Bu gün Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsi çərçivəsində növbəti veriliş efirə gedib.

Jurnalist Rufik İsmayılovun müsahibi Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin (ADPU) Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Leyla Calalova olub.

O, atasının, babasının vaxtilə deportasiya olunduğu Dərələyəz mahalının Keşişkənd rayonunun Çivə kəndindən söhbət açıb. Qeyd edib ki, azərbaycanlıların yaşadığı bu kənd 1918-1920-ci illərdə erməni daşnaklarının silahlı hücumlarına məruz qalıb.

Tarixçi-alimin sözlərinə görə, həmin dövrdə Balo bəy Vəkilov silaha sarılaraq Abbasqulu bəy Şadlınskinin dəstəsində ermənilərə qarşı mərdliklə vuruşub, doğma kəndini, onun insanlarını qoruyub. Lakin 1948-1953-cü illərin deportasiyasında Qərbi Azərbaycanın bir çox yaşayış məntəqəsinin sakinləri kimi, Çivə kəndinin əhalisi də Azərbaycanın aran zonasına köçürülüb.

Bu məcburi köçürülmə prosesində insanların mülkiyyət, təhlükəsiz və rahat yaşamaq, həmçinin digər hüquqları kobud şəkildə pozulub. Bir çox soydaşımız müxtəlif xəstəliklərdən dünyasını dəyişib. Sağ qalanlar isə evlə təmin edilmədikləri üçün yeraltı qazmalarda, palçıqdan, qarğıdan tikilmiş daxmalarda yaşamağa məhkum olublar.

Müsahib vurğulayıb ki, SSRİ rəhbəri İosif Stalinin ölümündən sonra doğma el-obasına qayıdan soydaşlarımız XX əsrdə növbəti dəfə 1988-ci ildə deportasiyaya, fiziki-mənəvi işgəncələrə məruz qalıblar. Həm qaçqına, həm də məcburi köçkünə çevrilən Qərbi Azərbaycan sakinləri böyük faciələrlə üzləşiblər. Alimin fikrincə, Qərbi Azərbaycanda elə bir ailə yoxdur ki, erməni vəhşiliyinə məruz qalmasın.

L.Calalova deyib ki, tarixi torpaqlara qayıtmaq hər bir Qərbi azərbaycanlı üçün böyük arzudur. Onun sözlərinə görə, Qarabağ zəfərindən sonra bu arzuya çatmaq ümidi daha da artıb. Tarixçi-alim rəhbərlik etdiyi Qərbi Azərbaycan Araşdırmalar Mərkəzinin yaranmasından, fəaliyyətindən, görülən işlərdən də söhbət açıb. Deyib ki, bu Mərkəzdə qorunan hər bir eksponat tarixdir.

Xatırladaq ki, Qərbi Azərbaycan Xronikası layihəsinin məqsədi tarixi torpaqlarımızın adının yaşadılması, tanıdılması, həmçinin azərbaycanlıların ermənilər tərəfindən deportasiyaya məruz qoyulmasından, həmin ərazilərdə mövcud olmuş, lakin adı silinən toponimlərin, saysız-hesabsız yeraltı və yerüstü maddi mədəniyyət nümunələri - qədim yaşayış məskənləri, nekropollar, kurqanlar, qala, saray və istehkam qalıqları, karvansaralar, körpülər, qəbirüstü sənduqələr, xaçdaşlar, at-qoç heykəlləri, məbəd, kilsə, məscid, pir və ocaqların üzə çıxarılması, həmin ərazinin təmiz oğuz-türk məskənləri olduğunu təsdiq edən faktların dünya ictimaiyyətinə çatdırılmasıdır.

