“İstirahət mərkəzlərində müştərilərə qiymətlə bağlı əvvəlcədən məlumat verilməlidir. Əgər müştəriyə xidmətlə bağlı əvvəldən məlumat verilmirsə, bu qanun pozuntusudur”.
Bunu Qaynarinfo-ya açıqlamasında iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli Qəbələdə istirahət mərkəzlərində çayın 60 manata təklif edilməsinə aydınlıq gətirərkən deyib.
Ekspert bildirib ki, iaşə sektorunda-restoranlarda, istirahət mərkəzlərində qiymətləri sahibkarlar öz strategiyalarına uyğun olaraq təyin edilir:
“Bəzən baha qiymət təyin edirlər, istəmirlər ki, kasıblar ora gəlsin. Yüksək qiymət təyin edərək, onların həmin restorana gəlməsinin qarşısını alırlar. Burada nə dövlətin atacağı addım var, nə də cəmiyyətin. Yüksək qiymət təyin edən sahibkarın xidmətindən istifadə etməməklə cəzalandırmaq olar. Bir tək yol budur”.
Xalid Kərimli hesab edir ki, istirahət mərkəzlərində qiymətin baha olub-olmadığını müəyyənləşdirmək çətindir:
“Bəlkə ən yaxşı, tanınan yerlər olub, bu üzdən çaya 60 manat hesablanıb. Orada tək çay deyil, yerin də qiyməti önəm daşıyır. Restoran yeri və xidməti satır, nüfuzunu qiymətləndirir. Bu rahat cavab veriləcək mövzu deyil”.
Ekspertin fikirincə, bu məsələdə sahibkarı tənqid eləmək doğru məsələ deyil:
“Elə adamlar var ki, büdcəsi böyükdür, ona fərq eləmir çayın qiymətinin baha olması. Hər restoranın özünün qonaqları var. Ən yaxşı yol restoranda oturmamaqdan əvvəl oranın qiymətləri ilə tanış olmaqdır. Büdcəsnə uğun gəlmirsə oturmaq lazım deyil, məcburi qiymət yoxdur”.

