Palindrom – tərsinə oxunuşu da eyni olan cümlə, söz və ədədlərə deyilir. Yunan dilindəki "Palindromon" sözündəndir, mənası "Geri çevrilən / Tərs(in)ə dönən", "Arxası-Önü olmayan" deməkdir. Azərbaycan dilində bunu "Astarı-Üzü (Tərsi-Üzü) eyni" kimi qəbul etmək olar.
Müasir Türk dilində "palindrom" termininin mənasını birbaşa açıqlayan "Tərsi-düzü bir" deyimi işlədilir.
Palindrom yaradıcılığında dilin ifadə və formal imkanlarının üzə çıxarılması əsas məqsəd daşıdığından bu söz yığınının hər şeyə baxmayaraq bir də müəyyən məna daşıması əlavə üstünlük sayılır.
İlk palindrom hələ Miladdan əvvəl IV əsrdə qədim latın dilində tərtib olunub : "Sator Arepo tenet opera rotas"("Əkinçi Arepo yorulmadan çalışır.") Bizans imperiyasının paytaxtı Sofiyadakı bir kilsənin mərmər divarlarına aşağıdakı palindrom üslublu hikmət oyulmuşdur: NİSPONANOMİMATAMİMONANOPSİN
("Təkə üzünüzü deyil, günahlarınızı da yuyun")
Palindrom sözlər :
Mum, Sus, Dad, ləl, lal, ütü, iki, səs, ada, ağa, ala, iri, yay, ana, ata, kök, bab, amma, kələk, şabaş, qabaq, mənəm, qapaq, ənənə, mühüm, kiçik, Əzizə, Küllük, qulluq, Tavat, şeş, küçük iti
https://az.m.wikipedia.org/wiki/Palindrom
Gülnar Abbasova

"Hamlet Qurbanov çox qəribə insan idi. Heç kimə bənzəmirdi. Öz dünyası vardı. O dünyasına da heç kəsi buraxmırdı. Qapalı adam idi." Sənət dostları onu belə xarakterizə edirlər. Böyük aktyorluq istedadı onun qəribə xarakteri ilə çulğaşmışdı. Bu xüsusiyyətlərin birliyində Azərbaycan teatrı, televiziyası və kinosu üçün əvəzolunmaz rollar yaranmışdı...

Oktyabrın 13-ü mərhum aktyor Hamlet Qurbanovun doğum günüdür. Sənət yoldaşları "Kaspi" qəzetinə onun haqqında həm böyük məhəbbət, həm də erkən itkisindən doğan dərin kədər hissi ilə danışıblar:

Milli Dram Teatrın qocaman aktyoru, Xalq artisti Rafiq Əzimov xatırlayır: "Hamlet məndən bir il əvvəl teatra gəlmişdi. Hələ Teatr İnstitutunda oxuduğu illərdə onun diplom tamaşasına baxıb çox bəyənmişdim. Nazim Hikmətin "Şöhrət və unudulan adam" əsərində oynadığı doktor obrazı demək olar ki, gənclik illərində oynayan aktyorların içərisində ən yüksək səviyyədə yaradılan bir obraz idi. Teatrda işlədiyi dövrdə də çox istedadlı aktyor kimi tanınırdı. Təbiətində bir az qeyri-adilik olsa da istər teatrda, istərsə də kinoda yaratdığı bütün obrazlar bir-birindən fərqli və maraqlı idi. Rejissorlarla münasibətdə çox vaxt obrazı təqdim etmək üçün öz istədiyinə nail olurdu. Onun obrazlara öz baxışı vardı. İndi də Hamletin oynadığı rollara baxanda tamaşaçılar hər bir rolunda aktyor oyununun qüdrətini görürlər". R.Əzimov sənət dostunun oynadığı obrazlarla unudulmaz xarakterlər yaratdığını deyir: "Elə təkcə "Topal Teymur" televiziya tamaşasını xatırlamaq kifayətdir. İstər Əmir Teymuru oynayan Hamlet Xanızadə, istərsə də İldırım Bəyazidi oynayan Hamlet Qurbanovun sonda üz-üzə gələrkən dialoqları böyük sənəti nümayiş etdirirdi. Hamlet də atası Ağadadaş Qurbanov, anası Gülzar Həsənova kimi sənət aləminin incisi idi".

