ABŞ-ın Ukrayna ilə uğursuz faydalı qazıntı sazişini əvəz etmək üçün nəzərdə tutulmuş yeni əməkdaşlıq təklifləri Kiyevin Avropa İttifaqına daxil olmaq cəhdini sarsıtmaq təhlükəsi yaradır.

APA xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg“ agentliyi məlumat yayıb.

“Razılaşma Ukraynanın Avropa İttifaqına üzvlük cəhdini sarsıda bilər və ABŞ-a Ukrayna iqtisadiyyatının böyük sahələrini əhatə edən investisiya qərarları üzərində faktiki nəzarət imkanı verə bilər”, - agentlik qeyd edib.

Ukrayna üzrə sammitin iştirakçıları Rusiyaya qarşı sanksiyaları qüvvədə saxlamağı qərara alıblar
Parisdə keçirilən Ukrayna üzrə sammitin iştirakçıları yekdilliklə belə qərara gəliblər ki, indi Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv etməyin vaxtı deyil.

TASS xəbər verir ki, bunu Fransa Prezidenti Emmanuel Makron bildirib.

“Avropa Ukrayna münaqişəsinin həllində Vaşinqtonun rolunu zəiflətməyə çalışır”.

TNS xəbər verir ki, bunu Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov deyib.

“Avropa hər vəchlə ABŞ-nin Ukrayna münaqişəsinin həllində rolunu sarsıtmaq istəyir və onu köklü səbəbləri aradan qaldırmaqla həll etmək istəmir”, - deyə o bildirib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən görüşlərdən sonra ABŞ nümayəndə heyəti ilə Ukrayna nümayəndələri, Amerika tərəfinin isə Rusiya nümayəndələri ilə razılaşmalarda müəyyən fərqliliklərin olduğunu bildirib.
Bakupost.az xəbər verir ki, bu barədə “Unian“ məlumat yayıb.
Dövlət başçısı Səudiyyə Ərəbistanında keçiriləcək görüşlərdən sonra iki bəyanatın açıqlanacağını bildirib. Bunlardan biri Ukrayna və Amerika tərəfləri arasında razılaşmaların nəticəsidir, ayrıca bəyanat Amerika və Rusiya nümayəndə heyətləri arasında keçirilən görüşün nəticəsidir. Bu iki fərqli bəyanatdır, çünki onlarda beşinci maddə fərqlidir.
“Əvvəla, razılaşdığımız ilkin məqam odur ki, dənizdə sakitlik və sərbəst hərəkət mümkündür”, - Zelenski qeyd edib.
Ukrayna nümayəndə heyəti həmçinin Amerika tərəfi ilə infrastruktura zərbələr kontekstində atəşkəs barədə ayrıca danışıqlar aparıb.
Müqavilənin ikinci bəndi enerji sisteminə hücum etməməkdir. Həm Ukrayna, həm də Rusiya tərəfinin.
Prezidentin sözlərinə görə, Ukrayna mülki infrastrukturun qorunması məsələsini qaldırıb, lakin bu, bəyanatda yer almayacaq.
Razılaşmanın üçüncü bəndi nəzarət və monitorinqə aid olub.
Eyni zamanda, ABŞ-ın təklifi ilə sazişin dördüncü bəndi hər kəsin nəticənin davamlı sülh olması üçün çalışacağına aiddir.
Ukraynanın ABŞ, ABŞ-ın Rusiya ilə verdiyi bəyanatlardakı razılaşmanın beşinci bəndi fərqlidir.
“Bildiyimizə görə, ruslar Amerika tərəfinin ruslara öz kənd təsərrüfatı sektorunu, kənd təsərrüfatı məhsullarını daşımaqda kömək etməsi məsələsini qaldırıblar. Yəni söhbət limanlardan, tariflərdən və bu kimi şeylərdən gedir. Biz buna razı olmadıq ki, ümumi sənədimizdə olsun. Hesab edirik ki, bu, mövqelərin zəifləməsi və sanksiyaların zəifləməsidir”, - Zelenski qeyd edib.
Eyni zamanda o bildirib ki, bu məqamın təfərrüatları hələlik məlum deyil, çünki ABŞ və Rusiya nümayəndə heyətlərinin görüşündə Ukrayna tərəfi iştirak etməyib

Bir neçə aydır ki, türk jurnalistləri İmamoğlunun vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasının qaçılmaz olduğuna dair fərziyyələr və şayiələr eşidirdilər. Ancaq çoxları Türkiyə hökumətinin belə cəsarətli addım atacağına inanmırdı.

