Ötən gün Prezidenti İlham Əliyev "Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində tədbirlərin davam etdirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.

Sərəncama əsasən, 2025-ci il yanvarın 1-dən ölkəmizdə minimum aylıq əməkhaqqının məbləği 345 manatdan 16 faiz artımla 400 manata, 2025-ci il fevralın 1-dən əmək pensiyasının minimum məbləği 280 manatdan 14,3 faiz artımla 320 manata çatdırılacaq.

Bu artımlarla birgə artıq 2018-ci ilin əvvəlindən minimum aylıq əməkhaqqında 3,1 dəfə, minimum pensiyada 3 dəfəyədək artıma nail olunub.

Yeni sosial islahat paketində digər sosial ödənişlərin artırılması da yer alıb. Sərəncamla Nazirlər Kabineti gələn il sosial müavinətlərin və təqaüdlərin məbləğlərinin artırılması ilə bağlı təkliflərini 3 ay müddətində ölkə Prezidentinə təqdim edəcək.

mövzu ilə bağlı Modern.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov bildirib ki, builki paketin 3 milyon vətəndaşımızı əhatə edəcəyini nəzərə alsaq, bu, əvvəlki paketlərlə müqayisədə daha çox vətəndaşımızın sosial artımlardan faydalanması deməkdir:

"Eyni zamanda minimum əməkhaqqının artırılması 700 min vətəndaşımızın maaşlarına təsir göstərəcək. Bu təbii ki, sadəcə minimum səviyyədə əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın deyil, eyni zamanda vahid tarif cədvəlinə uyğun olaraq əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın maaşlarında artımlarla müşahidə olunacaq. Minimum pensiya ilə yanaşı həm də gələn aydan əmək pensiyalarının indeksləşdirilərək artırılması həyata keçiriləcək. Bu əmək pensiyası alan bütün vətəndaşlarımıza şamilolunacaq. Bu o deməkdir ki, indeksləşdirmə nəticəsində pensiya artımları 1 milyon 100 min vətəndaşımızı əhatə edəcək və həmin vətəndaşların pensiyalarında artımlar müşahidə olunacaq”.

Millət vəkili bildirib ki, minimum əməkhaqqı və minimum pensiya üzrə artım yanvar ayından etibarən tətbiq olunacaq:

"Yəni gələn aydan minimum əməkhaqqı və minimum pensiya artırılır. Əmək pensiyalarının indeksləşdirilməsi da yanvar ayında nəzərdə tutulacaq. Amma əmək pensiyaları ölkə üzrə orta aylıq nominal əmək haqqının illik artım tempinə uyğun indeksləşdirildiyi və 2024-cü il üçün yekun rəqəm fevralın əvvəlində elan olunduğu üçün vətəndaşlarımız əmək pensiyalarının indeksləşdirmə nəticəsində yanvar ayının artımlarını fevral ayının artımı ilə birlikdə alacaqlar”.

V.Bayramov sonda qeyd edib ki, müəllimlərin və eləcə də həkimlərin əməkhaqqları vahid tarif cədvəlinə uyğun deyil:

"Bu sektorlarda əməkhaqqı artımları müəyyənləşdirilən və tətbiq edilən keyfiyyət meyarlarına əsasən həyata keçirilir. Ona görə də təhsil sektorunda vahid tarif cədvəlinə uyğun əməkhaqqı alan daha çox texniki işçilərin maaşlarına minimum əməkhaqqının artırılması təsir göstərir. Amma müəllimlərimizin əməkhaqqı sertifikasiya nəticəsində həyata keçirilən artımlardır”.

Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR), Culfa rayonu, Bənəniyar kənd sakini Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub.

“Mən, Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu, yazaraq sizdən xahiş edirəm ki, problemimi işıqlandırasınız.

Bildirim ki, oğlum Məmmədli Məhəmməd 5 yaşından dalağı çıxarıldı. 18 yaşına qədər pensiya alırdı. Anasına da baxıcı pulu verilirdi.

