İranlılar azərbaycanlıları sərt şəkildə hədələməyə başlayıblar.

Bu barədə dünən axşam xomeyniçi jurnalist Hüseyn Əli adında (Həmid Babai) Facebook səhifəsində video yayımlanıb.

Babai xəbərdarlıq edib ki, Müsavat Partiyası noyabrın 15-də İranın Bakıdakı səfirliyi qarşısında mitinq keçirsə, dərhal aşağıdakı cavab tədbirləri görüləcək:

Tehranda aksiya keçiriləcək, onun iştirakçıları Azərbaycan səfirliyinə daş atacaqlar;

Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindən İrana daxil olan yük maşınlarının sürücüləri öldürüləcək, nəqliyyat vasitələri isə yandırılacaq.

Kremlin sözçüsü: "Putinin səfəri ilə bağlı hələlik konkret plan yoxdur”

“Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Donbassa səfər edəcək, lakin hələlik səfərlə bağlı konkret plan yoxdur”. AYNA TASS-a istinmadən bildirir ki, bu sözləri Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov deyib.

“Hələlik konkret planlar yoxdur, amma şübhə etmirəm ki, Putinin Donbassa gedəcəyi gün gələcək. Bura Rusiyanın regionudur və Putinin Donbassa getməsi mümkündür”, - Kremlin sözçüsü deyib.

Qeyd edək ki, bir müddət əvvəl Rusiya işğal olunan Ukraynanın Donbass bölgəsini də qondarma referendumla öz tərkibinə qatıb.

Avropa sevinc içindədir. Təbii qazın qiymətində kəskin ucuzlaşma xəbərləri qitə ölkələrində az qala toy-bayram kimi qarşılanıb. Doğrudan da, zarafat deyil, insanlar qorxu içində bu qışdan necə çıxacaqlarını düşünürdü. Hökumətlər də əhalini qənaət rejiminə keçmək barədə xəbərdarlıq edirdi. Amma gözlənilmədən qiymətlər 1000 kubmetr üçün hətta 900 dollara kimi düşdü.

Halbuki mart ayında az qala 4000 dollara kimi yüksəlmişdi. Qitədə qaz ehtiyatlarının son 5 illik dövr üzrə orta göstəricini keçərək 72 faizə çatması isə o deməkdir ki, qarşıdan gələn qış mövsümünü Rusiya qazı olmadan da keçirmək mümkün olacaq.

Necə deyərlər, Rusiyanın Avropanı “qaz şantajı” planı puç olur. Avropa bütün diqqətini bu problemi həll etməyə yönəltdi və mayın sonlarına doğru qaz anbarları 50 faiz dolumluluq səviyyəsini keçdi.

Mövzu ilə bağlı “Kaspi” qəzetində təhlil yazısı yayımlanıb.

Bəs görəsən, qiymətin ucuzlaşmasının səbəbi nədir? İlkin olaraq əsas səbəb kimi Avropa İttifaqında anbarlarda qaz ehtiyatlarının maksimuma yaxınlaşması və regiondakı anomal isti hava şəraiti göstərilir. Eyni zamanda, elektrik enerjisi istehsalında külək enerjisinin payının əhəmiyyətli dərəcədə artmasını da bura daxil etmək olar. Analitiklər əmindirlər ki, Avropa İttifaqının yanacaq xərclərinin məhdudlaşdırılması tədbirləri, o cümlədən gündəlik qiymət dəyişkənliyini məhdudlaşdırmaq üçün ümumavropa qiymət həddi ilə bağlı müzakirələri də qiymətlərə təsir edib.

Avropa Rusiya qazından asılılığını azaldıb. Qaz idxalında Rusiyanın payı 40 faizdən 7 faizə düşüb. Yaranmış vəziyyətdə başqa təchizatçılar axtarılır, bərpa olunan enerjiyə sürətli keçmək istiqamətində planlar cızılır. Regionda bərpa olunan enerjinin güclü və uğurlu inkişafı hədəfdədir. Bəzi ölkələr ümumiyyətlə Rusiya qazından tamamilə imtina ediblər. Rusiya qazından ən çox asılı olan ölkələrdən biri Almaniya idi. Ancaq hətta Almaniya belə bu qış Rusiya qazı olmadan keçinməyə hazırdır. Avropa ölkələri baha olmasına baxmayaraq, ABŞ-dan kifayət qədər sıxılmış qaz alıblar. Avropa ölkələrinin ABŞ və Norveçdən aldıqları qaz tələbatın təxminən 80 faizini ödəyir.