Reyting.az xəbr verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.

Britaniya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Cəmi bir neçə il əvvəl keçirilən bələdiyyə seçkilərində 51 faiz səslə qalib gələn İmamoğlu prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın əsas siyasi rəqibi kimi qəbul edilir.

Bazar ertəsi İmamoğlu rəsmi olaraq ana müxalifət olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) tərəfindən hələ üç il sonra keçiriləcək növbəti prezident seçkilərində namizəd kimi irəli sürülüb.

Onun həbsi bir dönüş nöqtəsidir və bu, korrupsiya iddialarından kənarda Ərdoğana qarşı çıxan hər kəsin həbslə üzləşə biləcəyinə işarədir.
Korrupsiya Türkiyədə həm yerli, həm də mərkəzi hökumət səviyyəsində uzun müddətdir davam edən problem kimi qəbul edilsə də, müxalif siyasətçilərin seçmə şəkildə hədəflənməsi onu deməyə əsas verir ki, hakimiyyətin əsl məqsədi ədalət deyil, müxalifətin özünün yenidən qurulmasıdır.

Bir çoxları bu addımı Ərdoğanın iqtidarda qalma naminə yeni həmləsi hesab edir.

İmamoğlu ona qarşı irəli sürülən ittihamları “siyasi motivli” və həbsini “demokratiyamıza qara ləkə” adlandırıb.

Müxalifət bunu “vətəndaş çevrilişi” və siyasi quruluşu dəyişmək cəhdi kimi pisləyib. Beynəlxalq səviyyədə “The Economist” kimi nəşrlər indi Türkiyəni “çılpaq avtokratiya” adlandırır.

İqtisadi nəticələr çox ağır olub. İstanbul Birjası ötən həftə üç gündə 16 faiz dəyər itirərkən, Mərkəzi Bank lirəni sabitləşdirmək üçün 20 milyard dollardan çox pul xərcləmək məcburiyyətində qalıb.

Türkiyə maliyyə tənzimləyiciləri bu gözlənilməz hərəkətlə investorların hökumətə olan inamını dərindən sarsıtdığı üçün daha çox satışların qarşısını almaq üçün yeni bazar qaydalarını tətbiq etməyə çalışıblar.

Ərdoğan niyə indi bu addımı atdı?

Son hadisələr Ərdoğanı müxalifətə qarşı yeni repressiyaya başlamaq üçün cəsarətləndirən şərait yaradıb. Beynəlxalq dinamika hazırda Ərdoğanın xeyrinə işləyir. ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında demokratik dəyərlərə böyük ölçüdə məhəl qoymayan millətçi, sağçı bir yanaşma mövcuddur.

Tramp administrasiyasının İmamoğlunun həbsinə ilkin reaksiyası laqeyd olub, rəsmilər bunun “Türkiyənin daxili məsələsi” olduğunu və ABŞ-ı narahat etmədiyini bildiriblər.

Donald Trampın Rusiya ilə münasibətlərinə görə Avropa qeyri-müəyyənliklə üzləşib. Xüsusən, ABŞ prezidentinin Ukrayna hesabına Kremllə əlaqələri normallaşdırması Türkiyəni Qərb təhlükəsizlik arxitekturasında həlledici oyunçu halına gətirib.

Bu geosiyasi zərurət Avropa güclərini Ərdoğanla aqressiv qarşıdurmada tərəddüdlə üzləşdirib.

Türkiyənin Suriyadakı hərbi uğuru həm də Ərdoğanın regional təsirini gücləndirib və onun daxili populyarlığını artırıb.

Əhəmiyyətli bir xarici təzyiq olmadan - xüsusən də əvvəllər NATO daxilində Ərdoğana meydan oxuyan keçmiş ABŞ prezidenti Co Bayden kimi fiqurların olmadığı bir şəraitdə - o, istədiyi kimi hərəkət etmək hüququna malikdir.

Bölünmüş müxalifət

İmamoğlunun hakimiyyətə gəlməsinə kömək edən müxalifət koalisiyası indi parçalanma əlamətlərini göstərir.

Əkrəm İmamoğlunun əsas dəstək mənbələrindən biri kürd seçiciləri idi, xüsusən də onun kürd tərəfdarı Dem Partiyası (DEM) ilə ittifaqı vasitəsilə.

Bununla belə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə hökumət arasında aparılan son danışıqlar DEM-in onu tam dəstəkləməkdə tərəddüd etdiyini göstərir.

