 |
|
|
Söhbət ABŞ Daxili İşlər Departamentinin bu ay neft və qaz qazmaçıları arasında hərraca çıxarmağı planlaşdırdığı 162 min hektar torpaqdan gedir.
ABŞ-ın Alyaska ştatının hakimiyyət orqanları dekabr ayında sahil düzənliyində neft və qaz quyuların qazılmasına məhdud hüquqlar verdiyi üçün hazırkı Prezident Co Bayden hökumətini məhkəməyə verib. Bu barədə "Reuters" məhkəmə sənədinə istinadən xəbər verib.
Agentlik bildirib ki, Alyaskanı təmsil edən vəkillər bazar ertəsi əyalət məhkəməsində iddia qaldırıblar. Sənəddə ABŞ federal hökumətinin 2024-cü ilin dekabrında sahilyanı düzənlik kimi tanınan ərazidə məhdudiyyətlərlə neft və qaz qazma hüququ vermək qərarına etiraz edilib.
"Yer səthindən istifadə və məskunlaşma ilə bağlı məhdudiyyətlər nəzərdə tutulan çalışmaları qeyri-mümkün və ya məqsədyönsüz edir... Söhbət ABŞ Daxili İşlər Departamentinin bu ay neft və qaz qazmaçıları arasında hərraca çıxarmağı planlaşdırdığı 162 min hektar torpaqdan gedir", - agentlik iddiaya istinadən xəbər verib.
Agentliyin məlumatına görə, iddia ərizəsində qeyd olunub ki, Bayden administrasiyasının tədbirləri Arktika Milli qoruğunda gələcək neft kəşfiyyatı və qazma işlərini "ciddi şəkildə məhdudlaşdıracaq". Alyaska rəsmiləri məhkəmədən administrasiyanın dekabr qərarını ləğv etməyi və hökumətə hərracda icarə müqavilələrinin verilməsinin qadağan olunmasını tələb ediblər.
Xatırladaq ki, "Anchorage Daily News"in xəbər verdiyi kimi, ABŞ hökuməti cümə günü Arktika Milli qoruğunda neft və qaz şirkətlərinə torpaq icarəyə verməyə hazırlaşır.
ABŞ prezidenti Co Bayden cümə günü bildirib ki, Vaşinqton və London Rusiyanın energetika sektoruna qarşı genişmiqyaslı sanksiyalar tətbiq etdikdən sonra Vladimir Putin "çətin vəziyyətə düşüb", bu barədə Turan-ın Vaşinqtondakı müxbiri xəbər verir.
"Putin çətin vəziyyətdədir və çox vacibdir ki, onun bu dəhşətli işləri davam etmək üçün nəfəs almağa imkanı olmamasın", deyə Bayden Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski ilə telefon danışığından sonra jurnalistlərə bildirib.
İki lider ABŞ administrasiyasının Rusiyanı dayandırmaq səylərinə dəstəyini müzakirə ediblər, bu dəstəyin davam etdirilməsi zərurətini vurğulayıblar.
"Bilirəm ki, Konqresdə Ukraynanı dəstəkləməyə davam etməli olduğumuzu hesab edən çox sayda demokrat və respublikaçı var", deyə Bayden bildirib. "Tramp maliyyələşdirməni dayandırmaq qərarına gəlsə, onların fikirlərini bildirəcəyinə ümid edir və bunu gözləyirəm".
Ağ Ev söhbət zamanı Zelenskinin Vaşinqtonun Rusiya iqtisadiyyatına qarşı misli görünməmiş sanksiyalar rejimini gücləndirən bu ölkənin energetika sektoruna qarşı sonuncu böyük sanksiyalar paketi üçün ABŞ-a minnətdarlıq etdiyini bildirib.
"İndi aydındıır ki, Putinin Ukraynaya qarşı müharibəsi Rusiya üçün fəlakətə çevrilib", deyə Ağ Evin məlumatında bildirilir.
"Ukrayna xalqının cəsarəti və qətiyyəti sayəsində və Birləşmiş Ştatların dəstəyi ilə Rusiya Ukraynada ən strateji məqsədlərindən birinə nail ola bilməyib.