Xalq artisti, tanınmış rejissor Ramiz Həsənoğlu "Hamletlə işləmək o qədər asan deyildi. Onun öz dünyası vardı, qapalı adam idi", - deyə xatırlayır: "Hamletin düşündüyü ilə sənin təklifin bəzən üst-üstə düşmürdü, ancaq işləməyə yol tapırdın. Mən Hamleti dörd televiziya filmində - "Topal Teymur", "Günahsız Abdulla", "Yollar görüşəndə" və "Evləri köndələn yar"da çəkmişəm. Yadımdadır ki, "Topal Teymur"a bir çox aktyorları, həmçinin Fuad Poladovu dəvət etmişdim. İstəyirdim Fuad tamaşada Orxan rolunu oynasın. Sonra nədənsə alınmadı, o rolu Rafael Dadaşov oynadı. Tamaşa efirə çıxandan sonra Fuad mənə zəng edib dedi: "Açığı deyim ki, sən o rolu mənə təklif edəndə ürəyimdən İldırım Bəyazid obrazı keçirdi. Amma nə yaxşı ki, sən o rolu Hamlet Qurbanova vermisən". Siz aktyorun böyüklüyünə baxın. Ürəyindən keçəni deməyib, üstəlik aktyor yoldaşının uğuruna da sevinib. Fuad hər aktyoru bəyənməzdi. Əgər o Hamletin rolunu bəyənmişdisə, indi görün, o necə oynayıb ki, oyunu Fuadı da valeh etmişdi". Rejissor deyir ki, H.Qurbanov istədiyi rolları oynaya bilib: "Hamletin özünəməxsus danışıq tərzi vardı. Hərdən sözlərin tələffüzünü özünəməxsus şəkildə deyirdi. Roluna o qədər daxil olurdu ki, hətta özünü unudurdu. Heyf ki belə bir sənət adamını tez itirdik. Mən heç vaxt onu unutmuram!".

"Hamletin özünəməxsusluğu, qəribəliyi, heç kəsə bənzəməyən oyun tərzi vardı", - deyə Xalq artisti Rasim Balayev xatırlayır: "Hamlet hətta ömrünün axırlarında "Əliqulu evlənir"də Əliqulu obrazın da oynadı. Baxmayaraq ki, Ağasadıq Gəraybəyli o rola möhür vurmuşdu, Hamlet də özünəməxsus oynadı. Onun rolu da tamaşaçı tərəfindən sevildi və qəbul olundu".

Xalq artisti Səidə Quliyeva mərhum aktyorla bir neçə tamaşada tərəf-müqabil olduğunu xatırlayır: "Mən 1978-ci ildə teatra işləməyə gələndə rejissor Əşrəf Quliyev Şekspirin "Heç nədən hay-küy" tamaşasını hazırlayırdı. Mənə baş rollardan biri verilmişdi. Hamlet Qurbanov tamaşada mənim atamı oynayırdı. Əlbəttə, gənc aktrisanın belə bir teatrda, bu cür böyük sənətkarlarla addımlaması böyük qürur idi. Hamlet çox istedadlı aktyor idi. Elə bil onun qanından istedad axırdı. Onun hər sözü, hər baxışı gənc aktrisa üçün bir məktəb idi.

