Ardını oxu...
Son günlər sosial mediada trendə çevrilən “∀” işarəsi gündəm mövzulardan biridir. Bu işarənin nə məna verməsindən asılı olmayaraq, ermənilərdə qorxu yaratdığı aydındır. Maraqlıdır ki, heç bir rəsmi görüntüdə əks olunmayan element düşmən tərəfini ciddi şəkildə həyəcanlandırıb.

DİA.AZ Ölkə.Az-a istinadla xəbər verir ki, rusiyalı politoloq Qriqori Trofimçuk bununla bağlı fikirlərini bildirib.

O deyir: “Azərbaycanın informasiya-siyasi meydanında qəfildən yeni bir işarə peyda oldu: baş hərfi “A” tərsinə çevrildi - ∀. Üstəlik, mərkəzi xətt küncdən kənara çıxır, sanki məktubun özünü kəsir.

Mən indi Ermənistan-Azərbaycan qarşıdurmasının siyasi hissəsinə keçməyəcəyəm (∀ - “Artsaxın nəhayət bağlanan mövzusu, Qarabağ probleminin sonu deməkdir – o belə düşünür), yalnız simvol üzərində dayanacağam”.

Ekspert deyib ki, bu işarəni azərbaycanlılara kimin təklif etdiyini bilmir: “Amma onu meydana çıxarmaqla Bakı heyrətamiz peşəkarlıq nümayiş etdirdi.

O mənada ki, ölmüş SSRİ-nin xarabalıqlarındakı məmurlar prinsipcə, nə mülki, nə də hərbi simvolların mənasını başa düşmürlər. Onlar bu barədə, ümumiyyətlə, heç nə bilmirlər”.

Onun fikrincə, bu işarə sizə lazım olan hər şeyə malikdir:

“- yığcamlıq, dünyanın istənilən yerində ani oxunuş;

- aydın siyasi məna;

- kommersiya şirkətlərinin peşəkar loqolarında tez-tez istifadə olunan ilk hərf;

- “A” hərfi dünyanın bütün dillərinə daxildir.

Sadəcə, möhtəşəm. Qrafiklər tapşırığa tam uyğundur. Mən məmurları tanımıram. Xüsusi medal lazımdır”.

Trofimçuk əlavə edib ki, yalnız istinad kitablarında tapıla bilən “∀” işarəsinin digər məlum mənalarını xatırlamaq qalır:

"köklü dəyişikliklərin simvolu"...

"Riyazi məntiqdə universal kəmiyyət göstəricisidir"...

"amulet"...

"taleyinə tamamilə təsir etmək imkanı" və s.

Yalnız bir neçə beynin düşünüb təklif edə bildiyi və heç kimə nəyisə sübut etməyin mümkün olmadığı qrafik minimalist assosiativ sənətin ən mürəkkəb sahəsində rəsmilərin və peşəkarların bir-biri ilə ortaq dil tapa bilməsi, sadəcə, inanılmazdır. Burada axmaqlara yer yoxdur”.
 