Putin bu müharibəyə başlayarkən bir neçə gün ərzində Kiyevi ələ keçirəcəyini düşünürdü. Üç ilə yaxın vaxt keçsə də, Kiyev hələ də azaddır.
Rusiya Ukrayna xalqını məhv etmək istəyirdi. Bu gün Ukrayna azad və dinamik şəkildə inkişaf edən demokratiya olaraq qalır.
Rusiya Ukrayna ordusunu məhv etmək istəyirdi. İndi ordu heç vaxt olmadığı qədər güclü və döyüş qabiliyyətli olub.
Rusiya NATO-nu dağıtmaq istəyirdi. Bunun əvəzinə NATO tarixi boyunca olduğundan daha böyük, daha güclüdür və daha çox birləşib", deyə Ağ EV qeyd edir.
Almaniya Kansleri: "Bu prinsipə hər bir dövlət riayət etməlidir"
Almaniya Kansleri Olaf Şolts ABŞ-nin yeni seçilmiş Prezidenti Donald Trampa dövlət sərhədlərinin toxunulmazlığı prinsipinə riayət edilməsinin vacibliyini yenidən xatırladıb.
TASS xəbər verir ki, bunu O.Şolts Berlində Almaniya Sosial Demokrat Partiyasının federal qurultayında çıxışı zamanı bildirib.
Məlumata görə, bu Qrenlandiyanın ABŞ-nin tərkibinə daxil edilməsi imkanına dair bəyanatlarla əlaqədardır.
Onun sözlərinə görə, sərhədlərin toxunulmazlığı prinsipi hər bir ölkəyə şamil edilir: "Bu prinsipə hər bir dövlət riayət etməlidir. Sərhədlərin toxunulmazlığı beynəlxalq hüququn başlıca prinsipidir. Heç bir kiçik ölkə böyük qonşusundan qorxmamalıdır”.
Cənubi Qafqaz: Qlobal fırtınalar və ortaq gələcək ümidi arasında
“Xəyali icma”nın gerçək təsviri
Qədim mədəniyyətlərin qovuşduğu Cənubi Qafqaz bu gün geosiyasi fırtınanın mərkəzində qalan gəmiyə bənzəyir. Bir çox cəhətdən bir-birindən fərqli üç ölkə – Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan – köhnə qaydaların sürətlə öz qüvvəsini itirdiyi, yenilərinin isə hələ formalaşmaqda olduğu bir dünyada öz yolunu tapmağa çalışır.
2023-cü ilin sentyabr ayından sonra Ermənistan və Azərbaycan arasındakı münasibətlərdə yaranan "yumşalma" ehtiyatlı nikbinliyə əsas verir. Bəs region keçmişin incikliklərindən və qarşılıqlı etimadsızlıqdan qurtula biləcəkmi? Qarşısına çıxan fürsətlərdən yararlanacaq, yoxsa yenidən münaqişələrə və durğunluğa sürüklənəcək?
Üç tarix, üç tale: ortaq “başlanğıc nöqtə” axtarışında
Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstanın hər birinin özünəməxsus tarixi, öz ağrıları və öz xəyalları var.
Azərbaycan - qədim Qafqaz tayfalarının irsini, Zərdüşt məbədlərinin əzəmətini, İslamın incə mədəniyyətini, hərbi-siyasi elitanın və dövlətçilik ənənələrinin formalaşmasında əsas rol oynayan türk xalqlarının dərin təsirini özündə birləşdirən bir məkandır. Bu tarixi köklər təbəqələrdən ibarət milli kimliyin əsasını təşkil edərək, müasir siyasətə və ictimai şüura təsir göstərməyə davam edir.
XIX-XX əsrlərin sonunda Azərbaycan neft yataqlarının kəşfi ilə yanaşı müasirləşməyə can atması sayəsində iqtisadi və mədəni yüksəliş yaşadı. Bakı təkcə sənaye mərkəzinə deyil, həm də maarifləndirmə və müstəqillik ideyalarını fəal şəkildə təbliğ edən milli ziyalıların formalaşması üçün bir platformaya çevrildi. Məhz bu dövrdə 1918-ci ildə müsəlman Şərqində ilk dünyəvi respublika olan Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin elan edilməsi ilə nəticələnən güclü milli hərəkat yarandı.
