Hulusi Kılıç: “İran ağlını başına yığmalıdır, yoxsa…”

TEREF.AZ yazır ki, Türkiyənin Azərbaycandakı sabiq səfiri, İMZA Sosial İnkişafa Dəstək İctimai Birliyinin Türkiyə rəhbəri, Türk Ağsaqqalları Birliyinin Türkiyə və Türk dünyası üzrə həmsədri Hulusi Kılıç Moderator.az-a açıqlamasında İranın Azərbaycanda narahatlıq doğuran addımlarını şərh edib.

Sabiq səfir İrana türk xalqının səbrini sınağa çəkməməyi tövsiyyə edib:

“İran yetkililərinə 15 iyun Şuşa Bəyannaməsini oxumalarını tövsiyyə edirəm. Şuşa Bəyannaməsinə əsasən, Azərbaycana edilən hücum Türkiyəyə edimiş sayılır.

İranın Azərbaycana qarşı təhrikedici hərəkətləri türk xalqını son dərəcə rahatsız etməkdədir. İran Atatürkün sözünü də unutmasın. Atatük demişdi ki, Azərbaycanın sevinci sevinci, kədəri kədərimizdir. Azərbaycana qarşı atılan hər addımı Türkiyəyə qarşı atılan addım kimi dəyərləndiririk. Soçi görüşməsinin 24 saat keçmədən Paşinyanı qonaq edən İran, atəşlə oynadığının fərqində deyil. İran atəşlə oynayır. İran yetkililərinə ağıllarını başlarına yığmalarını tövsiyyə edirəm.

İranı qonşu ölkə olaraq bildik. Dünya İrana qarşı ikən Türkiyə bir qonşu kimi İranın yanında oldu. İran bunları unutmasın. Azərbaycan tək deyildir. Bunu cənab Prezidentimiz də söyləyib. Azərbaycanın yanında güclü bir qardaşı vardır. Səbrimizi sınağa çəkməsinlər. Bizim dostluğumuzu qazanmağa çalışsınlar. Dostluğumuz çox dəyərlidir. Düşmənliyimizi isə 44 günlük Vətən müharibəsində göstərdik.

İran bir an belə itirmədən ağlını başına yığmalıdır. Həm Azərbaycan, həm də Türkiyə İranın torpaq bütünlüyün tanımaqdadır. İrana qarşı həm Türkiyə, həm də Azərbaycanın heç bir iddiası yoxduir. İran 30 ildir ki, Ermənistanı yaşadıb. Lakin son vaxtlar İranın Azərbaycan sərhədlərində hərbi təlimlər keçirməsi, Qafanda Baş konsulluq açması, Paşinyanı Soçi görüşündən 24 saat sonra qonaq etməsi bizi narahat etməkdədir. İranı türl xalqının dostluğunu qazanmağa dəvət edirəm”.

Sozcu.az

“İsveç ilə Türkiyə arasında Ankara səfəri ilə bağlı razılıq əldə olunub”.

Bu barədə İsveçin baş naziri Ulf Kristersson bildirib və səfərin tarixi ilə bağlı daha sonra açıqlama verəcəyini əlavə edib.

İsveçli nazir onu da bildirib ki, İsveç və Finlandiyanın NATO-ya daxil olması ilə bağlı birgə hərəkət etməsi təbiidir.

Finlandiyanın baş naziri Sanna Marin isə deyib:

“Macarıstan və Türkiyənin çox gec olmadan NATO-ya müraciətlərini təsdiqləmələri vacibdir”.

“Bu gün Mücahidlər Müzeyini ziyarət edərkən belə bir məlumat verildi ki, Fransa işğalı zamanı fransızlar torpağa 5 milyondan çox mina basdırıblar”.

Bu sözləri Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev noyabrın 1-də Ərəb Dövlətləri Liqasının Əlcəzairdə keçirilən 31-ci Zirvə toplantısında çıxışında söyləyib.

“Bu, mənə eyni bizim üzləşdiyimiz, hazırda əziyyət çəkdiyimiz mənzərəni xatırladır. Ermənilər bir milyondan çox minanı işğal dövründə torpağa basdırmışdı. Və müharibə bitdikdən sonra 260-dan çox Azərbaycan vətəndaşı müxtəlif bədən xəsarətləri alıb”, - deyə Prezident qeyd edib.

