 |
|
|
Azərbaycanda bir bankın kartından digər bankın kartına pul köçürən zaman ciddi məbləğdə komissiya haqqı tutulur.
Bir çox hallarda vətəndaşlar bu məsələ ilə bağlı sosial şəbəkələrdən müraciətlər ünvanlasalar da, konkret cavab almaq mümkün olmur.
Bəs, bunun səbəbi nədir?
Hüquqşünas, bank məsələləri üzrə ekspert Əkrəm Həsənov mövzu ilə bağlı azxeber.com-a açıqlamasında bu faktı belə izah edib:
“Təkcə bizdə deyil, Avropa ölkələrində də komissiya haqqı yüksəkdir. Çünki bu bir xidmət növüdür. Hər bir halda bank bu prosesə vaxtını sərf edir. Eyni zamanda işçi qüvvəsini sərf edir. Buna görə komissiya haqqı tutulması normaldır. Ancaq əsas məsələ komissiya haqqının məbləği ilə bağlıdır. Həqiqət odur ki, bəzilərində çoxdur, bəzilərin də azdır. Hər bir halda bu da bank üçün işdir. Doğrudur, bəzi bankalar var ki, komissiya haqqı tutmur. Ona daha çox maraqlı vətəndaşın onda pul saxlamasıdır”.
Əkrəm Həsənov qeyd edib ki, bu mövcüd qanunvericiliyə görə bankla müştəri arasında olan münasibətdir:
“Vətəndaşların narazılığı anlaşılandır. Amma bu məsələ qanunvericiliyə uyğundur. Müştəri artıq özü təyin etməlidir. Hansı bankda komissiya azdır, hansında çox”.
Azərbaycanda bələdiyyələr tərəfindən 137 müəssisə yaradılıb.
Sfera.az xəbər verir ki, bələdiyyə müəssisələri ölkəmizdə olan bütün müəssisələrin (fərdi sahibkarlıq subyektləri istisna olmaqla – red.) 0,072 faizini təşkil edib.
Bələdiyyə müəssisələri əsasən kənd təsərrüfatı istiqaməti üzrə fəaliyyət göstərir. Bu istiqamət üzrə fəaliyyət göstərən 70 müəssisə var.
Tikinti üzrə 18, emal sənayesi üzrə 9, inzibati və yardımçı xidmətlər üzrə 5, istirahət, əyləncə və incəsənət sahəsi üzrə 5 bələdiyyə müəssisəsi var.
Bələdiyyələr elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizat, daşınmaz əmlakla əlaqədar əməliyyatlar, təhsil, əhaliyə səhiyyə və sosial xidmətlərin göstərilməsi sahələri üzrə müəssisəyə sahib deyil.
Rəsmi məlumatlara əsasən, 2023-cü ilin birinci yarısında bələdiyyə müəssisələrindən biri ləğv edilib.
Bu ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycana 753,305 milyon ABŞ dolları dəyərində 48 373 ədəd müxtəlif təyinatlı avtomobil idxal olunub.
DİA.AZ bildirir ki, bu barədə Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bu, ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə müvafiq olaraq 63,4% və 37,5% çoxdur. Altı ayda sürücü daxil olmaqla 10 nəfər və yaxud daha çox adam daşımaq üçün nəzərdə tutulmuş motorlu nəqliyyat vasitələrinin idxalı 4,2 dəfə azalaraq 77 ədəd (5,246 milyon ABŞ dolları dəyərində), əsasən adamların daşınması üçün nəzərdə tutulmuş minik avtomobilləri və digər motorlu nəqliyyat vasitələrinin idxalı isə 38,8% artaraq 44 937 ədəd (679,509 milyon ABŞ dolları dəyərində) təşkil edib.
Bu avtomobillərin 7 329-u (159,582 milyon ABŞ dolları dəyərində) daxili yanma mühərriklə yanaşı, elektrik mühərriklə də hərəkətə gətirilən nəqliyyat vasitələri, 1 124-ü (46,836 milyon ABŞ dolları dəyərində) isə yalnız elektrik mühərriklə hərəkətə gətirilən nəqliyyat vasitələridir.
Bu isə birincinin 17,9%, ikincinin isə 7,3 dəfə artması deməkdir. Maraqlıdır, idxalın artması avtomobil bazarında ənənəvi minik maşınlarının qiymətini ucuzlaşdıracaqmı?