Sovet dövrü Azərbaycan üçün ziddiyyətlər dövrü oldu. Bir tərəfdən, sənayeləşmə və sosial infrastrukturun inkişafı iqtisadi artıma və mədəni çiçəklənməyə kömək etdi. Digər tərəfdən, repressiyalar, milli özünüdərk hissinin boğulması və siyasi mərkəzləşdirmə ağrılı miras qoydu. Buna baxmayaraq, sovet dövrü də Azərbaycan milli kimliyinin möhkəmlənməsində rol oynadı.
Bu gün Azərbaycan gələcəyə baxan bir ölkədir. Qarabağda qələbə təkcə ərazi bütövlüyünün bərpasını təmin etmədi, həm də milli özünüdərk hissinin yeni səviyyədə formalaşmasında mühüm mərhələ oldu. Ölkə regionda və beynəlxalq aləmdə mövqeyini möhkəmləndirmək üçün nəqliyyat və enerji dəhlizlərini fəal şəkildə inkişaf etdirir. Təbii sərvətləri, strateji mövqeyi və həyata keçirdiyi çoxvektorlu siyasət sayəsində Azərbaycan Cənubi Qafqazda sabitliyin və inkişafın təmin olunmasında əsas rol oynayır.
Ermənistan - tarixi əsrlərin dərinliyinə gedən, özünəməxsus dilin və əlifbanın vətəni olan, mədəni irsin milli kimliklə sıx şəkildə bir-birinə qarışdığı ölkədir. Erməni Apostol Kilsəsi əsrlər boyu xalqı birləşdirən və hətta xarici təhdidlər dövründə mədəni irsi qoruyan mənəvi dayaq rolunu oynayıb.
1915-ci ildə Osmanlı İmperiyasında baş verən faciəli hadisələr erməni xalqının kollektiv yaddaşında dərin iz buraxıb, onun dünyagörüşünü formalaşdırıb və ölkənin daxili və xarici siyasətinə təsir göstərib. 1918-ci ildə Ermənistanın Birinci Respublikasının yaradılması milli quruculuq tarixində mühüm mərhələ oldu. Amma sonrakı sınaqlar onun süqutuna və Sovet İttifaqının tərkibinə daxil olmasına gətirib çıxardı. Sovet dövrü bölgəyə sənayeləşmə ilə yanaşı, siyasi azadlıqların məhdudlaşdırılması və mərkəzləşdirilmiş idarəetmə də gətirdi ki, bu da müstəqil siyasi kimliyin inkişafını çətinləşdirdi.
Ölkənin həyatında mühüm rol oynayan erməni diasporu iqtisadiyyata, siyasətə və mədəni inkişafa əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərir. Beynəlxalq aləmdəki fəallığı sayəsində diaspor Ermənistanın qlobal siyasətin gündəmində qalmasına kömək edir, eyni zamanda gözləntilər üçün yüksək bir standart müəyyən edir ki, bu da bəzən Ermənistanın özündə və onun hüdudlarından kənarda gələcəyin qavranılması arasında uçuruma səbəb olur.
Bu gün Ermənistan mühüm transformasiya ərəfəsindədir. Tarixən ölkənin kimliyi mərkəzində dilin, dinin və mədəni irsin dayandığı ənənələrə, bunlara söykənən özünüdərkə əsaslanıb. Lakin qlobal iqtisadiyyata inteqrasiya, demokratik institutların inkişafı və milli təhlükəsizliyin gücləndirilməsi kimi müasir çağırışlar ölkəni həmin modeli yenidən nəzərdən keçirməyə sövq edir. Tədricən əsasında bərabərlik, siyasi həyatda iştirak və tarixi küskünlüklərə deyil, gələcəyə yönəlmə kimi ümumi prinsiplərin dayandığı yeni vətəndaş kimliyi formalaşır. Bu, mədəni irsin qorunması ilə yeni reallıqlara uyğunlaşma arasında tarazlıq tələb edən çətin bir prosesdir. Lakin məhz bu transformasiya Ermənistana dünyadakı yerini yenidən düşünmək və davamlı bir cəmiyyət qurmaq şansı verir.