Ardını oxu...
Yadigar Sadıqlı
Prezidentin qulağına pıçıldadılar:"Amerikaya hücum edirlər!"
11 sentyabr terrorundan 22 il ötür. Ötən il bu hadisələr zamanı ələ keçirilən, amma sərnişinlərin
müqaviməti üzündən terrorçuların məqsədlərinə çatmadığı dördüncü təyyarə haqqında məqalə
yazmışdım. İndi digər üç təyyarə haqqında da yazmaq qərarına gəldim. Bu məqalə ələ keçirilən
ikinci təyyarə haqqındadır.
***
2001-ci il sentyabrın 11-də ələ keçirilən birinci təyyarə kimi, ikinci təyyarə də Bostonun Loqan
hava limanından Los Ancelesə uçan “Boeing-767” idi. Amma “United Airlines” şirkətinə məxsus
idi və 175 saylı reys adlanırdı (UA175). Kapitan Viktor Sarançininin və ikinci pilot Maykl
Horroksun idarə etdiyi təyyarədə 7 stüard və 56 sərnişin vardı.
Bu təyyarənin ələ keçirilməsi üçün də beş nəfər ayrılmışdı. Qrupa Mərvan Şehhi başçılıq edirdi.
O, təyyarə ələ keçiriləndən sonra pilot yerini tutacaqdı. Şehhi və Fayez Bənihammad BƏƏ, digər
üç nəfər – Mohand Şehri, Əhməd və Həmzə Qəmdi qardaşları – Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşı
idilər. Onlar aksiyaya bir neçə gün qalmış ABŞ-ın başqa şəhərlərindən Bostona gəldilər.
Aksiya günü Şehhinin səhər tezdən dördüncü qrupun başçısı Ziyad Cərrah ilə, təyyarəyə
minməyə az qalmış isə birinci qrupun başçısı Məhəmməd Atta ilə telefonla danışması
məlumdur. Onların nə danışdığı bilinmir, yəqin ki, bir-birlərinə aksiyaya hazır olmalarını deyir,
uğur arzulayırlar.
UA175 saat 08:00-da uçmalı idi. Terrorçular uçuşa təxminən yarım saat qalmış təyyarədə
yerlərini tutdular. Bənihammad və Şehri birinci dərəcəli salonda yer tutdular. Şehhi və Qəmdi
qardaşları biznes-klasa bilet almışdılar. Onların silahı sadəcə iki cib bıçağı və iki dəftərxana
bıçağı idi.
Birinci təyyarə (AA11) kimi UA175 də 14 dəqiqə ləngidi və 08:14-də havaya qalxdı. Məhz həmin
dəqiqədə AA11-in terrorçular tərəfindən ələ keçirildiyi güman olunur. Buna görə də AA11 ilə
əlaqəsi kəsilən Boston dispetçer mərkəzi başqa təyyarələr kimi UA175 ilə də əlaqə saxlayaraq,
ələ keçirilən təyyarə haqqında məlumat istəyir.
Viktor Saraçininin dispetçerlərlə, o cümlədən hava məkanına daxil olduğu Nyu York mərkəzinin
dispetçerləri ilə son danışığı bu haqda olur. O, həmin təyyarəni özündən 16 km aralıda
gördüyünü deyir. Dispetçerlər ona AA11-in ehtimal ki, qaçırıldığını deyirlər və toqquşmamaq
üçün istiqamətini dəyişməyi məsləhət görürlər. UA175 ilə sonuncu əlaqə 08:42-də yaradılır. Bu
zaman o, 9400 metr hündürlükdə uçurdu.
Bundan sonra baş verənlərin süjeti belə təxmin edilir: Bənihammad və Şehri pilot kabinəsinə
hücum edərək, pilotları öldürürlər. Qəmdi qardaşları isə sərnişinləri və stüardları yalançı bomba
ilə qorxudaraq, üstəlik, gözyaşardıcı qaz səpərək, təyyarənin arxa hissəsinə çəkilməyə məcbur
edirlər. Saat 08:46-da təyyarə artıq terrorçuların əlində idi və sükan arxasında Şehhi oturmuşdu.
Bu zaman Attanın idarə etdiyi birinci təyyarə Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin Şimal qülləsinə
çırpıldı.
08:51-də nyuyorklu dispetçer Devid Bottiqliya UA175-in öz kursunu və hündürlüyünü dəyişdiyini
sezir. O, növbəti dəqiqələrdə bir neçə dəfə pilotla əlaqə saxlamaq istəyir, amma cavab almır.
08:58-də ikinci təyyarə də Nyu Yorka tərəf istiqamət alır. Onu da deyim ki, qaçırılan birinci
təyyarədən fərqli olaraq, ikincinin Nyu Yorka uçuşu problemsiz ötüşmür. O, iki dəfə başqa
təyyarələrlə toqquşmaq təhlükəsi yaşayır.
UA175-dən də telefon zəngləri olur. Stüard Robert Fenqman və iki sərnişin, Piter Henson və
Brayan Suini radiotelefon vasitəsilə yerlə əlaqə saxlayırlar, təyyarənin qaçırıldığını xəbər verirlər.
İlk zəngi Fenqman edir. O, “United Airlines” şirkətinin San Fransiskodakı texniki xidmət ofisinə
zəng vurur və təyyarənin qaçırıldığını deyir. Təxminən həmin vaxt dispetçer Bottiqliya da ikinci
Boeingin qaçırılması qənaətinə gəlir.
Piter Henson atası ilə, Brayan Suini isə anası ilə danışırlar. Henson 09:00-da ikinci dəfə atası ilə
danışır. Bu zaman təyyarə Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin Cənub qülləsinə maksimum sürətlə
çırpılmaq sürətlə aşağı enirdi. Henson da atasına “Sərnişinlər özlərini pis hiss edirlər, ürəkləri
bulanır. Təyyarə kəskin hərəkətlər edir. İnanmıram ki, onu pilot idarə edir” söyləyir.

