Son vaxtlar açıqlanan məlumatlara görə, Azərbaycan ürək-damar xəstəlikləri ilə bağlı dünya statistikasında ikinci yerdə qərarlaşır.

Cənubi Koreya, Yaponiya, Sinqapur, İsrail, Fransa kimi ölkələr isə siyahıda ən son yerlərdədir. Azərbaycanın ürək-damar xəstəlikləri ilə bir çox dünya ölkələrini geridə qoyması heç də birmənalı qarşılanmayıb.

Bu statistika xəstəliyin ölkəmizdə niyə bu qədər geniş yayılması, onu yaradan səbəblər, müalicə edilməməsi kimi faktorları da üzə çıxarır.

Doğrudanmı bu gün Azərbaycan dünyada ürək xəstəliyinə görə lider ölkələrdəndir?

Məsələ ilə bağlı invaziv kardioloq, tibb elmləri namizədi Üzeyir Rəhimov Cebhe.info-ya bildirib ki, Azərbaycanın ürək ölümü ilə bağlı dünyada ikinci yerdə olması barədə statistika yanlışdır:

“Azərbaycan ürək ölümü ilə bağlı o qədər pis yerdə deyil. Bu, sadəcə statistikanın doğru aparılmaması ilə bağlıdır. Belə ki, bütün ölümlər ürək ölümü adı ilə qeydiyyata keçdiyi üçün belə bir statsitika yaranır. Azərbaycanda bu barədə statistika olmadığı və bütün ölənlərin diaqnozuna “ürəyin dayanması” yazıldığı üçün qeydiyyata ürək ölümü kimi keçir. Məhz buna görə də Azərbaycan ürək ölümü ilə bağlı 1-ci yerdədir”.

Həkim: “Ölkədə qızılca və məxmərəyə yoluxma hallarının artması göz qabağındadır”

Hazırda bütün dünyada qızılca xəstəliyinin böyük ocaqları qeydə alınır. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, qızılcaya qarşı peyvəndlərin kifayət qədər olmaması səbəbindən 2022-ci ildə yoluxma və ölüm hallarının sayı artıb. Təşkilatın hesablamalarına görə, bütün dünyada 136 min nəfər ölüb ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 43% çoxdur və 9 milyona yaxın hadisə baş verib.

Üstəlik, bu xəstəlik hər il daha çox ölkəyə təsir edir. Hazırda dünyada insanların təxminən 83%-i peyvənd olunub, halbuki stabil epidemioloji vəziyyət üçün bu göstərici 95%-ə çatmalıdır.

2023-cü ilin əvvəlindən bu xəstəliyə yoluxma halları sıx miqrasiya və turist mübadiləsi apardığımız qonşu ölkələrdə - Türkiyə, Rusiya, İran, Qazaxıstan və Gürcüstanda qeydə alınıb.

2014-cü ildə ÜST Azərbaycanı qızılca və məxmərək kimi xəstəliklərdən azad ölkə elan edib. Daha sonra görülən qabaqlayıcı tədbirlər sayəsində onların ölkəmizdə qeydiyyatı dayandırılıb. Amma vəziyyətin yaxşılığa doğru dəyişməsindən 10 ildən az vaxt keçib.

Qeyd edək ki, 2006-cı ildə respublikada qızılca və məxmərəyə qarşı kütləvi peyvəndlər aparılıb. Sonra təxminən 1,5 milyon yetkin vətəndaş peyvənd edildi. Bu il qızılca xəstəliyi digər ölkələrdən gələn şəxslərdə, adətən peyvənd olunmamış uşaqlarda qeydə alınmağa başladı. Oktyabr ayından başlayaraq respublikanın müxtəlif yerlərində, xüsusən Şəkidə internat məktəbinin şagirdləri, eləcə də Zaqatala, Kürdəmirdə həm uşaqlar, həm də orta yaşlı vətəndaşlar arasında qızılca xəstəliyinə yoluxma halları qeydə alınıb. Kürdəmir rayonunda dörd yaşlı uşaq bu xəstəlikdən ölüb. Məlum olub ki, qızdırması düşməyən uşağı valideynlər bir neçə dəfə xəstəxanaya aparıblar. Amma müalicə evdə aparılırdı. Faktla bağlı araşdırma aparılır.

Səhiyyə Nazirliyi vəziyyəti nəzarətdə saxlayır və hər hansı səbəbdən peyvənd olunmayan uşaqların qızılca, parotit və ya məxmərək əleyhinə MMR peyvəndi ilə peyvənd olunmasını tövsiyə edir. Bu peyvəndi yaşayış yerinizə yaxın uşaq poliklinikalarında etmək olar.