Həmçinin Prezident İlham Əliyevin Qərbi Azərbaycanla bağlı dediyi "XX əsrin əvvəllərinə təsadüf edən xəritə bir daha onu göstərir ki, Qərbi Azərbaycan tarixi Azərbaycan diyarıdır, şəhərlərin, kəndlərin adları Azərbaycan mənşəlidir və biz yaxşı bilirik ki, indiki Ermənistan ərazisində tarix boyu Azərbaycan xalqı yaşayıb. İndi əsas vəzifə ondan ibarətdir ki, dünya ictimaiyyəti də bunu bilsin", - fikrini əsas tutaraq, Qərbi Azərbaycan İcmasının hazırladığı Qayıdış Konsepsiyasından irəli gələn vəzifələrin təbliğidir.

Bundan əlavə, Qərbi Azərbaycanla bağlı tarixçilərin, araşdırmaçıların düşüncələrini, deportasiyaya məruz qalmış şəxslərin həyat hekayəsini işıqlandırmaqdır.

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Əməkdar artist, Dövlət Pantomima Teatrının direktoru Elman Rəfiyev “Green Card” udub. Bu barədə aktyor özü məlumat verib.

“”Green Card” udsam da Amerikaya köçmək niyyətim yoxdur. Orada qızım və nəvələrim yaşayır. Bu kart vasitəsilə ABŞ-a rahat gediş gəliş imkanı əldə edə bilərdim. Lakin mənim ölkədən çıxışıma yasaq qoyulduğu üçün görünür bu imkandan istifadə edə bilməyəcəm. Artıq sənədləşmə müddətinin başa çatmasına çox az qalıb”,- deyə o bildirib.

67 yaşlı məşhur aktyor Midhat Aydının fəhləlik etdiyi görüntülər yayılıb.
TEREF Titul.az-a istinadla xəbər verir ki, aktyor tikintidə fəhlə kimi çalışır.
Həmin kadrları təqdim edirik:

Azərbaycan kinosunda polis mövzusundan danışarkən, mütləqdir ki, bu obrazı dövrlərə bölək.

Çarizm dövrünü əks etdirən Azərbaycan filmlərində polisləri naçalniklər və qorodovoylar əvəzləyiblər. Şəhər polisi mənasını verən ən parlaq qorodovoy obrazını "Evlənmək istəyirəm" filmində görmək olar.

Əliağa Ağayevin oynadığı Qorodovoy Kərbəlayi Zal 25 ildən artıq idi ki, polis idarəsində xidmət edirdi. Kəbleyi illərdir ki, uğursuz karyeradan əziyyət çəkir. Ömründə bircə gün əlinə fürsət düşür ki, iş başında cinayətkar yaxalasın. O, fit çalaraq bütün iş yoldaşlarını səsləyir. Deyir ki, Feyzullanın çuvallarının içində bomba var.

Qorodovoylar çuvalları açıb baxanda görürlər ki, içində bomba yox, qarpız var. Bununla da ləqəbi "Bomba Rabatay" qalan Kərbəlayi Zalın uğursuz karyerası bitir və səhər Kəbleyini qulluqdan xaric edirlər. Bundan başqa, "Qəm Pəncərəsi", "O olmasın, bu olsun", "Dəli Kür", "Səhər" və başqa filmlərimizdə çar dövrünün Azərbaycan polisini görmək olar. Sovet dövründə çəkilmiş Cümhuriyyət dönəmini əks etdirən filmlərimizdə Azərbaycan polisi birmənalı olaraq qəddar və mənfi personaj kimi göstərilir.

"Qatır Məmməd", "İşarəni dənizdən gözləyin" filmlərini buna misal çəkmək olar. "Qatır Məmməd" filmində daxili işlər naziri Fətəli xan Xoyskinin obrazını İsmayıl Dağıstanlı canlandırır. Müstəqillik illərində çəkilmiş "Son iclas" filmində isə biz Cümhuriyyətin sonuncu daxili işlər naziri olmuş Mustafa bəy Vəkilovun obrazını görə bilərik. 80-ci illərədək çəkilmiş bütün Azərbaycan filmlərində "milis" adlandırılan sovet polisinin qəhrəman obrazı yaradılıb.