Daha sonra "Yollar görüşəndə" televiziya tamaşasında həm Hamlet Qurbanovla, həm də anası Gülxar Həsənova ilə birlikdə çəkildim. Nə yaxşı ki, Ramiz Həsənoğlu o tamaşada Gülxar xanıma rol verdi. Gülxar xanım Opera Teatrının bir çox tamaşalarında unudulmaz rollar yaratmışdı, amma televiziya tamaşasında oynadığı bir obrazla yaddaşlara həkk olundu". S.Quliyeva Hamlet Qurbanovun qeyri-adi xarakterindən danışır: "Hamlet çoxdanışan adam deyildi. Əvvəllər elə bilirdim o biganə insandır. Amma bir dəfə İrəvan Teatrında qastrolda olanda onun nə qədər unikal bir insan olduğunun şahidi oldum. Hərdən yemək masasında oturub söhbət edirdik. Mən onda başa düşdüm ki, ondan öyrənməli çox şey var. Çox qürurlanıram ki, Azərbaycan səhnəsində belə bir möhtəşəm aktyor olub. O, Tofiq Kazımovun ən çox sevdiyi aktyorlardan idi". S.Quliyeva sənət dostunun səhhətinə biganə yanaşmasını da xatırlayır: "Hamlet çox məhsuldar aktyor idi, amma səhhətinə o qədər də fikir vermirdi. O, hətta xəstə olanda da məşqlərə, tamaşalara gəlirdi. Məndən yaşda böyük idi, ona nəsə deməyə çəkinirdim. Amma "Ay Hamlet, belə vəziyyətdə niyə gəlirsən?" deyəndə "Evdə otura bilmirəm, xəstəliyimi də teatrın səhnəsində unuduram", - deyə cavab verirdi. Təəssüf ki, Hamletin şəxsi həyatındakı problemləri onun əhvalına və yaradıcılığına da sirayət edirdi. Hamleti dərin fikirlərə aparan həyatı vardı. Atası faciəli şəkildə vəfat etmişdi. Özü onkoloji xəstə idi. Ona yardım olmadı. Bütün bunlar ona pis təsir edirdi. Hamlet ağır şəraitdə dünyasını dəyişdi. Hamlet Qurbanov bu gün yada düşmür. Bizdə talesiz aktyorlar olub. Onlardan biri də Hamlet Qurbanov idi. Amma onun oynadığı rollar, yaratdığı xarakterlər yaddaşlarda əbədi qaldı".

İsmayıl Şıxlı: "Cahandar ağanın nəslindənəm. Gecə yazırdım, bir xanım gəldi ki, mən Cahandar ağanın bacısıyam. Ziddiyyətli ailədə böyümüşəm, atamla anam qan düşməni olublar".
Video: AzTV.

2024-cü il Nobel Sülh Mükafatı Yaponiyanın “Nihon Hidankyo” hərəkatına verildi.
Hərəkat uzun illərdir ki, Xirosima və Naqasakiyə atılan atom bombalarının qurbanlarının hekayələrindən nümunələr götürərək, nüvə silahı təhlükəsini dünyaya çatdırır.
“Nihon Hidankyo bütün dünyada insanları ruhlandırır və məlumatlandırırlar. Və onlar bəşəriyyətin gələcək təhlükəsizlik şəraitində yaşaması üçün zəmin yaradır”, – Nobel Komitəsinin sədri Yorgen Vatne Frydnes deyib.
https://t.me/ibrahim_nebioglu

İki dəfə Nobel mükafatı laureatı Laynus Polinq (ing. Linus Pauling, 1901-1994) alman əsilli görkəmli amerikalı kimyacı və kristalloqrafıdır. Birinci Nobel mükafatına Kimya üzrə (1954), ikinciyə isə Sülh üzrə (1962) layiq görülmüşdür.
Polinq dövrün ən hərtərəfli alimlərindəndi, onun elmi maraqları müxtəlif sahələrə yayılmışdı – kvant mexanikası, mineralogiya, struktur kimyası, anesteziya, immunologiya, tibb, təkamül. Fenomenal yaddaşa malik olan Polinq molekulyar biologiyanın yaradıcılarından biri sayılır.
1940-cı illərin sonunda Sovet İttifaqında Laynus Polinqin “Rezonans nəzəriyyəsi”nə qarşı hücumlar başlamışdı. Bonifatiy Kedrov adlı bir “yarıfilosof” və “yarıkimyaçı” dünya şöhrətli Polinqin kimyada fiziki metodlarını tətbiq etməsini topa tutaraq, bunu “burjua metodları” adlandırdı.
Bonifatiy kimi səviyyəsizlər yetişdirən sistem dünənə qədər linç etdiyi, “psevdo alim” adlandırdığı Laynus Polinqi utanmadan, qızarmadan, ar etmədən 1958-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasına üzv seçdi, 1970-də onu "Xalqlar arasında sülhün möhkəmləndirməsinə görə" Beynəlxalq Lenin Mükafatına layiq gördü, 1977-də isə SSRİ Elmlər Akademiyasının Lomonosov adına qızıl medalı ilə təltif etdi.
Polinq ömrünün ikinci yarısını vaxtını və enerjisini nüvə əsrində müharibə ehtimalını aradan qaldırmağa həsr etdi. O, 1963-də atmosferdə nüvə sınaqlarını qadağan edən beynəlxalq müqavilənin təmin edilməsində mühüm rol oynadı. Laynus Polinq bu əməklərinə görə 1962-ci ildə Nobel Sülh mükafatına layiq görüldü.
Nobel tarixində bu prestijli mükafatı 2 dəfə alan cəmi 5 alim var ki, onlardan biri də Laynus Polinq idi:
Mariya Küri - fizika üzrə (1903), kimya üzrı (1911)
Fred Senger - iki dəfə kimya üzrə (1958 və 1980)
Laynus Polinq – kimya üzrə (1954), sülh üzrə (1962)
Con Bardin - iki dəfə fizik üzrə (1956 və 1972)
Karl Barri Şarpless - iki dəfə kimya üzrə (2001 və 2022).
https://t.me/ibrahim_nebioglu
TEREF