Cebhe.info-ya açıqlamasında nəqliyyat eksperti Aslan Əsədov bildirib ki, qiymətlər qismən ucuzlaşa bilər:
"Bir neçə nüansa diqqət yetirməliyik. Birinci növbədə ölkəyə avtomobil gəlirsə, əvvəlki illərlə müqayisədə də bu say artırsa, deməli, vətəndaşların alıcılıq qabiliyyəti artıb, həm də avtomobilləşmə çevik həddə keçib. Ancaq bununla belə, minik avtomobillərinin qiymətində ucuzlaşmanın olacağını demək çətindir.
Yanvar ayının 1-dən yaşı 10-dan yuxarı olan avtomobillərin ölkəyə idxal olunması, onlarının rüsumlarının və dövlət qeydiyyatına alınması prosedurlarının dəyişməsi avtomobil bazarına öz təsirini göstərir. Elə bu məsələ səbəbindən də ölkədə avtomobillərin kütləvi ucuzlaşmasını demək tezdir.
Xüsusilə bu sahədə müəyyən problemlər var ki, öncə onlar həll olunmalıdır. Aradan qaldırılması üçün layihələr hazırlanmalıdır. Yalnız bu halda ucuzlaşma ola bilər. Amma hazırda avtombillər qismən ucuzlaşa bilər. Cüzi rəqəmlər dəyişə bilər. Bu da kütləvilik daşımaz".
Baş nazir Əli Əsədovun sərəncamı ilə Azərbaycanda inflyasiya və qiymətlər üzrə monitorinqin gücləndirilməsi üçün İşçi qrup yaradılıb. Sənəddən sitat: "Dünyada geosiyasi gərginliyin davam etməsi, tətbiq olunan iqtisadi sanksiyalar, pandemiyanın yaratdığı fəsadların hələ də tam aradan qalxmaması, iqlim dəyişikliyinin kəskinləşməsi və qlobal iqtisadiyyatın perspektivləri ilə bağlı qeyri-müəyyənliklər inflyasiya proseslərinə təsir göstərməkdədir”.
Baş nazir deyir ki, ölkədə qiymət artımın günahı onlarda deyil, hamı günahkardır, bircə hökumətdən başqa. Yaxşı, qlobal təsirlər var, dünyada da inflyasiya güclənib, amma ölkədəki inhisarçılığı, yanlış rüsum-vergi siyasətini, bazara çıxış imkanlarının məhdudluğunu Putin edir, ya Bayden?! Bəlkə ÜST bizə, məsələn, ərzaq və dərmanlarda ƏDV-i 18%-dən aşağı salmağa qoymur?! Yəqin, Şolts, Makron imkan vermir ki, kənd təsərrüfatında düzgün stimullaşdırıcı addımlar olsun, eləmi?! Və ya, Yeni Zellandiyada inəklər qaz buraxır, iqlim korlanır, Azərbaycanda da qiymətlər qalxır?!
Əli Əsədov 12 nəfər qalstuklu müəllimlərdən ibarət işçi qrupu yaradıb ki, qiymət artımının qarşısını alacaq – müəllim, niyə camaata əziyyət verirsiz?! Yol-iz bəllidir, qrupa ayrıca vəsait, enerji xərcləməyin, bazarı liberallaşdırın, rəqabəti artırın, pərakəndə satışda ərzaq və dərmanlarda ƏDV-ni 18%-dən 2%-ə salın, gedin ÜTT-yə üzv olun, AB ilə yeni sazişi tez imzalayın – vəssalam, görəcəksiz ki, qiymətlər təbii, orqanik halda enməyə başladı.
Həm inhisarçı, rəqabətsiz iqtisadiyyat qur, həm də qiymətlərin qalxmasından şikayət elə, işçi qrupu yarat – olmur e belə, dolamayın camaatı, o işçi qrupa daxil olanların əksəriyyətinin qiymət artımında öz işlərini pis gördükləri üçün payı, və ya şəxsi marağı var...
Rusiya Federasiyası taxıl sazişindən çıxdıqdan sonra Qara dəniz dəhlizindən istifadəni davam etdirmək zəruridir. Rusiya Federasiyası ilə Ukrayna arasında heç bir saziş imzalanmayıb, ona görə də Rusiya Federasiyası belə bir hərəkətlə BMT-nin baş katibi və Türkiyə prezidenti ilə razılaşmalarını pozur.