"Bir cənub şəhərində" filmində Sadıq Həsənzadənin oynadığı Mustafa obrazı bizə fağır və kasıb sahə müvəkkilini göstərir. Filmin qəbiristanlıq epizodunda Mustafa əmi Muraddan bir manat borc alır. Üstəlik, onun evdə də güzəranı çox pis keçir, Mustafa əmidən narazı olan arvadı bütün günü deyinir. Senzura filmə qadağa qoymaq istəsə də, Heydər Əliyevin sayəsində film ekranlara çıxarılır. Bu mənada "İstintaq davam edir" filmi milli təhlükəsizliyin qorunmasında iştirak edən Azərbaycan çekistlərinin və millisinin fəaliyyətindən bəhs edir.

Milis işçilərinin qüsursuz fəaliyyətini göstərən filmlərimizdən biri də "Onu bağışlamaq olarmı?"dır. Burada cinayət axtarışı əməkdaşlarının və ictimai asayişin keşiyində duran milis işçilərinin mürəkkəb və çətin işlərindən danışılır. "Arxadan vurulan zərbə", "İstintaq" kimi filmlərimizdə müstəntiqlərin uzun axtarışlardan sonra aşkarladığı cinayətkarı sonda milis işçiləri həbs edir.

Müstəqilliyimizin ilk illərində çəkilmiş filmlərdə polislərin əsasən səriştəsiz və yumoristik obrazları yaradılıb. Buna "Bəxt üzüyü", "Yuxu", "Ölüm növbəsi" filmlərini misal göstərmək olar. Lakin sonrakı illərdə çəkilmiş "Dolu", "Əlavə təsir" filmlərində Azərbaycan polisinin əsl siması ustalıqla göstərilir. "Dolu"da Fərhad İsrafilovun yaratdığı polis rəisi obrazı Qarabağ müharibəsində qəhrəmanlıqla vuruşan Azərbaycan polislərinin ümumiləşdirilmiş obrazıdır.

Ətraflı Baku TV-nin süjetində:

Aktyor Ceymi Foks xəstəxanaya yerləşdirilməsinə səbəb olan müəmmalı xəstəliyin 2023-cü ildə necə başlamasından danışıb.

Qaynarinfo xəbər verir ki, internetdə aktyorun restoranda dostları ilə videosu yayılıb.

"Ötən il aprelin 11-də başım şiddətli ağrımağa başladı, köməkçimdən dərman istədim... Və 20 gün huşumu itirdim", deyə aktyor bildirib.

Foks 20 gün xəstəxanada qalması ilə bağlı heç nə xatırlamadığını deyb. Həkimlər ona beynində "nəsə baş verdiyini" izah ediblər. Amma hələ də konkret diaqnoz qoya bilməyiblər.

Foks 2023-cü ilin aprelində xəstəxanaya yerləşdirilib. O, xəstəxanada yatmasını "cəhənnəm" kimi təsvir edib.

Rəşad Məcidlə şəhəri gəzirik. Bu mənim 38 il əvvəl gördüyüm səliqəsiz-səhmansız Laçın deyil. Camaatı daşdan çörək çıxarmağı bacarsa da, şəhərin üzündən bir kasıblıq, fağırlıq yağırdı. Yaraşıqlı, ikimərtəbəli evlər çox olsa da, amma ümumiyyətlə, şəhər yöndəmsiz və səliqəsiz idi.

İndi maşallah, əvvəl də qeyd etdiyim kimi, Laçın İsveçrənin abad bir dağ qəsəbələrinə oxşayırdı. Şəhər çox zövqlə tikilmişdi. Köhnə evlər də zövqlə bərpa olunmuşdu, küçələr də geniş və işıqlı.

Laçın quşu qartallar fəsiləsinə daxildir. Çox ucadan uçur. Ona görə də Laçının quşqonmayan dağlarına Laçın dağları deyirlər. Şəhər də onun döşündə salınıb.

Sovet vaxtı uzun müddət rəhmətlik Muradxan Cabbarov rəhbərlik edib Laçına, müstəqillik illərimizdə də bir müddət şəhər ona tapşırılmışdı.