Valyuta.Az "Kitabçı" layihəsinə start verir. Bu layihə çərçivəsində populyar biznes və motivasiya kitablarından bəhs edəcək, kiçik xülasələrini dərc edəcəyik.

Napoleon Hillin "Düşün və varlan" (ingiliscə: "Think and Grow Rich") kitabı şəxsi inkişaf və motivasiya sahəsində dünya miqyasında ən tanınmış əsərlərdən biridir. 1937-ci ildə yazılan bu kitab, zənginliyin və uğurun sirlərini açaraq, oxucuları məqsədlərinə çatmaq üçün praktiki tövsiyələrlə təmin edir. Hillin əsəri, illərlə apardığı tədqiqatlar və bir çox uğurlu insanın həyat hekayələrindən yığdığı məlumatlara əsaslanır.

Kitabın təxmini tirajı dünyada 100 milyondan çoxdur. İllər ərzində milyonlarla nüsxə satılaraq şəxsi inkişaf və uğur mövzusunda ən çox oxunan və təsirli əsərlərdən birinə çevrilib. Kitabın populyarlığı və təsiri onu müxtəlif dillərə tərcümə olunaraq dünya miqyasında oxuculara çatdırılmasına səbəb olub.

Kitabın Məğzi və Məzmunu

"Düşün və varlan" kitabı, Hillin həyat və uğur anlayışını əks etdirən 13 əsas prinsip üzərində qurulub. Bu prinsiplər şəxsi uğurun əldə edilməsində çox önəmli amilləri vurğulayır. Hill kitabında inancların, məqsədlərin və düşüncənin gücünü oxuculara çatdırır və zənginliyə çatmaq üçün yalnız fiziki əməklə deyil, eyni zamanda zehni hazırlıq və düşüncə ilə də uğur qazanmağın mümkün olduğunu izah edir.

Kitabın Əsas Prinsipləri

Kitabın əsas prinsipləri arasında aşağıdakılar yer alır:

1. Arzu: Hill, zəngin olmağın və uğur qazanmağın əsas şərtinin güclü və sarsılmaz bir arzunun olduğunu vurğulayır. Arzu, insanın düşüncə və hərəkətlərinin mərkəzində durmalıdır və bu arzunu real məqsədə çevirmək üçün konkret bir plan qurulmalıdır.

2. İnam: İnamsız məqsədlərə çatmaq mümkün deyil. Hill, özünə inamın və məqsədə inanmağın vacibliyini izah edir. Pozitiv düşüncə və özünəinam, insanı maneələri aşmağa və uğura çatmağa yönəldir.

3. Özünə təlqin: Hill, təkrarlanan düşüncə və özünə təlqin etmənin gücünü vurğulayır. Düşüncə prosesində özünü daim uğur qazanacağına inandırmaq, real nəticələr əldə etməyə kömək edir.

