 |
|
|
“Mercedes-Maybach” öz məhsul çeşidinə yeni modeli daxil edib.
“SL 680 Monogram Series” adlanan model ultra lüks sedan və ya SUV deyil, “Maybach”ın ilk idman avtomobilidir.
Yeni “Maybach” modelinin kuzov dizaynı iki fərqli variantda təklif olunur: “Red Ambience” və ya “White Ambience”.
Hansını seçsəniz, “Maybach”ın xüsusi işıqlandırılmış barmaqlığı və ön şüşənin altından ulduza qədər uzanan parlaq xrom zolaq standart olaraq təqdim olunur.
Digər detallara faralara inteqrasiya olunmuş qızılı hissələr və parlaq xrom materialdan hazırlanmış iki fərqli dizayna malik 21 düymlük təkər diskləri daxildir.
TV Müsavat-ın efirində aparıcı Sevinc Telmanqızının təqdimatında “Canlı debat” verilişi təqdim olunub.
Musavat.com xəbər verir ki, verilişin qonağı siyasi ekspert Elçin Alıoğlu olub. Elçin Alıoğlu Ukraynanın Kurska hücumundan və buradakı döyüş taktikasından danışıb.
Ətraflı videoda:
1995-ci ildə Bakıda anadan olub. 2012-ci ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirdikdən sonra Bakı Dövlət Universitetinin biologiya fakültəsinə daxil olub. Universitetdə təhsil aldığı müddətdə yüksək təhsil göstəriciləri, həmçinin ictimai fəallığına görə 2013-2015-ci illərdə "İlin ən yaxşı tələbəsi” adına layiq görülüb, fəxri fərmanla təltif edilib.
2016-cı ildə Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutunun molekulyar biologiya ixtisası üzrə magistratura pilləsinə qəbul olub. Elmi fəaliyyətdə fərqləndiyinə görə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Fəxri fərmanı ilə təltif olunub. 2018-2019-cu illərdə İslam İnkişaf Bankının PHD doktorantura təhsili üzrə təqaüd proqramının qalibi seçilib.
Müsahibimiz İngiltərənin Oksford Universitetində Onkologiya ixtisası üzrə təhsil alan yeganə azərbaycanlı tələbə Gülnar Abdullayevadır. O, doktorantura təhsilini bu il bitirib.
Müsahibimizin uğurları bununla da bitmir. 2019-cu ildə gənc bioloqların qış məktəbində birinci yeri tutub. Eyni zamanda, "FameLab" beynəlxalq elm müsabiqəsində Oksford Region finalçısı seçilib. HelloBio "Science Snapshots" adlı yarışmada mikroskop altında çəkdiyi şəklə görə birinci yerə layiq görülüb. 2023-cü ildə mühüm elmi nəticələr əldə etdiyinə görə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası tərəfindən "ilin gənc alimi” diplomu ilə təltif olunub. Bununla yanaşı, Oksford Universitetinin iki il müddətində St Cross Kollecində Tələbə Nümayəndələr Komitəsinin vitse-prezidenti vəzifəsində çalışıb. İngiltərədə Azərbaycan Qadınlar Assosiasiyasının üzvüdür. 2024-cü ildə elm sahəsində xüsusi fərqləndiyinə görə gənclər üçün Prezident mükafatına layiq görülüb.
- Gülnar xanım, elmə olan marağınız haradan qaynaqlanır?
- Elmə olan marağım ailəmdən gəlir. Ailəmlə daima mütaliə etmişik, mənə maraqlı nağıllar, kiçik hekayələr danışıblar. Məktəb mühitində də müəllimlərimin verdiyi təlim-tərbiyə elmə olan marağımı daha da artırıb. Düşünürəm ki, həm mühit, həm də ailə bu prosesdə xüsusi rol oynayır. Məktəbdə texniki fənlərə çox böyük marağım olmasına baxmayaraq, humanitar fənləri və xarici dilləri də yaxşı oxuyurdum. Hətta müəllimlərim məni həvəsləndirirdilər ki, humanitar sahəyə yönəlim. Amma sonda qərar verdim ki, texniki sahəni seçməliyəm.
- Bəzən təhsil sistemimizin geri qaldığını deyirlər, necə düşünürsünüz, sizcə haqlıdırlar?
- Elə düşünmürəm. Çünki bakalavr və magistr təhsilim zamanı qazandığım bilik və bacarıqlar həyatımda çox böyük rol oynayır. Bakı Dövlət Universitetində bakalavr təhsilim zamanı məndə Molekulyar Biologiya ixtisasına qarşı xüsusi maraq akademik İradə Hüseynovanın bizə tədris etdiyi mühazirələr və təşkil etdiyi seminarlar sayəsində yarandı. Bununla, mən magistratura pilləsində Molekulyar Biologiya istiqamətini seçməyi qərar verdim. Təhsil müddətində əldə etdiyim biliklər, məlumatlar sayəsində imtahanlardan, müsahibələrdən uğurla keçərək dünyanın müxtəlif nüfuzlu universitetlərinə qəbul əldə etdim. Azərbaycanda aldığım bilik bazasının, elm bünövrəsinin möhkəm olmasının nəticəsində Oksford universitetində doktorantura təhsilimi müvəffəqiyyətlə tamamladım. Azərbaycanda təhsil sistemi çox yüksəkdir.
- Tədqiqatçı alim olaraq ilkin tədqiqatlarınızın mövzusu nə olub?
- İlkin tədqiqatlara Bakı Dövlət Universitetində bakalavr təhsili zamanı başlamışam. Mütəmadi tədqiqat işlərim magistratura pilləsində Elm və Təhsil Nazirliyinin Molekulyar Biologiya və Biotexnologiyalar İnstitutunun müasir avadanlıqlarla təchiz olunmuş laboratoriyalarında həyata keçirilib. Mənim magistr dissertasiya mövzum Azərbaycanın buğda genotiplərindən DREB transkripsiya faktoru geninin ayrılması və xarakterizə olunmasına həsr olunub. Magistratura tədqiqat işimdə əldə etdiyim nəticələr müxtəlif nüfuzlu elmi jurnallarda nəşr olunub.
- Doktorantura pilləsində onkologiya ixtisasını seçməyinizin xüsusi səbəbi varmı?
- Magistratura pilləsində təhsil aldığım zaman insan xəstəliklərinin molekulyar və genetik əsaslarının öyrənilməsinə çox böyük maraq göstərirdim. Magistraturanı bitirdikdən sonra qarşıma məqsəd qoydum ki, bu sahə üzrə təkmilləşəcəyəm və qazandığım bilik-bacarıqları azərbaycanlı tələbələrlə paylaşacağam. Əsas maraq sahəm xərçəng xəstəliyinin inkişafına səbəb olan tənzimləyici yolların molekulyar mexanizmlərinin öyrənilməsi istiqamətində idi. Bu sahədə bir çox alimlərin elmi fəaliyyətləri ilə maraqlanmağa başladım. Professor Volter Bodmerin tədqiqat işləri ilə yaxından tanış olduqdan sonra qərara gəldim ki, məhz bu laboratoriyada fəaliyyətimi davam etdirmək istəyirəm. Test müsahibələrindən və mərhələli intervyulardan keçərək professor Volter Bodmerin rəhbərlik etdiyi "Xərçəng və İmmunogenetika” laboratoriyasında doktoranturada pilləsində təhsil almaq və tədqiqat işi aparmaq imkanı qazandım. Bu, mənim üçün çox qürurverici bir haldır.
- Volter Bodmerin laboratoriyasında tədqiqatlar aparmaq, xərçəng xəstəliyini araşdırmaq sizə hansı bilikləri qatdı?
- Oksford Universitetində elmi rəhbərim professor Volter Bodmer onkologiya sahəsində nəinki İngiltərədə, bütün dünyada tanınmış alimdir. Onun rəhbərlik etdiyi laboratoriya iki əsas istiqamətdə fəaliyyət göstərir. Birincisi yoğun bağırsaq xərçənginin molekulyar və genetik əsaslarının öyrənilməsi, ikinci istiqamət isə yoğun bağırsaq xərçənginin müalicəsində immunoterapiya üsullarının tədqiqidir. Doktorantura mövzum yoğun bağırsaq xərçəngində hüceyrə differensiasiyasının molekulyar əsaslarının öyrənilməsinə həsr olunub. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, yoğun bağırsaq xərçəngi dünyada ən çox yayılan üçüncü xərçəng tipidir və dünyada xərçənglə əlaqəli ölümlərin ikinci aparıcı səbəbi kimi yer alır. Doktorantura təhsilim zamanı xərçəng xəstəliyinin öyrənilməsində və müalicəsində tətbiq edilən ən müasir metodlara yiyələnərək tədqiqatlar aparmışam və mühüm nəticələr əldə etmişəm.
- Tədqiqatlar sayəsində əldə etdiyiniz kəşflərdən, uğurlardan bəhs etdiniz. Bəs bu sahədə heç uğursuzluqlar olmur?