İşçilərin əmək haqqı hansı qaydada təyin olunur və ödənilir. AR-nın Əmək Məcəlləsinə əsasən işçilərin əməkhaqqı əsasən aşağıdakı qaydada tənzimlənir:
1. İşçilərin Əmək haqqı - Əmək Məcəlləsinin tələblərinə uyğun Əmək müqaviləsi ilə təyin olunur. Mövcud iş yerinə və ştata uyğun, eyni zamanda qarşılıqlı razılaşma əsasında.
2. Kollektiv müqavilə ilə - işçilərə ödənilən əmək haqqı daha yüksək məbləğdə təyin oluna bilər.
3. Əmək haqqı — əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş iş və xidmətlərə görə işçiyə ödənilən gündəlik və ya aylıq əsas tarif maaşı,əlavələr, mükafatlar və digər ödənclərin məcmusudur
4. Ayrı-seçkiliyə yol verilməməsi prinsiplərini pozaraq işçilərin əmək haqqı məbləğinin hər hansı şəkildə azaldılması, dövlətin müəyyən etdiyi minimum əmək haqqı miqdarından az əmək haqqı verilməsi qadağan edilir.
5. İşçinin işgüzar keyfiyyətləri və peşəkarlığı, əməyinin nəticələri ilə bağlı olmayan digər amillərə görə işçilər arasında hər hansı ayrı-seçkiliyə yol verilməsi, imtiyazların və ya güzəştlərin müəyyən edilməsi qadağandır.
6. İşçinin heç bir ayrı-seçkilik qoyulmadan öz işinə görə dövlətin təyin etdiyi minimum əmək haqqı miqdarından az olmayan haqq almaq hüququ vardır.
7. Minimum əmək haqqı — iqtisadi, sosial şərait nəzərə alınmaqla dövlət tərəfindən ixtisassız əməyə və xidmətə görə aylıq əmək haqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edən sosial normativdir.
8. Hal hazırda Azərbaycan Respublikası üzrə minimum aylıq əmək haqqı 345 manatdır.
9. Əmək haqqına: 1.aylıq tarif (vəzifə) maaşı, 2. əlavələr və 3. mükafatlar daxildir.
10.Tarif (vəzifə) maaşı-əmək müqaviləsi üzrə işçinin əmək haqqının əsas hissəsidir.
11. Eyni ixtisas və ya dərəcə üzrə işləyən işçilərəin tarif (vəzifə) maaşı eyni olmalı, fərq olmamalıdlr, əks halda bu diskriminasiyadır.
12. Əmək haqqına əlavə - əmək şəraiti ilə əlaqədar əvəzödəmək və ya həvəsləndirmək məqsədi ilə işçinin tarif (vəzifə) maaşına və ya əmək haqqına müəyyən edilən əlavə ödəncdir.
13. Əmək haqqına əlavə: buna hüququ olan bütün işçilərə ödənilməsi məcburidir, Əmək Məcəlləsi və Nazirlər Kabinetinin qərarları ilə tənzimlənir. Bura əsasən aşağıdakı ödənişlər daxildir:normadan artıq işə görə, gecə vaxtı,
dəniz əmsalı, zərərli işə görə, üzücü heyətə ödənilən ödənişlər, peşəkarlığa, susuzluğa görə əlavə ödənişlər və sair.
14.Mükafat: işçinin maddi marağını artırmaq məqsədi ilə əmək haqqı sistemində nəzərdə tutulan qaydada və formada ona ödənilən həvəsləndirici pul vəsaitidir.
15. Mükafatın ödənilməsi məcburi xarakter daşımır, yalnız aşağıdakı hallar və ya qərarlar olduqda işəgötürən tərəfindən ödənilə bilər: Əmək və Kollektiv müqavilədə nəzərdə tutulduğu halda, işəgötürənin bu barədə normativ xarakterli qərarları olduqda. İşçiyə odənilən mükafatlar: birdəfəlik, aylıq, rüblük, illik, işin yekununa görə və sair müddətlər üçün nəzərdə tutula bilər.
Azər Quliyev.
hüquqşünas
Teref.az

Azərbaycan Sağlamlıq və Termal Turizmə Dəstək Assosiasiyasının sədri şəxsən tanıdığım, Azərbaycanda turizmin inkişafı üçün əzmlə çalışan insanlardan biri olan Ruslan Guliyev təklif verib ki, Azərbaycana gələn xarici turistlər üçün sağlamlıq xidmətləri ƏDV-dən azad edilsin – doğru təklifdir, amma sistem problemini bir daha göstərir.
Xarici səfərlərdə olanların tez-tez istifadə etdiyi bir məsələ var – “Tax Free”, müxtəlif yerlərdə səfər etdikləri ölkələrdə aldıqları mallara ödədikləri vergiləri geri alırlar. Bu məsələnin fəlsəfəsi də odur ki, dövlətin topladığı vergi ÖZ vətəndaşları üçün xərclənir, başqa ölkə vətəndaşının ödədiyi vergi bu məntiqə ziddir.
Əslində bizdə də “Tax Free” anlayışı var, amma bu alınan mallara aiddir, göstərilən xidmət sahəsi kənarda qalıb, bu isə doğru deyil. Bundan başqa bu xidmətdən istifadə xarici vətəndaşlar üçün elə də asan deyil, müəyyən şərtləri var:
1) Hesab-faktura (ƏDV daxil olmaqla) ən azı 300 manat olmalı və mallar alındığı tarixdən 90 gün ərzində hava yolu ilə ölkədən kənara aparılmalıdır, 2) Səlahiyyət verilən xidmət operatoru tərəfindən 20% xidmət haqqı və bank əməliyyatlarının aparılması kimi xidmətlərə görə haqq alınır – bu yüksək bir faizdir.
Ruslan müəllimin təklifi yaxşıdır, sağlıq turizminə dəstək ola bilər, amma hökumətin doğrudan da turizmi inkişaf etdirmək kimi bir fikri varmı?! Mən buna şübhə ilə yanaşıram, turizmi inkişaf etdirmək istəyən ölkə quru sərhədləri bağlı saxlamaz, təyyarə biletlərinin bu qədər baha olmasına imkan verməz, hələ də Avropa Birliyi ölkələri, ABŞ, Kanada, Yaponiya, Çin, Avstraliya və s. kimi ölkələrə viza tədbiq etməz, bu sahədə rəqabət mühitinin yaranmasına dəstək olar – bu problemlər qaldıqca ölkə turizmi necə inkişaf edə bilər axı?!
Natig Cəfərli
Teref.az

Rusiyalıların Türkiyəyə axını azala bilər, amma rekord istilərə görə yox.