4. İxtisaslaşmış Bilik: Sadəcə bilik deyil, ixtisaslaşmış və tətbiq oluna bilən bilik insanı uğura aparır. Hill bu prinsipi əsas götürərək, insanların öz sahələrində dərin biliklər əldə etməsini və bu bilikləri praktik istifadə etməsini tövsiyə edir.

5. Planlaşdırma: Uğur təsadüfən gəlmir; ona çatmaq üçün effektiv və realistik bir plan qurmaq vacibdir. Hill, məqsədə çatmaq üçün konkret addımlarla hərəkət etməyin əhəmiyyətini vurğulayır.

6. Qərarlılıq və Əzmkarlıq: Hill, uğur qazanmaq üçün insanların qərarlılıq və əzmkarlıq göstərməli olduqlarını, hər hansı çətinlik və maneələrə baxmayaraq irəliləməyin vacibliyini izah edir.

Kitabın Fəlsəfəsi və Təsiri

"Düşün və varlan" kitabı, yalnız zənginlik əldə etmək üçün deyil, həyatın bütün sahələrində uğur qazanmaq üçün bir yol xəritəsidir. Hillin yazıları, oxucuları öz düşüncələrini və inanclarını dəyişdirməyə, həyatın çətinlikləri qarşısında durmağa və məqsədlərinə sadiq qalmağa ilhamlandırır. Kitab, uğura aparan yolların hamısının öz düşüncə və inanclarımızdan keçdiyini izah edir.

Kitabın Əhəmiyyəti

Kitab bu gün də aktualdır və bir çox uğurlu iş adamı və motivator tərəfindən öyrənilir və tövsiyə edilir. "Düşün və varlan" oxuculara zəngin olmağın yalnız pul və maddi gəlirlərlə əlaqəli olmadığını, əksinə, şəxsi inkişaf, inam və özünə hörmət kimi mənəvi dəyərlərlə sıx əlaqədə olduğunu göstərir.

Nəticə

Napoleon Hillin "Düşün və varlan" əsəri, hər kəsin uğur qazanmaq və zəngin olmaq üçün öyrənə biləcəyi dərslərlə doludur. Kitab, uğura gedən yolun əsasını insanın düşüncəsi və inancları ilə formalaşdırır və bu yolda oxuculara güclü, məqsədyönlü və qərarlı olmağın əhəmiyyətini aşılayır.

Kitab Azərbaycan dilinə də tərcümə olunaraq, bir neçə dəfə nəşr olunub. Kitab mağazalarından rahat əldə etmək olar.

1970-ci illərdə məşhurlaşan və dünya estrada musiqisi tarixində ən uğurlu ansambllardan sayılan ABBA qrupunun xoşladığım The Day Before You Came - "Sən gəlməzdən öncəki gün" mahnısına çəkilən yeni klipini gözəl və çox uğurlu sayıram.
Sən gəlməzdən öncəki gün,
Ondan əvvəlki günlər də
Həmişəki həyatımı yaşayırdım,
Məktub, sənəd, xəbərlər, kofe,
Sən gəlməzdən öncəki gün...
Klip meqapolisdə yaşayan, sosial şəbəkə vasitəsiylə bir-birini görən, bəyənən, üzdən tanıyan, amma real həyatda qonşu binalarda işləməklərina baxmayaraq küçədə, avtobusda rastlaşanda da baxmayan, tanımayan iki gəncin Love Story-sini bizə yüksək bədii səviyyədə göstərir. Həmçinin şəbəkələrin həyatımıza necə böyük yer tutduğunu və rolunu da...
İşləyirdim, evə gedirdim, yenə işə
Gündəlik qayğılar, tv-seriallar,
Yatırdım, durudum, səhər yeməyim,
Əmindim ki, yaxşı yaşayıram,
Xoşbəxt olmadığımı duymurdum,
Sən gəlməzdən öncəki gün...
Yazı yazanda dinləməyi xoşladığım mahnılardandır. Əlimdə bir neçə yazı var, işləyirəm, amma sizinlə bu klipi və çoxdan məlum bir fikri yenidən bölüşmək istədim - məhəbbət olub, var, həmişə də olacaq və onun şəksiz varlığı bəşəri dəyərlərin və ülvi hisslərin maddiyat, pul və zordan üstün olduğunu bir daha sübut edir. Siz də baxıb zövq alın.