Oğlumun 18 yaşı tamam oldu, xəstəxanada müalicə gördü. Müalicə olunan müddətdə Culfada tibbi komissiyadan keçdi. Komissiyada problem olmadı. Bakıya göndəriş verildi və təsdiq edildi. Daha sonra Əlillərin Bərpa Mərkəzində əyani baxış keçirildi. Mənə deyilən söz bu oldu ki, “sizin oğlunuz xəstədir, amma pensiya düşmür”. Həkim deyir ki, trombositləri yüksəkdir. Mən də həkimə deyirəm ki, dalağı çıxarılan xəstənin trombositləri həmişə yüksək olar”.

Məsələ ilə bağlı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondu ilə əlaqə saxladıq. Qurumdan əməkdaşımıza bildirildi: “Redaksiyanıza müraciət edən Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlunun övladi ilə bağlı 2024-cü ilin 24 may tarixində Culfa rayon Mərkəzi Xəstəxanasından Naxçıvan Muxtar Respublikasının Tibbi Sosial Ekspert Komissiyasına vətəndaşa əlillik təyin edilməsi ilə bağlı müvafiq göndəriş daxil olub. Lakin göndəriş natamam doldurulma səbəbindən, tibb müəssisəsinə geri göndərilib.

Müvafiq elektron sistem tərəfindən imtina verildiyi halda, vətəndaş müraciəti əsasında əyani müayinəyə dəvət edilib. 2024-cü ilin 10 oktyabr tarixində müayinə zamanı məlum olub ki, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 13 may tarixli, 187 nömrəli Qərarına əsasən "Əlilliyin müəyyən olunması meyarları"na uyğun olaraq vətəndaşın xəstəliyi əlilliyin təyin olunmasına əsas vermir. Bu barədə vətəndaşa məktubda göndərilib. Əlavə analiz nəticələri gətirilməsi istənilib. Lakin hələ ki, təqdim edilməyib. Hazırda imtina qərarı qüvvədədir”.

Aynurə MUSTAFAYEVA

Bakıda avtobus sürücülərinin bəziləri şagirdləri ictimai nəqliyyata buraxmır. Dərsə gedən şagirdin hər birindən avtobusda gediş haqqı tələb olunur. Əksər şagird isə pulu olmadığından gediş haqqı vermədən avtobusu tərk edir.

Onların bu hərəkəti sürücüləri özündən çıxarır. Hətta bəzi sürücülər şagirdlərin arxasınca qışqır-bağır salaraq "hamınıza evdən çıxanda yol pulu verirlər, qəsdən vermirsiniz. "Köpək uşağı" gediş haqqını verməsəniz sizi avtobusa qoymayacam. Gedin evdə deyin ki, sürücü belə dedi" deyə onları aşağılayırlar.

Bəzi sürücülər isə şagirdlər avtobusa minməsin deyə bilərəkdən nəqliyyat vasitəsini məktəbin yanındakı dayanacağa 100 metr qalmış saxlayır. Şagirdlər gecə saatlarına kimi gözləməli olur, ya da 6-7 dayanacaq olan məsafəni piyada getməli olur.

Valideyn bir uşağı məktəbə aparmaq üçün ən azı 30, iki uşağa isə 60 manat ödəyir.

İctimai nəqliyyatda məktəblilərə niyə güzəşt edilmir?

4 çağırış Milli Məclisin deputatı olmuş Rüfət Quliyev Qaynarinfo-ya açıqlamasında bildirib ki, ictimai nəqliyyatın 60-70%-i şəxsi mülkiyyətdədir:

"Bu məsələ ilə bağlı Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi məşğul olmalıdır. Uşaqlar üçün xüsusi abonomentlər verilməlidir, ya da minumum qiymətə onlara satılmalıdır. Bunun həlli yolu budur. Bakının özündə 30-40 şirkət fəaliyyət göstərir. Onların hərəsinə bir məktub yazsan ki, şagirdlərdən gediş haqqı alınmasın, bu düz olmaz. Amma SSRİ vaxtında xüsusi bir aylıq abonomentlər var idi. Onun birini alanda bir ay avtobusda, trolleybuslarda, hətta metroda da istifadə etmək olardı. Bunun üçün xüsusi qanun lazım deyil, Nazirlər Kabineti 17-18 yaşına çatana qədər şagirdlər üçün qərar çıxartmalıdır. Bunu müzakirə edib, təkliflər vermək olar".