İmamoğlunun tərəfdarları İstanbul meriyasının yaxınlığında etiraz aksiyası keçirərkən, DEM üzvləri bunun əvəzinə şəhərdəki möhtəşəm Novruz şənliklərində iştirak edərək hökumətlə birbaşa qarşıdurmada olmaq istəmədiklərini göstərirdilər.

PKK danışıqlarının nəticəsi qeyri-müəyyən qalır. Xüsusən də PKK-nın həbsdə olan lideri Abdullah Öcalanın tərksilah çağırışı ilə bağlı - hələ də təşkilatdan qəti cavab gözləyən bir məsələ.

Zaman Ərdoğanın tərəfindədir

Növbəti seçkilərə 3 il qaldığından Ərdoğanın komandası çox güman ki, iqtisadi zərərin seçicilərin seçkiyə getməsinə qədər aradan qaldırıla biləcəyinə ümid edir. Gündəlik həyat normallaşdıqca İmamoğlunun həbsi ilə bağlı ictimai narazılıq sönəcək.

Onun müxalifəti zəiflətmək və yenidən formalaşdırmaq üçün daha geniş strategiyası növbəti böyük siyasi sınaqdan əvvəl tamamlanacaq.

CHP də əlavə təhlükələrlə üz-üzədir.

Hazırda seçki saxtakarlığı iddialarına görə CHP sədri Özgür Özelin vəzifəsindən kənarlaşdırılması və partiyanın İdarə Heyətinin buraxılması ilə bağlı məhkəmə işi davam edir. İşdə iddia olunur ki, Özəl partiya nümayəndələrinə rüşvət verməklə vəzifəsini təmin edib.

Məhkəmənin partiyaya hökumət müvəkkili (qəyyum) təyin etməsinə mane olmaq üçün Özəl 15 gün ərzində partiyanın təcili qurultayını çağırıb.

Yeri gəlmişkən, İmamoğluna qarşı terrorla bağlı ittihamlar rəsmi ittiham aktında əks olunarsa, hökumətin İstanbul Bələdiyyəsinə müvəkkil təyin edə biləcəyi ehtimalı hələ də var.

Ümumiləşdirsək, Ərdoğan 2024-cü ildə yerli seçkilərdə qalib gələn müxalifəti nüfuzdan salır və baltalayır ki, daha güclü əllə başqa bir prezident seçkisinə gedə bilsin.

“Görünür, Amerikanın yeni administrasiyasının Rusiyaya qarşı xüsusi hissləri var. Buna kömək edən bir çox səbəb var. Prezident Corc Buşdan başlayaraq hər bir Amerika administrasiyası Rusiya ilə münasibətləri bərpa etməyə çalışıb. Amma heç vaxt bu plan alınmadı və münasibətlər daha da pisləşib. Bununla belə, hər bir sonrakı prezident bu işdə uğur qazanacağına inanır. Çünki hər prezident özünü ən yaxşı danışıqlar aparan şəxs sayır. Prezident Riçard Niksonun Rusiya ilə Çin arasında əlaqələri kəsmək uğurunu yalnız indi əks formatda təkrarlamaq istəyi var. Nikson Çini SSRİ-dən qoparmağı bacardı, lakin bu, Sovet-Çin münasibətlərinin pisləşdiyi bir vaxtda idi. Çin indi Rusiyanın daxilinə ciddi şəkildə inteqrasiya olunub və onun üzərində əhəmiyyətli nəzarətə malikdir. Ona görə də, ABŞ-ın yeni lideri Donald Trampın istəklərinin yerinə yetəcəyi inandırıcı deyil”.

Bu sözləri ukraynalı ictimai xadim, publisist Valeriy Pekar Vaşinqtonun Ukrayna və Rusiya ilə bağlı siyasəti haqqında yazdığı analitik məqaləsində qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, Amerika administrasiyasını Rusiyanın nəhəng təbii sərvətləri cəlb edir ki, Vaşinqton sərfəli müqavilələr bağlamaq üçün istifadə edəcəyini düşünür: “Cin lideri yoldaş Si Cinpin də qeyd etdi ki, Rusiya köhnə dünya düzənini məhv etmək üçün döyülən bir ölkəyə bənzəyir. Yəni burada üç ölkənin maraqları üst-üstə düşür. Müharibəni Rusiya üçün fayda ilə başa vurmaq mümkün olarsa, o zaman ABŞ da oxşar işğalçılıq müharibələrinə başlaya bilər”.

“ABŞ, Rusiya və Çinin maraqlarının üst-üstə düşdüyü digər sahə Avropanın zəifləməsi və Amerikadan ayrılmasıdır. Çin üçün bu, ümumiyyətlə, onilliklər ərzində əlçatmaz olan xarici siyasətin əsas məqsədlərindən biri idi”, - Pekar vurğulayıb.