Rusiya isə Avropaya sata bilmədiyi qazı Asiyaya istiqamətləndirməyə çalışır. Əsas hədəf Çindir. Ancaq bu istiqaməti hərəkətə gətirmək üçün illər lazımdır. Rusiya iqtisadçılarının fikrincə, Moskvanın Pekinlə danışıqlarda mövqeləri zəifdir. Pekin bilir ki, Rusiya Avropaya sata bitmədiyi qazı ona satmağa çalışır. Ona görə də qərar verməkdə tələsmir və qazın qiymətini aşağı salmağa çalışır ki, bu da Rusiyanın maraqlarına cavab vermir. “Qazprom” da Pekinlə danışıqlardan narazıdır. Bu baxımdan, hazırda şirkətin Avropa bazarını Asiya bazarı ilə əvəz etmək arzusunun reallaşması praktik baxımdan mümkün deyil. Buna görə də rusiyalı iqtisadçılar Sibirin qaz infrastrukturunun inkişafına xərclərin azaldılmasının vacibliyini bildiriblər. Çünki Sibirin qaz infrastrukturuna qoyulacaq yatırımlar geri qayıtmayacaq. Buna baxmayaraq, Rusiya Çinə yönələcək “Sibirin gücü - 2” boru xəttinin tikintisinə başlamaq istəyir. Boru xətti Monqolustanın ərazisindən keçməlidir. Rusiya hakimiyyəti hesab edir ki, Çinin iqtisadi inkişafı artdıqca bu ölkənin əlavə enerjiyə ehtiyacı olacaq.

İqtisadçılar qeyd edirlər ki, gələcəkdə qaz qiymətləri hava və tələbatdan asılı olacaq. Yaxın iki həftə ərzində Avropada nisbətən mülayim hava şəraitinin hökm sürəcəyi proqnozlaşdırılır. Buna görə anbarlar daha yavaş sürətlə boşalacaq. Daha uzunmüddətli proqnozlar göstərir ki, bu qış Avropanın əksər hissəsində həmişəkindən daha isti keçəcək. “Soyuq və mülayim qışlar arasındakı fərq təxminən 25 milyard kubmetr qaz və ya Avropanın ümumi tələbatının 7-8 faizini təşkil edir”, - deyə analitik Nikolin Bromander izah edir. Bununla belə, analitiklər əmindirlər ki, avropalılar rahatlaşmamalıdırlar.

Soyuq qış zamanı Asiyada LNG-yə tələbatın artması, LNG-nin daşınmasında hər hansı gecikmələr və qaz infrastrukturunda böyük pozuntular kimi amillər də qiymətlərə təsir edə bilər. İndi bir neçə LNG tankeri İspaniya sahillərində dövr edir: ölkədə boşalma üçün boş yer yoxdur və bütövlükdə Avropada yenidən qazlaşdırma qabiliyyəti kifayət deyil. “Bütün problemlər arxada qaldı? Əlbəttə yox. Hazırda hava nisbətən isti olsa da, uzun qış mövsümün sonunda və ya gələn qışın əvvəlində qiymətlərin bahalaşmasına səbəb ola bilər”, - deyə ICIS-in qaz bazarları üzrə baş eksperti Tom Marczek-Manser deyir.

