Dünyada demək olar ki, hər beş uşaqdan biri münaqişələr yaşanan ərazilərdə yaşayır. 473 milyondan çox uşaq İkinci Dünya müharibəsindən bəri ən yüksək zorakılıq səviyyəsindən əziyyət çəkir.

Trend xarici KİV-lərə istinadən xəbər verir ki, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Fondu (UNICEF) dünyada münaqişə zonalarında yaşayan uşaqların faizinin 1990-cı illərdəki təxminən 10 faizdən iki dəfə artaraq 19 faizə çatdığını bəyan edib.

Bildirilir ki, Haitidə uşaqlara qarşı rəsmi qeydə alınmış cinsi istismar hallarının sayı təkcə 2024-cü ildə min faiz artıb.

UNICEF, həmçinin qeyd edib ki, uşaqlar müharibə zamanı qida çatışmazlığından xüsusilə əziyyət çəkirlər və bu, Sudan və Qəzza zolağında xüsusilə ölümcül təhdiddir. Münaqişə həm də uşaqların səhiyyə və təhsil sisteminə çıxışına ciddi təsir göstərir.

Yaxın günlərdə Azərbaycan ərazisində Rusiya vətəndaşlarının müvəqqəti olma müddəti barədə qaydalara dəyişiklik edilməsi nəzərdə tutulub.

Bbunu Azərbaycanın Xarici İşlər Nazirliyinin mətbuat katibi Ayxan Hacızadə Rusiyada xarici vətəndaşların müvəqqəti olma müddəti ilə əlaqədar qəbul edilmiş yeni qaydalarla bağlı yerli medianın sualına cavabında deyib.

O vurğulayıb ki, Rusiya tərəfinin tətbiq etdiyi yeni qaydalar və ölkədə qalma müddəti ilə bağlı tələblərin sərtləşdirilməsi ilk növbədə Azərbaycan vətəndaşlarının hüquqları kontekstində nəzərdən keçirilir:

"Azərbaycan tərəfi hər bir xarici siyasət məsələlərində olduğu kimi, müvəqqəti olma və miqrasiya məsələlərində də paritet və qarşılılıq prinsiplərindən çıxış edəcək".

Distant təhsillə alınan diplomların tanınması planda yoxdur.

Bunu Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri Tural Əhmədov illik hesabat tədbirində deyib.

Təhsil eksperti Elşən Qafarov Referans.az-a açıqlamasında distant təhsillə əldə edilmiş diplomların Azərbaycanda tanınmama səbəbindən danışıb.

“Azərbaycan Respublikasında distant təhsil forması tətbiq edilmir. Ona görə də biz distant formada təhsil alanların diplomlarını tanımırıq. Distant təhsil alma formamasının tanınmaması Azərbaycan təhsili üçün, xüsusilə də, ali təhsil üçün çox böyük mənfi nəticələrlə nəticələnə bilər. Nəzərə alsaq ki, keçən əsrin 70-ci illərindən distant təhsil artıq rəsmən təsdiq olunub və dünyanın bir sıra aparıcı ölkələrində, o cümlədən, vaxtilə bir tərkibdə olduğumuz SSRİ məkanındakı dövlətlərin bəziləri də distant təhsili tam şəkildə qəbul ediblər. Bununla bağlı bir sıra sənədlər qəbul edilib, artıq açıq cəmiyyət institutları fəaliyyət göstərir və hazırda fəaliyyət göstərən ali məktəblər dünyanın istər aparıcı ali təhsil müəssisələri, istər Avropa, istər şərq, istərsə də qərb fərq etmir – hər biri distant təhsilalmanın əsas təhsil formasına çevriləcəyini nəzərə alaraq bu sahədə böyük işlər görürlər. Çox təəssüf olsun ki, Azərbaycanda distant təhsilalma ilə bağlı nə hüquqi baxımdan, nə infrastruktur baxımından addımlar da atılmır. Eyni zamanda biz distant təhsilalmanı da tanımırıq”.