Muradxan müəllim Laçın camaatının xarakterinə çox yaxşı bələd idi. Özü də məmə yeyəndən, pəpə deyənədək hamını adıyla tanıyırdı. Təkcə Laçında yox, bölgədə hörmət-izzət sahibi idi.

Hansı kənddə nə itsə, nə oğurluq olsa camaat milisə yox, Cabbarova müraciət edərdi. Rayonda baş verən bütün hadisələrdən dəqiq xəbəri olan Cabbarov mütləq o itiyi tapdırıb sahibinə qaytartdırardı.

Bir kəndə görüşə gedib, camaat yığışıb başına, hal-əhval tutur. Bir nəfər qayıdır ki, yoldaş Cabbarov, iki gündür mənim atımı oğurlayıblar.

Cabbarov gülür və üzünü kəndlilərdən birinə tutub deyir:

- Həsən, bu ağsaqqalın atını oğurlayıblar, bax gör neynirsən?!

Gecəynən atı gətirib bağlayırlar kişinin həyətinə.

Cabbarov yaxşı bilirdi ki, bu kənddə at oğrusu kimdi.

Mərkəzi Komitədən bir şöbə müdiri gəlir, Cabbarov onu ucqar kəndlərdən birinə görüşə aparır. Və camaata da deyir ki, nə probleminiz varsa söyləyin, bu yoldaş həll edəcək.

Hərə bir təklif verir, Mərkəzi Komitədən gələn də hamısını dəftərçəsinə qeyd edir.

Kəndin ağsaqqalı Məmməd kişi:

- Yoldaş Cabbarov, bir təklif də mənim var.

- Buyur görək.

- Bilirsiniz, bizim kənddə məktəb yoxdur. Uşaqlar məcbur olub aşağı kənddəki məktəbə gedir. Burdan da ora təxminən iki kilometr yoldu. Bunun qışı var, yağışı var, qarı var, çox əziyyət çəkirlər. Xahiş edirəm, bizim kənddən həmin məktəbə qədər bir naves qursunlar, uşaqlar palçığa batmasın, təpələrinə yağış döyməsin.

Cabbarov:

- Məmməd kişi, elə bir təklif ver ki, düzəltmək mümkün olsun də.

- Guya o biri yazdıqlarını düzəldəcək ki? Dedim mən də bir təklif verim, camaatdan geri qalmayım.

İclasların birində bir kolxoz sədrini Katib möhkəm danlayır və deyir, dur rədd ol kəndə, işləri düzəlt.

Kolxoz sədri dilxor-dilxor iclasdan çıxır, üz tutur kəndə. Yolda maşını saxladıb düşür, hirsini Katibdən çıxmaq istəyir, pəşosu ilə katibin familiyasını yazır, amma «ov»a çatanda pəşosu qurtarır.

Sürücünü çağırır ki, düş «ov»u da sən yaz.

Sürücü:

- Sədr, başına dönüm, katib mənim xəttimi tanıyır, verim sən yaz.

Cabbarovun oğlu Raufla universitetdə bir oxuyurduq. O da atası kimi səmimi, zarafatcıl, xoşxasiyyət bir oğlanıydı. Onun da atası kimi vuran əli vardı.

Rəşada deyirəm ki, bir çayxana tap çay içək. Yenirik aşağı, böyük bir çadır qurulub və burda çay, qəhvə, su verilir, ayaq üstə. Adam da çoxdu, bir stolun arxasına keçirik. Qonşu stolun başına 10-15 qadın yığışıb. Biz keçəndə bir-birlərinə təəccüblə deyirlər:

- Buuy, az-az, bu Aqil Abbas deyil?

- Hə, yanındakı da Məmməd Arazın qızıdı.

Rəşadın dayısı oğlu İlqardan soruşuram?

- Bunlar kimdi?

- Laçın məktəbinin müəllimələri.