Sabiq deputat Etibar Əliyev isə burada bir nizamsızlıq, xaos hökm sürdüyünü xatırladıb:

"Şagirdlər avtobusdan pulsuz istifadə etməlidir. Belə hadisə ilə mən də rastlaşmışam və buna görə mənə də müraciət ediblər. Avtobus sürücüləri məktəbin yanında saxlamırlar. Bu hal nizamlanmalıdır, onsuz da valideynlərin kifayyət qədər təhsilə xərci çıxır. Bu gün ibtidai sinif şagirdləri də müəllim yanına hazırlığa gedirlər. Bu küllü miqdarda vəsait edir, valideynlərin büdcəsi dağılır".

Etibar Əliyev hesab edir ki, əgər məktəbdə normal təhsil olsa, valideyn bu vəsaiti övladının geyiminə və qidalanmasına xərcləyər:

"Yay aylarında dincəlməsinə də xərcləyə bilər. Bu pul valideynlərdən çıxır. Sovet vaxtı daimi bir kart verərdilər ki, bununla da bir aylıq avtobusdan istifadə etmək olardı. Avtobusa ödənilən vəsaitdən 80% ucuz başa gəlirdi. Bu sistemə keçid etmək lazımdır. Bu vəsiqələrin hər biri şagirdlərə verilməlidir. İkincisi, isə sürücülərin avtobusu saxlamaması, şagirdləri nəqliyyata götürməməsində bir tərbiyyəsizlik hökm sürür. Bu uzun illərdir ki, belədir, amma heç bir qurum ölçü götürmür".

Etibar Əliyev deyir ki, problem onun deputat olduğu illərdə Milli Məclisdə qaldırılıb:

"Mən özüm bu məsələni parlamentdə qaldırdım, amma məsələ müzakirə olunmadı və belə də qaldı. Gündə bir şagirdə gediş haqqı bir manat edir. İndiki əmək haqqı ilə şagirdə çəkilən xərc uzlaşmır. Düşünürəm ki, ən azı şagird sayı çox olan məktəblərə avtobus ayrılmalıdır. Dərsə gecikmə halları bütün dünyada qəbul olunmur. Şagird və valideynlərin bu məsələdə özlərinə bəraət qazandırmaları haqlıdır. Sürücü sən niyə şagirdi avtobusa minməyə qoymursan axı. Elm və Təhsil Nazirliyi bu kimi məsələlərə müdaxilə etmiş olsaydı, problem həllini tapardı".

Etibar Əliyev vurğulayıb ki, şagirdi avtobusa minməyə qoymayan sürücü cəzalanmalıdır:

"Bu şagirddir, cəmiyyətin gələcəyidir. Təhsil haqqında qanunda da bu var. Şagirdi avtobusa söyüşlə, təhqirlə mindirirlər, bu da onların psixologiyasına təsir edir. Bu məsələni heç psixoloqlar da qaldırmır. Bir neçə nəfər cəzalansa və bunu təbliğatı aparılsa, heç kəs şagirdi gediş haqqı vermədiyi üçün təhqir etməz. Şagird məktəbə nəylə getməlidir? Piyada? "Valideyn sənə pul verir, amma siz vermirsiniz” fikirində şagirdə böhtan atılır. Hardan bilirsən ki, doğrudan da pul veriblər? Bunlar gənc nəsili, yeniyetmələri bilərəkdən zəhərləyirlər. Düşünürəm ki, burada Elm və Təhsil Nazirliyindən nəsə ummaq yersizdir. Onlar nəsə etmək istəsəydilər, bunu çoxdan edərdilər”.

Bahar Rüstəmli

Rusiya ali məktəblərində təhsil almaq istəyən əcnəbi tələbələr gələn ildən rus dilindən imtahan verməli olacaqlar.

Bu barədə Rusiya Baş nazirin müavini Dmitri Çernışenko bildirib.

