən biri də o idi ki, Cahandar ağa başqasının arvadı olan Mələyi onun xanımlıq etdiyi evə gətirmişdi, həm də o evə ki, orada onun evlənməli yaşda olan qızı və oğlu yaşayırdı. Bu məsələdə Zərnigar xanım çox aciz idi. Onun düşdüyü vəziyyət olduqca ağır idi. Gəlin gətirmək istədiyi evə əri günü gətirmişdi və bu günü başqasının arvadı idi. Başqasının arvadını qaçırtmaq düşmən qazanmaq demək idi. Ona görə də, Zərnigar xanım oğlu və qızı üçün çox qorxurdu. Zərnigar xanım bu məsələdə tamamilə günahsız idi. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsərinin qadın obrazlarından biri də Mələk idi. Əsərdə Mələkdə talehsiz qadın kimi təsvir olunur. Mələyin əri olan Allahyar ona sözün əsl mənasında gün verib işıq vermirdi. Evində yaxşı gün görməyən Mələk Cahandar ağanın onu götürüb qaçmasından olduqca məmnun idi. O, ümid edirdi ki, qaçırıldığı evdə xoş bir gün görəcək. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsərinin digər bir qadın obrazı Cahandar ağanın bacısı olan Şahnigar xanımdır. Şahnigar xanımın çox ağrılı-acılı həyatı olub. O, həyat yoldaşını itirəndən sonra qardaşı Cahandar ağanın evində yaşamağa başlayır. Şahnigar xanım xasiyyətcə şən, deyib-gülməyi sevən bir qadındır. O, qardaşı Cahandar ağanın evində yaşadığı müddətdə onun qanunları ilə yaşayır. Lakin Cahandar ağanın düşməni olan Molla Sadığın oyununun qurbanı olur. Belə ki, Cahandar ağadan qisas almaq istəyən Molla Sadıq onun bacısı Şahnigar xanımı aldadıb, mürid məclisinə aparır. Cahandar ağanıda ora çağırıb, Şahnigar xanımın ölümünə səbəb olur. Bacısı Şahnigarı bağışlamayan Cahandar ağa onu Kürdə boğub, öldürür. İsmayıl Şıxlı “Dəli Kür” əsərində Şahnigar xanımın öldürülməzdən əvvəl gözü önündən keçən görüntülərin təsvirində çox güclü psixologizm yarada bilmişdir. Bacısından namus tələb edən Cahandar ağa özü bütün tabuları, qandan gələn ata-baba qaydalarını, namus məsələsini ayaqlayıb, başqasının arvadını götürüb, qaçırtmışdı. Cahandar ağa özü çox yaxşı bilirdi ki, bacısı Şahnigar xanımı ondan qisas almaq üçün tora salıblar, lakin o yenə də bacısını öz eqoizminin qurbanı edir. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsərinin digər bir qadın obrazı Cahandar ağanın qızı Salatındır. Salatın xasiyyətcə şıltaq, saf, mehriban, təmiz qəlbli gözəl bir qızdır. Salatın əsərdə evlənmək yaşındadır. Onun bu yaşında ailəsində yaranan gərginlik ona çox pis təsir edir. Zavallı qız anası ilə atası arasında yaranan bu uçuruma görə çox böyük stress keçirir. Salatının gəlin köçmək yaşında başına gələn bu müsibət ona çox ağır gəlir. Anasının bütün günü dərd, qəm çəkməyi, qardaşının evdən baş götürüb getməsi, atasının başqasının arvadını qaçırdıb, özünə düşmən qazanması zavallı qızı məhv edirdi. Salatının həyatı Zərnigar xanıma təsəlli verməklə keçir. Zavallı qız özündən çox atasının başqasının arvadını qaçırdığı üçün bunun qisasını qardaşı Şamxaldan alacaqlarından qorxub, qayğı və düşüncə içində məhv olurdu. Zavallı Salatın atasının başqasının arvadını qaçırtmasının qurbanı olur. Onu atasının qaçırtdığı qadının əri olan Allahyar qaçırdıb, zavallı qızın namusunu ləkələyib, atası Cahandar ağadan qisas almaq istəyir. Beləliklə, Salatın Cahandar ağanın səhvinin qurbanı olur. Salatını qaçırmağa nail olsa da, Allahyar iyrənc planını həyata keçirə bilmir. Allahyarın Salatını qaçırdığı ev Cahandar ağanın dostunun evi olur, məsələdən agah olan ev sahibi qızı qoruyub, atasına təhvil verir. Bacısı Şahnigar xanımı Kürdə boğub, öldürən Cahandar ağaya atalıq duyğusu qalib gəlir və o qızı Salatını öldürə bilmir. Cahandar ağa qızı Salatının rüsvay olmasında, bacısı Şahnigar xanımın ölümündə birbaşa günahkar idi. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsərindəki qadın obrazlarının digər biri isə Cahandar ağanın böyük oğlu Şamxalın həyat yoldaşı Güləsərdir. Güləsər kasıb bir ailənin qızıdır. Onu Cahandar ağa kasıb bir ailənin qızı olduğu üçün böyük oğlu Şamxala layiq bilmirdi. Güləsər çox təmiz, saf qəlbə sahib gənc bir qız idi. Cahandar ağa kasıb bir ailənin qızı olan Güləsəri özünün zəngin mülkədar ailəsinə layiq görmürdü. Güləsər əsərdə dözümlü, iradəli, ailəsinə bağlı bir qadın kimi təsvir olunub. İsmayıl Şıxlının bir yazıçı kimi böyük şöhrət qazanmasında bu əsərin çox böyük rolu vardır. Ədibin yaratdığı obrazların müsbətidə, mənfisidə olduqca canlı qələmə alınmışdır. İsmayıl Şıxlının “Dəli Kür” əsəri Azərbaycan ədəbiyyatı üçün olduqca böyük əhəmiyyətə malikdir.
Atakişiyeva Həcər
Teref.az