Чингиз Султансой
TEREF

Firavunların Mısır’ı yönettiği ve antik Yunanlıların ilk şehirlerini kurmaya başladıkları zamanlarda Kenanlılar denilen gizemli bir halkın Ortadoğu’ya hükmettiği biliniyor. Yaklaşık olarak dört bin yıl kadar önce Levant’a yani bugün Lübnan, İsrail, Ürdün ve Suriye’nin bir bölümünü içeren bölgeye şehirler inşa ettiler.
Bununla beraber Kenanlılardan kalan yazılı kayıtlar bulunmuyor. Bu halka dair bilgiler ikinci el kaynaklardan toplanabildi. Bu kaynaklardan bir tanesi İncil’in Eski Ahit’tidir.
Burada Kenanlılar için tüyler ürperten bir son olduğu yazmaktadır. İsraillilerin Mısır ’dan çıkışından sonra Kenan halkının yok olduğu söylenmektedir. Bilim insanları bunun gerçekten olup olmadığına dair araştırmalar yürüttü.
Elde edilen arkeolojik veriler, Kenanlı şehirlerin asla yok edilmediğini ve terk edilmediğini göstermektedir. Yapılan araştırmalarda 5 Kenanlı iskeletten alınan DNA örneklerinde bu kişilerin bugün yaşayan milyonlarca insana genlerini aktardığı sonucuna ulaşılmıştır. Bu da Kenanlıların aslında yok olmadığını göstermektedir.
Araştırmaya konu olan numuneler Lübnan’da bir kıyı kenti olan Sidon’dan elde edildi. Hinxton, İngiltere bulunan Wellcome Trust Sanger Enstitüsü’nden bir genetik uzmanı olan Marc Haber, beş Kenanlı iskeletten tüm genomlarının dizilebilmesi için yeterli DNA’yı çıkardı.
Eski kaynaklardaki verileri inceleyerek Kenanlıların Doğu’dan Levant’a göç ettikleri belirlendi. Bunu doğrulayabilmek için araştırmacılar Kenan genomlarını Avrasya’da bulunan eski popülasyonlarla karşılaştırdı.
Bu araştırma sonucunda Yunan kaynaklarından alınan bilgilerin %50 oranında doğru olduğu kanıtlandı. Kenanlıların genleri yaklaşık olarak %50 Levant’a 10 bin yıl önce yerleşen yerel çiftçilerden geliyor.
Diğer yarısı Göçmen
Ancak diğer yarısı İran’da keşfedilen iskeletlerde tespit edilen erken bir nüfusa bağlı. Araştırmacılar Doğu’dan gelen bu göçmenlerin yaklaşık olarak 5 bin yıl kadar önce Levant’a geldiğini ve halkla karışmaya başladığını tespit etti.
Kenanlıların kim olduğunun keşfedilmesinden sonra onlara ne olduğunu keşfetmek için yola çıkan araştırmacılar, Kenan genomlarını yaşayan Lübnanlı ve genetik veri tabanında bulunan kişilerle karşılaştırdı. İncil’in iddia ettiği şekilde Kenanlılar İsrailliler tarafından yok edildilerse, eski halklar genlerini modern insanlara geçirmemiş olmalılar.
Ancak araştırmacılar günümüz Lübnan nüfusunun büyük ölçüde eski Kenan halklarının gen miraslarını taşıdığını buldu. Lübnan halkı %90’dan fazla oranda Kenan geni taşıyor. Diğer %7’lik dilimin ise 3 bin yıl önce Levant’a gelmiş olan Orta Avrupalılara ait olabileceği söylendi.