Diktator hakimiyyətdən getmək əvəzinə ölkəni yandırıb xarabalığa çevirər

İranda Məhsa Əmininin ölümündən sonra başlayan kütləvi etirazlar səngimək bilmir. 22 yaşlı qadın guya hicabı düzgün bağlamadığına görə əxlaq polisi tərəfindən saxlanandan sonra vəfat edib. Şahidlər onu saxlanarkən döyüldüyünü deyirlər.

Ölkədə altı həftədən artıqdır davam edən etirazların əsas hərəkətverici qüvvəsi qadınlardır. “The Economist” İranda rejimə qarşı etirazların əvvəllər də baş verdiyini, ancaq budəfəkinin fərqli miqyasda olduğunu qeyd edir.

Rejimin getməsi tələbi
“Etirazçılar daha böyük yardım, yaxud sistem daxilində siyasi islahat tələb etmirlər, teokratik rejimin getməsini istəyirlər. Bu dəfə qəzəb daha uzun çəkib və orta sinfin hüdudlarını aşıb”, – məqalədə deyilir.

Yüzlərlə etirazçı öldürülüb, 12 mindən çox həbs olunan var. Amma Ali dini lider Ayətullah Əli Xameneyinin qüvvələri üsyanı yatıra bilməyiblər.

“Biz daha hansısa hərəkat deyilik. Milləti doğuran inqilabıq”, – Tehranda bir universitet tələbəsi deyib.

“The Economist” Yaxın Şərqdə ilk dəfə olaraq qadınların etirazlara liderlik etməsinə diqqət çəkir. Qadınlar əmmaməli kişilərin onlara geyim, səyahət, iş qaydaları diqtə etməsindən təngə gəliblər. Məqalədə İslam Respublikasının altı həftədir geri çəkildiyi, etirazçıların əsasən gənclər, çoxunun radikal olduğu deyilir. Onlar Xameneyinin məmurlarını məktəblərdən qovurlar, təhlükəsizlik qüvvələrinə Molotov kokteylləri atırlar. Hətta mühafizəkar Məşhəd, Qum şəhərlərində belə böyük etirazlar keçirilib.

Lider, yaxud proqramın olmaması
“İndiyədək etirazçıların hər hansı proqram, yaxud lider ətrafında birləşməməsinin səbəbi məqsədli də ola bilər. Onlar öldürülə, həbs oluna, ev dustağı edilə biləcək liderin arxasınca getməyə ehtiyat edirlər. 2009-cu ilin kütləvi etirazlarından sonra Yaşıllar Hərəkatının aparıcı fiqurlarının taleyi belə olmuşdu”, – məqalədə vurğulanır.

Əvəzində təşkilatlanma horizontal gedir. Etirazçılar polisin cərgəyə düzüldüyü yol qovşaqları deyil, əsas yollar boyunca yığışırlar. Təcrübədən bilirlər ki, belə bir mürəkkəb ölkədə ambisiyalı manifestlər bölücülük yarada bilər. Ona görə də, şüarlar formasında, yaxud Telegram kimi sosial media platformalarında tələbələrin həbsdən buraxılması, etirazçılarn ölümünə görə məsuliyyət daşıyan təhlükəsizlik əməkdaşlarının mühakimə olunması, çuğulluq edəm müəllimlərin işdən çıxarılması tələb olunur.

“The Economist” rejimin əlində ən effektli silahın iqtisadiyyatla bağlı olduğunu yazır. Çox az adam uzunmüddətli ümumi tətil çağırışlarına qoşula bilər. İnflyasiya 50 faizdən yuxarıdır. Milli valyuta dəyərsizləşib. Milyonlarla insan yoxsulluq içindədir. Ona görə də etirazçıların yolu uzun və qeyri-müəyyən görünür. Üsyanın uğurlu olması üçün ona daha çox orta sinif və orta yaş təmsilçisi qatılmalıdır. Digər tərəfdən, təhlükəsizlik qüvvələri hələlik, rejimə sadiqlik göstərib.

Mümkün ssenarilər
“The Economist” başqa bir yazısında etirazların mümkün nəticələrini təhlil edir. Belə ki, xalqın istəklərini daha yaxşı reaksiya verəcək növbəti İran rejimi ölkədə və xaricdə daha az repressiv davrana bilər. İran xaricə islam inqilabı ixrac etməsə, Yaxın Şərqdə gərginlik azalar, Körfəz ölkələri silaha daha az pul xərcləyər.

Ancaq etirazların daha pis nəticələri də ola bilər. Məsələn, millətçi militarist rejim ölkədə məcburi qaydaları nisbətən yüngülləşdirə, amma xaricdə silahlı dəstələri silahlandırmağa davam edə bilər. Yaxud Suriyadakı kimi, diktator hakimiyyətdən getmək əvəzinə ölkəni yandırıb xarabalığa çevirər.