Onun sözlərinə görə, bununla bağlı müvafiq əmri təhsil və elm naziri Valeri Falkov imzalayıb. “Təhsil nazirinin artıq imzaladığı əmrinə əsasən, gələn il aprelin 1-dən Rusiya ali məktəblərinə daxil olan bütün əcnəbilər üçün icbari rus dili imtahanı keçiriləcək”, - deyə RF hökumət sədrinin müavini vurğulayıb.

O qeyd edib ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin 2030-cu ilə qədər ən azı 500 min əcnəbi vətəndaşın ölkə universitetlərində təhsil alması barədə göstəriş verdiyi üçün bu iş sistemli şəkildə aparılır. Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin məlumatına görə, hazırda ölkənin ali məktəblərində 380 min əcnəbi tələbə təhsil alır. Qeyd edək ki, bu gün bir çox ölkələrdə, o cümlədən Rusiyada da təhsil alan azərbaycanlı tələbələr var.

Yeni ildən Rusiyada ali məktəblərə daxil olan tələbələr üçün rus dili imtahanının icbari olması hansı nəticələrə gətirib çıxaracaq?

Ölkəmizdə universitetlərə hazırlıq qruplarından qəbul sayını artırmaqla Rusiyaya gedən tələbə sayını azalda, həmin vəsaitin Azərbaycanda qalmasına şərait yaratmaq mümkündürmü?

Təhsil məsələləri üzrə ekspert Kamran Əsədov “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, Rusiyanın aprelin 1-dən etibarən ali təhsil müəssisələrinə qəbul olunmaq istəyən əcnəbi tələbələr üçün icbari rus dili imtahanını tətbiq etməsi strateji addım kimi qiymətləndirilə bilər:

“Bu qərar bir tərəfdən rus dilinin beynəlxalq mövqeyini gücləndirməyi və ölkədə təhsil alan əcnəbilərin daha yaxşı adaptasiyasını təmin etməyi hədəfləyir.

Digər tərəfdən isə bu addım Rusiyada təhsil almaq istəyən tələbələrin qarşısına əlavə baryer qoyur və bu, bəzi hallarda həmin ölkəyə gedən tələbə sayının azalmasına səbəb ola bilər. Azərbaycan kontekstində isə bu qərar yerli təhsil müəssisələri üçün vacib bir fürsət yaradır. Rusiyaya təhsil almağa gedən azərbaycanlı tələbələrin əsas səbəbləri arasında qəbul şərtlərinin sadəliyi, bəzi ixtisasların yüksək səviyyədə tədrisi və təhsil xərclərinin münasib olması var. Statistikaya əsasən, hər il Azərbaycandan 15 minə yaxın tələbə xaricdə təhsil alır ki, onların da 40%-dən çoxu Rusiyanı seçir. Bu göstərici həm tələbə axınının miqyasını, həm də bu istiqamətin iqtisadi və sosial təsirini nümayiş etdirir. Dünya təcrübəsinə baxdıqda, digər ölkələr də əcnəbi tələbələri cəlb etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir.

Məsələn, Almaniyada ali təhsil əcnəbi tələbələr üçün bir çox hallarda ödənişsizdir və bu, ölkənin hər il yüz minlərlə beynəlxalq tələbə cəlb etməsinə şərait yaradır. Kanada isə tələbələrə təhsil müddətində və təhsildən sonra işləmək üçün geniş imkanlar təqdim edir. Bu yanaşmalar ölkənin iqtisadiyyatına və təhsil sisteminə müsbət təsir göstərir. Azərbaycanın da bu təcrübələrdən öyrənərək, həm yerli tələbələri ölkədə saxlamaq, həm də xarici tələbələri cəlb etmək üçün konkret addımlar atması vacibdir”.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycanda ali təhsil müəssisələrinin potensialından tam istifadə üçün bir neçə vacib məsələ həll edilməlidir:

“İlk növbədə, qəbul şərtlərinin daha sadə və şəffaf olması tələbələrin marağını artırar. Hazırda bir çox yerli universitetlərdə hazırlıq proqramları mövcuddur, lakin bu proqramların keyfiyyətinin artırılması və daha geniş auditoriya üçün əlçatan olması tələbə qəbulunu stimullaşdıra bilər. Elm və Təhsil Nazirliyinin son statistikalarına görə, Azərbaycanda dövlət universitetlərinə qəbul olan tələbələrin sayı 2023-cü ildə 10%-ə qədər artıb, lakin bu göstəricini daha da yüksəltmək mümkündür.