Bu barədə Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenskinin afrikalı jurnalistlərə bugünkü müsahibəsi zamanı bildirib. Müsahibədən sitatları Ukrayna liderinin mətbuat katibi Sergey Nikoforov öz Facebook səhifəsindən paylaşıb.
"Bizim iki razılaşmamız olub: Ukrayna, Türkiyə, BMT; Digər bir razılaşma isə Rusiya, Türkiyə, BMT. Ona görə də Rusiya sazişdən çıxdığını deyəndə BMT-nin baş katibi Quterreş və prezident Ərdoğanla razılaşmalarını pozur. Bizimlə deyil. Bizim onlarla heç bir razılaşmamız olmayıb”, - Ukrayna prezidenti bildirib.
"Rusiya Federasiyasının rəsmi siqnalından sonra Xarici İşlər Nazirliyimizə göstəriş verdim ki, BMT və Türkiyəyə rəsmi siqnallarımızı hazırlasınlar və Ukrayna prezidenti kimi mənə cavab versinlər ki, onlar bizim təşəbbüsümüzü davam etdirməyə hazırdırlarmı” - Volodimir Zelenski afrikalı jurnalistlərə müsahibəsində bildirib.
"Rusiya Federasiyası olmadan belə, hər şey edilməlidir ki, biz bu Qara dəniz dəhlizindən istifadə edə bilək. Qorxmuruq. Bizə gəmilərin sahibi olan şirkətlər müraciət ediblər. Onlar deyirlər ki, hazırıq, əgər Ukrayna və Türkiyə buraxsa, hamı taxıl tədarükünü davam etdirməyə hazırdır”, - Zelenski vurğulayıb. \\Qaynarinfo
Naxçıvan MR-da çörəyin qiyməti azaldılıb. Bu gündən muxtar respublikanın pərakəndə satış məntəqələrində 300 qramlıq çörək 45 qəpiyə deyil, 40 qəpiyə satılır. Çörəyin ucuzlaşması dünya bazarında taxılın ucuzlaşması ilə izah olunur.
TEREF.AZ bildirir ki, məsələ ilə bağlı “Sherg.az”a açıqlama verən iqtisadçı Pərviz Heydərov çörəyin ucuzlaşmasından söhbət getmədiyini dedi:
- Burada hansı ucuzlıaşmadan danışmaq olar? 300 qramlıq çörəyin qiyməti 45 qəpikdən 40 qəpiyə düşüb, paytaxtda da 600 qramlıq çörəyin qiyməti 65 qəpikdən 60 qəpiyə düşüb. Yəni, çəkiyə baxdıqda əsaslı, ciddi bir ucuzlaşma yoxdur. 300 qramlıq çörəyin qiyməti neçə olmalıdır ki?!. Çörəyin çəkisi azaldılıb, qiyməti aşağı salınıb. 300 qramlıq çörək 40 qəpikdir, 600 qramlıq da 60 qəpik. Fərq nədədi?
İqtisadçı qeyd etdi ki, dünya bazarında vəziyyət nəzərə alınarsa, çörəyin qiymətində əsaslı ucuzlaşma olmalı idi:
- Hazırda dünya bazarındakı vəziyyət çörəyin qiymətində əsaslı ucuzlaşmanı təmin edə bilərdi. Dünya bazarında hazırda taxılın qiyməti ucuzlaşıb, unun da qiyməti ucuzlaşıb. Bilirsiniz ki, biz un məhsulunu idxal edirik. Unun qiymətində isə əməlli-başlı enmə var. Digər tərəfdən, hazırda biçin vaxtıdır. Yerli istehsal da var. Hətta deyərdim ki, unun maya dəyərində daha çox enmə var. Yəni, hazırkı bütün amillər çörəyin qiymətinin ciddi şəkildə ucuzlaçması üçün əsas verir. Amma biz bunu görmürük. Paytaxtda bu, niyə hiss olunmur? Çünki un məmulatlarına tələb böyükdür. Və əlbəttə, subyektiv səbəblər də var. Əslinə qalsa, şərtlərə baxıldıqda biz çörəyin, unun qiymətində ucuzlaşmanı görməliyik. Amma görmürük. Çörəyin qiyməti birbaşa dövlət tərəfindən təyin edilməsə də, yenə də müəyyən qədər tənzimlənir. Hesab edirəm ki, gələcəkdə un bazarında ajiotajın yaranmaması üçün daxildə qiymətləri sərbəst buraxmalıyıq. Çünki payızda taxılın, unun qiymətlərinin qalxmayacağına təminat yoxdur. Dünya bazarında qiymətlər qalxanda bizdə də bu, qaçılmaz olacaq. Çörəyin qiyməıtinin qalxması isə avtomatik olaraq bütün digər məhsulların qiymətinə təsir edəcək. Ona görə də indidən qiymətləri sərbəst buraxmaq daha məqsədəuyğundur.