- Müəyyən bir məqsədə doğru gedəndə həmişə maneələr olur və bu, normaldır. Amma bu problemləri sırf təcrübə kimi qəbul edəndə, onların öhdəsindən asanlıqla gəlirsən. Səbir və əzmkarlıq əsas şərtlərdəndir. Laboratoriya şəraitində hər təcrübə istədiyimiz nəticəni vermir. Amma təcrübə mühitinin özəlliyi də budur. Hər uğursuzluqda təcrübənin müxtəlif variantlarının verdiyi nəticələrlə tanış olursan. Əgər təcrübə ilk dəfədən alınsa, bu zaman hər kəs hər şeyi asanlıqla kəşf edər. Elmin sirləri də hər kəsə açıq olar. Məsələn, doktoranturada oxuduğum müddətdə bir eksperimentin aylarla təslim olmadan müxtəlif variantlarını sınayaraq sonda çox uğurlu nəticəyə gəlib çatdım. Yoxladığım təcrübə variantlarını digər laboratoriya əməkdaşlarım ilə də paylaşaraq, eksperimental işin sürətlənməsinə vəsilə oldum.
- Dayanmadan öyrənmək, təcrübələr aparmaq sizi yormur?
- İnformasiya çoxluğu bəzən insanda stress yarada bilir. Amma onlar müəyyən müddətlik çətinliklərdir ki, səni məqsədinə daha da yaxınlaşdırır. Həmişə öyrəndiyim biliklər mənə az kimi görünür. Öyrənmə aclığı həmişə mənimlədir. Yaş artdıqca, böyüdükcə, o da böyüyür. Çünki öyrəndikcə başqa suallar yaranır. Hər yeni məlumatda "niyə”lər daha da artır.
- Elm sahəsində təhsilini davam etdirmək istəyən xanım tədqiqatçı olaraq hansı çətinliklər yaşadınız?
- Əsas çətinliyim maliyyə ilə bağlı idi. Çünki xaricdə təhsil çox yüksək məbləğ tələb edir. Həm təhsilhaqqı, həm tədqiqat ödənişi, viza prosesi çox bahadır. İstər Azərbaycanda, istərsə də Oksford Universitetində təhsil aldığım müddətdə mənə həm maddi, həm də mənəvi dəstək olan hər kəsə öz dərin minnətdarlığımı bildirirəm. Ailəm elmə olan marağımı daima yüksək qiymətləndirib və mənə həmişə dəstək olub. Bu, mənim həyatımda çox mühüm amildir. Xaricdə təhsil almaq, orada sərbəst yaşamaq, mühitə adaptasiya həm ailəmdən, həm də müəllimlərimdən gələn dəstək sayəsində mümkün oldu. Bu dəstək sayəsində mən uğurlarımı davam etdirirəm.
- İngiltərədə Azərbaycan Qadınlar Assosiasiyasının üzvüsünüz. Qadınların cəmiyyətdəki rolunu necə görürsünüz?
- Qadınların həyatımızın hər sahəsində böyük rolu var. Bu assosiasiyaya qatılmaqda əsas məqsədim Azərbaycan qadınlarının həyatımızın müxtəlif sahələrində uğurlu fəaliyyətləri ilə tanış olmaq və öz təcrübələrimi də onlarla paylaşmaq idi. Elm sahəsində qadınların böyük xidmətlərinə aid çoxsaylı nümunələr gətirmək olar. İki dəfə Nobel mükafatına layiq görülmüş Meri Küri mənim ilham aldığım qadınlardandır. Düşünürəm ki, qadınlara potensiallarının üzə çıxması və istədikləri məqsədlərə doğru çatmaqda həm ailə üzvləri, həm də cəmiyyət daima dəstək olmalıdır.
- Elm sahəsi ilə yanaşı, həmçinin könüllü sahədə də fəalsınız...
- Könüllülük fəaliyyətim zamanı qazandığım təcrübələrin mənim həyatımda xüsusi rolu var. 2022-ci ildən Oksford Keen təşkilatında könüllü olaraq fəaliyyət göstərirəm. Qurumun əsas məqsədi xüsusi məhdudiyyətli insanların cəmiyyətə adaptasiyası ilə bağlıdır. Bu təşkilatda aktiv fəaliyyətimə görə medal və sertifikatla təltif olunmuşam. Eyni zamanda, Oksford Universitetində tələbə elmi cəmiyyətinin vitse-prezidenti kimi fəaliyyətim mənə müxtəlif ixtisaslarda təhsil alan tələbələrlə birbaşa ünsiyyət qurmaqda və onlara Azərbaycanın tarixi həqiqətləri, mədəniyyəti, milli adət-ənənələri, və bayramları haqqında məlumat verməyimdə çox mühüm rol oynadı.
- Gələcəkdə elmi təcrübənizi necə daha da paylaşmağı düşünürsünüz?
- 2024-cü ildə elm sahəsində xüsusi fərqləndiyimə görə gənclər üçün prezident mükafatına layiq görüldükdə çox böyük qürur və sevinc hissi keçirdim. Gələcək hədəflərim sırasında həm Azərbaycan universitetlərində, həm də Oksford Universitetində tədris və elmi-tədqiqat sahəsində fəaliyyət göstərmək istəyirəm. Əsas məqsədim elm sahəsində Azərbaycana Nobel mükafatını gətirmək, cəmiyyətə töhfə vermək və ölkəmizin adını daha da yüksəklərə qaldırmaqdır.
Mənbə: "Kaspi" qəzeti
ReAl Partiyası sədrinin müavini Natiq Cəfərli Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- İrəvan Minsk qrupunun ləğvi ilə bağlı rəsmi Bakının tələbinə belə cavab verib ki, bu məsələyə sülh sazişinin imzalanması çərçivəsində baxa bilərlər. Ermənistan həll edilmiş Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı yaradılmış bir qurumu hansı səbəbdən sülh prosesinə calamağa çalışır?
- Əslində, bu, məsələni sülh prosesində alver predmetinə çevirmək cəhdidir. Zatən, ATƏT-in Minsk qrupu de-fakto ləğv edilib, sadəcə bunun de-yure rəsmiləşdirilməsi qalır. Həmsədrlərin heç bir fəaliyyətləri yoxdur, heç fəaliyyət üçün əsas yarada biləcək biri durum da yoxdur.
Buna görə də, Ermənistan çalışacaq ki, Azərbaycanla gələcək danışıqlarda bunu hansısa formada alver predmetinə çevirsin. Çalışacaq ki, bunu Azərbaycana güzəşt kimi təqdim etsin, əvəzində bizdən də hansısa güzəşt qoparsın. Məncə, məsələnin sülh prosesi ilə əlaqələndirilməsi bununla əlaqəlidir.
Artıq dünya da, İrəvan da bilir ki, Minsk qrupu ölü bir quruma çevrilib, bunun danışıqlara, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinə aidiyyəti ola bilməz.
- Ermənistan “konstitusiya dəyişikliyi daxili işimizdir” deyərək, Azərbaycanın bu tələbindən də yayınmağa çalışır. Bakının mövqeyi isə birmənalıdır: sülh müqaviləsi konstitusiya dəyişikliyindən sonra imzalana bilər. Bu durum prosesə necə təsir göstərəcək?
- Nədənsə belə bir fikir var ki, bütün məsələlər sülh müqaviləsi ilə həll ediləcək. İndiyədək sülh müqaviləsi imzalamayan və yanaşı yaşayan ölkələr də var. Məsələn, hələ də Rusiya və Yaponiya arasında sülh müqaviləsi imzalanmayıb. Amma bu o demək deyil ki, Azərbaycanla Ermənistan da elə olmalıdır.
Mən düşünürəm ki, sülh müqaviləsi imzalanmağa hazır olan məsələlərin yekunu kimi mümkün ola bilər. Yəni müəyyən protokolların imzalanması mümkündür. Məsələn, delimitasiya və demarkasiyanın prinsipləri ilə bağlı. Hansı ki, Tavuş-Qazax istiqamətində sərhədin müəyyənləşdirilməsi ilə bağlı öz prinsiplərimizi Ermənistana qəbul etdirdik və proses oradan başladı.
Proses eyni prinsiplərlə başqa bölgələrdə də davam edə bilər. Yəni ayrıca bir protokolun olması mümkündür. Sülh müqaviləsinin tərkibində ayrı-ayrı bəndlər şəklində olmaqla yanaşı, belə bir məsələ gündəmə gələ bilər.
Konstitusiya məsələsinə gəlincə, Azərbaycan demir ki, bu, onların daxili işi deyil. Əlbəttə, Ermənistanın daxili işidir, amma Azərbaycana aid olan hissələr bizə toxunur. Əgər Ermənistan konstitusiyasında Azərbaycana qarşı ərazi iddiası yer alırsa, bu, haqlı olaraq bizim narazılığımıza səbəb olur. Digər məsələlər isə daxili işləridir, özləri bilər. Amma bizə aid bir-iki cümlə var ki, haqlı olaraq bunların konstitusiyadan çıxarılmasını tələb edirik. Ermənistan tərəfindən bunu təbliğat formasına çevirmək cığallıqdır.