Digər tərəfdən, təhsil haqlarının daha münasib olması vacib amillərdən biridir. Məsələn, Türkiyə universitetlərində xarici tələbələr üçün təhsil haqları 200-500 ABŞ dolları arasında dəyişir ki, bu da həmin ölkənin əcnəbiləri cəlb etməsinə səbəb olur.

Azərbaycanda müəyyən ixtisaslar üzrə təhsil haqlarını subsidiyalaşdırmaq və ya daha çox təqaüd proqramları təqdim etmək tələbələr üçün ölkə daxilində təhsili daha cəlbedici edə bilər.

Eyni zamanda, təhsilin keyfiyyətinin artırılması vacibdir. Azərbaycan universitetlərinin beynəlxalq reytinqlərdə irəliləməsi tələbələrin xaricə getmək əvəzinə ölkə daxilində qalmalarını təşviq edə bilər. Məsələn, Malayziya 2000-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq təhsil müəssisələrinə ciddi investisiyalar edib və universitetlərini qlobal reytinqlərə daxil edib. Bu strategiya Malayziyanı Cənub-Şərqi Asiyanın təhsil mərkəzinə çevirib”.

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycan üçün əlavə bir üstünlük təhsil xərclərinin ölkə daxilində qalmasıdır:

“Xaricdə təhsil alan tələbələrin xərcləri ölkənin iqtisadiyyatına itki kimi geri qayıdır. Bu vəsaitin ölkədə qalması təhsil sisteminə daha çox sərmayə yatırılmasına və yeni təhsil infrastrukturlarının qurulmasına şərait yarada bilər. Statistik məlumatlara görə, xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin hər biri orta hesabla illik 10-15 min ABŞ dolları xərcləyir. Bu məbləğ ölkə daxilində saxlanılsa, təhsil sisteminə əhəmiyyətli bir dəstək olardı. Nəticə etibarilə, Rusiyanın icbari dil imtahanı tətbiq etməsi Azərbaycanın təhsil strategiyasını gücləndirmək üçün yeni bir fürsət yaradır.

Hazırlıq proqramlarının keyfiyyətinin artırılması, təhsil haqlarının optimallaşdırılması və universitetlərin beynəlxalq reytinqlərdə irəliləməsi tələbələrin xaricə getmək ehtiyacını azalda bilər. Beləliklə, həm tələbələr ölkədə qalaraq keyfiyyətli təhsil alar, həm də ölkənin iqtisadi və sosial potensialı güclənər.

Bu istiqamətdə atılacaq addımlar Azərbaycanın təhsil sektorunu regionda lider mövqeyə daşıya bilər”.

Azərbaycanda qanunsuz tikili və sənədsiz evlərlə bağlı illərdir ki, müzakirələr gedir. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin rəis müavini Rüstəm Şahbazov mətbuata açıqlamasında ölkədə 400 minə yaxın qeyri-qanuni tikilinin qeydə alındığını deyib.

Sənədsiz, yəni çıxarışsız evlərin sənəd ala bilməməsinin bir sıra səbəbləri var.

Bəzi evlər yaşayış üçün təhlükəli ərazilərdə, yaşamağa icazə olmayan ərazilərdə tikilib.

Rüstəm Şahbazov da mühafizə zonalarına düşən tikililər məsələsinə toxunaraq, onlarla bağlı vəziyyətin daha fərqli yanaşma tələb etdiyini bildirib:

"Yüksək gərginlikli elektrik xətləri, qaz və su boruları, avtomobil yolları kimi ərazilərdə yerləşən tikililər xüsusi mühafizə zonalarına daxil edilir və fərqli normativlərlə tənzimlənir. Hər yaşayış məntəqəsi üçün spesifik şərtlər mövcuddur və bu sahələrdə yerləşən tikililərin hüquqi statusunun müəyyən edilməsi üçün xüsusi standartların təsdiq edilməsi üzərində işlər davam etdirilir. Vahid kadastr sistemi vasitəsilə müvafiq dövlət orqanlarının təqdim etdiyi məlumatlar əsasında hansı tikililərin mühafizə zonalarına düşdüyü müəyyən edilir. Hazırda bu istiqamətdə müvafiq qanun layihəsinin hazırlanması prosesi gedir”.