Ekspert qeyd edib ki, distant təhsilalmanın tanınmaması insanların təhsilalma hüquqlarının əllərindən alınmasıdır.

“Bu təhsil formasının tanınmamasının əsas səbəblərindən biri Azərbaycanda distant təhsil formasından çəkinilməsidir. Biz qorxuruq ki, distant təhsil almanı tətbiq etsək, bu gün bizim gənclərimiz daha aşağı qiymətə dünyanın bir sıra aparıcı universitetlərində distant təhsil almağa başlayacaq və Azərbaycanın ali təhsil müəssisələri boş qalacaq. Nəticə etibarı ilə biz sədd çəkirik insanların təhsil almasına, bu da konstitusiyaya zidddir. Düşünürəm ki, yaxın gələcəkdə artıq distant təhsil alma o qədər sürətlə yayılacaq ki, bunun qarşısını almaq mümkün olmayacaq. Artıq o sədd dağıldıqdan sonra Azərbaycan universitetləri nə qədər geri qaldıqlarını görəcəklər amma o zaman çox gec olacaq. Nümunə üçün deyim ki, qonşu Rusiya 1996-cı ildən artıq distant təhsillə bağlı qərar qəbul edib. Hətta Rusiyada bir neçə ali məktəb, o cümlədən, Sankt-Peterburq açıq cəmiyyət institutu fəaliyyət göstərir ki, ancaq distant təhsilalma prosesini həyata keçirir. Xüsusilə də, pandemiya dövründə COVID19-un geniş yayıldığı dövrdən distant təhsilalma daha geniş yayılmağa başladı”.

Dünən Qroznıya gedən təyyarənin qəzaya uğraması bir sıra məsələləri gündəmə gətirib. Həlak olanların və yaralananların yaxınlarının verdiyi məlumata görə, bəziləri ora işləmək üçün gedirlər.

İllərdir ki, Azərbaycandan Çeçenistana iş dalınca gedənlər var. Niyə məhz Qroznı? Çeçenistanda nə kimi iş var ki, neft ölkəsi olan Azərbaycanın vətəndaşları orda iş tapırlar?

Globalinfo.az-a danışan iqtisadçı Natiq Cəfərli deyib ki, kütləvi şəkildə olmasa da, Qroznıya işləmək məqsədilə gedənlər var.

İqtisadçının sözlərinə görə, orada çox böyük tikinti layihələri həyata keçirilir və maaşlar Azərbaycandan təəssüf ki, yüksəkdir:

“Çeçenistana Rusiya dövlət büdcəsindən ildə təqribən 1,5 milyard dollara yaxın dotasiya ayrılır. Onlar da o dotasiya hesabına böyük quruculuq və tikinti işləri həyata keçirir, binalar tikir. Bizimkilər daha çox ora tikinti işlərində çalışmaq üçün gedirlər. Çünki Qroznıda maaşlar təqribən 1500 dollar civarındadır ki, bu da yüksək maaşdır. Azərbaycanda isə eyni sahədə işləyənlər o qədər maaş ala bilmirlər”.

N.Cəfərli deyib ki, azərbaycanlıları Qroznıda işləməyə yüksək maaşlar cəlb edir:

“Maaşların yüksək olması təbii ki, vətəndaşlarımızı orada işləməyə cəlb edir. Bu, bizim üçün düşünməyə, müəyyən qərarlar verməyə, bir nəticə çıxartmağa imkan və fürsət yaratmalıdır.

Azərbaycanın özündə də təmir-tikinti işləri geniş vüsət alıb. Elə Qarabağın tikintisinə ildə milyardlarla manat pul ayrılır. İndi elə bir şərait yaranmalıdır ki, həmin vəsait iş yeri olaraq vətəndaşlara qayıtsın”.

Ötən gün Prezidenti İlham Əliyev "Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində tədbirlərin davam etdirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.