- Ermənilər yenidən Naxçıvan istiqamətində atəşkəsi pozmağa başlayıblar, bir neçə həftə öncə də bu yöndə təxribata əl atmışdılar. Artan pozuntular nədən xəbər verir və niyə Naxçıvan?
- Ermənistanın Azərbaycanla sərhədinin digər hissələrində Avropanın müşahidəçiləri var. Azərbaycan zaman-zaman bununla bağlı öz etirazlarını bildirsə də, həmin missiya əvvəllər Ermənistanın Azərbaycanın atəşkəsi pozması ilə bağlı yalan məlumatlarını təzkib eləmişdi. Yəni de-fakto o missiyanın sərhəddəki fəaliyyəti Azərbaycana böyük ziyan gətirmədi. Yeri gəlmişkən, Rusiya bundan daha çox narazı oldu, nəinki Azərbaycan. Amma Naxçıvanla sərhəddə o missiya yoxdur.
Naxçıvan istiqamətində Ermənistanla razılaşdırılmış əsasda Rusiyanın 4 poliqonu yerləşdirilib. Çünki bu yöndə həm də Ermənistanın Türkiyə və İranla sərhədləri də var, bunları da ruslar qoruyur. Bunu Ermənistan da etiraf edib, hətta Rusiyadan xahiş edib. Rusiya da bunu gizlətmir. Yəni orada monitorinq olmadığına görə, ərazidəki yerli komandir və generalların kimə tabe olduqları sual altındadır.
Rusiyanın onlara nə qədər təsirinin olub-olmadığı naməlumdur. Atəşkəsin Rusiya sərhədçilərinin yerləşdikləri istiqamətlərdə pozulmasının özü də əlavə suallar yaradır.
Maraqlı situasiyadır, çünki son zamanlarda sərhədin digər istiqamətlərində hansısa problemlər yaşanmır. İndi atəşkəsin o bölgədə pozulması müəyyən mənada ona işarədir ki, burada sərhəd Ermənistan hərbçilərinin nəzarətində deyil. Ermənistan rəhbərliyi bu nəzarəti təmin etmək üçün iş görməlidir.
- Fransa Prezidenti Emmanuel Makron sentyabrda Ermənistana gələcək. Bu səfərdə məqsəd nədir, ümumiyyətlə, niyə Fransa xarici siyasətində Cənubi Qafqaz, yaxud Ermənistanı ön plana çıxarıb?
- Məncə, Ermənistan-Fransa yaxınlaşması təkcə erməni lobbisinin fəaliyyəti və Parisin Azərbaycana anlaşılmaz, mənasız və pis münasibətinin nəticəsi deyil. Əlbəttə, bunların da təsirləri var, amma əsas məsələ bir az fərqlidir.
Tarixə baxdıqda həmişə Britaniya və Fransa arasında bir daimi rəqabət görürük. Hətta bu rəqabət orta əsrlərdə iki ölkə arasında Yüzillik Müharibəyə də səbəb olmuşdu. İngilislər və fransızlar bir-birləri ilə ən çox müharibə edən xalqlardır. İndi Britaniya-Azərbaycan münasibətlərinin çox yaxşı olması sanki Fransada bir narahatlıq yaradır, buna görə Azərbaycanın qarşısında – Ermənistanda mövqeyini gücləndirməyə çalışır.
Fransa Cənubi Qafqaza başqa yerlərdən girə bilməyəcəyini anlayır. Azərbaycan və Gürcüstan üzərindən mümkün deyil, bu səbəbdən də Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqazda söz sahibi olmağa çalışırlar. Bundan başqa, nə qədər sözdə ciddi qarşıdurma olduğu hiss edilsə də, Fransanın həmişə İranla da özəl münasibətləri olub. Bu özəl münasibətlər bu gün də davam edir. Fransa İranla birlikdə bəzi layihələrin Ermənistan üzərindən həyata keçirilməsini düşünür.
Bir sözlə, məsələ bir yox, çoxtərəflidir. Onu da demək lazımdır ki, artıq Makronun siyasi karyerası bitib. Ən yaxşı halda iki il Fransa prezidenti olmaqda davam edəcək, bundan sonra özünün də, partiyasının da siyasətdə qalmaq şansları sıfıra bərabərdir. Makron həddindən artıq qeyri-populyar prezidentdir. Dediyim kimi, o, sadəcə Ermənistan üzərindən Cənubi Qafqazda, həmçinin digər bölgələrdə söz sahibi olmaq istəyir, bununla qlobal oyunda əlini gücləndirməyə çalışır.
Rusiya-Ukrayna müharibəsində yeni mərhələ başlayıb. Artıq döyüşlər təkcə Ukrayna ərazisində deyil, həm də Rusiya ərazisində gedir. Belə ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələri avqustun 6-da səhər saatlarında Kursk vilayətində irəliləməyə başlayıb. Ertəsi gün Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının fövqəladə iclasında Baş Qərargah rəisi Valeri Gerasimov Putinə Ukrayna ordusunun tam “məğlubiyyətini” təmin edəcəyinə söz verərək, işğalçı qrupun sayı ilə bağlı etibarsız məlumat verib. O, həmçinin dövlət başçısını əmin edib ki, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Rusiyanın dərinliklərinə daha da irəliləməsi “dayandırılıb”.
Bundan sonra Ukrayna Silahlı Qüvvələri Rusiya Federasiyasının onlarla yaşayış məntəqəsini nəzarətə götürüb və təslim olan Rusiya hərbi qulluqçularının dəqiq sayını indi demək mümkün deyil: Rusiya və Ukrayna “Telegram” kanalları hər gün təslim olmanın yeni video sübutlarını dərc edirlər.
Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Kursk yaxınlığındakı hücumu zamanı Rusiyanın itkilərini də qiymətləndirmək çətindir. Rusiya ərazisində başlayan və Kremli təəccübləndirən hərbi əməliyyatlar fonunda Rusiya Federasiyasının üç regionunda - Kursk, Belqorod və Bryansk vilayətlərində “antiterror əməliyyatı” rejimi tətbiq edilib. Rusiya Müdafiə Nazirliyinin Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin hücumuna qarşı heç nə edə bilməməsi Moskvada narahatlıq yaradıb və Vladimir Putini və Rusiya komandanlığını “əsəbləşdirib”.
“Bloomberg” Rusiya kəşfiyyatının iki həftə ərzində Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Kursk bölgəsində gözlənilən sərhədi pozmasından xəbərdar olduğunu yazıb və qeyd edib, lakin Valeri Gerasimov bütün xəbərdarlıqlara məhəl qoymayıb və Putini bununla narahat etməməyə qərar verib.
İndi isə Ukrayna ilə sərhəd ərazilərindən Rusiya vətəndaşlarının köçürülməsinə başlanılıb. Ekspertlər hesab edirlər ki, Rusiya başını itirib və 10 gündür ki, hansısa uğur əldə edə bilmir. Baş verənlərin müharibənin gedişini dəyişəcəyi proqnozları artır.
Baş verənləri AYNA-ya müsahibəsində şərh edən hərbi ekspert, ehtiyyatda olan polkovnik Üzeyir Cəfərov deyib ki, faktiki olaraq, artıq müharibə Rusiya ərazisində gedir:
- Baxmayaraq ki, başda Putin olmaqla, Rusiya rəsmiləri bunu “genişmiqyaslı təxribat” adlandırır, amma bu, müharibədir. Rusiya təbliğatçıları isə bunu “terror aktı” kimi təqdim edirlər. Amma Rusiya baş verənləri Ukraynaya qarşı addımlarının adekvat cavabı kimi qəbul etməlidir. Bu gün Rusiya öz məhvərindən çıxmış, reallıqları itirmiş, çaşqın cəziyyətdir. Görünür ki, Kremldəkilər baş verənləri dərindən anlamaqda çətinlik çəkirlər. Ona görə də ağıla gələn və gəlməyən addımlar barədə bəyanat verirlər. Rusiyada ilk dəfədir ki, qaçqınlar yaranıb. Onların sayı da kifayət qədərdir. Çünki məsələ təkcə Kurskla yekunlaşmır, orada Belqorod, Bryansk, Ukrayna sərhədinə yaxın ərazilərin sakinləri də qaçqın durumuna düşüblər. Bu gün baş verənlər gözlənilən idi. Bundan sonra Rusiya üçün daha ağır nəticələr olacaq. Demirəm ki, Ukrayna Kursku işğal edəcək, amma uzun müddət ərazilər Ukrayna ordusunun nəzarətində olacaq.
- Məlumatlar var ki, Rusiya yeni səfərbərliyə hazırlaşır...