Bildiyimiz kimi, sənədsiz evlərin qeydiyyata alınması, onların sənədləşdirilməsi üzrə müəyyən layihələr hazırlanır.

Maraqlıdır, bu layihələr həyata keçirilərkən mühafizə ərazilərində tikilən tikililərin aqibəti necə olacaq? Onların sahiblərinə kompensasiya verilə bilərmi?

Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Azadov deyib ki, qadağan olunan ərazilərdəki tikilərin qanuniləşməsi mümkün olmayacaq:

“Son illər ərzində sənədsiz evlərin leqallaşması istiqamətində bir çox müzakirələr aparılır və dövlət qurumları tərəfindən addımlar atılmaq istiqamətində işlər görülür. Yaxşı tərəfi odur ki, qanunların təkmilləşməsi və leqallaşması istiqamətində daha çox işlər görülüb.

Mühafizə zolaqları ərazisində inşa olunmuş, qanunla tikintisinə yol verilməyən tikililərin aqibəti barədə mənə də dəfələrlə müraciət edirlər. Mühafizə zolaqlarına düşən, qadağan olan ərazilərdə inşa olunan fərdi evlər, tikililərin qanuniləşməsi mümkün olmayacaq. Bununla bağlı heç nə nəzərdə tutulmur”.

Elspert hesab edir ki, həmin evlərin sahiblərinə hər hansı kompensasiya verilməyəcək:

“Sadəcə sual yaranır ki, o evlər olduğu kimi qalacaqmı? Əsas məsələ odur. Yəni dövlət onların aradan qaldırılması üçün hər hansı iş görəcək, yoxsa yox... Əgər dövlət tərəfindən bu kimi evlərin təhlükəli olması barədə qərar veriləcəksə, sözsüz ki, bu evlər nə vaxtsa söküləcək. Amma söküldüyü təqdirdə kompensasiya ilə bağlı büdcədən vəsait ayrıla biləcəyini düşünmürəm”.

Əmək və icra intizamının pozulmasına görə işçiyə tədbiq olunan əmək intizam tənbehi, törədilən xətaya uyğun və adekvat olmalıdır və ya birbaşa olaraq bütün hallarda sonuncu intizam tənbehi olan - Əmək müqaviləsinin ləğvi ilə nəticələnməməlidir.
Əlbəttə, işçi əmək və ya icra intizamını elə gobud formada poza bilər ki, nəticədə bu xəta da axırıncı intizam tənbehi olan-əmək müqaviləsinin ləğvi ilə nəticələnə bilər. Lakin hər bir halda əmək prosesində yol verdiyi səhvlərə və ya pozuntulara görə intizam məsuliyyətinə cəlb olunarkən: işçilərin peşəkarlığı, kollektivdə nüfuzu, işdə olan nailiyyətləri, pozuntuların qəsdən və ehtiyatsızlıqla törədilməsi, dəymiş ziyan, ağır və ya yüngül formada olması və sair hallar nəzərə alınmalıdır.
Əmək və icra intizamının pozulmasına görə sonuncu intizam tənbehi sayılan və əmək müqaviləsinin ləğvinə qədər AR-nın Əmək Məcəlləsində İNTİZAM XƏTASI SAYILMAYAN şifahi və yazılı xəbərdarlıqlar,intizam tənbehi olan: töhmət və ya şiddətli töhmət, kollektiv müqavilədə nəzərdə tutulan hallarda Əmək haqqından -dörddə bir hissədə tutulma kimi məsuliyyət növləri də vardır.
Hər bir halda - İşəgötürən intizam tənbehini verərkən İŞÇİNİN ŞƏXSİYYƏTİNİ, kollektivdə NÜFUZUNU, PEŞƏKARLIQ səviyyəsini, onun törətdiyi xətanın xarakterini nəzərə almalıdır.
Azer Quliyev
TEREF