Xaricdən iranlılara köməyə gəlincə, onsuz da sərt sanksiyaları bir az da ağırlaşdırmaq çətindir. Xaricdə proksi serverlər yaratmaqla, VPN yükləməyi asanlaşdırmaqla etirazçıların bir-birilə kommunikasiyasına yardım göstərmək olar. “Nə qədər çox iranlı məktəbli qızların qəddar mollaları ələ saldığını görsə, klerik rejimin labüdlüyü daha çox azalar”, – məqalədə vurğulanır.
pressklub

“Rusiya prezidenti Vladimir Putin Ukraynadakı müharibəni uduzsa, çox güman ki, vəzifəsində qala bilməyəcək”.

Teref.az New York Post-a istinadən xəbər verir ki, bu sözləri Ukrayna Müdafiə Nazirliyinin Baş Kəşfiyyat İdarəsinin rəisi Kirill Budanov deyib.

“O, çətin ki sağ qalsın. Rusiya müharibəni uduzsa, Putinin devrilməsi ehtimalı var” – deyən Budanov “sağ qalmaq” dedikdə nəyi nəzərdə tutduğunu açıqlamayıb.

“Hazırda Rusiyada onun yerinə kimin gələcəyi ilə bağlı fəal müzakirələr gedir” deyən Kəşfiyyat İdarəsinin rəisi daha dəqiq məlumat verməyib.

Budanov həmçinin Rusiyanın Ukraynanın radioaktiv tullantılardan çirkli bomba hazırlaması ilə bağlı iddialarını təkzib edib: “Daha əvvəl dediyim kimi, terror dövləti olan Rusiya Federasiyasından fərqli olaraq, Ukrayna heç vaxt belə qurğular istehsal etməyib, heç vaxt planlaşdırmayıb və planlaşdırmır”. Musavat.com

Son vaxtlar Almaniya ərazisində Rusiya və Çin də daxil olmaqla xarici kəşfiyyat orqanlarının fəallığı artıb. Bu barədə Report” “DW” nəşrinə istinadən xəbər verir.

Almaniyanın Hərbi Əks-kəşfiyyat Xidmətinin rəhbəri Martina Rozenberq bildirib ki, dövlətin nəzarətində olan xüsusi xidmət orqanları məlumat əldə etmək və ölkənin maraqlarını təbliğ etmək üçün əllərində olan bütün vasitələrdən istifadə edirlər.

Onun sözlərinə görə, Almaniyada dəfələrlə ölkənin Silahlı Qüvvələrinə məxsus obyektlərə qarşı casusluq cəhdləri olub. Xüsusilə, söhbət Ukrayna hərbçilərinin təlim keçdiyi mərkəzlərdən gedir.

Digər insident oktyabrın 1-nə keçən gecə Vildfleken poliqonunda baş verib. Belə ki, naməlum dronlar Bavariyanın hava sərhədini dəfələrlə pozub.

Bundan başqa, avqustun sonunda Rusiya kəşfiyyat orqanları Almaniyadakı ukraynalı əsgərlərə Qərb silah sistemləri ilə necə davranmağın öyrədilməsini izləməyə çalışıblar.

“Bundesverin xidmət, sanitar və səfərbərlik mərkəzinin yerləşdiyi İdar-Oberşteyn və Qrafenver şəhərləri yaxınlığında şübhəli avtomobillər qeydə alınıb”- deyə, o bildirib