Publisist hesab edir ki, bir çox amerikalı üçün Rusiya postmodern dünyada ənənəvi dəyərlərin müdafiəçisi, nifrət etdikləri postmodern gündəmə qarşı duran əsl xristian ölkəsi kimi görünür: “Amerikalılar və ruslar öz ölkələrinin bir qədər oxşar olduğunu düşünürlər. Cəsur pionerlər tərəfindən inkişaf etdirilmiş və arzuolunmaz yerli sakinlərdən təmizlənmiş geniş ərazilər və s. Amerikalılar imperiyaları sevmirlər, lakin Rusiyanı imperiya hesab etmirlər. Çünki bu barədə demək olar ki, heç nə bilmirlər. Bura iki köhnə avtoritar liderin şəxsi simpatiyasını da əlavə edək. Güman edirəm ki, Tramp “mənfur” qurumları məhv etməyi və hakimiyyəti cəmləşdirməyi bacaran Putinə qısqanclıqla yanaşır”.

“Amerikalılar İsrailə rəğbət bəsləyirlərş Səbəblərini izah etmək istəmirəm, çünki çoxdur. Sadəcə bu rəğbəti Rusiya-Ukrayna münasibətlərinə proyeksiya edirlər – yalnız nədənsə burada İsrailin analoqu Rusiyadır, Ukrayna isə bir növ Qəzzadır, daimi problemlər mənbəyidir. Eyni şəkildə Hindistan Rusiyaya rəğbət bəsləyir, çünki onlar üçün bu, Hindistanın analoqudur, Ukrayna isə bir növ hərbiləşdirilmiş, düşmən, təxribatçı, zərərli Pakistandır. Həmçinin amerikalılar üçün Ukrayna üsyankar bir əyalətdir və onu durdurmaq lazımdır. Onlar Rusiya-Ukrayna müharibəsini Amerika Vətəndaş Müharibəsi ilə müqayisə edirlər, burada yaxşı şimallılar pis cənubluları məğlub etməli və nəhayət öz ərazilərində asayişi bərpa etməlidirlər”, - Pekar əlavə edib.

Onun bildirdiyinə görə, Amerikanın yeni administrasiyasında demək olar ki, Rusiya və ya Ukrayna haqqında həqiqətən heç nə bilmirlər: “Ənənəvi “beyin mərkəzləri”nin indi heç bir təsiri yoxdur. Rusiya onilliklərdir ki, Amerika torpaqlarında təbliğata sərmayə qoyur, bunu Ukrayna haqqında demək olmaz. "Rus studiyaları"nın ənənəvi çatışmazlıqları: rus pulu ilə işləmək, "böyük rus mədəniyyətinə" pərəstiş etmək və s. Amerikalılar nəinki onlar əsas oyunçuların dünya sistemini sabit, onun dəyişikliklərini isə arzuolunmaz hesab edirlər, həmçinin hesab edirlər ki, böyük dövlətlərin daha çox hüquqları var. İlk növbədə müstəsna maraq zonaları hüququ var. Düşünürlər ki, böyük dövlətləri ciddi sanksiyalarla, müsadirələrlə, liderlərin mühakimələri ilə, beynəlxalq təşkilatlarda statuslarının azaldılması ilə cəzalandırmaq olmaz. Bütün bunlar Amerika siyasətinin “nə qədər lazımdırsa” Ukraynanı dəstəkləməkdən vasitəçi mövqeyinə və daha da zəif olana birtərəfli təzyiq mövqeyinə keçməsinə gətirib çıxarır”.

“Çinə qarşı çıxmaq üçün Rusiyadan sadəcə istifadə etmək kifayət edərdi, lakin Rusiya Federasiyasının dağılması bu məqsədi əlçatmaz edəcək və Çini əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirəcək. Bu, ABŞ-da respublikaçıları və demokratları birləşdirir. Bir daha deyirəm: Rusiya Federasiyasının dağılması yaxınlaşır, lakin biz sürətli parçalanmanın aşkar əlamətləri ilə deyil, imperiyanı kifayət qədər uzun müddət bir yerdə saxlaya bilən, lakin sonsuza qədər olmayan imperiya "bağlarının" yavaş tənəzzülünün monoton funksiyasını görürük. Bir gün funksiya tez bir zamanda Rusiya imperiya gəmisinin altına düşəcək; bu kifayət qədər uzun müddətdən sonra baş verə bilər, ona görə də o ana qədər dözməliyik. Mən 2022-ci ildə yazmışdım ki, gün gələcək ABŞ Rusiyaya qarşı Ukraynaya dəstəyi dayandıracaq və Ukraynaya qarşı Rusiyaya dəstək verməyə başlayacaq. Xoşbəxtlikdən, indi Avropa kimi alternativ var”.