Sonra yığışırlar bizim başımıza. Rəşad hamısını tanıyırmış, bir-bir təqdim edir. Sonra yaxşı mənada məni tuturlar topa. Mən də yumorla, yarızarafatla suallarına cavab verirəm. Sonra məndən həm məktəbləri üçün, həm də özləri üçün kitab istəyirlər.

İlqardan xahiş edirəm gedib maşından iyirmiyə qədər kitab gətirsin. Amma müəllimələrə də deyirəm ki, avtoqraf yaza bilmirəm, inciməyin.

Sonra yenirik Həkəri çayının sahilinə.

Rəşad bir ikimərtəbəli evi göstərib deyir:

- Bu rəhmətlik Xanlar müəllimin evidi. Tanıyırdın də, rayonun adlı-sanlı ziyalılarından biri idi.

Xanlar müəllimi yaxşı tanıyırdım. Laçının, o vaxtkı dillə desək, ispalkomuydu. Sayılıb-seçilən bir ziyalıydı. Yadıma bir hadisə düşür, möhkəm gülürəm. Və həmin hadisəni danışıram.

Deməli, Ağdam teatrının aktyorları Laçına qastrol səfərinə gəlirlər. Fikirləşirlər ki, saat 6-da tamaşanı başlayıb 8-də bitirərlər və gecə saat 10-da da rahat gəlib çatarlar Ağdama, evlərinə-eşiklərinə. Amma onların planladığı kimi olmur, zalda bir səs-küy var ki, tamaşanı saat 6-da başlaya bilmirlər.

- Ə, Vəli, mənim yanımda yer var, gəl bura.

- Həsən, qoyunları küzəyə ala bildin?

- Gələn Şur ansamblıdı?

- Yox, ə, teatr çıxaracaqlar.

- Şur ansamblı gəlməyibsə bizi bura niyə yığıblar?

Səs, küy, aktyorlar nə qədər edir camaat sakitləşmir. Xanlar müəllim də oturub birinci sırada. Aktyor Tofiq Qarayev üzünü tutur Xanlar müəllimə, deyir:

- Ağsaqqal, saa qurban olum, dur bu camaatı sakitləşdir, tamaşamızı göstərək, qayıdaq evimizə-eşiyimizə, uzaq yoldu.

Xanlar müəllim çıxır səhnəyə, üzünü tutur zala:

- Ə, Məmməd, otur aşağı da, altında qoz qabığı qalıb? Əli, sakit otur.

Birtəhər camaatı sakitləşdirmək istəyir, axırda əsəbləşib deyir:

- Ə, səsinizi kəsin, görək bu it uşağı bura niyə gəlib də?!

Tofiq Qarayev deyirdi ki, birtəhər tamaşanı başladıq, arada Xanlar müəllimin sözü yadımıza düşürdü, gülmək bizi tuturdu.

Tamaşadan sonra Xanlar müəllim ağdamlıları buraxmayıb, gözəl bir məclis təşkil edib, sonra da deyib ki, hamınız qalacaqsız Laçında, səhər özüm sizi yola salacam.

Səhər də aktyorlara yaxşı pul verib yola salıb, bir sözlə, könüllərini alıb.

Bir ağdamlı Laçının bir kəndinə dostugilə qonaq gəlir. Gecə yaxşı yeyib-içirlər. Səhər ağdamlı deyir ki, bəlkə bir ayı ovuna çıxaq?

Dostu razılaşır. Silahlanıb çıxırlar meşəyə, ayı axtarırlar. Qəfildən qarşılarına bir ayı çıxır. Ayını görən kimi laçınlı başlayır üzüaşağı kəndə tərəf qaçmağa. Ağdamlı görür ki, laçınlı götürüldü bu da düşür onun dalınca. Bir az qaçdıqdan sonra fikirləşir ki, əlimdə tüfəng, niyə qorxub qaçıram və çevrilib ayının qaşqasını verir gülləyə, ayı aşır. Laçınlı qayıdır, üz-gözünün tərini silə-silə deyir:

- Ə, sən neynədin?

- Qaqa, neynədim ki, ayını vurdum da. Ayı ovuna çıxmamışıq?