İki gündür Naxçıvan şəhəri və ətraf ərazilərdə çörək qıtlığı yaşanır. Buna səbəb bölgənin çörək istehsalında əsas rola malik olan APF Qrup MMC-yə aid Naxçıvan şəhərində yerləşön zavodun işçilərinin kütləvi tətilə başlamasıdır. Onlar ağır iş şərtlərinə və maaşlarının gecikdirilməsinə etiraz olaraq fəaliyyətlərini dayandırdıqlarını elan ediblər.
Etirazçılardan B.M. „Gündəlik Naxçıvan“a deyir ki, tələbləri yerinə yetirilənə kimi tətili davam etdirəcəklər:
"Dünəndən işi dayandırmışıq, heç kim işləmir. Bizimlə heyvan kimi davranırlar. 18 saat işlədir, üstümüzə bağırır, təhqir edirlər. Bu azmış kimi, maaşlarımızı da vermirlər. Deyirlər ki, maliyyə çatışmazlığı var. Halbuki, normal şəkildə işləyirdik, çörək də əvvəlki qiymətə satılırdı. Maliyyə niyə olmasın ki? Bizim də ailəmiz var, öhdəliklərimiz var. Normal iş şərtləri, maaş tələb edəndə işdən çıxarmaqla hədələyirdilər. İndi hamımız işi dayandırmışıq, görək bundan sonra kimi hədələyəcəklər."
Naxçıvan şəhər sakini Sahibə Muradova deyir ki, çörək qıtlığı dükanlarda növbələrin yaranmasına səbəb olub:
"İki gündür ki, mağazalarda çörək tapmaq müşkülə çevrilib. Dükançılar deyir ki, APF-nin sexləri işləmədiyindən, əsas çörək təminatı dayanıb. Bu gün səhər mağazaya getdim, çörək qurtarmışdı. Satıcı dedi ki, artıq heç kimə çatmır. Digər sexlərdən gələn çörək isə az olduğundan tələbatı ödəmir. Uşaqlarım bu gün çörəksiz qalıblar. Bu vəziyyət belə davam etsə, nə edəcəyimizi bilmirik."
Çörək satıcısı M. Mehdiyev də çörək qıtlığından narazılıq edir:
"APF Qrup MMC əsas çörək istehsalçılarından idi və çox alıcı onların çörəyini alırdı. Dünəndən sexlər işləmir, çörək gəlmir. Özəl çörək sexlərindən sifariş verib gətiririk, amma onlar tələbatı ödəyə bilmir. Bu səbəbdən qıtlıq yaranıb. Alıcılar da narazıdır, hər gün çörək soruşurlar."
Naxçıvanda çörək qıtlığının nə qədər davam edəcəyi məlum deyil. Sakinlər aidiyyəti qurumlardan problemin tezliklə həll edilməsini, işçilər isə haqlarının ödənilməsini tələb edirlər.

Günümüzün aktual məsələlərindən biri də 35 yaşı ötmüş şəxslərin iş tapmaqda çətinlik çəkməsi ilə bağlıdır. Belə ki, bir çox müəssisə rəhbərləri 35 yaşı keçmiş insanları işə götürmək istəmirlər və ya ümumiyyətlə götürmürlər. Bu isə narahatlığa və haqlı narazılığa səbəb olur. Bəs işə götürülməyən insanlar hara, kimə müraciət etməlidirlər?

Globalinfo.az-a danışan hüquqşünas Fərhad Mehdiyev deyib ki, bu məsələ qanunvericilikdə nəzərdə tutulmayıb.