Sərəncama əsasən, 2025-ci il yanvarın 1-dən ölkəmizdə minimum aylıq əməkhaqqının məbləği 345 manatdan 16 faiz artımla 400 manata, 2025-ci il fevralın 1-dən əmək pensiyasının minimum məbləği 280 manatdan 14,3 faiz artımla 320 manata çatdırılacaq.

Bu artımlarla birgə artıq 2018-ci ilin əvvəlindən minimum aylıq əməkhaqqında 3,1 dəfə, minimum pensiyada 3 dəfəyədək artıma nail olunub.

Yeni sosial islahat paketində digər sosial ödənişlərin artırılması da yer alıb. Sərəncamla Nazirlər Kabineti gələn il sosial müavinətlərin və təqaüdlərin məbləğlərinin artırılması ilə bağlı təkliflərini 3 ay müddətində ölkə Prezidentinə təqdim edəcək.

mövzu ilə bağlı Modern.az-a danışan Milli Məclisin deputatı Vüqar Bayramov bildirib ki, builki paketin 3 milyon vətəndaşımızı əhatə edəcəyini nəzərə alsaq, bu, əvvəlki paketlərlə müqayisədə daha çox vətəndaşımızın sosial artımlardan faydalanması deməkdir:

"Eyni zamanda minimum əməkhaqqının artırılması 700 min vətəndaşımızın maaşlarına təsir göstərəcək. Bu təbii ki, sadəcə minimum səviyyədə əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın deyil, eyni zamanda vahid tarif cədvəlinə uyğun olaraq əməkhaqqı alan vətəndaşlarımızın maaşlarında artımlarla müşahidə olunacaq. Minimum pensiya ilə yanaşı həm də gələn aydan əmək pensiyalarının indeksləşdirilərək artırılması həyata keçiriləcək. Bu əmək pensiyası alan bütün vətəndaşlarımıza şamilolunacaq. Bu o deməkdir ki, indeksləşdirmə nəticəsində pensiya artımları 1 milyon 100 min vətəndaşımızı əhatə edəcək və həmin vətəndaşların pensiyalarında artımlar müşahidə olunacaq”.

Millət vəkili bildirib ki, minimum əməkhaqqı və minimum pensiya üzrə artım yanvar ayından etibarən tətbiq olunacaq:

"Yəni gələn aydan minimum əməkhaqqı və minimum pensiya artırılır. Əmək pensiyalarının indeksləşdirilməsi da yanvar ayında nəzərdə tutulacaq. Amma əmək pensiyaları ölkə üzrə orta aylıq nominal əmək haqqının illik artım tempinə uyğun indeksləşdirildiyi və 2024-cü il üçün yekun rəqəm fevralın əvvəlində elan olunduğu üçün vətəndaşlarımız əmək pensiyalarının indeksləşdirmə nəticəsində yanvar ayının artımlarını fevral ayının artımı ilə birlikdə alacaqlar”.

V.Bayramov sonda qeyd edib ki, müəllimlərin və eləcə də həkimlərin əməkhaqqları vahid tarif cədvəlinə uyğun deyil:

"Bu sektorlarda əməkhaqqı artımları müəyyənləşdirilən və tətbiq edilən keyfiyyət meyarlarına əsasən həyata keçirilir. Ona görə də təhsil sektorunda vahid tarif cədvəlinə uyğun əməkhaqqı alan daha çox texniki işçilərin maaşlarına minimum əməkhaqqının artırılması təsir göstərir. Amma müəllimlərimizin əməkhaqqı sertifikasiya nəticəsində həyata keçirilən artımlardır”.

Naxçıvan Muxtar Respublikası (MR), Culfa rayonu, Bənəniyar kənd sakini Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub.

“Mən, Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlu, yazaraq sizdən xahiş edirəm ki, problemimi işıqlandırasınız.