Azərbaycan hökuməti bu il ölkədə gözlənilən inflyasiya səviyyəsini 13,5 faiz həddində proqnozlaşdırır. Əvvəlki illərlə müqayisədə bu sahədə optimist rəylər səsləndirilsə də, mövcud şəraitdə həm aidiyyəti qurumlar, həm də ekspertlər ehtiyatlı davranırlar.
“Kaspi” qəzeti mövzu ilə məqalə dərc edib.
İqtisadçı Rəşad Həsənov bildirib ki, inflyasiyanın aşağı düşməməsinin səbəbləri çoxdur:
“Prezident tərəfindən 2022-ci ilin fevral ayında Azərbaycanda anti-inflyasiya tədbirləri ilə əlaqədar fərman imzalanıb. Lakin bu fərmanın icrası ilə bağlı gecikmələr baş verdi. 2022-ci il ərzində sadəcə manatın məzənnəsini sabit saxlamaqdan başqa çox ciddi addımlar atılmadı. Hansı ki, həm təşviq mexanizmləri, həm vergi, gömrük rüsumu alətləri, həm yerli istehsalın dəstəklənməsi, həm daxili bazarda təklif bolluğunun yaradılması inflyasiyaya müəyyən mənada təsir göstərən amillərdir. Yalnız 2023-cü ilin əvvəlində vergi və gömrük rüsumları ilə bağlı müəyyən dəyişikliklər oldu”.
R.Həsənovun sözlərinə görə, inflyasiya dünya ölkələrində də var, lakin onlar vəziyyətdən çıxış yolunu tapa bilirlər:
“İnflyasiya qlobal bazarlarda da müşahidə olunur. Azərbaycan bir sıra sahələrdə idxaldan asılıdır. Bu problem bazarda qiymətlərdə də əks olunur. Bir sıra ölkələr, xüsusən də bazara təsiretmə gücü olan mərkəzi banklar inflyasiya yüksək olanda uçot dərəcəsini artırmaqla tələbin həcmini aşağı salırlar. Yəni, bazara daxil olan pul kütləsini azaldırlar, bazar da tələbi azaldır və bununla da qiymət artımları istiqamətində müəyyən optimallaşmaya nail olunur. Amma bizdə inflyasiyanın strukturunda tələbdən qaynaqlanan təsir səviyyəsi çox aşağıdır. Buna görə də atılan addımlar real təsir göstərə bilmir. Bank sektorunda inflyasiya dövründə kredit portfelinin genişlənməsi və ölkədə pul kütləsinin artımı baş verir”.
İqtisadçı vurğulayıb ki, inflyasiya nisbətən zəifləyib:
“Hətta, may ayında deflyasiya da baş verib. Proses gedir, amma ciddi nəticənin əldə edilməsini gözləmirəm. Qiymətin optimal səviyyəsinin müəyyənləşməsi daha çox rəqabətli bazarda formalaşır. Bizim bazarın strukturu, statistikası bu ehtimalı zəiflədir. Həmçinin, uçot dərəcəsinin bazara təsiri də çox azdır. Eyni zamanda, hökumət də tədbirlər planında gecikir. Xüsusilə, yerli istehsalın dəstəklənməsi, rəqabətli istehsal mühitinin yaradılması, idxaldan asılılığın azaldılması lazımdır. Bu məsələlərə görə inflyasiyanın azalmasını nisbətən zəif templə müşahidə edirik. Birrəqəmli inflyasiya faizini isə ən yaxşı halda 2024-cü ildə görə bilərik”.
