Sianid bəzi qidalarda və bəzi bitkilərdə, o cümlədən bəzi ümumi meyvələrin çuxurları və toxumlarında təbii maddələrdən ayrılır.

İstehsalda sianid kağız, toxuculuq və plastik məmulatların istehsalı üçün istifadə olunur. Fotoşəkillərin hazırlanmasında istifadə olunan kimyəvi maddələrdə mövcuddur. Sianid duzları metallurgiyada elektrokaplama, metal təmizləmə və qızılın filizdən çıxarılması üçün istifadə olunur. Sianid qazı gəmilərdə və binalarda zərərvericiləri və həşəratları məhv etmək üçün istifadə olunur.

Siyanid bədənin oksigendən istifadə etmə qabiliyyətinə mane olan, sürətlə hərəkət edən, potensial ölümcül kimyəvi maddədir.

Siyanür hidrogen siyanid (HCN) və ya siyanogen xlorid (CNCl) kimi rəngsiz qaz və ya maye ola bilər.

Siyanid həmçinin natrium siyanid (NaCN) və ya kalium siyanid (KCN) kimi kristal (bərk) forma ola bilər.

Siyanid həmçinin AC (hidrogen siyanid üçün) və CK (siyanogen xlorid üçün) hərbi təyinatları ilə tanınır.

Siyanid bəzən “acı badam” qoxusuna malik olaraq təsvir edilir, lakin heç də həmişə qoxu vermir.

İnsanlar siyanidə necə məruz qala bilərlər?

Sianid havaya buraxıldıqdan sonra insanlar dəri ilə və ya göz təması ilə, yaxud siyanid qazını nəfəs alaraq məruz qala bilərlər. Siyanid qazı ilə nəfəs almaq simptomların ən tez görünməsinə səbəb olur, lakin bərk və ya maye siyanidin udulması da zəhərli ola bilər.

Sianidin suya buraxılmasından sonra insanlar suya toxunmaqla və ya içməklə məruz qala bilərlər.

Suya buraxılan bərk siyanid həmçinin hidrogen sianid qazı (HCN və ya AC) yarada bilər.

Siyanidlə qida və ya içkinin bərk formalarla çirklənməsi ehtimalı daha yüksəkdir.

Siyanid qazı hava şəraitindən asılı olaraq açıq yerlərdə tez dağılaraq onu açıq havada daha az zərərli edir.

Hidrogen siyanid (HCN və ya AC) qazı havadan daha yüngüldür, ona görə də qaz yüksələcək. Sianogen Xlorid (CNCl və ya CK) daha ağırdır və alçaq ərazilərə batacaq və orada məruz qalma riskini artıracaq.

Siyanidə məruz qalmanın əlamətləri və simptomları:

Kiçik dozalarda siyanidə məruz qaldıqda və ya dərhal sonra aşağıdakı əlamətlər və simptomlar inkişaf edə bilər:

Sinə ağrısı

Sinə sıxlığı

Başgicəllənmə

Göz ağrısı

Göz yaşı

Həyəcan

Nəfəs almaqda çətinlik

Baş ağrısı

ürəkbulanma

Sürətli və ya yavaş ürək dərəcəsi

Sürətli və ya yavaş nəfəs alma

Narahatlıq

Nəfəs darlığı

Qusma

Zəiflik

Siyanidlə zəhərlənmənin simptomları böyük miqdarda siyanidə məruz qaldıqda çox sürətlə inkişaf edə bilər. İstənilən yolla (nəfəs alma, dəri vasitəsilə udma, yemək və ya içmə) böyük miqdarda siyanidə məruz qalmaq ciddi təhlükə yaradır.

Koma

Ölüm

Yüksək və ya aşağı qan təzyiqi

Şüur itkisi

Ağciyər zədəsi

Siyanidlə zəhərlənmə xüsusi antidotlar və tibbi yardımla xəstəxana şəraitində və ya təlim keçmiş təcili yardım işçiləri tərəfindən müalicə olunur. Siyanidlə zəhərlənmə zamanı mümkün qədər tez müdaxilə edilməlidir, əks halda zəhərlənən şəxsi xilas etmək mümkün olmaya bilər. \\Saglamolun.Az