“Avropa ölkələri gələn qış enerji böhranı yaşayacaq, qiymətlər yenidən bahalaşacaq”. Bu fikri isə “Corriere della Sera” qəzetinin köşə yazarı Federiko Rampini səsləndirib. O yazır ki, Avropada qazın qiymətinin pik səviyyələrlə müqayisədə 70 faiz ucuzlaşmasına baxmayaraq, İtaliyada istehlakçılar üçün enerji qiymətləri yüksək olaraq qalır. Rampini proqnozlaşdırır ki, Avropada qaz qiymətləri bu il olduğu kimi eyni dinamika ilə gələn qışa qədər yenidən artacaq. Məqalədə qeyd edilir ki, sıxılmış qazla dolu gəmilər Britaniya və İspaniya sahillərində yeni qiymət artımı ərəfəsində düzülüb və bu qazı Avropada saxlamaq üçün yer yoxdur. Lakin gələn il, Rampinin fikrincə, Rusiyanın qaz tədarükünü tam kəsə biləcəyini nəzərə alsaq, vəziyyət təkrarlanacaq. Problem ondadır ki, Hollandiya və Norveç, eləcə də ABŞ və Avstraliyadakı digər istehsalçılar hasilatlarını Avropanın ehtiyac duyduğu həcmdə artıra bilməyəcəklər.

İranın Kərəc şəhərində hökumət əleyhinə nümayişlər zamanı İran İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun silahlı qüvvələrinin üzvü ölüb, beş polis yaralanıb.

Bu barədə “Azad İran” “Telegram” kanalı məlumat yayıb.

Sosial şəbəkələrdə yayılan videolara görə, etirazçılar İranın ümumxalq etirazlarında qətlə yetirilən gənc qız Hədis Nəcəfinin ölümünün 40-cı günündə Kərəc şəhərinin “Beheşt Səkinə” qəbiristanlığında toplaşaraq “Ölüm olsun diktatora!” şüarları səsləndiriblər.

Nümayişlərin davam etməsi ilə, Kərəc şəhərinin küçələrində etirazçılarla təhlükəsizlik qüvvələri arasında toqquşmalar baş verib. Kərəcdə baş tutan etirazları nəzarətdə saxlamaq üçün bu şəhərə qonşu əyalətlərdən əlavə qüvvələr yeridilib.

İrandakı etirazlar molla rejimini bərk qorxuya salıb. İslam Respublikasının qeyri-müəyyən gələcəyindən narahat olan Tehran Rusiyadan Qərbə və İran daxilində etirazçılara qarşı təhlükəsizlik dəstəyi verməsini istəyib. Ukrayna savaşında Putinə silah dəstəyi verməklə və Qərblə nüvə sazişini imzalamaqdan vaz keçən İran Rusiyanın istəyini qəbul edib.

Redaktor.az xəbər verir ki, bu barədə “Fiqaro” qəzetinin tanınmış jurnalisti Georges Malbruno öz məqaləsində İran və Rusiya arasında artan yaxınlıq və hərbi əməkdaşlığa toxunaraq yazıb ki, Tehran Ukrayna savaşında silah dəstəyi müqabilində indi Moskvadan dəstək gözləyir.

Qəzetdə bildirilir ki, oktyabrın 6-da İslam Respublikasının 1-ci vitse-prezidenti Məhəmməd Moxber 2 SEPAH generalı və İran Ali Milli Təhlükəsizlik Şurasının bir üzvü ilə birlikdə Moskvaya gedib və Rusiyaya Ukrayna müharibəsində silah dəstəyi qarşılığında rəsmi şəkildə daxildə sakitlik yaratmaq üçün dəstək istəyib.

“İranın və Ermənistanın hərbi kəşfiyyatı birlikdə bir təşkilat yaradıb. Bu təşkilatın əsas funksiyası türk dövlətlərindən dini təhsil almaq məqsədi ilə İrana gələn gəncləri öz dövlətlərinə qarşı radikal qüvvə kimi hazırlamaqdır”.

TEREF.AZ bildirir ki, bunu Azərbaycan Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin Kanada təmsilçisi Aslan İsabəyli Bizim.Media-ya eksklüziv müsahibəsində bildirib.

O, əlavə edib ki, bu quruma rəhbərlik edən İranda doğulmuş milliyətcə erməni olan Tiqran Dəmirçiyandır. Lakin İranda onu hamı Mehdi adı ilə tanıyır:

“Bu erməni gədəsi Tiqran Dəmirçiyan uzun müddət Ermənistanda olub. Burda xüsusi xidmət orqanları tərəfindən təlimatlandırılıb, yetişdiriləndən sonra İrana göndərilib. O da Azərbaycandan, Türkmənistandan, Qırğızıstandan, Özbəkistandan, Qazaxstandan və Rusiyadan gələn və burada dini təhsil alan insanlara Mehdi islamı “əxz elətdirir”.