Gürcüstan - Kolxida və İberiya kimi qədim krallıqların varisi olan özünəməxsus tarixə malik ölkədir. Onun mədəniyyəti, unikal dili və pravoslavlığın dərin ənənələri milli kimliyin əsasını təşkil edir. Qədim dövrlərdən bu günə qədər müstəqillik uğrunda mübarizə tarixi Gürcüstanın ictimai şüuruna və siyasi mədəniyyətinə təsir göstərib.
1917-ci il inqilabından sonra müstəqillik dövrü, qısa olmasına baxmayaraq, ölkə həyatında mühüm mərhələ oldu. Sovet dövrü ölkəyə müasirləşmə və iqtisadi inkişaf gətirdi, eyni zamanda repressiyalar və milli istəklərin boğulması ilə müşayiət olundu. SSRİ-nin dağılmasından sonra Gürcüstan daxili münaqişələr, iqtisadi böhranlar və sürətlə dəyişən dünyada öz yerini tapmaq cəhdləri ilə müşayiət olunan çətin dövlət quruculuğu mərhələsinə qədəm qoydu.
Bugünkü Gürcüstan müasir dünyanın çağırışlarına uyğunlaşmaqla yanaşı, özünəməxsusluğunu qorumağa çalışır. Ölkə nəqliyyat və enerji axınları üçün tranzit qovşağı olaraq qalır, bu isə onu Orta Dəhliz kimi regional təşəbbüslərin mühüm iştirakçısına çevirir. Eyni zamanda, Gürcüstan xarici siyasət strategiyasını yenidən nəzərdən keçirmək əlamətləri nümayiş etdirir. Əgər əvvəllər Avropaya inteqrasiya əsas istiqamət idisə, bu gün ölkə getdikcə daha artıq çoxvektorlu siyasətə can atır. Belə bir “yenidənbaxış” qismən Avropa İttifaqı və NATO-ya üzvlüyün nə zaman baş tuta biləcəyi məsələsindəki qeyri-müəyyənliklə, qismən də qonşu ölkələrlə münasibətlər qurmaq zərurəti ilə bağlıdır.
Yeni istiqamətlər axtarışı Gürcüstanın müxtəlif təsir mərkəzləri arasında tarazlığı qorumaq, həmçinin müstəqilliyini və dayanıqlığını gücləndirmək istəyini əks etdirir. Ölkə öz yolunu yenidən düşünmək prosesindədir ki, bu da həm inkişaf üçün imkanlar, həm də daxili və xarici çağırışlarla bağlı risklər yaradır. Onun dəyişən dünyaya uyğunlaşma qabiliyyəti təkcə öz gələcəyini deyil, həm də regiondakı güc balansını müəyyən edəcəkdir.
Dəyişən dünya: tektonik dəyişikliklər və onların nəticələri
Dünya tektonik dəyişikliklər dövrünü yaşayır. SSRİ-nin dağılmasından sonra formalaşan təkqütblü model keçmişə çevrilir. Onun yerinə daha çox regional güclərin və idealogiyadan da artıq praqmatik maraqların birləşdirdiyi bloklarının rol oynadığı çoxqütblülük gəlir.
Bu yaxınlarda sarsılmaz görünən liberal-demokratik dəyərlər ciddi sınaqlara məruz qalır. Proteksionizm, millətçilik və bəzi ölkələrdə açıq populizm normaya çevrilir.
Bu qlobal proseslər Cənubi Qafqaza təsirsiz ötüşə bilməz. Regional oyunçuların təsiri artır. Başı öz problemlərinə qarışmış ABŞ və Avropa İttifaqı artıq regiondakı vəziyyətə əvvəlki kimi fəal təsir göstərə bilmir. EUROPEAN Bankın sabiq direktoru, İtaliyanın baş naziri olmuş, hazırda isə Avropa Komissiyası prezidentinin xüsusi müşaviri Mario Draqinin Aİ-nin rəqabət qabiliyyəti ilə bağlı yayımladığı hesabat buna sübutdur. Orada Avropanın öz mövqelərini itirdiyi, tarixin kandarında qalmamaq üçün təcili dəyişməli olduğu birbaşa bildirilir. Hesabat Avropaya həsr olunsa da, onun bir çox nəticələri Cənubi Qafqaz üçün də aktualdır. Region, Avropa kimi, yeni dayaq nöqtələri axtarmalı, iqtisadiyyatı şaxələndirməli, xarici oyunçulardan asılılığı azaltmalıdır.