Bildirim ki, oğlum Məmmədli Məhəmməd 5 yaşından dalağı çıxarıldı. 18 yaşına qədər pensiya alırdı. Anasına da baxıcı pulu verilirdi.

Oğlumun 18 yaşı tamam oldu, xəstəxanada müalicə gördü. Müalicə olunan müddətdə Culfada tibbi komissiyadan keçdi. Komissiyada problem olmadı. Bakıya göndəriş verildi və təsdiq edildi. Daha sonra Əlillərin Bərpa Mərkəzində əyani baxış keçirildi. Mənə deyilən söz bu oldu ki, “sizin oğlunuz xəstədir, amma pensiya düşmür”. Həkim deyir ki, trombositləri yüksəkdir. Mən də həkimə deyirəm ki, dalağı çıxarılan xəstənin trombositləri həmişə yüksək olar”.

Məsələ ilə bağlı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondu ilə əlaqə saxladıq. Qurumdan əməkdaşımıza bildirildi: “Redaksiyanıza müraciət edən Məmmədli Vüsal Hüseyn oğlunun övladi ilə bağlı 2024-cü ilin 24 may tarixində Culfa rayon Mərkəzi Xəstəxanasından Naxçıvan Muxtar Respublikasının Tibbi Sosial Ekspert Komissiyasına vətəndaşa əlillik təyin edilməsi ilə bağlı müvafiq göndəriş daxil olub. Lakin göndəriş natamam doldurulma səbəbindən, tibb müəssisəsinə geri göndərilib.

Müvafiq elektron sistem tərəfindən imtina verildiyi halda, vətəndaş müraciəti əsasında əyani müayinəyə dəvət edilib. 2024-cü ilin 10 oktyabr tarixində müayinə zamanı məlum olub ki, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin 2022-ci il 13 may tarixli, 187 nömrəli Qərarına əsasən "Əlilliyin müəyyən olunması meyarları"na uyğun olaraq vətəndaşın xəstəliyi əlilliyin təyin olunmasına əsas vermir. Bu barədə vətəndaşa məktubda göndərilib. Əlavə analiz nəticələri gətirilməsi istənilib. Lakin hələ ki, təqdim edilməyib. Hazırda imtina qərarı qüvvədədir”.

Aynurə MUSTAFAYEVA

Bakıda avtobus sürücülərinin bəziləri şagirdləri ictimai nəqliyyata buraxmır. Dərsə gedən şagirdin hər birindən avtobusda gediş haqqı tələb olunur. Əksər şagird isə pulu olmadığından gediş haqqı vermədən avtobusu tərk edir.

Onların bu hərəkəti sürücüləri özündən çıxarır. Hətta bəzi sürücülər şagirdlərin arxasınca qışqır-bağır salaraq "hamınıza evdən çıxanda yol pulu verirlər, qəsdən vermirsiniz. "Köpək uşağı" gediş haqqını verməsəniz sizi avtobusa qoymayacam. Gedin evdə deyin ki, sürücü belə dedi" deyə onları aşağılayırlar.

Bəzi sürücülər isə şagirdlər avtobusa minməsin deyə bilərəkdən nəqliyyat vasitəsini məktəbin yanındakı dayanacağa 100 metr qalmış saxlayır. Şagirdlər gecə saatlarına kimi gözləməli olur, ya da 6-7 dayanacaq olan məsafəni piyada getməli olur.

Valideyn bir uşağı məktəbə aparmaq üçün ən azı 30, iki uşağa isə 60 manat ödəyir.

İctimai nəqliyyatda məktəblilərə niyə güzəşt edilmir?