İranın Sistan və Bəlucistan əyalətinin Zahidan şəhərində bu gün baş verən hadisələrdə 1 nəfər ölüb, 14 nəfər yaralanıb.
Bakupost.az bildirir ki, bu barədə Sistan və Bəlucistan əyalətinin Təhlükəsizlik Şurası məlumat yayıb.
Bildirilib ki, naməlum şəxslər çox sayda insanı güllələyib. Hücum zamanı 1 nəfər ölüb, mülki şəxslər və təhlükəsizlik qüvvələrindən 14 nəfər yaralanıb.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Valday” diskussiya klubunda çıxışı zamanı Azərbaycan-Ermənistan arasında gedən danışıqlardan, sülh müqaviləsinin imzalanması prosesindən danışıb. Kreml rəhbəri İrəvanın "Vaşinqton və Moskva variantları" şəklində gündəmə gətirilən sülh sənədləri arasında get-gələ də münasibət bildirib. TEREF.AZ-ın məlumatına görə, Putin birmənalı bəyan edib ki, tərəflər arasında mütləq sülh sazişi olmalıdır. Dövlət başçısı deyib ki, hansı variant seçilməsindən asılı olmayaraq, proses sülhə gətirib çıxarırsa, hamı bunun tərəfdarı olacaq: "Amma biz heç nəyi məcbur etmək fikrində deyilik. Biz Ermənistana nə isə diktə edə bilmərik və niyyətimiz də yoxdur. Əgər erməni xalqı və Ermənistan hakimiyyəti hesab edirsə ki, bu sülh sazişinin hansısa konkret variantını seçmək lazımdır, biz erməni xalqının istənilən seçimini dəstəkləyəcəyik. "Vaşinqton variantı” başa düşdüyüm qədərincə, Azərbaycanın Qarabağ üzərində tam suverenliyinin tanınmasını əks etdirir. Yox əgər erməni xalqı və Ermənistan hakimiyyəti hesab edirsə ki, Qarabağın özünəməxsus xüsusiyyətləri var və gələcək sülh müqaviləsində bu xüsusiyyətlər nəzərə alınmalıdır, bu da mümkündür. Ancaq əlbəttə ki, Azərbaycanla razılaşmaq lazımdır. Bu sazişin Azərbaycan üçün də məqbul olması lazımdır. Bu ağır, çətin məsələdir".
Putin əlavə edib ki, Ermənistan Moskvanın strateji partnyoru, müttəfiqidir: "Biz, əlbəttə ki, Azərbaycanın maraqlarını nəzərə alaraq, Ermənistanın təklif edəcəyini böyük ölçüdə rəhbər tutacağıq”. Qeyd edək ki, Ermənistanda bəzi siyasi dairələr və politoloqlar sülhün "Vaşinqton" və "Moskva" variantları olduğunu, guya, Ermənistan rəhbərinin "Vaşinqton variantı"nı imzalamağa razılaşdığını, "Moskva variantı"nın ermənilərin maraqlarına qəti uyğun olmadığını iddia edirlər.
Analitiklərin fikrincə, Putin öz fikirləri ilə Ermənistana diş göstərsə də, Azərbaycanla fikir ayrılıqlarını da etiraf etmiş olur.
Siyasi şərhçi Asif Nərimanlı "Şərq"ə deyib ki, Putinin “Valday” klubunda Qarabağla bağlı açıqlaması Moskvanın Xankəndidəki separatçılara dəstəyi kimi qəbul edilə bilər. Ekspertə görə, bölgədə Qərb-Rusiya qarşıdurması və Ermənistan hakimiyyətinin planı fonunda Kremlin daha çox “dağıdıcı” gediş etdiyini demək mümkündür: "Qarabağ üzərində Azərbaycanın suverenliyinin qəbul edildiyi “Vaşinqton sənədi” haqda Putin ermənilərə iki seçim verir. Erməni xalqı bunu qəbul edərsə, seçimlərini dəstəkləyəcək. Putin ermənilərə “Qarabağı istəyirsinizsə, Vaşinqton yox, Moskva sənədini seçməlisiniz” mesajını çatdırır. Lakin fikrinin davamı olaraq “təbii ki, biz Azərbaycanla danışıqlar aparmalıyıq, bu razılaşmalar Azərbaycan üçün məqbul olmalıdır" deməklə erməni xalqına “Paşinyan Qarabağdan imtina edir”, “Qarabağın xilası” imkanının Rusiyada olduğu mesajını verir. Erməni ictimai rəyi üzərindən Paşinyana təzyiqin edilməsinə nail olmaq və sülh sazişinin imzalanmasında Qərbin vasitəçilik planını pozmaq istəyir. Lakin “Qarabağın xilası” üçün vəd vermir. Moskvanın Bakı ilə danışıqlarda bu məsələnin “müzakirəsini təşkil edə biləcəyini” deyir. Məqsədin Rusiyanın təşəbbüsü yenidən ələ alması olduğu aydındır və bunun mümkün Soçi görüşündən öncə açıqlanması da erməni ictimai rəyini formalaşdırmaq məqsədi daşıyır. Hərçənd, “Vaşinqton sənədi” fonunda Putinin fikirləri fərqli kontekstdə də diqqət çəkir".
A.Nərimanlı vurğulayıb ki, "Vaşinqton sənədi” Qarabağda Azərbaycanın suverenliyini tam tanıyır. Lakin kommunikasiyanın açılması (Zəngəzur dəhlizi) və sərhədin delimitasiyası məsələsində Ermənistanın maraqlarına uyğundur: "Nikol Paşinyanın planı belədir ki, kommunikasiya və delimitasiyada istəyinə nail olmaq üçün sənədlə Qarabağdan imtina edir. Lakin problemi “hüquqi münaqişə” olaraq saxlamaq istəyir. Erməni əhalisinin “hüquq və təhlükəsizliyinin qorunması” adı altında “müqəddəratını təyin etmə” iddiası qalır. Separatçıların taleyi ilə bağlı yekun nəticənin məsuliyyətini Moskvanın üzərinə yükləyir. Bu həm Bakı və Ankara ilə üz-üzə qalmaq, həm də bölgədə uzunmüddətli mövcudluğunu saxlamaq imkanının zəifləməsi baxımından Moskvanın maraqlarına uyğun deyil. Bu baxımdan, Putinin “Vaşinqton sənədi” və ermənilərə seçim verməsi daha çox Paşinyanın-Qərbin planına qarşı “dağıdıcı” gediş etməkdir".