Təyyarə son beş dəqiqə ərzində aşağı şığıyır. Dispetçer Biqliyanın müşahidələrinə görə, son iki
dəqiqədə təyyarə hər dəqiqə 3000 metr aşağı enir ki, bu da sərnişin təyyarəsi üçün ağlasığmaz
göstəricidir. Nəticədə UA175, birinci təyyarədən 17 dəqiqə sonra, 09:03-də saatda 850 km
sürətlə Cənub qülləsinı çırpıldı. Hadisə birinci qəzanı işıqlandıran onlarla KİV-in kamerası
qarşısında baş verdi və milyonlarla insan bunu canlı yayımda gördü. Məhz bu zaman hamıya
aydın oldu ki, baş verənlər terrordur.
Təyyarə qülləyə dönərək girdiyindən, sol qanadı aşağıda, sağ qanadı isə yuxarıda olduğundan
daha çox mərtəbəni sıradan çıxardı: 77-85. Amma eyni zamanda UA175 binanın ortasına deyil,
bir qədər yan tərəfinə girdiyindən Şimal qülləsindən fərqli olaraq, həmin mərtəbələrdə olanların
hamısı həlak olmadı. Üstəlik, bir pilləkən şaxtası salamat qaldı. Nəticədə tam alov və tüstü
bürüməmiş 18 nəfər həmin pilləkənlə xilas oldu.
İkinci təyyarə də binaya çırpılan zaman çənlərində 38 000 litr yanacaq olması təxmin edilir.
Cənub qülləsini dəhşətli yanğın bürüdü. Bina 56 dəqiqə yanandan sonra, 09:59-da çökdü. Bu
zaman onun əkiz tayı hələ yerində idi.
Şimal qülləsindən daha gec zədələnən Cənub qülləsinin daha tez uçması bəzən suallar doğurur
və hətta konspiroloji nəzəriyyələrə bəhanə verir. Əslində isə burada qeyri-adi bir şey yoxdur.
AA11 ilə müqayisədə UA175 qülləyə daha böyük sürətlə çırpılmışdı. Çəkilən video və fotolarda
onun bəzi hissələrinin binanın əks tərəfindən çıxması əks olunur ki, AA11 hadisəsində bu baş
verməmişdi. Dolayısı ilə, UA175 Cənub qülləsinə daha ağır xəsarət yetirmişdi.
Digər tərəfdən, AA11 93-99 mərtəbələrə girmişdi və həmi yerdən yuxarıda 11 mərtəbə
vardı.UA175 binanın daha aşağı hissəsinə, 77-85-ci mərtəbələrə çırpılmışdı. Oradan yuxarıda isə
25 mərtəbə vardı. Deməli, zədələnən konstruksiyaların üzərinə daha ağır yük düşürdü.
Cənub qülləsinin daha aşağıdan zədələnməsinə və daha tez uçmasına baxmayaraq, burada
ölənlərin sayı Şimal qülləsindəkindən az oldu: təxminən 1000 nəfər civarında. Bunun da əsas
səbəbi o idi ki, birinci qülləyə təyyarə çırpılanda, ikinci qüllədəkilər bunun hələ terror olduğunu
bilməsələr də, instinktiv olaraq iş yerlərini tərk etmişdilər. Nəticədə qüllədə ölənlərin sayı 600
nəfər təxmin edilir ki, bu da Şimal qülləsindən xeyli azdır. Amma binanın uçması gözlənilmirdi,
buna görə də aşağı mərtəbələrdə və ətrafda xeyli adam həlak oldu. Şimal qülləsi uçanda analoji
qurbanların sayı az oldu.
***
Prezident Corc Buş həmin gün Florida ştatındakı Sarasota şəhərində Emma Buker adına ibtidai
məktəbin şagirdləri ilə görüşə hazırlaşırdı. 08:55-də müşaviri Karl Rouv ona Şimal qülləsinə
yüngül ikimotorlu təyyarənin çırpıldığını xəbər verir. Buş milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri
Kondoliza Raysla əlaqə saxlayır. Rays binaya böyük sərnişin təyyarəsinin çırpıldığını deyir.
Corc Buş uşaqların olduğu sinfə daxil olandan iki dəqiqə sonra, 09:05-də prezident
administrasiyasının rəhbəri Endrü Kard ona yaxınlaşaraq, qulağına deyir: “İkinci təyyarə ikinci
binaya çırpılıb. Amerikaya hücum edilir”.
pressklub
 
Ardını oxu...
Yadigar Sadıqlı
11 sentyabr terrorundan 22 il ötür. Bu hadisələr zamanı ələ keçirilən, amma sərnişinlərin müqaviməti üzündən terrorçuların məqsədlərinə çatmadığı dördüncü təyyarə haqqında ötən il yazmışdım. İndi digər üç təyyarə haqqında da yazmaq qərarına gəldim. Bu məqalə ələ keçirilən birinci təyyarə haqqındadır.

***

2001-ci il sentyabrında 11-də baş verən terrorun əsası 1996-cı ildə qoyuldu. Planın müəllifi olan Pakistan vətəndaşı Xalid Şeyx Məhəmməd öz ideyasını Üsamə bin Ladenlə bölüşdü. İlkin plan daha qəliz və daha böyük miqyaslı idi: ABŞ-ın həm qərb, həm şərq sahilində 10 təyyarənin qaçırılması, onların, biri atom elektrik stansiyası olmaqla, müxtəlif obyektlərə çırpılması nəzərdə tutulurdu.

Üsamə əvvəlcə bu planı rədd etdi, amma iki il sonra daha məhdud miqyasda həyata keçirilməsinə razılıq verdi. Dörd təyyarə qaçırılacaqdı və hər aksiyada beş olmaqla, cəmi 20 nəfər iştirak edəcəkdi. İcraçı kimi Almaniyanın Hamburq şəhərində fəaliyyət göstərən radikal qrupun üzvləri seçildi. Misirli Məhəmməd Atta həmin qrupun rəhbəri təyin olundu.

Qrupun dörd üzvü qaçırılan təyyarələri idarə edəcəkdi. Buna görə də 2000-ci ilin may-iyununda onlardan üçü ABŞ-a gələrək, pilot məktəblərində dərs almağa başladılar. Dördüncü şəxs isə zatən pilot olduğundan daha gec, dekabrda gəldi.

Dəyən zərərin çox olması üçün təyyarələrdə bolluca yanacaq olmalı idi. Buna görə də ABŞ-ın şərqindən qərbinə uçan təyyarələri uçuşun lap əvvəlində ələ keçirmək və nəzərdə tutulan hədəflərə çırpmaq nəzərdə tutulurdu.

2001-ci ilin avqustunda hədəflər qəti müəyyənləşdi və gün təyin olundu: 11 sentyabr, Nyu Yorkda Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin əkiz qüllələri, Vaşinqtonda Pentaqon və Kapitoli.