4 çağırış Milli Məclisin deputatı olmuş Rüfət Quliyev Qaynarinfo-ya açıqlamasında bildirib ki, ictimai nəqliyyatın 60-70%-i şəxsi mülkiyyətdədir:

"Bu məsələ ilə bağlı Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi məşğul olmalıdır. Uşaqlar üçün xüsusi abonomentlər verilməlidir, ya da minumum qiymətə onlara satılmalıdır. Bunun həlli yolu budur. Bakının özündə 30-40 şirkət fəaliyyət göstərir. Onların hərəsinə bir məktub yazsan ki, şagirdlərdən gediş haqqı alınmasın, bu düz olmaz. Amma SSRİ vaxtında xüsusi bir aylıq abonomentlər var idi. Onun birini alanda bir ay avtobusda, trolleybuslarda, hətta metroda da istifadə etmək olardı. Bunun üçün xüsusi qanun lazım deyil, Nazirlər Kabineti 17-18 yaşına çatana qədər şagirdlər üçün qərar çıxartmalıdır. Bunu müzakirə edib, təkliflər vermək olar".

Sabiq deputat Etibar Əliyev isə burada bir nizamsızlıq, xaos hökm sürdüyünü xatırladıb:

"Şagirdlər avtobusdan pulsuz istifadə etməlidir. Belə hadisə ilə mən də rastlaşmışam və buna görə mənə də müraciət ediblər. Avtobus sürücüləri məktəbin yanında saxlamırlar. Bu hal nizamlanmalıdır, onsuz da valideynlərin kifayyət qədər təhsilə xərci çıxır. Bu gün ibtidai sinif şagirdləri də müəllim yanına hazırlığa gedirlər. Bu küllü miqdarda vəsait edir, valideynlərin büdcəsi dağılır".

Etibar Əliyev hesab edir ki, əgər məktəbdə normal təhsil olsa, valideyn bu vəsaiti övladının geyiminə və qidalanmasına xərcləyər:

"Yay aylarında dincəlməsinə də xərcləyə bilər. Bu pul valideynlərdən çıxır. Sovet vaxtı daimi bir kart verərdilər ki, bununla da bir aylıq avtobusdan istifadə etmək olardı. Avtobusa ödənilən vəsaitdən 80% ucuz başa gəlirdi. Bu sistemə keçid etmək lazımdır. Bu vəsiqələrin hər biri şagirdlərə verilməlidir. İkincisi, isə sürücülərin avtobusu saxlamaması, şagirdləri nəqliyyata götürməməsində bir tərbiyyəsizlik hökm sürür. Bu uzun illərdir ki, belədir, amma heç bir qurum ölçü götürmür".

Etibar Əliyev deyir ki, problem onun deputat olduğu illərdə Milli Məclisdə qaldırılıb:

"Mən özüm bu məsələni parlamentdə qaldırdım, amma məsələ müzakirə olunmadı və belə də qaldı. Gündə bir şagirdə gediş haqqı bir manat edir. İndiki əmək haqqı ilə şagirdə çəkilən xərc uzlaşmır. Düşünürəm ki, ən azı şagird sayı çox olan məktəblərə avtobus ayrılmalıdır. Dərsə gecikmə halları bütün dünyada qəbul olunmur. Şagird və valideynlərin bu məsələdə özlərinə bəraət qazandırmaları haqlıdır. Sürücü sən niyə şagirdi avtobusa minməyə qoymursan axı. Elm və Təhsil Nazirliyi bu kimi məsələlərə müdaxilə etmiş olsaydı, problem həllini tapardı".

Etibar Əliyev vurğulayıb ki, şagirdi avtobusa minməyə qoymayan sürücü cəzalanmalıdır:

"Bu şagirddir, cəmiyyətin gələcəyidir. Təhsil haqqında qanunda da bu var. Şagirdi avtobusa söyüşlə, təhqirlə mindirirlər, bu da onların psixologiyasına təsir edir. Bu məsələni heç psixoloqlar da qaldırmır. Bir neçə nəfər cəzalansa və bunu təbliğatı aparılsa, heç kəs şagirdi gediş haqqı vermədiyi üçün təhqir etməz. Şagird məktəbə nəylə getməlidir? Piyada? "Valideyn sənə pul verir, amma siz vermirsiniz” fikirində şagirdə böhtan atılır. Hardan bilirsən ki, doğrudan da pul veriblər? Bunlar gənc nəsili, yeniyetmələri bilərəkdən zəhərləyirlər. Düşünürəm ki, burada Elm və Təhsil Nazirliyindən nəsə ummaq yersizdir. Onlar nəsə etmək istəsəydilər, bunu çoxdan edərdilər”.