Məsələn, ABŞ və Çin, eləcə də ABŞ və Avropa arasında artan ticarət ziddiyyətləri sonuncuları alternativ ticarət yolları və tərəfdaşları axtarmağa məcbur edir. Bu şəraitdə Xəzər dənizi, Cənubi Qafqaz və Türkiyə vasitəsi ilə Çinlə Avropanı birləşdirən Orta Dəhlizin əhəmiyyəti artır. Bu marşrut getdikcə daha cəlbedici olur, çünki həm Rusiyadan, həm də Yaxın Şərqin qeyri-sabit bölgələrindən yan keçməyə imkan verir.
Orta Dəhliz: adi yoldan da dəyərli
Faktiki, yeni İpək Yolu olan Orta Dəhliz, Cənubi Qafqaz üçün fırtınalı dənizdə xilasedici halqa rolu oynaya bilər. O, regiona təkcə tranzitdən qazanc əldə etmək üçün deyil, həm də iqtisadiyyatı modernləşdirmək, investisiyalar cəlb etmək və yeni iş yerləri yaratmaq üçün imkanlar açır. Artıq bu istiqamətdə atılan konkret addımlar gözə görünür.
Ancaq Orta Dəhlizin potensialının tam şəkildə reallaşması üçün təkcə milyardlarla dollarlıq investisiyalar deyil, həm də siyasi iradə tələb olunur.
Və burada əsas suala gəlirik: Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstan, nəhayət, iqtisadi inteqrasiya ilə bağlı ciddi danışıqlara başlamağa hazırdırlarmı? Axı bu olmadan Orta Dəhlizi tam şəkildə işə salmaq mümkün deyil. Hazırda region ölkələri arasında iqtisadi əlaqələr olduqca zəifdir. Dünya Bankının məlumatına görə, ölkələrimiz arasında qarşılıqlı ticarətin payı xarici ticarətin ümumi həcminin 10%-dən azdır. Vahid iqtisadi məkan, ümumi gömrük tarifi isə hər üç ölkənin inkişafına güclü təkan verə bilər.
Cənubi Qafqazın "xəyali icması": mif, yoxsa reallıq?
Bəzi ekspertlərin tez-tez sitat gətirdikləri Benedikt Anderson özünün məşhur kitabında "xəyali icmalar" haqqında - bir-birini heç vaxt görməyən insanların bir millətin parçası olduqlarını necə hiss etməyə başladıqları barədə yazırdı.
Bütün Cənubi Qafqaz miqyasında belə bir "xəyali icma"nın yaranması mümkündürmü? Çətin sualdır. Burada çoxlu tarixi incikliklər, sağalması çətin olan yaralar, həll olunmamış münaqişələr var. Lakin gələcəyə dair ortaq bir baxış yaranmadan, əməkdaşlığın düşmənçilikdən daha sərfəli olduğu dərk edilmədən region bölünmüş və zəif olaraq qalacaq.
Bəs bu "ortaq narrativin" əsasını hansı elementlər təşkil edə bilər?
İlk növbədə, şübhəsiz ki, məqalənin əvvəlində qısa təsviri verilən regionun zəngin tarixi və mədəniyyəti! Onlarda xalqların taleyi bir-birinə qovuşur. Lakin bu, həm də nəqliyyat infrastrukturunun, kommunikasiyaların, turizmin, kənd təsərrüfatının və s. inkişafı ilə bağlı ümumi iqtisadi maraqlardır. Region ölkələrinin yalnız birgə öhdəsindən gələ biləcəkləri çağırışlardır - iqlim dəyişikliyi, su ehtiyatlarının çatışmazlığı, transmilli cinayətkarlıq təhlükəsidir. Dünyanın digər bölgələrinin təcrübəsi göstərir ki, regional inteqrasiya tarixi fikir ayrılıqlarının aradan qaldırılması və daha sabit və firavan gələcək qurulması üçün effektiv vasitə ola bilər. İkinci Dünya Müharibəsindən sonra formalaşan Benilüks iqtisadi əməkdaşlığın barışığa və sabitliyə necə kömək edə biləcəyinə nümunə oldu. Polşa, Çexiya, Slovakiya və Macarıstanı birləşdirən Vişeqrad Qrupu ortaq maraqları olan ölkələrin beynəlxalq aləmdə öz hərəkətlərini necə effektiv şəkildə əlaqələndirə və ya ən azı birlikdə müzakirə edə biləcəyini nümayiş etdirir.