***

Həmin gün ələ keçirilən birinci təyyarə “American Airlines” şirkətinə məxsus, ABŞ-ın şərqində yerləşən Bostondan 11 saylı reyslə qərbdəki Los Ancelesə uçan “Boeing-767” təyyarəsi (AA11) idi. Bu təyyarənin ələ keçirilməsi Məhəmməd Attadan başqa Əbdüləziz Öməri, Satam Suqami, Valid və Vail Şəhri qardaşlarına tapşırılmışdı. Dörd nəfərin hamısı Səudiyyə Ərəbistanı vətəndaşı idi.

Aksiya günü Atta və Öməri Bostona Portlenddən uçdular, digərləri isə yerüstü nəqliyyatla əvvəlki günlər gəlmişdilər. CAPP sistemi onlardan üçünün baqajını daha ciddi yoxlama üçün seçsə də, nəzarətçilər şübhəli bir şey tapmadılar. Dəftərxana bıçaqları vardı, amma onlarla terror aktı törətmək imkansız sayılırdı.

Saat 07:35-də Atta və Öməri AA11-ə daxil oldular. Dörd dəqiqə sonra digər terrorçular yerlərini tutdular. Onların hamısı ən lüks birinci dərəcəli salonda uçurdu. Bura pilot kabinəsinə yaxın idi. Üstəlik, 9 nəfərlik salon idi və onların etdiklərini sərnişinlərin və stüardların əksəriyyətinin görmək imkanı olmayacaqdı.

Con Oqonovskinin kapitan olduğu təyyarədə 81 sərnişin və 11 heyət üzvü (2 pilot və 9 stüard) vardı. AA11 qrafikə görə 07:45-də uçmalı idi, amma 14 dəqiqə gecikdi və 07:59-da uçuş zolağında hərəkətə başladı. 08:13-də, təyyarə 7900 metr hündürlükdə uçarkən pilotlar sonuncu dəfə Boston uçuş mərkəzindəki dispetçerlə əlaqə saxladılar.

Dispetçer bir neçə saniyə sonra 11 saylı reysin 11 000 metr hündürlükdəki eşalonu tutmasını istəyəndə cavab ala bilmədi. Təyyarə həmin hündürlüyə də qalxmadı. Ehtimal olunur ki, AA11 həmin ərəfədə artıq ələ keçirilib: dəftərxana bıçaqları ilə silahlanan terrorçular kəmərləri bağlamaq işarəsi sönən kimi kabinəyə hücum ediblər.

Başqa salonda olduqları üçün hücum anını görməyən stüardessa Betti Onq 08:19-da “American Airlines” şirkəti ilə telefonla əlaqə saxladıqda iki həmkarının – Karen Martin və Barbara Aresteqinin yaralandığını, birinci dərəcəli salona ehtimal ki, gözyaşardıcı qaz sıxıldığını deyir. Bundan əlavə, bir sərnişinin öldürüldüyü bildirilir. Həmin şəxsin ABŞ-İsrail vətəndaşı Deniel Levin olması ehtimal olunur. Levin xüsusi təyinatlı “Sayeret Matkal” hissəsində xidmət etmişdi və ehtimal olunur ki, təyyarənin ələ keçirilməsinə mane olmaq istəyərkən boğazı kəsilib. Beləliklə, o, 11 sentyabr terrorunun ilk qurbanı sayılır. Pilotların öldürülməsi, yaxud başqa üsulla zərərsizləşdirilməsi aydın deyil.

Təyyarəni ələ keçirənlər 08:21-də transponderi söndürürlər. Bununla da AA11 haqqında məlumat (sürət, hündürlük, kurs və s.) azalır. O, radarda yalnız nöqtə kimi əks olunur. Bu da həmin ərazidə qarışqa kimi qaynayan təyyarələr arasında AA11-in identifikasiyasını və izlənilməsini çətinləşdirir. Dispetçerlər başqa təyyarələrə 11 saylı reyslə rabitə yaratmağı xahiş edirlər. Amma o təyyarələrə də cavab verilmir.

08:24-də dispetçerlər təyyarədən iki xəbər eşidirlər: “Bir neçə təyyarə bizim əlimizdədir. Sakit olun və hər şey qaydasında olacaq. Biz hava limanına qayıdırq” və “Heç kəs tərpənməsin. Hər şey qaydasında olacaq. Əgər nə isə etməyə çalışsanız, özünüzü və təyyarəni təhlükəyə atarsınız. Sadəcə, sakit olun”.

Danışanın ingilis dilini sərbəst bilən Məhəmməd Atta olması təxmin edilir. Güman ki, o, sərnişinləri sakitləşdirmək istəyirmiş, amma səhvən başqa düyməni basdığından mesajını sərnişinlər yox, dispetçerlər eşidir. Bundan iki dəqiqə sonra təyyarə 100 dərəcə dönərək Nyu Yorka istiqamətlənir. 08:34-də son mesaj səslənir: “Lütfən, kimsə tərpənməsin. Biz hava limanına qayıdırıq. Hər hansı axmaq addımlar atmağa çalışmayın”.