- Rusiya buna məcburdur. Rusiya ilin sonunadək yeni səfərbərlik dalğasına başlayacaq. Bu gün Rusiyanın səfərbərliyə böyük ehtiyacı var. Çünki Rusiya ordusu darmadağın vəziyyətdədir. Onu da deyim ki, Rusiyada hərbi xidmətə getmək istəyənlər yoxdur, qaçırlar. İndi müqavilə ilə əsgərlər cəlb etmək üçün müxtəlif həvəsləndirici addımlar atırlar, onlara pul mükafatları vəd edirlər. Amma düşünürəm ki, bu tədbirlər effekt verməyəcək.
Baş verənlər Rusiya ordusunun çürük vəziyyətdə olmasını dünyaya əyani şəkildə göstərdi. Hesab edirəm ki, bu gün tarixi hadisə baş verir: Rusiya imperiyası dağılmaqdadır.
- İmperiya dağılır demişkən, ruslar hərbi xidmətə getmək istəmirlər, Kursk Ukraynanın nəzarətinə keçdi, qaçqın ordusu yaranıb və s. Bunlar Rusiya daxilində etirazları gücləndirə, Putini hakimiyyətdən uzaqlaşdırılmasına səbəb ola bilərmi?
- Bu ehtimal böyükdür. Putinin keçirdiyi iclaslarda əsəbi vəziyyəti də onu deməyə əsas verir ki, Rusiya Prezidenti hakimiyyətinin sonunun gəldiyini anlayır. Məsələ burasındadır ki, Kursk məsələsində ordunun Baş Qərargah Rəisi Valeri Gerasimov Putini aldadıb, yalan danışıb, rəhbərdən reallığı gizlədib. Bu da onu göstərir ki, Kreml daxilində çatlar əmələ gəlib. Rusiya siyasi elitasında müharibəyə qarşı olan şəxslər var. Düzdür, onlar açıq şəkildə ittiham səsləndirmirlər, qorxularından danışmırlar. Amma elə məqam yetişə bilər ki, həmin elitanda olanların özləri Putini hakimiyyətdən sala, hətta onu fiziki məhv edə bilərlər.
Bu gün “dünyanın ikinci ordusu” rəzil durumdadır, əsgərləri silahı yerə qoyur və təslim olur. Onlar anlayırlar ki, mənasız müharibədir, haqsız müharibədir, işğal müharibəsidir. Ona görə də döyüşməkdən imtina edənlərin sayı artır. Rusların böyük əksəriyyəti Putinin avantürası üçün ölmək istəmirlər. Rus əsgər analarının yerlərdə etirazları vüsət alır. Onların səsi mətbuata çıxmır, çünki Kreml bu kanalları bağlayıb. Amma etirazlar var və bunu Rusiya hakimiyyəti yaxşı bilir. Əlbəttə, bu hadisələr sonda Rusiyanın məğlubiyyətinə gətirəcək və Putinin sonu olacaq.
- Belarusun müharibəyə qoşulması ehtimalı barədə məlumatlar var. Bunu necə qiymətləndirmək olar?
- Bilirsiniz, Belarusla bağlı məsələ aydındır. Burada Belarusun bu avantüraya qatılmasından söhbət gedə bilməz. Minskin müharibəyə qoşulmaq qərarı verəcəyinə inanmıram. Müharibə artıq iki il yarımdır ki, davam edir. Bu müddətdə dəfələrlə Rusiya Belarusu müharibəyə cəlb etmək istəyib, amma niyyətinə çata bilməyib. Çünki Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko təcrübəli siyasətçidir və o, bu avantüradan ustalıqla yayınıb. Hesab edirəm ki, Lukaşenko reallığı dərk edir, bunun Belarus üçün hansı mənfi nəticələr verə biləcəyini gözəl bilir. Lukaşenko bir növ Putini aldatmağı bacarırı, prosesdən yayına bilir. Belarus xalqı da Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsinə qarşıdır.
Donald Tramp İlon Maska müsahibəsində nələr dedi?
ABŞ prezidentliyinə Respublikaçılar Partiyasından namizəd və keçmiş Prezident Donald Tramp özünün “X” sosial şəbəkəsində amerikalı milyonçu İlon Maska canlı yayımda müsahibə verib. Verilişi milyondan çox istifadəçi izləyib. Müsahibə kütləvi kiberhücum səbəbindən 40 dəqiqədən çox gecikmə ilə başlayıb. Mask və Tramp ABŞ-dakı seçki yarışını, Ukraynanın Rusiya, Rusiya Prezidenti Vladimir Putinlə hərbi münaqişəni davam etdirmək imkanlarını və bəşəriyyət üçün əsas təhlükələri müzakirə ediblər.
Tramp seçkilərdəki rəqibi, ABŞ-ın hazırkı vitse-prezidenti Kamala Harrisin səriştəsizliyini növbəti dəfə bəyan edib. Siyasətçi miqrasiya böhranının Prezident Co Baydenin və xüsusən də daxili siyasətin bu sahəsinə nəzarət edən Harrisin özünün siyasətinin birbaşa nəticəsi olduğunu vurğulayıb.
Tramp Baydenin seçki yarışından geri çəkilmə mövzusuna da toxunaraq, prezidentin sadəcə olaraq Demokratlar Partiyası tərəfindən sıxışdırıldığını və bunun “ABŞ Prezidentinə qarşı çevriliş” olduğunu söyləyib. Tramp Baydenin "tərəvəz vəziyyətinə yaxın olduğunu" da söyləyib və bu, məzuniyyətindən olan görüntülərdə nəzərə çarpır. Eyni zamanda, siyasətçi vitse-prezident Harrisi Ağ Evin indiki rəhbərindən də səriştəsiz hesab edir.
“Bayden ayrılmaq istəmədi və Demokratlar Partiyası dedi: "Biz bunu gözəl edə bilərik, ya da sərt edə bilərik".
ABŞ prezidentliyinə namizəd bildirib ki, o, Rusiya lideri Vladimir Putinlə yenidən anlaşmağa ümid edir, çünki bu, Vaşinqton üçün faydalı olacaq. Tramp vurğulayıb ki, o, “Putini çox yaxşı tanıyır”, onunla yaxşı münasibətdə olub və Ağ Evi zəbt edən zaman ona hörmətlə yanaşıb. Siyasətçi Rusiya Prezidentini “yaxşı danışıq aparan” adlandırıb.
Tramp hesab edir ki, Ukraynanın Rusiya ilə hərbi əməliyyatları davam etdirmək üçün kifayət qədər hərbi personalı yoxdur. O, həmçinin vurğulayıb ki, “xüsusi hərbi əməliyyatın” başlanmasına görə məsuliyyət Putinlə danışıqlara başlamaq əvəzinə 2021-ci ilin sonu və 2022-ci ilin əvvəlində “axmaq şeylər danışmağa” başlayan Co Baydenin üzərinə düşür.
Tramp müsahibəsində Rusiyanın “Şimal axını 2” qaz kəmərinin tikintisini əngəlləyənin məhz o olduğunu bildirib.
O, Baydeni Ağ Evi ələ keçirən kimi layihə üzərində işin qarşısını aldığına görə qınayıb. Trampın sözlərinə görə, bloklama Amerikanın “Keystone XL” layihəsini dəstəkləmək üçün lazım idi, onun tikintisi isə öz növbəsində Bayden tərəfindən əngəllənmişdi.
ABŞ prezidentliyinə namizəd Mask ilə sui-qəsd cəhdini müzakirə edib və deyib ki, “başının üstündən güllələr uçarkən” ABŞ Məxfi Xidməti peşəkarcasına hərəkət edib.
“Sürreal bir şey oldu, əvvəllər heç yaşamadığım bir şey. Dərhal mənə aydın oldu ki, bu güllədir və zərbə çox güclüdür”, Tramp vurğulayıb.
Trampın sözlərinə görə, agentlər onu ört-basdır edib, çox tez və cəsarətlə hərəkət ediblər, lakin koordinasiyadan məhrum olublar.
Tramp ABŞ-Çin münasibətlərinə diqqət yetirib. Onun fikrincə, Bayden Çini Rusiyaya doğru sövq edib ki, bu da Vaşinqtonun maraqlarına ciddi təhlükə yaradır. Siyasəti xüsusilə nüvə silahının inkişafı narahat edir: Tramp hesab edir ki, Çin bu tip silahların həcminə görə asanlıqla Rusiya və ABŞ-ı tuta bilər. Trampın sözlərinə görə, ABŞ-ın Rusiya Federasiyası və Çinə müqavimət göstərə biləcək “ağıllı prezident”ə ehtiyacı var və o, Rusiya lideri Putin və Çin lideri Si Çinpinlə yaxşı qurulmuş münasibətlər sayəsində şəxsən buna nail olub.
“Hər şey Çinin bizi tutması və bəlkə də üstələməsi ilə bitəcək”, - prezidentliyə namizəd vurğulayıb.