Region ölkələri keçmişin ətalətini dəf edə, qarşılıqlı iddiaları bir kənara qoya və ortaq bir gələcək qurmağa başlaya biləcəklərmi? Bu sualın cavabından Ermənistanın, Azərbaycanın və Gürcüstanın gələcəyi çox asılıdır.
Bu gün Cənubi Qafqazın daimi münaqişələr zonasından sabitlik və firavanlıq regionuna çevrilmək üçün unikal şansı var: Şərq və Qərb arasında sadəcə bir tranzit dəhlizi deyil, dünya arenasında nüfuzlu bir oyunçu olmaq şansı.
Bunun üçün hər şeydən əvvəl danışıqlar masası arxasında oturaraq, yığılıb qalmış problemləri həll etməyə başlamaq istiqamətində siyasi iradə lazımdır. Düşmənçilikdən, nifrət dilindən imtina edib dialoq dilinə keçmək üçün cəsarət lazımdır. Nəhayət, belə olduqda region ölkələrinin ayrı-ayrılıqda olduğundan daha artığına nail ola biləcəklərini dərk etmək lazımdır.
Sonda bir əlavə: Cənubi Qafqaz ölkələrinin liderlərinin və xalqlarının hansı seçimi edəcəyindən təkcə bölgənin gələcəyi deyil, həm də bütün Avrasiya məkanında təhlükəsizlik arxitekturası asılıdır.
Bu, sülh, əməkdaşlıq və ortaq gələcək lehinə bir seçim olacaqmı?
ABŞ hökuməti Venesuela prezidenti Nikolas Maduronun andiçmə mərasimini tanımayıb və onun həbsinə dəlillər verilməsi üçün təyin edilən mükafatı 25 milyon dollara çatdırıb.
Bizim.Media xəbər verir ki, bu barədə ABŞ administrasiyası məlumat yayıb.
“Biz Nikolas Maduro və Daxili İşlər, Ədliyyə və Sülh Naziri Diosdado Kabello üçün mükafatı 25 milyon dollara qədər artırırıq.
Bundan əlavə, müdafiə naziri Vladimir Padrino Lopezin tutulmasına və mühakimə olunmasına səbəb olan məlumat üçün yeni 15 milyon dollar mükafat əlavə edirik”, - məlumatda qeyd edilib.
Qrenlandiya aysberqin yalnız görünən hissəsidir.
APA xəbər verir ki bu barədə “Politico” məlumat yayıb.
Trampın baş köməkçisi Qrenlandiya qumarının daha geniş geosiyasi dinamika ilə bağlı olduğunu, ABŞ-nin getdikcə döyüşən Rusiyanı Arktika hegemonluğu üçün rəqib kimi gördüyünü təsdiqləyib.
"Bu təkcə Qrenlandiya ilə bağlı deyil. Bu, Arktika ilə bağlıdır. Sizin kral olmağa çalışan Rusiyanız var... Burada söhbət neft və qazdan gedir. Bu, bizim milli təhlükəsizliyimizdir. Bu, kritik minerallardır", - təhlükəsizlik müşaviri Mayk Vals bildirib.
Digər Arktika ölkələri Norveçin Svalbard adalarının Rusiya prezidenti Vladimir Putinin imperialist nəzərini cəlb edə biləcəyini ehtiyatla izləyirlər.
Norveçin Baş naziri Jonas Gahr Store arxipelaqın potensial zəifliyi ilə bağlı hər hansı narahatlığı rədd edib: "Svalbard Norveçdir və təhlükəsizdir".