Millət vəkili Vüqar Bayramovun fikrincə, birrəqəmli inflyasiya ilə bağlı proqnozlar verilsə də, bu, yaxın tarixdə mümkün olmayacaq:
“Aparılan təhlillər və monitorinqlər göstərir ki, istehlak bazarında idxal inflyasiyası xüsusi təsirə malikdir. Yəni idxal edilən məhsulların qiymətindəki artım istehlak bazarına da təsir göstərir. İstehlak bazarında 2023-cü ildə də qiymət artımları davam edir. 2022-ci illə müqayisədə qiymət artımının 2023-cü ilin ikinci yarısında müəyyən qədər səngiyəcəyi gözlənilir. Hökumət, Mərkəzi Bank tərəfindən birrəqəmli inflyasiya arzulansa da, ilkin gözlənti ikirəqəmli inflyasiyanın olacağı istiqamətindədir. Çünki bazarda idxal inflyasiyası aktivdir”.
V.Bayramov düşünür ki, dünya bazarlarında baş verən ucuzlaşma bizə də öz təsirini göstərə bilər:
“Qlobal bazarda qiymətlərin müəyyən qədər azalmasını müşahidə edirik. Hətta Avropa İttifaqı, Amerika Birləşmiş Ştatlarında qiymətlərin əvvəlki illərlə müqayisədə daha az artması da gözlə görünəcək səviyyədədir. Ötən il qlobal bazarda aktiv olan inflyasiya faktorları bu gün o qədər də aktiv deyil. Ona görə də bizim məhsul idxal etdiyimiz ölkələrdən bəzilərində qiymətlərin azalması müşahidə olunur. Lakin əsas məhsul idxal etdiyimiz ölkələr olan Rusiya və Türkiyədə yenə də inflyasiya səviyyəsi yüksəkdir. Dünya və regional bazarlarda qiymətlərin optimallaşması idxal inflyasiyasının tənzimlənməsinə gətirib çıxara bilər. 2023-cü ilin ikinci yarısında inflyasiya səviyyəsi birinci yarım illə müqayisədə müəyyən qədər azalacaq. Bu da daha çox idxal olunan məhsulların qiymətlərinin optimallaşması ilə bağlıdır”.
Sonda millət vəkili bildirib ki, inflyasiyanın tənzimlənməsi üçün çox vacib məqamlardan biri yerli istehsalın genişləndirilməsi və tələbin daha çox yerli istehsal hesabına ödənilməsinə nail olunmasıdır.
"Taxıl sazişi” çərçivəsində sonuncu gəmi iyulun 16-da səhər tezdən Ukraynanın Odessa limanını tərk edib.
Qaynarinfo "Reuters"ə istinadən xəbər verir ki, Rusiya iyunun 27-dən etibarən yeni gəmiləri qeydiyyata almaqdan imtina edib və taxıl müqaviləsi Moskvanın onun uzadılmasına razılıq vermədiyi halda bazar ertəsi günü başa çatır.
Türkiyə bayraqlı gəmi TQ Samsun taxıl təşəbbüsü çərçivəsində Rusiya tərəfindən qəbul edilən sonuncu gəmi olub. O, Niderlanda 15,3 min ton kolza və 23,5 min ton qarğıdalı tədarük etməlidir.
BMT rəsmisi cümə günü bildirib ki, baş katib Antonio Quterreş Rusiya prezidenti Vladimir Putindən razılaşmanın uzadılması təklifi ilə bağlı cavab gözləyir.
Şənbə günü telefon danışığı zamanı Putin Cənubi Afrika Respublikasının prezidenti Siril Ramafosa bildirib ki, Rusiyanın ərzaq və gübrə ixracına maneələrin aradan qaldırılması ilə bağlı öhdəliklər hələ də yerinə yetirilməyib.
Qeyd edək ki, Rusiyanın müdaxiləsi ilə əlaqədar Ukrayna dəniz limanlarının işi bağlanıb. Ukrayna və Rusiya dünyanın ən böyük taxıl ixracatçıları sırasındadır. Bir il əvvəl Türkiyə və BMT-nin vasitəçiliyi ilə Ukraynadan ərzaq ixrac edən gəmilər üçün Qara dənizdə dəhliz açmağa imkan verən "taxıl sazişi” bağlanıb.