Onun sözlərinə görə, qanunvericilikdə müəyyən qədər cinsiyyətə görə ayrı-seçkiliyin aparılmasının qadağan olunması var:

“Lakin birbaşa əmək qanunvericiliyində yaşa görə diskriminasiyayla bağlı hər hansı müddəaya rast gəlmək mümkün deyil. Bununla bərabər, konstitusiyada bərabərlik hüququ tanınır, təmin olunur. Təbii ki, bərabərlik hüququ da eyni zamanda yaşa görə diskriminasiyanın yol verilməməsini nəzərdə tutur. Fikrimcə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin yanında Dövlət Əmək Müfəttişlik Xidmətinin bununla bağlı müəyyən təlimatları hazırlanmalıdır. Bundan sonra işçi işə götürüləndə hansı meyarlar üstün götürülür, hər kəs bilməlidir. Yəni adekvat meyarlar olmalıdır. İşə götürənlər də həmin bu meyarlara cavab verməklə işçini seçməlidirlər. Belə bir meyarlar hazırlansa, vətəndaşların şikayət etmək imkanı da olar. Nə qədər ki, bu qaydalar hazırlanmayıb, yaş məsələsi ilə bağlı hər hansı bir şikayət irəli sürmək mümkün olmayacaq”.

Hüquqşünas müəyyən yaş səviyyəsindən sonra işə götürmədə çox ciddi ayrı-seçkiliyin baş verdiyini vurğulayıb:

“Hansı hallarda 35 yaşı keçmiş şəxsləri işə götürürlər – əgər onları bir vəzifədən avtomatik digər vəzifəyə gətirirlərsə. Amma təəssüf ki, hazırda işsiz olan və 35 yaşı keçən birinin adətən heç CV-sini nəzərə almırlar. O adam nəyi bacarır, nəyi bacarmır, onun vərdişləri nədir, nə deyil oxumurlar. Bu cür diskriminasiyaya yol veriləndə obyektiv meyarlardan istifadə olunmur. Daha bir yanlış məsələ isə ondan ibarətdir ki, işə götürən fikirləşir ki, bu adamın üzərində ailə yükü var və ona daha yuxarı maaş vermək lazımdır. Məsələn, mən bu insanı 800 manat maaşla burada işlədə bilməyəcəm deyə düşünürlər. Onun yerinə isə gənc kadr götürüb, daha aşağı maaşla işlədirlər. Bu qəbildən yanaşmalar işə götürənin subyektiv yanaşmasıdır. Ailə vəziyyətindən asılı olmayaraq bəlkə həmin insan 800 və ya 1000 manata işləməyə razı olacaq?!”

F.Mehdiyev insan resursları (HR) məsələsinə də toxunub:

“Bəzi HR-lar, hansısa 2-3 aylıq kurs keçib bu vəzifəyə gəlirlər. Amma bu, onların həqiqətən peşəkar olduğunu göstərmir. Yəni 2-3 aylıq kurs nəticəsində “mən peşəkaram, insanları seçə bilirəm “və sair deməsi mümkün deyil. İnsan resursları işinin bir çox müəssisədə doğru qurulmadığının şahidi oluruq. Bu, sadəcə işçi seçimində özünü büruzə vermir, həm də işçiyə təlim verilməsi sırasında ortaya çıxır. Bütün bunlar əmək bazarına çox ciddi mənfi təsir göstərir. Həmçinin də hazırda gənc olan və özlərinə yaxşı, daha rahat iş tapa bilən insanların gələcəkdə iş tapmalarını əngələ salır. Çünki onlar bu gün 25 yaşında olsalar da, 10 il sonra 35 yaşına gələcəklər. İş yerini dəyişəndə isə çox ciddi şəkildə iş tapa bilməmə problemi ilə üzləşəcəklər”.

Aparıcı Aytən Səfərova bəzi valideynlərə irad bildirib.

Axşam.az xəbər verir ki, o, valideynlərə işin yorğunluğunu uşaqlara yansıtmamağı məsləhət görüb:

"Bizdə nə qədər problem olsa da, böyüklər heç vaxt bunu uşaqlara bildirməməlidir. "Ay işdə yoruldum, uşaq məndən əl çək, görürsən ki, ata-ana yorulub". Bunların uşağa heç bir aidiyyatı yoxdur. Yorğunluğu ən azı yarım saat qapının arxasında saxlamaq lazımdır. Uşaqla vaxt keçirib, sonra gedib dincəlmək olar. Sonra da deyirlər ki, uşaq birtəhərdir, mənə heç nə demir. Yeniyetməlik dövründə məndən uzaqlaşır. Uşağı balacalıqdan özünə isindirmək lazımdır".