Laçınlı:

- Səfehin biri səfeh, mən ayını kəndə çatanda vuracaqdım. İndi özün bu leşi daşı kəndə.

Mən Laçın camaatının xarakterindən «Camış bağa girdi, gəl» adlı bir hekayə yazmışam və laçınlıların xarakterini bu hekayədə az-çox aça bilmişəm. Ərinmirsizsə, oxuyun. (bax: «Camış bağa girdi, gəl»).

Yenirik Həkəri çayının sahilindəki Sus kəndinə. Evlərin qabağında yük maşınları var. Camaat yük maşınlarından ev əşyalarını daşıyırlar, təzə köçənlərdi. Sus gözəl bir kənddi, belə demək mümkünsə, ölüb-qalmalı kənddi.

Çayın kənarında səliqəli bir restoran tikilib. Bizi restoranın sahibi İsgəndər kişi qarşılayır. Rəşadla görüşüb öpüşür:

- Seyid, xoş gəlmisən.

Restoranda qələbəlikdi. Məlum olur ki, Türkiyədən bir qrup iş adamı da burdadı. Onlarla da görüşürük. Azərbaycanda vaxtilə Türkiyənin böyük elçisi işləmiş, Turan sevdalısı Hülusi Kılıç rəhbərlik edir qrupa. Birdən gözüm ucaboylu bir kişiyə sataşır, o da məni tanıyır. Bir-birimizi bağrımıza basırıq. Vaxtilə Iqdır vilayətinin bələdiyyə başqanı işləmiş Nurəddin bəydi.

Rəşad Məcidlə və bir qrup jurnalistlə Iqdırda Nurəddin bəyin bir neçə gün qonağı olmuşuq. Özü də Aşura gününə təsadüf edirdi. Qəbiristanlığın yaxınlığında bir meydanda Aşura keçirirdilər, bəlkə on min adam vardı. Üç yerdə teatr göstərirdilər, yəni şəbeh çıxarırdılar. Mən ilk dəfəydi ki, belə bir qeyri-adi, maraqlı, insanı riqqətə gətirən şəbeh görürdüm.

Nurəddin bəydən soruşuram:

- Fatma xanım necədi?

- Fatma xanım yadından çıxmayıb?

- Elə bir zabitəli xanımı yaddan çıxarmaq olar?

Başa düşür nə deyirəm, gülür və deyir:

- Arvaddan qorxmayan kafirdi.

Nurəddin bəyin iki metrə yaxın boyu var. Xanımının boyu isə uzaqbaşı 1.60-dı. Hiss edirdim ki, Nurəddin bəy Fatma xanımdan çəkinir.

İsgəndər bəy böyük bir süfrə açdırır və türk qardaşlarımızla bir süfrə arxasında otururuq.

İsgəndər bəy deyir:

- Kabab qurbanlıq qoyundandı.

Yəni demək istəyir ki, içki olsmayacaq.

Vallah, burda bir söhbət başlayır ki, Azərbaycan-Türkiyə dostluğundan, sayın İlham Əliyevlə sayın Ərdoğanın dostluğundan, Turandan, Turançılıqdan, millətçilikdən, İkinci Qarabağ savaşındakı zəfərimizdən… gəl görəsən. İçkisiz sağlıqlar deyilir. Sonra süfrəyə Həkəri çayının 38 ildir həsrətində olduğumuz balıq verilir. Bu balıq deyil ey, baldı, sadəcə olaraq «ıq» şəkilçisi var.

Və təbii ki, İsgəndər bəy hesabı almır:

- Hamınız mənim qonağımsınız.

Zarafatla deyirəm:

- İsgəndər kişi, onda axşamüstü də gələ bilərik?

- Nə vaxt könülünüz istəsə. Hesabınız bu rayonu azad edən, bizə bu şəraiti yaradan hörmətli Prezidentimiz tərəfindən ödənilib.