Oktyabrın 29-u Türkiyədə Cümhuriyyət (Respublika) bayramıdır.
Bu bayram 1923-cü ildə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin (TBMM) qərarı ilə Osmanlı dövlətinin ləğv edilərək Türkiyə Cümhuriyyətinin elan olunması münasibəti ilə qeyd edilir.
Mustafa Kamal Paşanın rəhbərliyində TBMM-də elan edilən respublikanın ilk prezidenti də Mustafa Kamal (Atatürk) özü olur. 1924-cü ildən etibarən keçirilməyə başlayan bayram Türkiyənin bütün şəhərlərində, Şimali Kipr Türk Respublikasında (KKTC) və dünyanın bütün ölkələrindəki Türkiyə səfirliklərində qeyd edilir.

Ərazisi 783 562,4 km² olan Türkiyənin 3 faizi Avropa, 97 faizi Asiya qitəsindədir. Ölkə 7 coğrafi ərazi və 81 vilayətdən ibarətdir. Əhalisi təxminən 73 milyon 722 min 988 nəfər, paytaxtı Ankara şəhəridir. Parlament üsulu ilə idarə olunan ölkənin bayrağı qırmızı parça üstündə ağ rəngli aypara və beş guşəli ulduzdan ibarətdir. Türkiyənin rəsmi dili türk dilidir.

Ölkə şərqdən İran, Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan, cənubdan Suriya və İraq, qərbdən Yunanıstan və Bolqarıstanla sərhəddir.

Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyi Cümhuriyyət günü ilə bağlı Gülüstan sarayında ziyafət təşkil edəcək.

Polşa İkinci Dünya Müharibəsi zamanı dəymiş zərərin ödənilməsi üçün Almaniya hökumətindən tələb etdiyi təzminatın siyahısını dərc edib.

Müvafiq siyahı Polşa Xarici İşlər Nazirliyinin saytında yerləşdirilib.

Nazirlik izah edir ki, sənəddə “təzminat” deyil, “kompensasiya” ifadəsi işlədilir.

1939-1945-ci illərdə dəymiş ziyana görə Polşa Almaniyadan aşağıdakıları tələb edib:

- 6 trilyon 220 milyard 609 milyon zlot məbləğində maddi və qeyri-maddi itkilərə görə kompensasiya;

- Qurbanlar və onların ailə üzvlərinə dəymiş zərər və ziyanın ödənilməsi;

- Polşadan oğurlanmış mədəni sərvətlərin geri qaytarılmasına üçün sistemli tədbirlərin görülməsi;

- 1939-1945-ci illərdə Almaniya dövləti tərəfindən oğurlanmış Polşa dövlət banklarının və kredit təşkilatlarının aktiv və öhdəliklərinin qaytarılması;

- Reyxin kredit ittifaqlarının soyğunçuluq fəaliyyəti nəticəsində yaranan debitor borclarının ödənilməsi;

- Almaniyadakı Polşa diaspor təşkilatlarına dəymiş ziyanın ödənilməsi;

- Milli azlıq statusunun bərpası yolu ilə Almaniyada polyakların və polyak mənşəli şəxslərin mövcud statusunun tam tənzimlənməsi;

- İkinci Dünya Müharibəsində Polşa qurbanlarının xatirəsini yad etməkdə Polşa ilə düzgün əməkdaşlıq. \\Redaktor