Qızılca çox yoluxucudur, buna görə də peyvənd olunmamış bir insanın xəstə bir şəxslə təmasda olması halında, demək olar ki, 100% xəstələnmə şansı var. Bu viral infeksiyanın ilk simptomları bir çox digər yoluxucu xəstəliklərə bənzəyir - yüksək hərarət, baş ağrısı, sonra qızılca üçün xarakterik bir səpgi görünür.

Amma təkcə qızılca deyil, xalq arasında məxmərək adlanan parotit və suçiçəyi də yayılır. Ənənəvi olaraq, hər üç xəstəlik uşaqlıq xəstəlikləri hesab olunur, çünki onlar adətən məktəbə və uşaq bağçasına gedən uşaqlara təsir göstərir. Lakin peyvənd olunmamış yetkinlər də yoluxma riski ilə üzləşirlər. Amma bu xəstəliklər fəsadlarına görə təhlükəlidir.

Həkim-infeksionist Polina Əliyeva AYNA-ya deyib ki, ölkədə qızılca və məxmərəyə yoluxma hallarının artması göz qabağındadır: “Qızılca və məxmərək hər yerdə yayılır - bir xəstəlik olan yerdə digəri də var. Və bu artım gözlənilən idi. Altı ay əvvəl ÜST uşaqlarda aktiv immunizasiyanın olmaması səbəbindən belə bir vəziyyəti proqnozlaşdırmışdı. Müasir dünyada, təəssüf ki, peyvənddən imtinanı təşviq edən güclü anti-vaksinasiya (anti-vaxxers) hərəkatı var. Nəticədə məktəbəqədər və məktəb yaşlı uşaqlar xəstələnməyə başladılar”.

“Koronavirus pandemiyası da mənfi təsir göstərərək, bəzi valideynlərin uşaqlarına peyvənd vurmaq imkanlarını məhdudlaşdırıb. Bütövlükdə dünyada vəziyyət belədir”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Azərbaycana gəlincə, mütəxəssisin sözlərinə görə, 1993-cü ildən məxmərək əleyhinə aktiv immunizasiya milli peyvənd təqviminə daxil edilib: “Bu səbəbdən TƏBİB-dən verilən məlumata görə, bununla bağlı vəziyyət nəzarətdədir. Həkimin dediyi kimi, bizdə böyük yataq tutumu və virus xəstəliklərinin, xüsusən də məxmərək xəstəliyinin müalicəsi üçün lazım olan hər şey var. Ancaq statistikanın göstərdiyi kimi, bəzi xəstələr bu xəstəliyə ciddi şəkildə dözür, pnevmoniya, daha az tez-tez meningit kimi ağırlaşmalarla qarşılaşır və bəzən kəskin reaktiv pankreatit inkişaf etdirir”.

“Bəzən xəstəlik ölümlə nəticələnə bilər. 99% hallarda ölüm peyvənd olunmamış insanlarda baş verir. Yetkinlərdə orta və bəzən ağır formada keçirilir. Yetkinlər arasında immun sistemi zəif olanlar və hansısa səbəbdən peyvənd olunmayanlar xəstələnirlər. Bu, epidemioloji cəhətdən qeyri-sağlam vəziyyət yaradır. Ümumiyyətlə, bu xəstəlik uşaqlıq infeksiyası hesab olunur və uşaqlar tərəfindən daha asan keçirilir”, - deyə Əliyeva vurğulayıb.

Müəllif: Elya Belskaya

Dünyada ən sürətlə artan İnsanın immunçatışmazlığı virusu (İİV) ÜST-ün Avropa regionunda müşahidə olunur.

“Report” xəbər verir ki, bu barədə ÜST-ün Avropa Regional direktoru Hans Klügenin Ümumdünya QİÇS-lə Mübarizə Günündə dərc olunmuş bəyanatında deyilir.

"ÜST-ün Avropa regionunda sürətlə artan İİV epidemiyası müşahidə olunur. İnsanların 50 faizinə diaqnoz gec qoyulur. Eləcə də bizə çox gec müraciət edirlər. Bu tendensiya 10 ildir dəyişməyib. Regionumuzun bəzi ölkələrində ölüm göstəriciləri çox yüksəkdir”, - o bildirib.

Türkiyənin BioNTech şirkətinin alimləri xərçəng peyvəndi sınaqlarının uğurla nəticələndiyini bildiriblər.

Yeni preparatın bir neçə nümunəsi tezliklə bu xəstəliyin müalicəsində böyük sensasiya yaradacaq gücə malikdir.