175 saylı reyslə Bostondan Los Ancelesə uçan, amma “United Airlines” şirkətinə aid olan və özü də bir neçə dəqiqədən sonra ələ keçiriləcək daha bir “Boeing-767”-nin pilotu 08:37-də dispetçerlərlə əlaqə saxlayaraq, 11 saylı reysi özündən 10 mil (16 km) aralıda gördüyünü deyir.

Təyyarənin qaçırılması haqqında məlumat alan yerdəki xidmətlər müəyyən narahatlıq keçirsələr də, böyük təlaşa qapılmadılar. Əgər təyyarə havada partladılmayıbsa, çox güman, haradasa enəcək və terrorçular öz tələblərini irəli sürəcəklər. Ondan sonrası isə artıq hökumətin və xüsusi xidmətlərin işidir.

Bununla belə, Boston dispetçer mərkəzi hərbçilərlə əlaqə saxlayaraq, F-15 təyyarələrinin havaya qaldırılmasını istədi. Amma hərbi komandanlıq zənciri ilə qırıcıların havaya qalxmasına icazə almaq üçün vaxt lazım gəldi. İki F-15 08:53-də havaya qalxdı. Bu zaman 11 saylı reyslə uçan “Boeing-767” təyyarəsi artıq mövcud deyildi.

AA11 08:44-də yəqin ki, sürət yığmaq üçün sürətlə aşağı enir. Bu zaman stüardessa Emi Suini “American Airlines” şirkətinin Boston ofisi ilə əlaqə saxlayır və menecer Maykl Vudvordla danışır. O, təyyarənin ələ keçirilməsində iştirak edən üç sərnişinin oturacaq yerlərini deyir və Vudvord kompüterdə onların şəxsiyyətini müəyyənləşdirir.

Suini söhbəti davam etdirir: “Nə isə normal deyil, Mayk… Biz sürətlə enirik”. Vudvord onun pəncərədən nə gördüyünü soruşanda cavab verir: “Su görürəm. Binalar görürəm… Biz aşağıdan uçuruq. Biz çox, çox aşağıdan uçuruq. Biz həddən artıq aşağıdan uçuruq”.

Həmin anlarda Ümumdünya Ticarət Mərkəzinin birinci qülləsinin (Şimal qülləsi) 98-ci mərtəbəsində yerləşən sığorta şirkətində çalışan Patrisiya Massari telefonla əri ilə danışırdı. Onlar ilk övladlarının olacağını yenicə öyrənmişdilər və Patrisiya təkrar testin nəticəsinin də müsbət olduğunu ərinə deyirdi. Onların danışığı yarımçıq qaldı…

AA11 saat 08:46:40-da 710 km/saat sürətlə Şimal qülləsinə çırpıldı və 110 mərtəbəli qüllənin 93 və 99-cu mərtəbələri arasından, demək olar, tamamilə binanın içinə girdi. Tikilinin əsas konstruksiyaları zədələnir, hər üç pilləkən şaxtası dağılır və yuxarı mərtəbələrdəki insanların təxliyəsi mümkünsüz olur.

Təyyarə qülləyə çırpılan zaman çənlərdə 38 min litr yanacaq qaldığı ehtimal olunur. Nəticədə güclü yanğın başlayır. Təyyarə və binadakı yanan materiallar alovu daha da gücləndirir. Yüzlərlə insan dərhal həlak oldu. 100-110-cu mərtəbədə olan və sayı 1400-dən çox ehtimal edilən insanları isə daha dəhşətli ölüm gözləyirdi.

Təyyarənin girdiyi yerdən daha yuxarıda olanlar dama çıxmağa cəhd etdilər. Onlar helikopterlə xilas ediləcəklərinə ümid edirdilər. Amma çıxış bağlı idi. Üstəlik, tüstü və isti üzündən helikopterin binanın damına enməsi mümkünsüz idi. Sayları 100 və 200 arası təxmin edilən adamlar tüstüyə, istiyə dözməyərək yanmaqdansa özlərini yerə tullamağı üstün tutdu. Onlardan biri yanğınsöndürən Deniel Surun üzərinə düşdü və onu da öldürdü.

Şimal qülləsində yanğın 102 dəqiqə davam etdi və binanın konstruksiyasını məhv etdi. Yuxarı mərtəbələrin ağırlığına daha davam gətirməyən bina saat 10:28-də çökdü. AA11-də və Şimal qülləsində, eləcə də qüllənin uçması ilə yerdə ölənlərin sayı 11 sentyabr terrorunda ölənlərin ümumi sayının yarısından çoxunu təşkil edir – təxminən 1600 nəfər.

Kinorejissorlar Jül və Gedeon Node qardaşları sentyabrın 11-də Manhettendə yanğınsöndürənlər haqqında sənədli film çəkməyə hazırlaşırdılar. Bu zaman onlar başlarının üzərindən uçan təyyarənin səsini eşidirlər və kameranı ona qarşı döndərməyə macal tapırlar. Beləcə, AA11-in Şimal qülləsini taran etməsini çəkirlər. Bundan əlavə, hadisə avtomobildə gedərkən ətrafı çəkən çex mühacir Pavel Hlavanın da kamerasına tuş gəlir.