Mask və Tramp iqlim məsələlərini də müzakirə ediblər. Bu barədə danışan siyasətçi bildirib ki, onu artıq qlobal istiləşmə deyil, “nüvə istiləşməsi” narahat edir. Tramp əmindir ki, üçüncü dünya müharibəsi başlayarsa, nüvə silahının istifadəsi ilə aparılacaq və “görünməmiş dağıntılar” gətirəcək.
Bu arada, CNN jurnalistləri Trampın qlobal iqtisadiyyat və xarici siyasətlə bağlı bir sıra açıqlamalarını sürətlə yoxlayıblar və ABŞ prezidentliyinə namizədi qeyri-dəqiqlikdə ittiham edib. Xüsusilə, o, Venesuelada cinayət nisbətini aşağı qiymətləndirib və Afrika ölkələrində miqrasiya ilə bağlı vəziyyəti yanlış qiymətləndirib.
Trampın yanlış bəyanatlarının əksəriyyəti vitse-prezident Kamala Harrisin hərəkətləri ilə bağlı olub. ABŞ prezidentliyinə namizəd ölkənin cənub sərhədindən qeyri-qanuni keçidlərin sayını xeyli şişirdib: o, hər gün “milyonlarla qaçqının” keçdiyini, baxmayaraq ki, hətta miqrasiya böhranının pik dövründə bu rəqəm gündə 370 mini keçib. Tramp həmçinin hesab edirdi ki, Bayden dövründə ABŞ-a 20 milyon qeyri-qanuni miqrant gəlib və Harris daxili siyasətin bu sahəsinə nəzarət etdiyi üçün buna görə məsuliyyət daşıyır. Jurnalistlər bu halda Trampın qeyri-qanuni mühacirlərin sayını ikiqat artırdığına diqqət çəkib.
Müəllif: Ayna.az
"Bəziləri prosesə qatılmağın mənasız olduğunu düşünərək, namizədliklərini geri çəkiblər"
Azərbaycan Milli Məclisinə noyabrın 1-ə təyin edilmiş seçkilərlə əlaqədar seçkiqabağı təşviqata avqustun 9-dan start verilib.
Əvvəllər seçkiqabağı təbliğat və təşviqat kompaniyası daha çox media üzərindən aparıldı. Mərkəzi Seçki Komissiyasının mətbuat xidmətindən verilən məlumata əsasən də seçki qanunvericiliyinin tələblərinə uyğun olaraq, Milli Məclisə seçkilərdə seçkiqabağı təşviqat aparmaq məqsədilə ölkə üzrə birmandatlı seçki dairələrinin 60-dan çoxunda namizədləri qeydə alınmış siyasi partiyalara, siyasi partiyaların bloklarına İctimai Televiziya və Radio Yayımları Şirkətində ödənişsiz efir vaxtı, “Azərbaycan” qəzeti, “Xalq qəzeti”, “Respublika” qəzeti və “Bakinski raboçi” qəzetlərində isə ödənişsiz dərc üçün yer ayrılıb. Eyni ödənişli seçkiqabağı təşviqata qoşulmaqla bağlı 58 media qurumundan təqdim olunan məlumat da MSK-nın rəsmi internet səhifəsində yerləşdirilməklə ictimailəşdirilib. Amma hazırda parlament seçkilərində iştirak edən namizədlər mediadan yan qaçırlar. Onlar, daha çox öz feysbuk və tiktok sosial şəbəkə hesablarında təbliğat-təşviqat kompaniyasını yerinə yetirirlər. Həmçinin, təbliğatla bağlı şəkil və videolarını tiktok səhifələrində paylaşırlar.
Mövcud vəziyyətlə bağlı “Sherg.az” “Turan” İnformasiya Agentliyinin direktoru, siyasi şərhçi Mehman Əliyevin fikirlərini öyrənib.
- Mehman bəy, parlament seçkiləri ilə bağlı ümumi prosesi necə qiymətləndirirsiz?
- Parlament seçkiləri ilə bağlı mövzuları dəyərləndirmirəm. Çünki heç maraqlanmıram da. Bu seçki prosesi deyil. Ümumiyyətlə seçki yoxdur. Parlament təyinatla formalaşdırılır.
- Namizədlərin təbliğat və təşviqat kompaniyasında mediadan daha çox sosial şəbəkəyə üz tutmasının səbəbi nədir? Maliyyə xərcləri ilə bağlıdırmı?
- Bu gün auditoriya daha çox sosial şəbəkələrdə cəmləşib. Ona görə də sosial şəbəkə vasitəsilə işləmək daha rahatdır. Belə olan halda isə namizədlər təbliğat-təşviqat kompaniyasını sosial şəbəkə üzərindən aparırlar. Fikrimcə, burada maliyyə xərcləri ikinci məsələdir.
- Bildiyimiz kimi təbliğat və təşviqat kompaniyasından əvvəl bəzi namizədlər seçkilərdə iştirak etməkdən geri çəkildilər. Bu nə ilə əlaqədər ola bilər?
- Bayaq qeyd etdiyim kimi, bizdə təyinatlı seçki prosesidir. Formal şəkildə həyata keçirilir. Kimin seçilib-seçilməyəcəyi xalqdan yox, hökümətdən asılıdır. Buna görə də bəziləri prosesə qatılmağın mənasız olduğunu düşünərək, namizədliklərini geri çəkiblər.
-Bəs yeni parlamentdən gözləntiləriniz varmı?
- Parlamentdən heç bir gözləntim yoxdur. Parlamentin siyasi, sosial, iqtisadi və daxili həyata heç bir təsiri yoxdur.
Politoloq Zəngəzur dəhlizinin sülh müqaviləsindən çıxarılmasını şərh etdi
Məlum olduğu kimi, ötən həftə Azərbaycan Prezidentinin xüsusi tapşırıqlar üzrə nümayəndəsi Elçin Əmirbəyov Zəngəzur dəhlizi məsələsinin sülh gündəliyi müqaviləsindən çıxarılması barədə fikirlər səsləndirib. Onun sözlərinə görə, hər iki tərəf sözügedən bəndi sülh sazişindən çıxarmaq və onun müzakirəsini sonrakı mərhələyə keçirməklə bağlı razılığa gəlib.
Musavat.com “Qafqazinfo”ya istinadən xəbər verir ki, İTV-nin “Diqqət mərkəzi” proqramına qonaq olan politoloq Eldar Namazov mövzunu şərh edərək bunun çox vacib qərar olduğunu açıqlayıb.
“Bu qərar Azərbaycanın mövqelərini möhkəmləndirir, Ermənistanı daha da çətin vəziyyətə salır. Burada bir hadisədən söhbət getmir - bu, təkcə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı deyil, ümumiyyətlə, kommunikasiya məsələləri müqavilədən çıxdısa, hamı düşünür ki, bu, Azərbaycanın ziyanına ola bilər. Əslində isə burada bir neçə vacib hadisə baş verdi. Azərbaycanla Ermənistan arasında 3 kommunikasiya müzakirə olunurdu. Biz daha çox Zəngəzur dəhlizi haqqında danışırdıq. Ermənilər daha çox Culfaya dəmir yollarının açılması və Culfa vasitəsilə İranla dəmir yollarına birləşməsi haqqında danışırdılar. Ermənistan özünün sanki Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin vacib oyunçusuna çevriləcəyi haqqında bəyanatlar verirdi. Həmçinin İcevan-Qazax dəmir yolunun açılmasını istəyirdilər. Belə çıxır ki, hər 3 məsələ bir az təxirə salınır”, - politoloq bildirib.
E.Namazov vurğulayıb ki, E.Əmirbəyovun müsahibəsindən sanki ermənilərin qarşısında bir yol xəritəsinin qoyulduğu aydınlaşır: “Yəni get əvvəlcə konstitusiyanı dəyiş, konstitusiyandan Azərbaycana qarşı ərazi iddialarını çıxar, bəzi qanunlara düzəliş et. Bütün bunlardan sonra Ermənistanla sülh sazişi imzalana bilər. Və bundan sonra kommunikasiyalar məsələsinə baxa bilərik”.
Politoloq bildirib ki, əslində biz “onların düşdükləri dalanın qapısını bağlayırıq və açarı da cibimizə qoyuruq”: “Paşinyan bir müddət əvvəl bəyanat verdi ki, yeni konstitusiya hazırlanmalıdır. Bunun üçün 2026-cı ilin sonuna qədər Ermənistan hakimiyyətinə vaxt verib. Əgər konstitusiya o vaxt hazırlansa, referendum 2027-ci ildə olacaq. Ondan sonra kommunikasiya məsələsini müzakirə edə bilərik. Bu onu göstərir ki, onların qarşısına yol xəritəsi, şərt qoyulub.