Tarihi
Levant bölgesinde, MÖ 3. binyılın ortalarında toprağı 'ca-na-na-um' olarak adlandıran insanlar yaşıyordu.
Akadca " kinahhu " kelimesi , tarih boyunca bölgenin önemli bir ihraç ürünü olan, kıyıdaki Murex yumuşakçalarından boyanmış mor renkli yünü ifade eder . Phoenix " anlamına gelen kızıl veya mor tarif Yunanlıların da ticaret yaptığı. Romalılar tarafından " poenus " şekline dönüştürülür ve Kartaca'daki Kenanlı yerleşimcilerin torunlarını " Punic " olarak adlandırdılar.
Bu nedenle, " Fenike " ve " Kenanlı " aynı kültüre atıfta bulunurken , arkeologlar ve tarihçiler genellikle Bronz Çağı'na , MÖ 1200 öncesi Levantenlere ve Demir Çağı torunları, özellikle de Fenikeliler olarak kıyılarda yaşayanlara Kenanlılar olarak atıfta bulunur ;. Daha yakın zamanlarda Kenanlı terimi, ayrı ve yakından ilişkili bir etnik grup olan Arameans tarafından yönetilmeyen iç bölgelerin ikincil Demir Çağı devletleri ( Filistliler ve İsrail ve Yahuda devletleri dahil ) için kullanılmıştır. .
Kenan dini,
Antik Levant'ta yaşayan Kenanlılar tarafından en azından Erken Tunç Çağı'ndan Ortak Çağ'ın ilk yüzyıllarına kadar uygulanan eski Semitik dinler grubunu ifade eder.
Kenan dininin uygulandığı sırada Kenan bölgesi çeşitli şehir devletlerine bölünmüştü.
Kenanlı dini çok tanrılıydı lakin bazı durumlarda tek tanrılıydı.
Tanrılar
Louvre'da bulunan kollarını kaldırılmış Ba'al, MÖ 14. – 12. yüzyıl Ras Shamra'da (eski Ugarit ) bulundu
Kenan dini, daha güçlü ve kalabalık komşularından güçlü bir şekilde etkilenmiştir ve Mezopotamya ve Mısır dini uygulamalarının açık etkisini göstermektedir . Eski Yakın Doğu Kenanlı diğer insanlar gibi, dini inançlar da çok tanrılıydı , aileler tipik olarak ev tanrıları ve tanrıçaları, Elohim biçiminde ölülere saygı duymaya odaklanırken, Baal ve El , Aşera gibi diğer tanrıların varlığını kabul ediyorlardı. Astarte. Krallar ayrıca önemli bir dini rol oynadılar ve Yeni Yıl'ın hieros gamoları gibi bazı törenlerde tanrılar olarak saygı görüyorlardı. "Kenanlı dininin merkezinde, dini ve siyasi meşruiyet için kraliyet kaygısı ve ilahi olarak belirlenmiş bir yasal yapının empoze edilmesinin yanı sıra ekinlerin, sürülerin ve insanların verimliliğine köylü vurgusu vardı."
El ve Aşera tarafından yönetilen dört kademeli bir hiyerarşideki çok sayıda tanrıya, Kenan dininin takipçileri tarafından ibadet edildi
Öldürme inançları ve ölülerin kültü
Kenanlılar, fiziksel ölümün ardından npš'nin (genellikle " ruh " olarak çevrilir) bedenden Mot (Ölüm) diyarına gittiğine inanıyordu. Cesetler mezar armağanları ile gömülmüş ve canlıları rahatsız etmemeleri için ölülere yiyecek ve içecek sunulmuştu. Ölü akrabalara saygı duyulur ve bazen yardım istenirdi.
Mitoloji
Baal Döngüsünde, Ba'al Hadad'a Kothar-wa-Khasis tarafından kendisi için yapılmış iki sihirli silahı ("Sürücü" ve "Kovalayan" olarak adlandırılan) kullanarak Yam tarafından meydan okunur ve onu yener. Daha sonra, Athirat ve Anat'ın yardımıyla Ba'al, El'i kendisine bir saray bırakması için ikna eder. El onaylar ve saray Kothar-wa-Khasis tarafından inşa edilir. Saray inşa edildikten sonra Ba'al, saray penceresinden gür bir ses çıkarır ve Mot'a meydan okur. Mot pencereden girer ve Ba'al'ı yutarak onu Yeraltı Dünyasına gönderir. Yağmur verecek kimse olmadığından Ba'al'ın yokluğunda korkunç bir kuraklık başlar. Diğer tanrılar, özellikle El ve Anat, Ba'al'ın Yeraltı Dünyası'na götürülmesinden rahatsızdır. Anat Yeraltı Dünyası'na gider, Mot'a bıçakla saldırır, onu parçalara ayırır ve onu etrafa dağıtır. Mot'un yenilmesiyle Ba'al geri dönebilir ve Dünya'yı yağmurla yenileyebilir.
Dini pratikler
Tell es-Safi sahasında yapılan arkeolojik araştırmalarda eşeklerin yanı sıra erken Tunç Çağı katmanlarında Mısır'dan ithal edilen bazı koyun ve keçilerin 4.900 yıl öncesine tarihlenen ve kurban edildiğini gösteren kalıntılar bulundu
Kenanlı dini uygulamaların net bir resmini yeniden inşa etmenin neredeyse imkansız olduğu düşünülmektedir. Çocuk kurban etme çevredeki halklar tarafından bilinmesine rağmen, eski Fenike veya Klasik metinlerde buna atıfta bulunulmamıştır. Kenan dininin İncil'deki temsili her zaman olumsuzdur.
Kenanlı dini uygulamaları, çocukların ebeveynlerine bakma görevine büyük saygı duyuyordu; oğulları onları gömmek ve mezarlarının bakımını düzenlemekle sorumlu tutardı.
Baal gibi Kenanlı tanrılar İncil'de kınanmaktadır.
Kenanlı dininin günümüz bilgisi şunlardan gelmektedir:
edebi kaynaklar, esas olarak Geç Tunç Çağı Ugarit'ten İncil kaynaklarıyla desteklenmiştir
arkeolojik keşifler