Nyu Yorkun WNYW telekanalı isə yaxınlıqda canlı yayın aparırdı və terrordan bir neçə saniyə sonra hadisəni işıqlandırmağa başladı. Az sonra digər kanallar da reportaja başlayırlar. Bu zaman mətbuat baş verənləri daha çox bədbəxt hadisə kimi qiymətləndirir. Yalnız ikinci təyyarə Cənub qülləsinə çırpılandan sonra hadisənin terror aktı olmasına şübhə qalmadı…\pressklub
 
Ardını oxu...
Diplomatik nümayəndəlik binasının arxa qapısı yandırılıb

İranın Fransadakı səfirliyinə hücum edilib. AYNA “Tasnim” agentliyinə istinadən xəbər verir ki, naməlum şəxs diplomatik nümayəndəliyin konsulluq şöbəsinin yerləşdiyi binanın arxa qapısını yandırıb.

Səfirlik binasına Fresnel küçəsindən giriş bağlanıb, kömürə dönmüş qapının qarşısında isə metal maneələr quraşdırılıb.

Polis baş verənlərin təfərrüatlarını açıqlamayıb.
Ardını oxu...
On minlərlə israilli növbəti dəfə Benyamin Netanyahu hökumətinin həyata keçirməyə çalışdığı məhkəmə islahatlarına qarşı etiraz aksiyaları keçirib.

Qeyd olunur ki, bu, İsraildə ardıcıl 36-cı şənbədir davam edən etiraz aksiyasıdır.

İsrail televiziyasının məlumatına görə, Təl-Əvivdə baş tutan bugünkü mitinqdə 118 minə yaxın insan iştirak edib.
Xatırladaq ki, mart ayından indiyə kimi İsraildə məhkəmə islahatları ilə əlaqədar genişmiqyaslı etirazlar keçirilir. Dəyişikliklərə əsasən, hökumət hakimlərin təyinatına və Ali Məhkəmənin səlahiyyətlərinin azaldılmasına nəzarət edəcək.

Mənbə: TASS
 
Ardını oxu...
Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan İkinci Qarabağ müharibəsi günlərində olduğu kimi gün ərzində bir xeyli dövlət başçısını telefonla narahat edib, Azərbaycandan şikayət edib.

Axar.az xəbər verir ki, bunu politoloq Elxan Şahinoğlu bildirib.

Politoloq qeyd edib ki, Paşinyanın zəng etdiyi liderlər arasında qonşu Gürcüstanın Baş naziri İrakli Qaribaşvili də olub:

"Paşinyan o biri liderlərə dediyini Qaribaşviliyə də təkrarlayıb: “Azərbaycan Prezidenti ilə görüşməyə hazıram”.

İrakli Qaribaşvili Gürcüstanın Azərbaycanla Ermənistan arasında vasitəçi ola biləcəyini bir ildən artıqdır vurğulayır. O, bu məqsədlə bir neçə dəfə Bakıya və İrəvana səfərlər edib. Prezident İlham Əliyev Gürcüstanın vasitəçiliyinə müsbət baxarkən, Nikol Paşinyan İrakli Qaribaşviliyə konkret heç nə demirdi. Makrona yalvarmaqdansa, Cənubi Qafqazın üçüncü dövləti olan Gürcüstanda görüşmək məqbul olmazmı? Böyük ehtimalla İrakli Qaribaşvili İlham Əliyevə də zəng edərək üçlü görüş üçün Tiflisi təklif edə bilər".
 