Bu il ərzində Rusiya dəfələrlə sazişdən çıxmaqla hədələyib. Moskva müqavilənin uzadılması üçün bir sıra ultimatumlar irəli sürür, o cümlədən "Rosselxozbank”ın SWIFT sisteminə qoşulması kimi şərtlər qoyur. Sonuncu dəfə müqavilənin müddəti mayın 17-də iki ay müddətinə uzadılıb.
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan taxıl dəhlizinin işinin davam etdirilməsinin zəruriliyini bəyan edib. BMT də "taxıl sazişi”ni uzatmağa çalışır.
“Bu il ali təhsil müəssisələrində 28 min yer ödənişsiz olacaq. Bu da ümumi plan yerlərinin 51 faizini təşkil edir. Bütün hallarda təxminən 25 minə yaxın plan yeri ödənişli olacaq. Son 7 il ərzində 5 mindən çox tələbə təhsil haqqını ödəyə bilmədiyi üçün təhsilini yarımçıq qoyub”.
Bunu təhsil üzrə ekspert Kamran Əsədov deyib.
Qeyd edək ki, dövlət ali təhsil müəssisələrində ödənişli qəbul planı ictimaiyyət tərəfindən də birmənalı qarşılanmır.
Sosial şəbəkələrdə isə mövcud sistemlə bağlı belə fikirlər səslənir ki, əgər həmin tələbənin maddi imkanı olsaydı, özəl universitetdə təhsil alardı. Niyə dövlət univertitetləri ödənişli olmalıdır?
Bildirək ki, məhz dövlət universitetlərində ödənişli təhsil səbəbindən bir çox tələbələr həm təhsili yarımçıq qoymalı, həm də xaricə üz tutmalı olurlar. Bu problem nə zaman öz həllini tapacaq və nə zaman dövlət ali təhsil müəssisərində 100 %-lik ödənişsiz təhsil sisteminə keçmək mümkün olacaq?
TEREF.AZ-ın məlumatına görə, təhsil üzrə ekspert Nadir İsrafilov Cebhe.info-ya bildirdi ki, bu istiqamətdə sosial yönümlü siyasət yeridirik, büdcə artdıqca sosial sahəyə, o cümlədən təhsilə ayrılan vəsait artır:
“Ümumiyyətlə, dünyanın bir çox ölkələrində dövlət universitetlərində ödəniş yoxdur. Özəl universitetlər, digər təhsil müəssisələrində başadüşüləndir. Təəssüf ki, ölkəmizdə bütün dövlət təhsil müəssisələrində ödəniş var, həm də bu ödəniş ödənişsiz ixtisasları üstələyir.
Dünyanın bir sıra ölkələri ilə müqayisədə bizdə ödəniş yüksəkdir. Ona görə də “beyin axını”nın əsas səbəblərindən biri də bu ödənişin yüksək olmasıdır. Bu baxımdan Rusiyanın, Ukraynanın, Türkiyənin və digər ölkələrin universitetlərinə təhsil almağa gedirlər.
Statistikaya baxanda ölkədə dövlət sifarşli yerlərin sayı artırılır. Bir halda ki, bizim təhsil siyasətində əsas məqsəd kimi ali təhsilin hamı üçün əlçatan olması, neft kapitalının insan kapitalına çevrilməsini qoymuşuqsa, bu kurs diqtə edir ki, imkan daxilində ödənişsiz təhsil şəbəkəsini genişləndirək.
Burada tələbə kreditləri əlavə yardımdır. Yaxud aztəminatlı, şəhid ailəsi, qazilərə müəyyən imtiyazların verilməsi kimi bu sahədə müəyyən dinamika ildən-ilə hiss olunur. Əgər adında dövlət sözü varsa, demək ki, bu dövlət universitetidir. Yəni bu, dövlətindirsə, burada ödəniş olmamalıdır.
Dünya təcrübəsində elə ölkələr var ki, universitet dövlət himayəsindədirsə, onu dövlət təmin edir. Fakt odur ki, ötən illərlə müqayisədə bu sahədə müəyyən irəliləyişlər var. Ümid etmək olar ki, ildən-ilə ödənişsiz yerlərinin sayını artırmaqla tamamilə buna keçmək olar”.
Ekspertin sözlərinə görə, digər bir məsələ də var ki, bizdə 4 universitet publik hüquqi şəxs elan olunub:
“Onlar öz müqəddəratını həll etməlidirlər. Bəzi kolleclərə, Dövlət İmtahan Mərkəzinə belə status verilib. Dünya təcrübəsini götürüb belə bir addım atırıq.