Mütəxəssislər bir neçə nümunədən istifadə etsələr də, onlardan biri daha uğurlu nəticə göstərib.BioNTech şirkətinin rəhbəri Uğur Şahin bildirib ki, şirkət 2025-2029-cu illərdə daha böyük nəticələr nümayiş etdirməyi planlaşdırır.

“Biz pasientdə yaranmış şişdən və qandan nümunə götürürük. 4 həftə sonra fərdi peyvənd hazırlayıb tətbiq edirik. Biz bu vaksini il ərzində 100 yox, on minlərlə insan üzərində tətbiq edəcəyik. Belə yanaşma zamanı immun sistemi məqsədyönlü şəkildə orqanizmdəki bədxassəli şişləri tapıb məhv edəcək”,- o qeyd edib. \\Lent.az

Arıqlamaq üçün balanslı bir pəhrizlə qidalana və onu idmanla dəstəkləyə bilərsiniz. Bəs qarın piylərindən xilas olmaq üçün nə etmək olar? Bir çox şeyi sınamaqla qarın yağını itirə bilmirsinizsə, bu reseptlər sizin üçündür. Səhər gününüzə başlamazdan əvvəl istehlak edəcəyiniz bu içkilərlə qarnı düz etmək təəssüf ki, mümkün deyil. Bu, qarın piylərindən xilas olmaq üçün balanslı qidalanma və idmanla yanaşı istifadə edə biləcəyiniz alternativlərdir.Foodinfo.az qarın piylərini əridən içkiləri təqdim edir:
1- YAŞIL ÇAY DETOKSU Günə başlamazdan əvvəl səhər bir fincan yaşıl çay içmək maddələr mübadiləsini sürətləndirməyə kömək edir. Sürətlənmiş maddələr mübadiləsi yağ yandırmağa kömək edir. Tərkibindəki antioksidantlar sayəsində sərbəst radikallarla mübarizə aparır və hüceyrə zədələnməsini azaldır. Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, yaşıl çay qarın piylərini, dərialtı və visseral yağları azaldır. Yaşıl çay yağların yandırılmasında aktiv rol oynayır.
2- LİMONLU ZƏNCƏFİLLİ SU Səhər suya bir neçə damcı limon sıxmaq gün ərzində maddələr mübadiləsini canlandırır. Zəncəfil əlavə olunduqda həzm sistemini rahatlaşdırır və şişkinliyin qarşısını alır.
3- SİRKƏLİ SU Səhər bir stəkan suya bir xörək qaşığı alma sirkəsi əlavə etmək toxluq hissi yarada və maddələr mübadiləsini sürətləndirə bilər.
4- SODA Soda arıqlamaq istəyənlərin tez-tez üstünlük verdiyi sevimli içkilərdən biridir. Toxluq hissi verir və bədənə minerallar qatır. Bundan əlavə, soda ilə hazırlanmış ləzzətli qarışıq arıqlamağa kömək edəcəkdir. Bir qazanda 1 litr su qaynadın. Su qaynadıqdan sonra şüşə qaba tökün. Suya bir dilim limon, bir tikə zəncəfil, bir çimdik təzə nanə və 2 darçın çubuğu əlavə edib dəmlənməsini gözləyin. Hazırladığınız qarışım ilıq temperatura çatdıqda üzərinə 1 şüşə adi mineral su əlavə edib qabın qapağını bağlayın. Yaranan qarışığı soyuduqdan sonra istehlak edə bilərsiniz. Qarın piylərini əritmək üçün başqa qarışığın resepti belədir: İçməli suyu bir qazanda qaynadın. Su qaynayanda qurudulmuş yarpaqlı yaşıl çay, 1 ədəd zəncəfil, 5 ədəd nanə yarpağı və 5 ədəd reyhan yarpağı əlavə edin. Suyu qaynamağa qoyub dəmlənməsin gözləyin. Qarışığı 5 dəqiqə gözlədikdən sonra istehlak edə bilərsiniz.