Bahar Rüstəmli

Rusiya ali məktəblərində təhsil almaq istəyən əcnəbi tələbələr gələn ildən rus dilindən imtahan verməli olacaqlar.

Bu barədə Rusiya Baş nazirin müavini Dmitri Çernışenko bildirib.

Onun sözlərinə görə, bununla bağlı müvafiq əmri təhsil və elm naziri Valeri Falkov imzalayıb. “Təhsil nazirinin artıq imzaladığı əmrinə əsasən, gələn il aprelin 1-dən Rusiya ali məktəblərinə daxil olan bütün əcnəbilər üçün icbari rus dili imtahanı keçiriləcək”, - deyə RF hökumət sədrinin müavini vurğulayıb.

O qeyd edib ki, Rusiya Prezidenti Vladimir Putin 2030-cu ilə qədər ən azı 500 min əcnəbi vətəndaşın ölkə universitetlərində təhsil alması barədə göstəriş verdiyi üçün bu iş sistemli şəkildə aparılır. Rusiya Təhsil və Elm Nazirliyinin məlumatına görə, hazırda ölkənin ali məktəblərində 380 min əcnəbi tələbə təhsil alır. Qeyd edək ki, bu gün bir çox ölkələrdə, o cümlədən Rusiyada da təhsil alan azərbaycanlı tələbələr var.

Yeni ildən Rusiyada ali məktəblərə daxil olan tələbələr üçün rus dili imtahanının icbari olması hansı nəticələrə gətirib çıxaracaq?

Ölkəmizdə universitetlərə hazırlıq qruplarından qəbul sayını artırmaqla Rusiyaya gedən tələbə sayını azalda, həmin vəsaitin Azərbaycanda qalmasına şərait yaratmaq mümkündürmü?

Təhsil məsələləri üzrə ekspert Kamran Əsədov “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, Rusiyanın aprelin 1-dən etibarən ali təhsil müəssisələrinə qəbul olunmaq istəyən əcnəbi tələbələr üçün icbari rus dili imtahanını tətbiq etməsi strateji addım kimi qiymətləndirilə bilər:

“Bu qərar bir tərəfdən rus dilinin beynəlxalq mövqeyini gücləndirməyi və ölkədə təhsil alan əcnəbilərin daha yaxşı adaptasiyasını təmin etməyi hədəfləyir.

Digər tərəfdən isə bu addım Rusiyada təhsil almaq istəyən tələbələrin qarşısına əlavə baryer qoyur və bu, bəzi hallarda həmin ölkəyə gedən tələbə sayının azalmasına səbəb ola bilər. Azərbaycan kontekstində isə bu qərar yerli təhsil müəssisələri üçün vacib bir fürsət yaradır. Rusiyaya təhsil almağa gedən azərbaycanlı tələbələrin əsas səbəbləri arasında qəbul şərtlərinin sadəliyi, bəzi ixtisasların yüksək səviyyədə tədrisi və təhsil xərclərinin münasib olması var. Statistikaya əsasən, hər il Azərbaycandan 15 minə yaxın tələbə xaricdə təhsil alır ki, onların da 40%-dən çoxu Rusiyanı seçir. Bu göstərici həm tələbə axınının miqyasını, həm də bu istiqamətin iqtisadi və sosial təsirini nümayiş etdirir. Dünya təcrübəsinə baxdıqda, digər ölkələr də əcnəbi tələbələri cəlb etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edir.