Belə vəziyyət yaranır ki, ermənilər yaxın 3-4 ildə öz daxili işləri ilə məşğul olmalıdır. Azərbaycan isə həm Avropa İttifaqı və Çinin dəstəyi ilə Gürcüstanla bir yerdə Orta dəhlizi genişləndirməlidir. Zəngəzur dəhlizindən aşağıda Araz dəhlizi deyilən yer var, biz oradan İran ərazisindən Türkiyəyə yol açacağıq. Bakı-Tiflis-Qars yolumuz da var idi ki, indi modernizə olunur. Bu isə ikinci yoldur. İran tərəfi də elan edib ki, Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizi Azərbaycandan keçəcək. Artıq bununla bağlı qərar verilib.
Bir müddət əvvəl Şoyqu Azərbaycana gələndə onun yanında İqor Levit oturmuşdu, o, Putinin beynəlxalq dəhlizlər üzrə köməkçisidir. O, həm Tehrana, həm Bakıya gəlmişdi. Burada bir məqsəd var idi, Astara-Rəşt məsələsi həll olunur, Azərbaycan Rusiya-İran və bütün dünya arasında mühüm rol oynayacaq Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin əsas oyunçusuna çevrilir. Bu qərarların hamısı eyni vaxtda elan olundu. Bundan sonra biz bütün dəhlizləri açırıq və genişləndiririk".
E.Namazov əlavə edib ki, Azərbaycan ilk növbədə Şimal-Cənub Nəqliyyat Dəhlizinin Ermənistandan deyil, Azərbaycandan keçəcəyini təsdiqləyir. Araz dəhlizini açır, Orta dəhlizi genişləndirir. Bundan sonra isə Zəngəzur dəhlizini açacağıq. Bütün bunlar onu göstərir ki, biz öz planlarımızdan imtina etmirik.
“Yeni Müsavat”
Politoloq Vüqar Zifəroğlu Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.
Onunla müsahibəni təqdim edirik.
- Bir neçə gündür Britaniyanın “Teleqraf” qəzetinin Azərbaycanla bağlı iddiası müzakirə olunur. Həmin iddiaya görə, İran Prezidenti Məsud Pezeşkian SEPAH generallarına birbaşa İsraili yox, bu ölkənin Azərbaycan və İraqdakı bazalarını (?) vurmağı təklif edib. Sizcə, bu iddianı kimlər ortaya atır, məqsəd nədir və nə qədər doğrudur?
- Əslində, informasiyanın mənbəyinin nə dərəcədə mötəbər olması ciddi şübhə yaradır. Nəzərə almaq lazımdır ki, elə son bir ayda Yaxın Şərqdə baş verən proseslərlə bağlı kifayət qədər bilgi çirkliliyi müşahidə olunur. Diqqət edin, əvvəl “Teleqraf” Pezeşkianın adından bu iddianı yaydı, bir neçə gün sonra elə həmin informasiya kanalları vasitəsilə guya Azərbaycan və Gürcüstan ərazilərində mövcud olan İsrail hərbçiləri ilə bağlı dezinformasiya dövriyyəyə buraxıldı. Şübhəsiz ki, bunlar biri-birləri ilə əlaqəlidir.
Bir informasiya müharibəsinin aparıldığını görürük və burada heç bir əsas olmadan ölkəmizin də adı məqsədli şəkildə hallandırılır.
Birincisi, Pezeşkianın belə bir təkliflə çıxış etməsi inandırıcı deyil, ən azı, Azərbaycanın adını çəkməsi şübhəlidir. İran-Azərbaycan münasibətlərinin yaxşılaşacağına ümidlərin artdığı vaxtda Pezeşkianın belə bir təkliflə çıxış etməsi absurd olardı.
İkincisi, bütün dünya ictimaiyyətinə, hətta münaqişədə olan tərəflərə də məlumdur ki, Azərbaycanın ərazisində heç bir əcnəbi hərbçi yoxdur. Baş verənlər fonunda İrana qonşu ölkələrlə bağlı iddiaların ortaya atılması gərginliyin daha da artırılmasına hesablanmış ola bilər.
Ümumiyyətlə, təxminən son bir ayda Yaxın Şərqdəki gəlişmələrlə bağlı ciddi dezinformasiya axını görürük. Məsələn, Suriya-Türkiyə əlaqələrinə dair müsbət mesajların verildiyi zamanda bir uşağa təcavüzlə bağlı manipulyativ kontentlərin dövriyyəyə buraxılmasının və ardınca nələr yaşandığının şahidi olduq. Qərb xüsusi xidmət orqanları həmişə olduğu kimi, yenə də mediadan assimetrik savaşda başlıca təsir və yönəltmə aləti kimi istifadə etməkdədir. Sosial şəbəkələr və media üzərindən fikirləri qarışdırmaq, beynəlxalq ictimai rəyi yönəltmək, ölkələr arasında gərginlik və çaşqınlıq yaratmaq başlıca məqsəddir.
Ümid edirik ki, İran yaxın zamanlarda Pezeşkianın adından yayılmış bu məlumata rəsmi münasibət bildirəcək. Digər tərəfdən, İran daxilində də ciddi proseslər gedir, yeni nazirlər kabineti formalaşır, Cavad Zərif istefa verdi. Parlel olaraq, İran-İsrail və İsrail-“Hibzullah” gərginliyi qarışıq mənəzərə yaradır. Bu fonda da belə dezinformasiyalar yaymaqla ictimai rəyi aldatmaq və yönəltməyə çalışırlar.
- Yəni İsrailin “Kan” telekanalının iddiasına da siz dediyiniz kontekstdə baxmalıyıq? Artıq Medianın İnkişafı Agentliyi (MEDİA) də bunu təkzib edib, dezinformasiya olduğunu bildirib.
- Bəli, həmin dezinformasiya kampaniyasının tərkib hissəsidir. Hazırkı gərginlik fonunda belə dezinformasiyalar ön plandadır.
Dediyim kimi, əvvəlcə Pezeşkianın adından “İsrailin Azərbaycandakı bazalarını vurmaq” iddiası yayıldı, sonra Azərbaycanda guya İsrail hərbçilərinin olması ilə bağlı dezinformasiya dövriyyəyə buraxıldı. Halbuki Azərbaycanda nəinki İsrail, ümumiyyətlə, heç bir başqa ölkənin baza və ya hərbçisi yoxdur. Azərbaycan ərazisində, yalnız Qarabağımızda Rusiyanın sülhməramlı kontingenti var idi ki, onlar da torpaqlarımızı tərk ediblər. İndi Azərbaycan ərazisində heç bir ölkənin əsgəri yoxdur.
İnformasiya müharibələrində belə texnologiyalardan çox istifadə olunur. Söhbət ortaya atılmış bir dezinformasiyanın inkişaf etdirilməsi və ya davam etdirilməsindən gedir. Hazırda da bu texnologiyanın tətbiqinin şahidiyik. Təəssüf ki, bu zaman Azərbaycanın adı hallandırılır. Məqsədlərdən biri də İran-Azərbaycan münasibətlərinə təsir göstərməkdir. Bu cür iddialar Yaxın Şərqdə baş verə biləcək hansısa gəlişmənin Cənubi Qafqaza daşınması ehtimalı və bunun üçün zəmin yaratmaq məqsədilə gündəmə gətirilir.
- Bəs İran-İsrail gərginliyi necə bitəcək? Qərb mediası günlərdir İranın tezliklə hücuma keçəcəyini yazır. Əgər İran hücum qərarı veribsə, niyə gecikir, yaxud nəyi götür-qoy edir?
- İranla İsrail arasında müharibə ehtimalının olmadığını hər zaman bildirmişəm. İranın hücum edəcəyini, bununla da irimiqyaslı, birbaşa müharibənin başlayacağını şərtləndirən amillər mövcud deyil. Hətta Haniyənin Tehranda öldürülməsi də buna səbəb ola bilməz.
Bəli, İran öz nüfuzunu qorumaq üçün addımlar atacaq. Ola bilər ki, bu, aprel ayında İsrail ərazisinə edilən raket hücümlarından bir qədər böyük miqyasda olsun. Yaxud proksi qüvvələr vasitəsilə hansısa cavablar verilsin. Amma bu, birbaşa və genişmiqyaslı müharibəyə əsas verəcək hücum səviyyəsində olmayacaq.
Unutmayaq ki, Pezeşkianın seçkilərdə qalib gəlməsini şərtləndirən əsas amillərdən biri İran sisteminin Qərblə dialoqa getmək istəyindən irəli gəlirdi. İran Qərblə dialoqa getmək istəyir, bunun üçün islahatçı namizədlərdən birinin qalib gəlməsi lazım idi, o da Pezeşkian oldu.
İranda seçki keçirilərkən ABŞ-dən də bir açıqlama gəldi ki, Vyana razılaşmasına qayıtmağa hazıdırlar. Vurğulamaq istərdim ki, Tramp dönəmində nüvə anlaşmasından ilk çıxan ölkə məhz ABŞ idi. İran bundan bir müddət sonra nüvə müqaviləsindən çıxdığını bəyan etmişdi. Bu gün isə Bayden administrasiyasının İranla dialoqa hazır olduğunu sezirik, İran da bunu istəyir. Qalib gələn islahatçı qanadın namizədi ilə bu məsələni həll etməyə çalışırlar.