Svalbard Rusiyanın Şimal Donanmasının Atlantik Okeanına çatmaq üçün keçməli olduğu dəniz marşrutu boyunca yerləşir. Bu Moskva üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Təxminən 2500 nəfərin yaşadığı Svalbard adasının bir neçə yaşayış məntəqəsində sovet dövründən qalma ruslar yaşayır. Onlar əsasən ikinci ən böyük şəhər olan Barentsburqda yaşayır.
1920-ci ildə imzalanmış Svalbard müqaviləsi Norveçə arxipelaq üzərində suverenlik verir, lakin bütün digər imzalayanlara onun təbii sərvətlərindən istifadə etməyə icazə verir və hazırda bu müqaviləyə ABŞ, Rusiya və Yaponiya da daxil olmaqla 48 tərəf daxildir. Ancaq bu gün bu hüquqdan yalnız Rusiya və Norveç istifadə edir. Svalbard həm də müqavilə sayəsində silahsızlaşdırılmış və vizasız zona olmaqla yanaşı, əsasən tədqiqatçıları və turistləri cəlb edir. Əhalinin əksəriyyəti mədən sənayesində çalışır.
Kremlin sözçüsü Dmitri Peskov cümə axşamı bildirib ki, Moskva Qrenlandiyada baş verənləri maraqla izləyir: "Arktika bizim milli maraqlarımızın, strateji maraqlarımızın zonasıdır. Biz Arktika zonasında sülh və sabitlik mühitinin qorunmasında maraqlıyıq".
Arktika müşahidəçiləri xəbərdarlıq ediblər ki, Trampın Qrenlandiyanı ələ keçirmək fikrində olması ilə bağlı ən böyük təhlükə onun rəqib güclərə eyni imperialist damarda hərəkət etməyə başlaması üçün verə biləcəyi potensial ilhamdır.
Norveçin Oslodakı “Fridtjof Nansen” İnstitutunun tədqiqatçısı Andreas Osthagen “Politico"ya bildirib ki, Trampın bəyanatları digər aktyorları, xüsusən də Rusiya və ya Çini milli maraqlarını təmin etmək üçün başqa ölkəyə qarşı hərbi gücdən istifadəni qanuni vasitə kimi görməyə təhrik edə bilər.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Avropa İttifaqının xüsusi nümayəndəsi Maqdalena Qrono ilə görüşüb.
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, bu barədə erməni KİV məlumat yayıb.
Qeyd edək ki, Paşinyan bu gün həmçinin İran Milli Təhlükəsizlik Şurasının katibi Əli Əkbər Əhmədian ilə də görüşüb.
Onu da deyək ki, Azərbaycan lideri İlham Əliyev həm Avropa İttifaqının xüsusi nümayəndəsini, həm də İranın Ali Dini Liderinin nümayəndəsini dünən Bakıda qəbul etmişdi.
Yeni seçilmiş Prezident Donald Tramp Qrelandiya və Panama kanalının hərbi güc tətbiqi vasitəsilə ABŞ-a qatılmasını istisna etmədiyini bildirib. Onun açıqlaması beynəlxalq aləmdə müzakirələrə səbəb olub və bir çox suallar doğurub. Tramp eyni zamanda Kanada dövlətinin də ABŞ-a birləşdirmək niyyətində olduğunu deyib.
Bəzi ekspertlərin fikrincə, yeni prezidentin bu tip açıqlamaları əslində dünyada xaos yaradır. Həmçinin onun açıqlamaları NATO-nun dağılma prosesini başlada bilər.
Trampın açıqlamaları nəyə hesablanıb? Qeyd olunan planlar həyata keçirilərsə, bu, beynəlxalq siyasətdə hansı nəticələr doğuracaq?
Globalinfo.az-a danışan politoloq Vaqif Hüseyn deyib ki, dövlətlərarası münasibətlər beynəlxalq hüquqla tənzimlənməlidir:
“Beynəlxalq hüququn 11 prinsipi var. Bunlar 1975-ci il Helsinki anlaşması ilə əldə edilib. Əvvəl 8 prinsip idi, lakin daha sonra 3 prinsip də qəbul olundu. Bunlardan ən əsasları “Sərhədlərin toxunulmazlığı“ və “Dövlətlərin daxili işinə müdaxilə edilməmə” prinsipləridir.