Məsələn, Almaniyada ali təhsil əcnəbi tələbələr üçün bir çox hallarda ödənişsizdir və bu, ölkənin hər il yüz minlərlə beynəlxalq tələbə cəlb etməsinə şərait yaradır. Kanada isə tələbələrə təhsil müddətində və təhsildən sonra işləmək üçün geniş imkanlar təqdim edir. Bu yanaşmalar ölkənin iqtisadiyyatına və təhsil sisteminə müsbət təsir göstərir. Azərbaycanın da bu təcrübələrdən öyrənərək, həm yerli tələbələri ölkədə saxlamaq, həm də xarici tələbələri cəlb etmək üçün konkret addımlar atması vacibdir”.

Ekspertin fikrincə, Azərbaycanda ali təhsil müəssisələrinin potensialından tam istifadə üçün bir neçə vacib məsələ həll edilməlidir:

“İlk növbədə, qəbul şərtlərinin daha sadə və şəffaf olması tələbələrin marağını artırar. Hazırda bir çox yerli universitetlərdə hazırlıq proqramları mövcuddur, lakin bu proqramların keyfiyyətinin artırılması və daha geniş auditoriya üçün əlçatan olması tələbə qəbulunu stimullaşdıra bilər. Elm və Təhsil Nazirliyinin son statistikalarına görə, Azərbaycanda dövlət universitetlərinə qəbul olan tələbələrin sayı 2023-cü ildə 10%-ə qədər artıb, lakin bu göstəricini daha da yüksəltmək mümkündür.

Digər tərəfdən, təhsil haqlarının daha münasib olması vacib amillərdən biridir. Məsələn, Türkiyə universitetlərində xarici tələbələr üçün təhsil haqları 200-500 ABŞ dolları arasında dəyişir ki, bu da həmin ölkənin əcnəbiləri cəlb etməsinə səbəb olur.

Azərbaycanda müəyyən ixtisaslar üzrə təhsil haqlarını subsidiyalaşdırmaq və ya daha çox təqaüd proqramları təqdim etmək tələbələr üçün ölkə daxilində təhsili daha cəlbedici edə bilər.

Eyni zamanda, təhsilin keyfiyyətinin artırılması vacibdir. Azərbaycan universitetlərinin beynəlxalq reytinqlərdə irəliləməsi tələbələrin xaricə getmək əvəzinə ölkə daxilində qalmalarını təşviq edə bilər. Məsələn, Malayziya 2000-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq təhsil müəssisələrinə ciddi investisiyalar edib və universitetlərini qlobal reytinqlərə daxil edib. Bu strategiya Malayziyanı Cənub-Şərqi Asiyanın təhsil mərkəzinə çevirib”.

Ekspertin sözlərinə görə, Azərbaycan üçün əlavə bir üstünlük təhsil xərclərinin ölkə daxilində qalmasıdır:

“Xaricdə təhsil alan tələbələrin xərcləri ölkənin iqtisadiyyatına itki kimi geri qayıdır. Bu vəsaitin ölkədə qalması təhsil sisteminə daha çox sərmayə yatırılmasına və yeni təhsil infrastrukturlarının qurulmasına şərait yarada bilər. Statistik məlumatlara görə, xaricdə təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin hər biri orta hesabla illik 10-15 min ABŞ dolları xərcləyir. Bu məbləğ ölkə daxilində saxlanılsa, təhsil sisteminə əhəmiyyətli bir dəstək olardı. Nəticə etibarilə, Rusiyanın icbari dil imtahanı tətbiq etməsi Azərbaycanın təhsil strategiyasını gücləndirmək üçün yeni bir fürsət yaradır.

Hazırlıq proqramlarının keyfiyyətinin artırılması, təhsil haqlarının optimallaşdırılması və universitetlərin beynəlxalq reytinqlərdə irəliləməsi tələbələrin xaricə getmək ehtiyacını azalda bilər. Beləliklə, həm tələbələr ölkədə qalaraq keyfiyyətli təhsil alar, həm də ölkənin iqtisadi və sosial potensialı güclənər.