Ardını oxu...
1957 seçimlerinde ne oldu? Söylemezler, yazmazlar. Türkiye'yi askeri müdahaleye götüren o süreci hiç anlatmazlar.
Tarih unutmaz…
63 yıl önceye gidelim… Başlıyorum:
İktidardaki Demokrat Parti genel seçimi 7 ay önceye çekti. Halk, 27 Ekim 1957'de sandık başına gitti.
Seçim saat 17.00'de bitecekti.
Fakat saat 14.30'da devletin tek radyosu; oy verme işlemleri sürerken DP'nin kazandığı illeri açıklamaya başladı! Şaka değil gerçek bu…
CHP lideri İsmet İnönü, Devlet Bakanı Fatin Rüştü Zorlu'yu telefonla aradı,
“Sizden bu suçun işlenmesine engel olmanızı talep ediyorum” dedi.
Bakan Zorlu, “Beyefendi” Adnan Menderes'e gitti, İnönü'nün söylediklerini aktarıp radyo yayınının durdurulmasını istedi. “Beyefendi” sert çıktı; “Radyo sonuçları açıklamaya devam etsin!”
CHP bu kez Yüksek Seçim Kurulu'na başvurdu. Radyo yayını durduruldu. Fakat DP zaten istediğini almıştı; kimi CHP'liler “DP kazandı” diye sandığa gitmedi.
Bu arada radyoevinden yabancı gazetecilere, “İsmet İnönü'nün yazılı açıklaması” diye bir kağıt verildi.
Sözde İnönü, “Seçimi kaybettik; en fazla 120 milletvekili çıkarabiliriz” demişti! BBC'den France Press'e kadar yabancı gazeteciler haberi doğrulatmak için İnönü'nün yanına gidince, şaşıran sadece yabancı gazeteciler değildi; İnönü ülkesi adına utandı.
Devlet, yalan söylemekle kalmıyor, yalan belge düzenliyordu!
Bitmedi…
Bir de 1957 seçimlerinin İsmet İnönü'nün isimlendirmesiyle “kütük marifeti” var!
Seçmen kütükleri hazırlanırken, CHP'li seçmenler “kütük”ten yok ediliverdi!
Yerlerine DP'li seçmenlerin adı hem de birkaç kütükte yer aldı. Yani bir DP'li birkaç sandıkta oy kullandı. DP kurduğu seyyar ekiplerle bu seçmenlerini sandık sandık taşıdı. Seçime “iyi organize” olmuşlardı; organize işler konusunda marifetliydiler!
CHP'li kimi seçmenler kütükte isimlerini göremeyince oy kullanamadan evlerine döndü.
Hayır daha bitmedi…
Mehmet Barlas'ın babası
Seçimden hemen sonra oy usulsüzlükleri bazı şehirlerde olayların çıkmasına neden oldu. Örneğin Gaziantep'te,
27 Ekim gecesi seçimi CHP'nin 700 oy farkla kazandığı ilan edildi. Hatta DP'nin gazetesi Zafer bile bu sonucu yazdı. Fakat, ertesi gün köylerden “sayılmamış, unutulmuş oylar” getirildi ve bin kadar oyla seçimi bu kez DP'nin kazandığı açıklandı.
CHP'liler haklı olarak il seçim kuruluna itiraz etti. İtirazları kabul edildi. Oylar, tutanaklar, gerekli belgeler adliye binasına götürüldü; pazartesi inceleme başlayacaktı.
O gece adliye binası yandı! Bütün oylar yok oldu! DP'nin galibiyeti resmiyet kazandı!
Şehirde gergin bir hava oluştu.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı töreninde Gaziantepliler belediyeye yürüyüp seçimleri protesto etti. Vali kitlenin üzerine (o zaman TOMA yoktu) itfaiye araçlarıyla su sıktırınca olaylar çıktı. Belediye tahrip edildi.
Polisin halkı dağıtmak için ateş açmasıyla, DP binasından da kitleye mermiler yağdırıldı. Olaylarda bir komiser muavini ile bir çocuk yaşamını yitirdi; çok sayıda kişi
yaralandı.
Zırhlı askeri birliklerin şehre girmesiyle olaylar yatıştı. Ardından şehirde“CHP'li cadı avı”başladı
Gözaltına alınıp tutuklananlar arasında kimler vardı bilir misiniz:
Mehmet Barlas'ın babası Cemil Sait Barlas.
Zeynep Göğüş'ün babası/Hasan Celal Güzel'in dayısı Ali İhsan Göğüş.
CHP'liler halkı isyana teşvik iddiasıyla Yozgat Cezaevi'nde beş buçuk ay yattı.
Avukatları Prof. Dr. Turhan Feyzioğlu idi.
Oy rezaleti yüzünden sadece Gaziantep'te olaylar çıkmadı.
Mersin'de seçim cinayeti
Mersin'de de oy hırsızlığı olaylara neden oldu.
DP'nin oy hilekarlığının ortaya çıkması halkın sokağa çıkmasına sebep oldu.
Olayları askerler bastırdı.
Bu arada…
CHP'li Mahmut Boytunç, DP'liler tarafından öldürüldü. Resmi makamlar “katil” diye, Zeki Budur ve Murat Sevim adlı DP'lileri tutukladı.
Ama katilin aslında DP Mersin Milletvekili Hüseyin Fırat olduğu yolunda söylentiler çıktı.
Cinayetle ilgili haberlere yayın yasağı getirildi!
Sadece Gaziantep ve Mersin'de olaylar çıkmadı. İstanbul, Ankara, Sivas, Giresun, Kütahya, Kayseri, Çanakkale, Samsun gibi birçok şehirde oyların çalındığı iddiası halkı sokağa döktü.
Olayları bastırmak için şehirlerin üzerinden uçaklar alçaktan uçuş yaptı. İsmet Paşa, “Savaşta bile askeri uçakların sivil halk üstüne dalış yapmadığını” söyledi.
Seçimin üzerinden 5 gün geçti. Fakat Türkiye sakinleşmedi. Bu nedenle…
1 Kasım 1957'de TBMM açılışında Ankara'da olağanüstü güvenlik önlemleri alındı. Başkentin caddelerinde tanklar vardı. Yollar asker kordonu altındaydı. Gençlik Parkı'na, Güven Parkı'na askerler yığıldı.
Aslında tüm bu gerginliğin nedeni Meclis tutanaklarına yansıdı:
1957 seçimlerinde DP bir önceki 1954 seçimlerine göre 9 puanlık büyük oy kaybetti. Bunu bekliyorlardı. Bu nedenle işi sıkı tutmuşlardı. Ne olursa olsun kazanmayı amaçlamışlardı.
Sonuçta…
DP, 1957 seçiminde CHP ile artık başa baştı; CHP'nin yüzde 41'ine karşılık yüzde 47'lik oyu vardı. DP'nin bu oyların ne kadarında kütük marifeti vardı, bilinmiyor.
Bilinen; Türkiye'nin 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesine böyle seçim şaibeleriyle de sürüklendiğidir.
Tv'lere çıkanlar, gazetelerde yazanlar bu konulara hiç değinmiyor.
Yalan üzerine iktidar inşa ediyorlar.
Dün de öyle…
Bugün de öyle…
KAYNAK: Milliyet Gazetesi
Teref.az
Ardını oxu...
Ermənistan baş naziri Nikol Paşinyan İran prezidentinə İbrahim Rəisiyə zəng edib

O, bu dəfə də gərginliyi azaltmaq üçün Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə təcili danışıqlara hazırdır.