Məsələn, elə xarici universitetlər var ki, publik hüquqi şəxs statusundadır, ancaq onların büdcəsi bizim ölkənin büdcəsindən qat-qat çoxdur. Bizdə də universitetlərin publik hüquqi şəxs olması o baxımdan yaxşıdır ki, özlərini saxlasınlar, əlavə gəlir əldə etsin. Ancaq biz buna nə qədər hazırıq, universitetlərimiz nə qazanır, nə kəşfləri, ixtiraları var ki, özlərini saxlasınlar, tələbəyə təqaüd versinlər, əməkhaqqı versinlər.
Dünya təhsil sisteminə inteqrasiya olunuruq, 30 ildən artıqdır ki, müstəqillik əldə etmişik və bəzən bizi universitetlərimizin dünyanın yüksək reytinq siyasına düşməməkdə ittiham edirlər. Əslində biz hələ keçid dövrünü yaşayırıq. Biz özümüzü bəzən çalışırıq Harvard, Oksford kimi universitetlərlə müqayisə edək. Həmin ali təhsil ocaqlarının əsrlərlə tarixi var.
Universitetlərimizdə olan zəif inkişaf Milli Məclisdə də dəfələrlə dilə gətirilib. Elm və Təhsil Nazirliyinin müavini də bildirib ki, universitetlərin işini yenidən qurmalıyıq. Əgər ali təhsilin əlçatan olması kursunu götürmüşüksə, tanınmış universitetlərlə rəqabətyönümlü siyasət yürüdürüksə, şübhəsiz ki, dövlətin dəstəyi lazımdır.
İnkişaf yalnız kadr potensialı ilə deyil, bunun üçün maddi-texniki baza, infrastruktur lazımdır. Son 10 ildə büdcədən təhsilə ayrılan vəsait artırılır. Arzuolunandır ki, dövlət universitetlərində ödənişlər ləğv edilsin. Heç olmasa, tədicən bu minimuma endirilməlidir. Heç bir dövlət üçün “beyin axını” yaxşı hal deyil.
Məsələn, beynəlxalq olimpiadalarda qaliblərin böyük əksəriyyəti çinli, koreyalı olur. Yəni gəlib vətəndaşlıq alıblar və onların hesabına ABŞ beynəlxalq yarışlarda qalib olur. Nəyə görə bizim də gənclərimiz xaricə axın etməli, o ölkələri təmsil etməlidirlər. Biz çalışmalıyıq ki, yetirmələrimiz Azərbaycanda oxusunlar, burada qalsınlar.
Ali məktəbə yüksək balla qəbul olsa da, bəziləri ödəniş məsələsinə görə təsdiqlətmir, yaxud I, II kursdan ödəniş edə bilmədiyinə görə təhsildən yayınır.
Universitetlər də tələbəni başa düşməlidir. Elə universitetlər var ki, birdəfəlik ödənişi güzəştə gedirlər, ancaq bəziləri bunu etmir və tələbə də məcbur olub təhsilini yarımçıq qoyur. İldən-ilə dövlət hesabına yerlərin sayı artırsa, yəqin ki, tədricən dövlət universitetlərində ödənişsiz təhsil sisteminə keçmək olar”.
“Taxıl sövdələşməsi yalnız o halda uzadılacaq ki, Qərb ölkələri Qara dəniz təşəbbüsünü imzalayarkən Rusiyanın razılaşdırılmış tələblərini yerinə yetirsinlər, indi Moskva onun icrasını dayandırmaq imkanını özündə saxlayır”.
“Qafqazinfo” xəbər verir ki, bu barədə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Rossiya-24” telekanalının efirində bildirib.
“Qərb ölkələri vədlərinə əməl etməyəcəklər. Amma variantlardan biri kimi - əvvəlcə uzadılması, sonra vədlərin yerinə yetirilməsi deyil, əvvəlcə vədlərin yerinə yetirilməsi, sonra isə bizim iştirakımız. Nə demək istəyirəm? Biz bu əməliyyatda iştirakımızı dayandıra bilərik. Və hamı bir daha desə ki, bizə verilən vədlər yerinə yetəcək, yaxşı, qoy bu vədləri yerinə yetirsinlər, biz də dərhal bu sövdələşməyə qoşulaq”, - Putin əlavə edib.