“Biz nə etməliyik? Birincisi, Ukraynanın potensialını, ilk növbədə, idarəetmə sistemində problemlərin miqyasına uyğun olmayan əhəmiyyətli dəyişikliklər vasitəsilə artırmalıyıq. İkincisi, Avropa ilə əlaqələri gücləndirməliyin. Çünki bizim müttəfiqlərimiz oradadır. Üçüncüsü, unutmayaq ki, amerikalıların yarısının Ukraynaya dəstəyi kifayət qədər yüksək olaraq qalır. Ona görə də, anti-Amerika təbliğatına uymadan ABŞ-dakı dostlarımızla əməkdaşlıq etməliyik. Dördüncüsü, ABŞ-dakı düşmənlərimizin baxışlarını yumşaltmaq və tədricən dəyişməyə çalışmalıyıq. Bunun üçün vaxt lazımdır, amma kimsə bunu etməlidir. Ən nəhayət, Rusiyanın müstəmləkəsizləşdirilməsi üçün ikiqat səylər göstərməliyik və təbliğat şüarı bu olmalıdır: Rusiya yoxdur – problem yoxdur”, - deyə publisist fikirlərini yekunlaşdırıb.

Rusiya və ABŞ nümayəndə heyətləri bu gün Moskva vaxtı ilə saat 10:00-da (Bakı vaxtı ilə saat 11:00) Ər-Riyadda Ukrayna münaqişəsinin həlli ilə bağlı danışıqlara başlayıb.

Bu barədə TASS mənbəyə istinadən məlumat yayıb.

Rusiya nümayəndə heyətinə Federasiya Şurasının Beynəlxalq İşlər Komitəsinin sədri Qriqori Karasin və Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin direktorunun müşaviri Sergey Beseda rəhbərlik edir.

***

Rusiya və ABŞ arasında Ər-Riyadda keçirilən görüşdə ikinci hissə başlayıb.

Bu barədə TASS mənbəyə istinadən məlumat yayıb.

Bildirilib ki, tərəflər arasında danışıqlar artıq 6 saatdan çoxdur davam edir.

Qeyd edək ki, danışıqlar aparan nümayəndələr iki dəfə fasiləyə çıxıblar. İlk fasilə Moskva vaxtı ilə saat 13:00 radələrində elan edilib. Saat yarımdan sonra nümayəndə heyətləri görüşlərini davam etdiriblər.

İkinci qısa fasilə təxminən saat 16:00-da olub.

İstanbul meri Əkrəm İmamoğlunun və bir çox digər tanınmış simaların həbsi demokratiyaya ciddi hücumdur.

Bu sözlər Fransa Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında əks olunub.

“Fransa bu məsələ ilə bağlı dərin narahatlığını bir daha bəyan edir. Seçilmiş müxalifət nümayəndələrinin hüquqlarına hörmət, toplaşma və ifadə azadlığı qanunun aliliyinin təməl daşlarıdır.

Avropa Şurasının üzvü və Avropa Birliyinə üzvlüyə namizəd dövlət kimi Türkiyə bu sahədə könüllü olaraq öhdəlik götürüb.

Bu öhdəliklərə əməl etmək əlaqələrimizin, eləcə də Türkiyə ilə Avropa Birliyi arasındakı münasibətlərin mərkəzi elementidir”, - bəyanatda bildirilib.

Qeyd edək ki, İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsinin sədri, CHP-çi Əkrəm İmamoğlu 19 martda korrupsiya və terror təşkilatı ilə əlaqə ittihamları ilə saxlanılıb. 23 martda məhkəmə Ə.İmamoğlu ilə bağlı korrupsiya ittihamı üzrə həbs qərarı verib, terrora görə həbs tələbindən isə imtina edib.

Ə.İmamoğlu saxlanıldığı gündən CHP İstanbul, Ankara və İzmirdə etiraz aksiyaları keçirir. Türkiyə hökuməti 27 marta qədər aksiyaları qadağan etdiyindən, hazırkı etirazları qanunsuz hesab edir. İndiyə qədər 1133 nəfər aksiyadakı zorakılıqlara görə saxlanılıb, onlarla polis yaralanıb. \\Axar.az