Bütün bunların fonunda isə Haniyənin öldürülməsinin şahidi oluruq. Bu o deməkdir ki, həm İran, həm Qərb, həm də bəzi Yaxın Şərq ölkələrinin özündə bu dialoqun baş tutmasını istəməyən ciddi qüvvələr var. Suriya və Türkiyə prezidentlərinin görüşünü istəməyən qüvvələr kimi... Həmin qüvvələr mövcud gərginlikdən hər cür istifadə etməyə çalışırlar.
Digər yandan, Yaxın Şərqdə baş verənləri yalnız bölgədə olan və regionda marağı olan dövlətlərin xarici siyasət prioritetləri kimi görmürük, bunların həm də daxili siyasətdə ciddi təsir faktoruna çevrilməsinin şahidi oluruq.
- Bunu necə izah etmək olar?
- Məsələn, noyabrda ABŞ-də prezident seçkiləri keçiriləcək. Bu fonda Respublikaçılar və Demokratların bir-birlərinə qarşı istifadə etdikləri ən ciddi təzyiq arqumentləri Yaxın Şərqdə baş verənlərlə bağlıdır. İsrailə dəstək və İranla münasibətlərin gələcəyi kimi... Tərəflər bu mövzulardan bir-birlərinə qarşı istifadə edirlər.
İrandakı sistem də bu gərginlikdən öz maraqları üçün istifadə edir. Son zamanlarda İran daxilində gedən proseslərlə bağlı ciddi informasiyalar gəlir. Məsələn, SEPAH-ın yeni seçilmiş prezident və komandasına təzyiqinin artırması, Cavad Zərifin istefası və sair. Yəni İranda da tərəflər bu mövzudan bir-birlərinə qarşı istifadə edirlər.
Eyni proses İsrail daxilində də gedir. Netanyahu hökuməti vəziyyəti daha da gərginləşdirməklə öz hakimiyyətinin müddətini artırmağa çalışır. İsrail daxilində kifayət qədər ciddi siyasi qüvvələr var ki, müharibə tərəfdarı deyillər. Söhbət təkcə İsrail-İran gərginliyi yox, həm də Qəzzada baş verənlərdən gedir.
Bir sözlə, Yaxın Şərqdə baş verənlərin ayrı-ayrı ölkələrin daxili siyasətlərində ciddi təzyiq alətlərinə çevrildiyini görürük. Bu fonda həm İran, həm də İsraildə kifayət qədər praqmatik düşünən qüvvələr var. Onlar bilirlər ki, bu müharibə təkcə İran və İsrail yox, bütün bölgədə dağıdıcı fəsadlara gətirib çıxaracaq. Buna görə də, belə bir müharibənin olacağını düşünmürəm.
Apreldə də belə olmuşdu. O zaman da İsrail bir addım atdı, İran da ona hansısa formada cavab verdi. İndi yenə oxşar durum yaranıb.
- Hansı qüvvələrdən söhbət gedir?
- Əsasən kənar qüvvələrdir. Qərb mediası iki həftədir İranın bu gün-sabah hücum edəcəyini yazır. Halbuki “Hizbullah” lideri Nəsrullah da öz çıxışında bəzi eyhamlar vurdu. Bildirdi ki, bəli, cavab veriləcək. Amma bu cavab hansı şəkildə və ya miqyasda olacaq? İran cavab verməsə, Yaxın Şərqdəki nüfuzu sorğuya alınacaq, eyni zamanda nəzarətdə saxladığı proksi qüvvələrin mərkəzdənqaçma prosesi baş verə bilər ki, bu, Tehran üçün qəbuledilməzdir.
Buna görə də, İran cavab verməyə məcburdur, amma bir daha təkrar edirəm, bu hansı formada və miqyasda olacaq?
- Hansı forma və ya miqyasda ola bilər?
- Apreldə yaşananların bir qədər fərqli şəkildə təkrarlanmasının şahidi ola bilərik: bir az daha geniş formada. Həm İsrail, həm də İran tərəfi gözəl anlayır ki, bu iki ölkənin müharibəsi Yaxın Şərq üçün ən arzuolunmaz ssenaridir. Ortada bir böhran var, amma idarəolunandır. Müharibə isə prosesləri nəzarətdən çıxarda bilər. Bu səbəbdən İranın hücumu ilə irimiqyaslı müharibə gözlənilən deyil.
Başqa bir ssenari də mümkündür. Biz nədənsə elə İranın hücumundan danışırıq, daha doğrusu, dünya mediası bundan yazır. Amma ilk hücum edən tərəf İsrail olsa necə? Xatırlatmaq istərdim ki, son günlərdə belə açıqlamalar da var: İsrailin İrana yönəlik qabaqlayıcı tədbirlər görəcəyi ilə bağlı. Belə bir addım atılarsa, nəticələri necə ola bilər? Bu, qorxunc ssenaridir. Nəzərə almaq lazımdır ki, Netanyahu hökuməti bura qədər də yetərincə kəskin və sərt qərarlar verib.
ABŞ-nin son günlərdə diplomatik görüşləri istensivləşdirməsinə, ərəb ölkələri ilə müzakirələrin aparılmasına diqqət çəkmək istərdim. Bir neçə gün əvvəl Baydenin Netanyahu ilə telefon danışığı haqda belə bir məlumat yayıldı ki, ABŞ prezidenti İsrail baş naziri ilə qeyri-diplomatik şəkildə söhbət edib və geri addımlar atmasını tələb edib. Bu isə həm də belə bir təhlükənin mövcud olmasından xəbər verir.
Mətbuatda yayılan məlumatlara görə, ilin birinci yarısında əlamətdar hadisə baş verib. Belə ki, müstəqil Azərbaycanın tarixində ilk dəfə olaraq avtomobil nəqliyyatı ilə daşınan tranzit yüklərin həcmi dəmir yolu ilə daşınan yüklərin payını üstələyib.
Bu, Azərbaycanın nəqliyyat sistemi üçün nə deməkdir və hansı dəyişikliklər baş verir?
Tribunainfo.az xəbər verir ki, “Haqqin.az” saytı bu və digər məsələlərlə bağlı “Alliance Logistics” şirkətinin baş direktoru, iş adamı Natiq Heydərovla danışıb. Həmin müsahibəni oxucularımıza təqdim edirik:
— Son dövrlərdə yük avtomobilləri ilə 3,9 milyon ton, dəmir yolu ilə isə 3,8 milyon ton tranzit yük daşınıb. Fərq azdır, amma ekspertlərlə söhbətdən sonra başa düşdüm ki, bu, çox vacib xəbərdir. Bunu necə şərh edərdiniz?
— Bəli, tamamilə haqlısınız, bu mühüm göstəricidir. Məsələ burasındadır ki, bütün dərsliklərə, nəzəriyyələrə və təcrübələrə görə, uzaq məsafələrdən danışırıqsa, dəmir yolu avtomobil nəqliyyatından daha ucuz və səmərəli hesab olunur. Adətən, avtomobillər 500 kilometrə qədər məsafələr üçün sərfəlidir, uzun məsafələrdə isə onlar istər-istəməz dəmir yolundan aşağı olurlar. Məncə, Azərbaycanda tranzit avtomobil yükdaşınmasının dəmir yolunu üstələməsi dəmir yolu sistemindəki dərin böhrandan xəbər verir. Biznes daha ucuz və rahat olan yerə gedir. Bütün dünyada dəmir yolu nəqliyyatı ən cəlbedici olaraq qalır. Amma Azərbaycanda bu, mümkün deyil.
— Bu yaxınlarda mətbuatda (Demokrat.az xəbər saytında – red) sizin şirkətinizin başlatdığı məhkəmə işi ilə bağlı antiinhisar xidmətinin qərarı dərc olundu. Bu da qeyd etdiyiniz mövcud vəziyyətin bir hissəsidirmi?
— Bəli, doğrudur. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC antiinhisar qanunvericiliyinə uyğun olmayan hərəkətlərə görə cərimələnib. Bu hərəkətlər rəqabət prinsiplərini pozur və özəl sektorun, o cümlədən şirkətimizin hüquqlarını pozur.
Qeyd etmək çox vacibdir ki, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin təbii inhisar statusu ilə heç kim mübahisə etmir, lakin sözdə ekspeditorluq, yəni ekspeditorluq ayrıca bir işdir. Belə olan halda, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC tarifi topdan satır, bizim kimi şirkətləri isə pərakəndə satışa çıxararaq, son müştərilərə ödənişi təxirə salmaqla təmin edirlər.
Təəssüf ki, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC rəhbərliyi bu sahədə öz törəmə şirkətlərinə üstünlük verir, özəl şirkətlərə rəqib kimi yanaşır. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC bu qarşıdurmada uduzanda isə inzibati təzyiqə əl atır.