Ümumiyyətlə məlumdur ki, ədviyyatlar arasında sarıkök beynə birbaşa təsir edir və ona çox xeyirlidir. Lakin sarıkök beynə təsir edən yeganə qida deyil.Neyroloqların fikrincə, bəzi qidalar yaddaş və konsentrasiya problemi olan insanlara kömək edə bilər. Şimali Karolina Universitetinin Psixologiya və Nevrologiya kafedrasından dos. Beyin funksiyasını dəstəkləməyə kömək edən bəzi qidaları açıqlayıb.Foodinfo.az bu qidaları təqdim edir:
QARAGİLƏ Vitamin, lif və antioksidantlarla dolu olan qaragilə beyin funksiyalarına da müsbət təsir göstərir.
QOZ VƏ BADAM Belə qidalar qəlyanaltı üçün yaxşı seçimdir. Çərəzlərin tərkibində sağlam yağlar var, həmçinin protein, antioksidant və vitamin mənbəyidir. Qoz beyin fəaliyyətində mühüm rol oynadığı bilinən omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngin bir qidadır.Tədqiqatlar göstərir ki, koqnitiv performansı yaxşılaşdırmaq üçün gündə təxminən 10,5 qram qoz istehlak etmək kifayətdir. Digər tərəfdən qoz xüsusilə gənc yaşlarda diqqət əskikliyindən və sonrakı yaşlarda müşahidə oluna bilən idrak zəifliyindən qorunmağa da kömək edir.
TƏRKİBİNDƏ LUTEİN OLAN TƏRƏVƏZLƏR Yaponiyanın Tohoku Universitetindən Rui Nouçi də ispanaq və kələm kimi tünd yaşıl yarpaqlı tərəvəzlərdə olan lutein adlı birləşmənin beyin funksiyalarına və yaddaşa çox təsirli olduğunu bildirib. Digər tərəfdən lutein reyhan, cəfəri, kələm, brokoli, ispanaq, kahı, balqabaq, Brüssel kələmi, kələm, qarğıdalı, noxud, qırmızı üzüm və kivi kimi qidalarda da olur.
YAĞLI BALIQLAR Mütəxəssislər bildirirlər ki, qoz kimi yağlı balıqlar ümumiyyətlə beyin funksiyalarını dəstəklədiyi bilinən omeqa-3 yağ turşuları ilə zəngindir. Yağ tərkibi yüksək olan qızılbalıq, alabalıq, sardina, siyənək, skumbriya və tuna kimi balıqlar omeqa-3 ilə zəngin qidalar arasındadır.

Kişmiş eramızdan əvvələ aid bir müalicə mənbəyidir. O dövrdə müxtəlif xəstəliklərin qarşısını almaq və sağlamlığı qorumaq üçün üzümdən alınan meyvələr istehlak edilirdi.
Buna görə də kişmiş sağlamlıq üçün ən vacib qəlyanaltılardan biridir. Lakin kişmişi suda islatmaq onların bütün faydalarını artırmaqla yanaşı, bir çox başqa faydalar da gətirir. Hər səhər acqarına istehlak etdiyiniz kişmiş suyu sayəsində sağlam və gümrah olacaqsınız.
Foodinfo.az üzüm suyunun möcüzəvi faydalarını təqdim edir:Üzüm suyu sağlamlıq üçün çox güclü faydalar təqdim edən qidalardan biridir. Kişmiş suyunun ən məşhur faydası odur ki, bağırsaqlardakı və qaraciyərdəki bütün toksinləri təmizləyir.
Üzümün tərkibindəki bol lif bağırsaq hərəkətlərini tənzimləyir və həzm sistemini rahatlaşdırır. Kişmiş suyu günə başlamaq üçün ən yaxşı seçimlərdən biridir. Çünki kişmiş suyu günə enerjili başlamağınıza kömək edir və sizi gün boyu enerjili saxlayır. Kişmiş suyunun digər mühüm faydası isə immuniteti gücləndirməsidir.
Tərkibindəki antioksidant sayəsində immunitet sisteminizi gücləndirir və müxtəlif xəstəliklərin qarşısını alır. Bundan əlavə, kişmiş suyu qan dövranını yaxşılaşdıraraq saç tökülməsinin qarşısını alır. Üzümü 1 gecə qaynadılmış suda saxladıqdan sonra istehlak edə bilərsiniz.

Azərbaycan hazırda dünyada ürək xəstəliyindən ölən insanların sayına görə ilk “10-luq”da yer alır.

Bu barədə məlumatı beynəlxalq təşkilatların statistikası əsasında Türkiyədə yaşayan azərbaycanlı jurnalist İbrahim Nəbioğlu ictimailəşdirib.

Maraqlıdır, ökəmizdə ürək-damar xəstəliklərinin geniş yayılmasının səbəbi nədir?

Bununla bağlı invaziv-kardioloq Şəmşir Vəliyev Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, Azərbaycanda ürək və qan-damar sistemi xəstəlikləri ölüm səbəbləri arasında birinci yeri tutur:

"Ürək və qan-damar xəstəlikləri irsi xarakter daşıyır. Əgər anada xəstəlik varsa, övlad da xəstə ola bilir. Ürək, qan-damar xəstəliyinə şəkərli diabet, arterial hipertoniya, böyrək xəstəliyi və s. digər patoloji hallar səbəb olar bilər. Bunlarla yanaşı, tütün məhsullarının istifadəsi, passiv həyat rejimi və digər zərərli vərdişlər də ürək xəstəliklərinin yaranmasına birbaşa səbəb olur".