İran KİV isə bildirib ki, İbrahim Rəisi Paşinyanı təxribatlardan çəkinməyə çağırıb

İran prezidenti Ermənistanın baş naziri ilə telefon danışığında bildirib ki, “3+3” formatından kənar ünsiyyət, əcnəbilərlə əməkdaşlıq (ABŞ, Fransa, Aİ), onlarla hərbi təlimlər keçirmək və “şübhəli səfərlər” (yəqin ki, Akopyanın Kiyev səfəri) vəziyyəti yalnız çətinləşdirir.

Rəisi həmçinin yenidən "qırmızı xətt" haqqında danışaraq regionda baş verən hər hansı dəyişikliyin İran üçün bu anlam danışıdığını bildirib.

Xatırladaq ki, Paşinyan daha əvvəl eyni xahişlə Fransa Prezidenti Emmanuel Makron, Almaniya kansleri Olaf Şolts, İran Prezidenti İbrahim Rəisi, ABŞ dövlət katibi Entoni Blinkenə, Gürcüstan Baş naziri İrakli Qaribaşviliyə də müraciət edib. \\Ölkə.Az
 
Ardını oxu...
NATO Baş katibi Yens Stoltenberq və Rumıniya Prezidenti Klaus Yohannis arasında telefon danışığı olub.

Bu barədə Stoltenberq "Twitter"də bildirib.

"Mən Rumıniya Prezidenti ilə Rumıniyada tapılan pilotsuz uçuş aparatının hissələri və Dunay vasitəsilə Rusiyanın Ukraynaya hücumları ilə bağlı danışdım. (Rusiyanın - red.) NATO-nu vurmaq niyyətinə dair heç bir işarə yoxdur, lakin zərbələr sabitliyi pozur. Mən ABŞ-ın NATO hava polis patrulu üçün daha çox F-16 yerləşdirmək qərarını alqışlayıram. Biz Rumıniya ilə həmrəyik", Stoltenberq vurğulayıb.
Ardını oxu...
“İran Ermənistan üzərindən ABŞ-la əməkdaşlıq edir”.

DİA.AZ teleqraf.com-a istinadla xəbər verir ki, bunu politoloq Məhəmməd Əsədullazadə deyib.

Ekspert qarşıdakı günlərdə keçiriləcək birgə Amerika-Ermənistan təlimlərinə diqqət çəkib:

“ABŞ və Ermənistan arasında keçiriləcək hərbi təlimlər nədənsə, Tehrandakı rejimini narahat etmir. Bəs mollalar “xarici güclərin regiondakı varlığı”ndan narahat idilər? Zəngilandakı camış fermasını “İsrail hərbi bazası” kimi görərək, səslərini başlarına atmışdılar, at tövlərini belə “hərbi obyekt” kimi görməyə başlamışdılar. Halbuki indiyədək İran İsraillə Azərbaycan arasındakı əməkdaşlıqdan heç bir zərər görməyəcək.

Azərbaycan öz ərazisində indiyədək nəinki İsraillə, heç ABŞ-la hərbi təlim keçirməyib. Əlbəttə, mollaların başağrısı tam başqadır. Tehrandakı teokratik rejim Azərbaycanın güclənməsindən, öz ərazi bütövlüyünü tam bərpa etmək səylərindən əsəbidir. Ona görə də İran Azərbaycana qarşı yönəlmiş hər şeyi qəbul edir, hətta öz düşmənlərinin Ermənistanla qol-boyun olmasına, təlim keçirməsinə səssini də çıxarmır. İranın düşüncəsi budur ki, nə olur-olsun, təki Azərbaycana qarşı olsun. Tehranın - molla rejiminin mahiyyəti budur. Fars şovinist siyasəti Azərbaycana qarşı Şeytanla da ittifaqa girməyə hazırdır”.

Məhəmməd Əsədullazadə qeyd edib ki, İran Ermənistanın silahlandırılması ilə yanaşı, bu ölkəyə hərbi logistik dəstək baxımından da ciddi rol oynayır:

“Hindistandan daşınan silahlar İran üzərindən Ermənistana çatdırılır. Hətta Tehrandakı rejim Ermənistanı özünün “qırmızı xətt”i elan edib. Amma onlar özünün “qırmızı xətlər”inin haradan keçdiyini ayırd edə bilmirlər. İran sırf Ermənistan Azərbaycana qarşıdır deyə, onu dəstəkləyir.

Bu gün Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımır. Şərti sərhəddə hərbi qüvvələrinin sayını artırır, Azərbaycana qarşı revanşa hazırlaşır. İran da Ermənistanı dəstəkləyir. Amma bu mollabaşlar anlamırlar ki, ortada bir də Türkiyə faktoru var. İran Türkiyə kimi bir güclə üz-üzə gəlmək istəyərmi? Zənn etmirəm. Məncə, onlar Güney Azərbaycan amilini də gözardı etmirlər. Yəni birbaşa Azərbaycana qarşı nəyəsə cəhd etmək, öz əlinlə öz qoyunu qazmaq deməkdir”.

Dünyapress TV

Xəbər lenti