— Bəs “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin bu cür addımları dəmir yolu tranzitinə necə təsir edir?
— Sualınızın cavabı çox sadədir: yüksək keyfiyyətli nəqliyyat xidmətləri yalnız sağlam rəqabət şəraitində mümkündür. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin bu yaxınlarda qəbul etdiyi qərardan misal çəkəcəm. Təxminən bir il əvvəl şirkətimiz çox aktiv marketinq kampaniyası həyata keçirdi və nəticədə Azərbaycan Dəmir Yolları vasitəsilə daşınan konteynerlərin sayına görə “ADY Konteyner”i (red. qeyd: “ADY Konteyner” törəmə müəssisədir) dəfələrlə qabaqladı. Bundan sonra “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC bizim üçün 43 daşınma sorğusunu ləğv etdi ki, belə “məcburi” üsullar nəticəsində müştərilərimiz onların törəmə təşkilatı tərəfindən aradan götürüldü.
Eyni zamanda, konteynerlərimiz həftələrlə sərhəddə boş dayanır. Nəqliyyat dünyası kiçikdir, şirkətlər belə xaosu yaxşı bilir və bizim dəmir yollarına qarışmaq istəmirlər. Fakt odur ki, iri yük sahibləri öz həcmlərini və marşrutlarını əvvəlcədən, aylar öncədən planlaşdırırlar. Və planlaşdırmağa mane olan qeyri-şəffaf idarəetmə ilə qarşılaşsalar, tədricən marşrutu tərk etməyə başlayırlar. Bizim nümunəmizdə real mənzərə budur. Yük dəmir yolundan şosseyə axır və çox vaxt sadəcə Azərbaycandan yan keçir. Bu isə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin qanunsuz hərəkətlərinin yalnız bir nümunəsidir.
İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti hər bir belə faktı ətraflı araşdırıb, yekun qərarda hər şey öz əksini tapıb. Yeri gəlmişkən, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin istintaq zamanı aşkar edilmiş daha bir həyasız hərəkətini xatırlatmaq yerinə düşər. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC şirkətimizin öz müştəriləri üçün daşıdığı yüklərin tranzit tarifini 2 dəfə artırdı, ancaq sonradan özünün törəmə müəssisəsi üçün eyni tarifi 2 dəfə azaltdı. Bu tamamilə qanunsuzdur. “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin bu davranışına görə iri qlobal nəqliyyat şirkətləri yüklərin Azərbaycan Azərbaycan Dəmir Yolları üzərindən yan keçərək daşınmasına üstünlük verirlər.
— “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC mütəmadi olaraq “uğurlar və artan həcmlər” haqqında ictimaiyyətə məlumatlar verir. Sizcə, bu, nəyə hesablanıb?
— Bilirsiniz, mən iş adamıyam və indi mən hesabatları dinləməyə deyil, statistikaya və faktlara diqqət yetirirəm. Faktlar onu deyir ki, son illər “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-də fəaliyyət mənfiyə düşüb. Əvvəlcə ətrafımızda baş verənləri, yəni beynəlxalq siyasətə nəzər salaq. Ukraynadakı müharibə, Qırmızı dənizdə husilər və s. Bütün bunlar Azərbaycana alternativ nəqliyyat dəhlizi kimi üstünlük gətirir. İki il əvvəl başlayan hadisələrə görə Azərbaycanın müstəqilliyinin bütün illərində tranzitin inkişafı üçün ən yaxşı şərait yaranıb. Həcmi ən azı 5 dəfə artıra bilərik və bunuu etməliyik də. Bu gün logistikamızda keyfiyyət dəyişikliyinin əsası qoyulmalıdır. Bəs biz nə görürük?
Ötən il dəmir yolu tranziti 8% azalıb, bu il isə 9% artıb. Təmiz durğunluq! Neft məhsullarının tranzit payının artmasına baxmayaraq, yükdaşıma bazasının diversifikasiyası baş vermədi. Bu kontekstdə yüklərin qatarlardan yük maşınlarına keçməsi aysberqin görünən hissəsidir.
“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC bütün cəbhələrdə məğlubiyyətlər yaşayır. Fakt odur ki, yük təkcə magistral yollara getmir, alternativ yollara da gedir. Azərbaycan tranziti ilə fəal rəqabət aparan bir neçə marşrut var. Orta dəhlizdə bunlar Gürcüstan və İran marşrutlarıdır. Onların hamısı yüksək sürətlə, orta hesabla ildə on faizlə inkişaf edir.
Bundan əlavə, son bir neçə ildə biz Şimal-Cənub marşrutu üzrə lider mövqeyimizi itirmişik, çünki orada iki alternativ qol – Xəzər dənizi ilə dəniz yolu və Qazaxıstan və Türkmənistandan keçən şərq marşrutu var. Cəmi bir neçə gün əvvəl Rusiya, Qazaxıstan, Türkmənistan və İran bizim yer almadığımız daha bir müqavilə imzaladılar!
Bütün bunlar onu göstərir ki, biz çox gözəl imkanları əldən veriririk. Bizi hər tərəfdən mühasirəyə alırlar. Dövlətin bizim tranzit infrastrukturumuza verdiyi böyük dəstəyi nəzərə alsaq, bu, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC üçün ikiqat məsuliyyət yaratmalıdır. Bütün hesablara görə, biz regionda ən qabaqcıl və inkişaf etmiş nəqliyyat şəbəkəsinə sahibik. Geridə qalan isə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin rəhbərliyidir.
— Sizcə, hazırkı böhranın səbəbləri nədir?
— Müsahibənin əvvəlində də dediyim kimi, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC rəhbərliyinin öz ekspeditorlarına güzəştə getməsi, inzibati üsullarla bizim kimi özəl şirkətləri sözün əsl mənasında “çürütməsi” inkişafa çox mənfi təsir göstərir. Məsələn, bizim kimi özəl şirkətlər ilkin ödənişin məbləğində nəzərə alınmayan depozitdən əlavə, ilkin ödəniş sistemi ilə fəaliyyət göstərir, törəmə şirkətlər isə “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC əməkdaşlarının özlərinin dediyinə görə, təşkilata 10 milyon manata yaxın borcludurlar. Xarici yükləri dəhlizimizə cəlb etmək üçün “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC rəhbərliyi işə kiçik alverçilər kimi deyil, ölkənin mühüm infrastrukturunun operatoru kimi yanaşmalıdır.
Digər neqativ amil isə Bakı-Tbilisi-Qars marşrutunun qəfil təmirə bağlanması olub. Məlum oldu ki, ölkəmiz üçün strateji bir qol hər zamankindən daha çox ehtiyac duyulduğu bir vaxtda tam iki il ərzində əlçatmaz olub. Təbii ki, əvvəllər onunla gedən yük başqa marşrutlar tapıb. Bu ilin mayında isə bir sıra gecikmələrdən sonra “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC təntənəli şəkildə 5 milyon ton ötürmə qabiliyyətinə malik BTQ-ni işə saldığını elan etdi. Mənim “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-yə bir neçə sualım var.
Birincisi, may ayından ora nə qədər yük daşınıb?
Cavab sizi məyus edəcək.
İkinci sualım odur ki, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC vəd etdiyi 5 milyon tonu bu marşrutla nə vaxt daşımağa söz verir?
Konkret müddətlər qeyd olunmayıb, lakin mən hesab edirəm ki, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC müddətlər və həcmlər baxımından öhdəliklər götürsə, ədalətli olardı. Bununla belə, mən qəti şəkildə şübhələnirəm ki, konkret bir tarixi heç vaxt söyləməyəcəklər. Baxmayaraq ki, BTQ bizim üçün həqiqətən çox vacibdir. Bu, strateji bir yoldur. Lakin “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin bu layihə ətrafında anlaşılmaz manevrləri təkcə bizim üçün sual doğurmur; regionun bütün nəqliyyat işçiləri “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin strategiyasını başa düşmürlər.
Əslində çoxlu problemlər var, sadəcə bir neçəsinin adını çəkdim.
— Sizcə, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin düzgün qərarları hansılardır?
— Qərarlar aydındır. Və ən əsası, onlar yeni deyil. Bizə ilk növbədə şəffaf və başa düşülən tarif siyasəti lazımdır. Bu gün “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC regionun ən bahalı dəmir yoludur. Əksər qonşulardan dəfələrlə bahadır. Amma buna baxmayaraq, “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC heç vaxt özünü saxlaya bilməyib və dövlətdən asılı olaraq qalır. Halbuki yüksək tarif siyasəti çox şeyi fərqli şəkildə etməyə imkan verir. Məsələn, marşruta yeni yüklərin cəlb edilməsi üçün düzgün endirim sistemindən istifadə etmək olar. Amma bunun üçün “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin monopolist təşkilatdan sağlam nəqliyyat xidməti həyata keçirən şirkətə çevrilməsi lazımdır.
Demokrat.az