Kardioloq qeyd edib ki, Azərbaycanda son zamanlar gənclər arasında da ürək və qan-damar xəstəliyi yayılıb:

"Energetik içkilərdən, qəlyandan geniş istifadə olunması və müxtəlif narkotik maddələrin qəbulu gənclərdə bu xəstəliklərin yaranmasına səbəb olur. Ürək, qan-damar xəstəliklərinin qarşısını almaq üçün aktiv həyat keçirmək, idmanla məşğul olmaq və zərərli vərdişlərdən uzaq durmaq vacibdir".

Təbabətin atası İbn-i Sinanın tövsiyyə etdiyi bu qarışığın ömrü uzadan təsiri var. Yalnız quru əncir və zeytun yağı tələb edən bu qarışığı 90 saniyədə asanlıqla hazırlamaq olar.Foodinfo.az xəbər verir ki, zeytun yağı və əncir çox faydalı qidalar arasındadır. Zeytun yağının xərçəng riskini azaltmaqdan həzm sistemini tənzimləməyə qədər bir çox faydası var. Əncirin ürək sağlamlığını dəstəkləməkdən tutmuş çəki nəzarətinə qədər geniş faydaları var. Bu iki qida maddəsini qarışdıraraq əldə etdiyiniz qarışıq sayəsində onların təsirini daha da artıra bilərsiniz.Qarışığın hazırlanması:Əvvəlcə 250 qram quru ənciri yuyun. Sonra onları doğrayın. Doğranmış əncirləri böyük bir bankaya qoyub üzərinə 1 litr zeytun yağı əlavə edin. Yaranan qarışığı 5 gün qaranlıqda saxlayın. 5 gündən sonra hazırlanmış qarışığı gündə iki dəfə səhər və axşam qəbul edə bilərsiniz.Əncirin tərkibində lif olduğundan bağırsaq hərəkətlərini dəstəkləməkdə rol oynayır. Zeytun yağı həm də bağırsaqların selikli qişasını yeniləyən təsirə malikdir, buna görə də qəbizlik problemlərini aradan qaldırmağa kömək edir. Bu qarışıq həzm sisteminin nizamlı fəaliyyətində çox böyük rol oynayır. Bədəndə yağ yandırılmasını təşviq edərək arıqlama prosesini sürətləndirir. Tərkibindəki Omeqa-3 və Omeqa-6 sayəsində ürək-damar xəstəliklərindən qoruyur. Bu qarışığı istehlak etməklə qan damarlarının tıxanmasını qoruyur və ürəyin sağlam fəaliyyətini dəstəkləyir.Sızanaq probleminin qarşısını alır. Dəridəki qırışları azaltmağa və zamanla ortaya çıxan qocalma əlamətlərini aradan qaldırmağa kömək edir. Buna görə də dəri sağlamlığının qorunmasına töhfə verir.Yaxşı nəfəs almağa kömək edir və buna görə də astma və bronxit kimi tənəffüs problemləri üçün faydalıdır.Qurudulmuş əncirin tərkibində yüksək miqdarda kalsium və fosfor var ki, bu da sümüklərin və dişlərin möhkəmlənməsində rol oynayır.Reflü ezofagit və xora kimi xəstəliklərin riskini azaldır.

Biz yeməkləri qızdırmaq üçün müntəzəm olaraq mikrodalğalı sobadan istifadə etməyə öyrəşmişik.
Lakin mikrodalğalı sobalarda qızdırıldıqdan sonra bütün qidalar öz qida xüsusiyyətlərini saxlamır.Foodinfo.az bildirir ki, bir çox evdar qadının mikrodalğalı sobadan yalnız son çarə kimi istifadə etməyə qərar verməsinin səbəblərindən biridir.
Gəlin görək hansı qidaları bu şəkildə qızdırmaq məsləhət görülmür.
Brokoli - Faydalı mikroelementlərin və vitaminlərin 97%-ə qədəri məhv olacaq.
Sarımsaq - Xərçəng əleyhinə xüsusiyyətlərini itirir.
Dondurulmuş ət - Vitaminlər məhv olur və bakteriyaların böyüməsi aktivliyi artır.
Protein məhsulları - Protein molekulları məhv edilir.
Dondurulmuş qida - Belə məhsulların tərkibində qlükoza varsa, o, kanserogenə çevrilir.