Yenirik çayın sahilinə. İradə atasının şeirini oxuyur:

Min illərdir Araz belə, Həkəri belə…

Ardını yaxın günlərdə oxuyacaqsınız.

Həyat sevgilərdən yaranan sevinc və kədərlərlə doludur. Saf sevgi çox müqəddəs hissdir. Təəssüf ki, sevgi insanı xoşbəxt də edir, bədbəxt də. Elə sevgilər də var ki, həyat onları bir ömür yaşadır. Elə sonsuz eşqlə hüznün vəhdətini özündə birləşdirən Fərizə və İlhamın sevgisi də unudulmayan sevgilərdəndir.

30 iyun tarixinin Azərbaycanda Milli Sevgililər Günü kimi qeyd olunması da məhz Fərizə və İlham Allahverdiyevlərin sevgilərini 1989-cu ilin bu günündə rəsmiləşdirmələri ilə bağlıdır.

Oxu.Az xatırladır ki, 1990-cı il 20 Yanvar faciəsi zamanı həlak olan İlham və onun şəhid olmasına dözməyib özünə qəsd edən həyat yoldaşı Fərizənin toy günü ölkəmizdə sevginin, sədaqətin simvolu kimi hesab edilir.

Azərbaycanda Sevgililər Günü dünya ölkələrinin əksəriyyətində olduğu kimi 14 fevralda deyil, iyun ayının 30-da qeyd edilir.

Belə ki, İlham və Fərizə cütlüyünün faciəli məhəbbət hekayəti milyonlarla azərbaycanlını kədərə boğub. Bu günün tarixçəsi qəmli olsa da, onların məhəbbətini Leyli və Məcnun, Fərhad və Şirinin məhəbbətləri ilə müqayisə etmək olar.

1990-cı ilin gəlişi Allahverdiyevlər ailəsinə sevinc yox, kədər gətirdi. Yanvar ayının 19-dan 20-nə keçən gecə sovet tanklarının Bakıya girdiyi an İlham hadisələrin şahidi oldu. Bu şahidlik onu şəhidlik zirvəsinə qaldırdı.

Həyat yoldaşının həlak olduğunu eşidən Fərizə onsuz həyatdan imtina etdi. İntihara cəhd edən Fərizəyə mane oldular, ilk cəhdinin boşa çıxmasına baxmayaraq, o, fikrindən dönmədi. Fərizə doğmalarına vida məktubu yazıb, İlhamsız yaşaya bilməyəcəyini bildirərək sirkə içdi, bətnindəki körpəsi ilə birlikdə əbədiyyən gözlərini yumdu.

İlham və Fərizənin faciəvi talelərinə baxmayaraq, Azərbaycanda Sevgililər Günü onların nikaha daxil olduqları tarixdə qeyd edilir. Bu tarix azərbaycanlılar üçün əsl məhəbbət və sədaqət bayramıdır.

Qeyd edək ki, İlham Allahverdiyev 1962-ci ildə Ağdamda anadan olub. Əvvəlcə oradakı 1 saylı, sonradan Bakıdakı 54 saylı orta məktəbdə təhsil alıb. Uşaqlığının bir hissəsini Ağdamda - nənəsinin yanında keçirib. Sonra hərbi xidmətə gedib. Xidmətini başa vurandan sonra Bakıya qayıdan İlham Gəmi Təmiri Zavodunda işləməyə başlayıb. Hazırda həmin zavod İlham Allahverdiyevin adını daşıyır.

1989-cu ilin 30 iyununda "Vağzalı" sədaları altında Fərizə İlhamgilə gəlin köçüb. 1990-cı ilin yanvarında İlhamla Fərizə ailələrindən ayrı yaşamaq qərarına gəlirlər. Amma yanvarın 19-da İlham Fərizəni yaşadıqları evdən götürüb, anasıgilin yanına aparır. Fərizənin təhlükəsizliyinə əmin olandan sonra İlham əyninə qara paltar geyinib evdən çıxır. İlham həmin gecə hazırkı "20 Yanvar" dairəsində vurulub.