Bu istiqamətdə atılacaq addımlar Azərbaycanın təhsil sektorunu regionda lider mövqeyə daşıya bilər”.

Azərbaycanda qanunsuz tikili və sənədsiz evlərlə bağlı illərdir ki, müzakirələr gedir. İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Əmlak Məsələləri Dövlət Xidmətinin rəis müavini Rüstəm Şahbazov mətbuata açıqlamasında ölkədə 400 minə yaxın qeyri-qanuni tikilinin qeydə alındığını deyib.

Sənədsiz, yəni çıxarışsız evlərin sənəd ala bilməməsinin bir sıra səbəbləri var.

Bəzi evlər yaşayış üçün təhlükəli ərazilərdə, yaşamağa icazə olmayan ərazilərdə tikilib.

Rüstəm Şahbazov da mühafizə zonalarına düşən tikililər məsələsinə toxunaraq, onlarla bağlı vəziyyətin daha fərqli yanaşma tələb etdiyini bildirib:

"Yüksək gərginlikli elektrik xətləri, qaz və su boruları, avtomobil yolları kimi ərazilərdə yerləşən tikililər xüsusi mühafizə zonalarına daxil edilir və fərqli normativlərlə tənzimlənir. Hər yaşayış məntəqəsi üçün spesifik şərtlər mövcuddur və bu sahələrdə yerləşən tikililərin hüquqi statusunun müəyyən edilməsi üçün xüsusi standartların təsdiq edilməsi üzərində işlər davam etdirilir. Vahid kadastr sistemi vasitəsilə müvafiq dövlət orqanlarının təqdim etdiyi məlumatlar əsasında hansı tikililərin mühafizə zonalarına düşdüyü müəyyən edilir. Hazırda bu istiqamətdə müvafiq qanun layihəsinin hazırlanması prosesi gedir”.

Bildiyimiz kimi, sənədsiz evlərin qeydiyyata alınması, onların sənədləşdirilməsi üzrə müəyyən layihələr hazırlanır.

Maraqlıdır, bu layihələr həyata keçirilərkən mühafizə ərazilərində tikilən tikililərin aqibəti necə olacaq? Onların sahiblərinə kompensasiya verilə bilərmi?

Mövzu ilə bağlı Bizim.Media-ya danışan əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Azadov deyib ki, qadağan olunan ərazilərdəki tikilərin qanuniləşməsi mümkün olmayacaq:

“Son illər ərzində sənədsiz evlərin leqallaşması istiqamətində bir çox müzakirələr aparılır və dövlət qurumları tərəfindən addımlar atılmaq istiqamətində işlər görülür. Yaxşı tərəfi odur ki, qanunların təkmilləşməsi və leqallaşması istiqamətində daha çox işlər görülüb.

Mühafizə zolaqları ərazisində inşa olunmuş, qanunla tikintisinə yol verilməyən tikililərin aqibəti barədə mənə də dəfələrlə müraciət edirlər. Mühafizə zolaqlarına düşən, qadağan olan ərazilərdə inşa olunan fərdi evlər, tikililərin qanuniləşməsi mümkün olmayacaq. Bununla bağlı heç nə nəzərdə tutulmur”.

Elspert hesab edir ki, həmin evlərin sahiblərinə hər hansı kompensasiya verilməyəcək:

“Sadəcə sual yaranır ki, o evlər olduğu kimi qalacaqmı? Əsas məsələ odur. Yəni dövlət onların aradan qaldırılması üçün hər hansı iş görəcək, yoxsa yox... Əgər dövlət tərəfindən bu kimi evlərin təhlükəli olması barədə qərar veriləcəksə, sözsüz ki, bu evlər nə vaxtsa söküləcək. Amma söküldüyü təqdirdə kompensasiya ilə bağlı büdcədən vəsait ayrıla biləcəyini düşünmürəm”.