Arkeolojik kaynaklar
Son birkaç on yılda yapılan arkeolojik kazılar, eski Kenanlıların dini hakkında daha fazla şey ortaya çıkardı. Ras Shamra şehrinin kazısı (1928'den itibaren) ve onun Bronz Çağı arşivinin kil tablet alfabetik çivi yazısı metinlerinin keşfi birçok yeni bilgi sağladı. Ugaritik materyalin, Levant'ta bulunan diğer yazıtların ve ayrıca 1960 yılında İtalyan-Suriye ortak ekibi tarafından kazılan Tel Mardikh'in Ebla arşivinin ayrıntılı incelenmesi, erken Kenanlı dinine daha fazla ışık tuttu.
Kenan dini, daha güçlü ve kalabalık komşularından güçlü bir şekilde etkilenmiştir ve Mezopotamya ve Mısır dini uygulamalarının açık etkisini göstermektedir . Eski Yakın Doğu Kenanlı diğer insanlar gibi, dini inançlar da çok tanrılıydı , aileler tipik olarak ev tanrıları ve tanrıçaları, Elohim biçiminde ölülere saygı duymaya odaklanırken, Baal ve El , Aşera gibi diğer tanrıların varlığını kabul ediyorlardı. Astarte. Krallar ayrıca önemli bir dini rol oynadılar ve Yeni Yıl'ın hieros gamoları gibi bazı törenlerde tanrılar olarak saygı görüyorlardı. "Kenanlı dininin merkezinde, dini ve siyasi meşruiyet için kraliyet kaygısı ve ilahi olarak belirlenmiş bir yasal yapının empoze edilmesinin yanı sıra ekinlerin, sürülerin ve insanların verimliliğine vurgu vardı."
Kaynaklar
1. Evans, Annette H. M. "Monotheism and Yahweh", . PhD diss., Stellenbosch University, 2007. p. 291. "Handy (1994:176,177) describes the four hierarchical levels in Syro-Palestinian mythology. The first level consists of the deity El (or his equivalents) and Asherah. The second level consists of the active deities or patron gods, for example Baal, and the third, the artisan gods, for example Kothar-wa-Khasis. The lowest level consists of the messenger-gods, who have no independent volition, which Handy equates with the “angels” of the Bible."
2. Segal, Alan F. Life after death: a history of the afterlife in the religions of the West.
3. Wilkinson, Philip Myths & Legends: An Illustrated Guide to Their Origins and Meanings
Merih Tan
TEREF