Ölkə.Az xəbər verir ki, Rusiya Səyahət Sənayesi İttifaqı burada qiymət artımının daha böyük rol oynadığını hesab edir.

Türkiyə sahillərində yay tətili keçirmək üçün tələb olunan xərclər ötən illə müqayisədə 1,5 dəfəyə qədər (47%) artıb, buna görə 2023-cü ilin sonuna turistlərin sayının 28% - 7 milyondan 5 milyona qədər azalacağı gözlənilir. Bu, təxminən keçən il olduğu kimidir, lakin ajiotaj proqnozlaşdırılır.

BMT Təhlükəsizlik Şurası iyulun 21-də iclas keçirəcək.

Gununsesi.info xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, buna səbəb Rusiyanın taxıl sazişində iştirakını dayandırması ilə bağlıdır.

İclas Bakı vaxtı ilə saat 18:00-da başlayacaq.

Xatırladaq ki, 22 iyul 2022-ci ildə Rusiya və Ukrayna BMT və Türkiyənin vasitəçiliyi ilə Qara Dəniz Taxıl Təşəbbüsü barədə razılıq əldə edib.

Saziş bu həftənin əvvəli başa çatıb və Rusiya müqavilədə iştirakını dayandırıb.

Qax Kommunal Müəssisələri Kombinatının dövlətə vergi borcu üzə çıxıb.

32gun.az-ın əldə etdiyi məlumata görə, kombinantın hazırda dövlətə 13 mindən çox (13326.60 AZN) vergi borcu var.

Maraqlısı bundadır ki, 13 mindən çox vergi borcu olan müəssisə Qax Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının elan etdyi tenderdə də iştirak edib və qalib olub. 4.498,28 AZN qazanıb.

Bİldirk ki, Qax Kommunal Müəssisələri Kombinatının direktoru Eldəniz Şabanovdur.

Qax rayon Mərkəzi Xəstəxanası Publik hüquqi şəxsin direktoru Əhmədzadə Tərlan Fərman oğludur.

Qeyd edək ki, “Dövlət satınalmaları haqqında” Qanun vergi borcu olan şirkətlərin, şəxsin tenderdə iştirakını qadağan edir.

Ölkəmizdə qeyri-karbohidrogen ixracının göstəriciləri dəfələrlə artır, bəs qeyri-neft məhsulları dedikdə nə nəzərdə tutulur? Yerli iqtisadçıların fikrincə, qiymət artımı ilə yanaşı, statistik rəqəmlər elektrik enerjisi, qızıl və emal olunmuş neft məhsullarının ixracı ilə bağlıdır.

Qeyri-neft istehsalının və ixracının artırılmasına istiqamətlənmə iqtisadiyyatın inkişafı üçün strateji istiqamət kimi qəbul edilib. Uzun illər, xüsusən də neftin qiymətinin düşməsi fonunda qeyri-karbohidrogen iqtisadiyyatına keçid ideyası inkişaf etdirildi. Neft erası bitmiş hesab olunurdu və onun yeni dövrün gəlişi, qeyri-neft sənayesində istehsalın sürətlə artması və yerli məhsulların kütləvi şəkildə xarici bazarlara çıxarılması ilə əvəz olunacağı gözlənilirdi.

Lakin respublikanın makroiqtisadi göstəriciləri hələ də beynəlxalq bazarlarda karbohidrogen ixracının dəyəri ilə bağlıdır və qeyri-neft ixracı artsa da, hələ də “qızıl mədənindən” çox geri qalır və artım barədə əlaqədar dairələrin məlumatlarının özü ekspertlərdə çoxlu suallar yaradır.

İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin məlumatına görə, bu ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycan 1,8 milyard ABŞ dolları dəyərində qeyri-neft məhsulları ixrac edib. Mərkəzin hesabatına görə, ixrac ötən ilin müvafiq ayları ilə müqayisədə 20,6% artıb. Təkcə iyun ayında qeyri-neft ixracının dəyəri ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 13,8% artaraq 307,6 milyon dollara çatıb. Ötən ilin məlumatlarında da artımın 2021-ci ilə nisbətən 12,3% artaraq 3 milyard 47,67 milyon dollar təşkil edildiyi bildirilir.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, AYNA-ya danışan iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərlinin fikrincə, göstəricilərin artmasına baxmayaraq, əsas sual “qeyri-neft ixracı qrafasına konkret olaraq nələr daxildir və hansı məhsul liderdir?” ilə bağlıdır: “Maraqlıdır ki, biz ən çox hətta pomidor, xurma və kənd təsərrüfatı sektorumuzun digər məhsullarını da ixrac etmirik, bəs ən çox nə ixrac edirik? Birinci yerdə elektrik enerjisi dayanır - 6 ayda 314 milyon dollarlıq satılıb. Hökumət qeyri-neft, kənd təsərrüfatı sektorundan çox danışır, o zaman suala cavab versinlər: 2022-ci ilin 6 ayında ölkəmiz 78 min 156,41 ton kartof, 39 min 75,65 ton xurma, 1081,75 ton çay ixrac edib. Eyni zamanda, bu ilin altı ayında ümumilikdə 71 min 28,06 ton kartof, 20 min 261,14 ton xurma və 334,73 ton çay ixrac etmişik”.

“Göründüyü kimi, kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracı üzrə göstəricilər aşağı düşür. Məsələn, kartofun ixracı 10%, xurmanın ixracı 2 dəfə, çayın ixracı isə 3 dəfə azalıb. Niyə səbəb göstərmirlər?”, - deyə mütəxəssis sual edir.

“Və nəhayət: son altı ayda bütün ixracımızın dəyərinin 90,13%-ni neft və qaz məhsulları, ixrac olunan məhsulların isə yalnız və yalnız 9,87%-ni qeyri-karbohidrogen ixracı təşkil edib. Bu gün neft və qaz sektorunda çalışan 50 min nəfər ölkənin 10 milyon əhalisini dolandırır. Bu, nə vaxta qədər davam edəcək və biz bu iqtisadi modellə hara gedirik?”, - deyə Cəfərli təkrar soruşur.

TEREF.AZ_ın məlumatına görə, sabiq maliyyə naziri, iqtisadçı alim Fikrət Yusifov mövzuya dair AYNA-ya açıqlamasında deyib ki, qeyri-neft ixracının artması ilə bağlı versiyalardan biri də beynəlxalq bazarlarda belə malların bahalaşmadır: “İxracın real artması üçün iqtisadiyyatın qeyri-neft sektoru inkişaf etməlidir. Sadə dillə desək, iqtisadi fəaliyyətin istənilən seqmentində artım o halda mümkündür ki, bu istiqamətdə investisiyalar artsın. Amma fakt odur ki, 2014-cü ildən başlayaraq bu günə kimi qeyri-neft sektorumuza investisiyalar durmadan azalır”.

Respublikada xarici ticarət və ödəniş profisiti neft və qaz ixracı hesabına əldə edilir. Maraqlıdır ki, bu ilin ilk altı ayında təbii qazın ixracından əldə olunan gəlir hətta nefti də ötüb. Xam neft 7 milyard 803 milyon 144 min dollara, təbii qaz isə 8 milyard 29 milyon 188 min dollara satılıb.

İqtisadçıların diqqətini çəkən digər məqam isə ixracın aprel ayında pik həddə çataraq, 4 milyard 843 milyon manat, iyunda isə 1 milyard 853 milyon dollara düşməsidir. 3 milyard dollarlıq fərq də suallar yaradır…