Mövcud situasiyanı nəzərə aldıqda qəribə mənzərə ortaya çıxır. ABŞ özü bu anlaşmaların təşəbbüskarıdır. İndi isə həmin beynəlxalq hüququn prinsiplərini kobud şəkildə pozmaq istəyir”.
Politoloqun sözlərinə görə, Vaşinqton bu prinsipləri qəbul etdiyi üçün Trampın çağırışları əsassızdır:
“ATƏT məhz Helsinki anlaşması nəticəsində yaranıb. Avropa təşkilatı olmasına baxmayaraq, ABŞ və Kanada da bu birliyin üzvüdür. Yəni onlar da təşkilatın prinsiplərini qəbul edib.
ABŞ-ın bugünkü çağırışları – Kanada, Panama və Qrelandiya ilə bağlı deyilənlər populist çıxışdan başqa bir şey deyil. Görünür, Tramp gündəmi yayındırmağa çalışır. Onun bu cür qeyri-standart addımları, hərəkətləri fərqli gündəm yaratmağa hesablanıb. Avropa və Qərb hələ 4 il bu kimi açıqlamalarla məşğul olacaq”.
Gürcüstanda prezidentlik müddəti başa çatdıqdan sonra Salome Zurabişvili Arizona Dövlət Universitetinin Makkeyn İnstitutunda "Henri Kissincer 2025" tədqiqat proqramının iştirakçısı olub.
TASS xəbər verir ki, o öz işinə görə təqaüd alacaq.
"Mən Kissincer Təqaüdünü almaqdan qürur duyuram ki, avtokratiyalar və demokratiyalar arasında mübarizə zamanı bizim Gürcüstanın bu mübarizəni təcəssüm etdirməsi çox vacibdir", - deyə Zurabişvili bildirib.
Xatırladaq ki, dekabrın 29-da Gürcüstan parlamentində altıncı Prezident Mixeil Kavelaşvilinin andiçmə mərasimi keçirilib. O, dekabrın 14-də Seçicilər Kollegiyası tərəfindən beşillik müddətə seçilib. Zurabişvili parlamenti qeyri-qanuni hesab etdiyi üçün istefa verməyəcəyini bildirib. Kavelaşvilinin inauqurasiyasından sonra o, prezident sarayını tərk edib, lakin özünü Gürcüstan prezidenti hesab etməkdə davam edir.
Prezident İlham Əliyevdən İranla bağlı sərt mesajlar
Musavat.com xəbər verir ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev ölkənin aparıcı televiziya kanallarına verdiyi müsahibədə İranı sərt tənqid edib.
Prezidentin diqqət çəkdiyi məqamlardan biri İranın Ərdəbil üzrə imam-cüməsi Ayətullah Həsən Amilinin canlı yayımda Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərini, eləcə də bu iki qardaş xalqı nalayiq ifadələrlə təhqir etməsi olub.
Prezident İlham Əliyev bu mövzuya toxunaraq bildirib ki, bu cür təhqiramiz və təxribat xarakterli hərəkətlərə göz yummaq olmaz:
“O mollanı Ərdəbilə təyin edən adam bu hadisəyə, bu tərbiyəsizliyə necə münasibət bəsləyir? Onun fikri nədir? Azərbaycan xalqından üzr istənməlidir. Ən azından o molla işdən qovulmalıdır və Azərbaycan xalqından üzr istənməlidir.”
Prezidentin mesajı Ayətullah Xameneiyə ünvanlanıb
Məlum olduğu kimi, Ərdəbilin imam-cüməsi Ayətullah Xameneinin birbaşa əmri ilə təyin olunur və ona tabe olaraq fəaliyyət göstərir. Prezident İlham Əliyevin bu açıqlamaları birbaşa Ayətullah Xameneiyə ünvanlanmış mesaj kimi dəyərləndirilir. Prezidentin çıxışı, eyni zamanda, Azərbaycanın İrana qarşı prinsipial və qəti mövqeyini bir daha nümayiş etdirir.