Aslan İsabəyli Azərbaycan Milli Təhlükəsizlik Xidmətinin həyata keçirdiyi son əməliyyat zamanı İranda istehsal olunmuş köynəklər barədə də danışıb:

“Həmin köynəklərin üstündə xüsusi işarələr var. Terroru əks etdirən qılınc əsas simvollarıdır. Erməni-fars təşkilatı öz fikirlərini gücləndirmək üçün hətta “Qurani-Kərim”dən yozmalar edirlər. Çox təəssüf ki, İrana dini təhsil dalınca gedən əksər gənclər təsir altına düşür. Qoy, həmin gənclər bilsin və başa düşsün ki, onlara təlqin və tədris edilənlərin islama heç bir aidiyyatı yoxdur. Bunlar hamısı erməni-fars hərbi kəşfiyyatının birgə layihəsidir. Məqsəd də odur ki, türk dövlətləri, xüsusən də Azərbaycan daima təhdid altında olsun”.

Müsahibimiz sonda onu da bildirib ki, əslində “şeytan dövləti” İrandır. Və onlar digər şeytanla-ermənilərlə bir olub dünyəvi dövlət olan Azərbaycana qarşı hər cür şərəfsizliyə gedirlər.

“Cümə günü səhərdən Ukraynanın paytaxtı Kiyevdə 450 min mənzil işıqsız qalıb”. Bu barədə paytaxt meri Vitali Kliçko “Telegram” kanalında yazıb. O qeyd edib ki, bu rəqəm ötən günlərdən bir dəfə yarım çoxdur.

Kliçko kiyevliləri elektrik enerjisinə maksimum qənaət etməyə çağırıb, vəziyyətin mürəkkəb olduğunu deyib. Artıq şəhər üzrə elektrikin söndürülməsi qrafiki aktuallığını itirib, energetika şirkətindən belə deyilib.

Merin daha öncə bildirdiyinə görə, Kiyevdə sakinlərin istiliklə təmin olunması üçün min məntəqə açılıb.

Rusiya ordusu oktyabrın ortasından Ukraynanın energetika infrastrukturuna raket, dron zərbələri endirir. Bombardman nəticəsində Ukraynanın enerji obyektlərinin 40 faizə yaxınının sıradan çıxdığı bildirilir. Bundan sonra hakimiyyət elektrikin planlı şəkildə söndürülməsinin qrafikini açıqlayıb.

Noyabrın 4-də Rusiya Ukraynanın cənub-şərqində infrastruktura və mülki hədəflərə kamikadze dronları ilə zərbələr endirib. Milyonlarla ukraynalının elektriksiz qaldığı xəbər verilir.

Prezident Volodimir Zelenski Moskvanı “enerji terrorçuluğu”nda ittiham edib. Zelenski ötən gecə video müraciətində deyib ki, Ukraynanın müharibədən öncəki əhalisinin 10 faizindən çoxu Rusiyanın hücumları nəticəsində müvəqqəti olaraq elektriksiz qalıb.

Ekspert: “Ermənistan kiçik və zəif dövlət olmasaydı, özünü Rusiya və İran kimi aparardı”

Paşinyan Soçi görüşündən dərhal sonra Tehrana yola düşdü və orada prezident Rəisi ilə görüşdə Ermənistanı ruhlandıran çoxsaylı bəyanatlar səsləndi.

İran prezidenti İbrahim Rəisi Nikol Paşinyanla keçirdiyi birgə mətbuat konfransında dedi ki, Ermənistan baş nazirinin İran İslam Respublikasına səfəri, şübhəsiz ki, hər iki ölkənin inkişafında böyük bir addım olacaq.

“İki ölkə arasında isti münasibətlər şübhəsiz ki, regiona və dünyaya müsbət təsirini göstərəcək”, – o qeyd etdi.

İran prezidentinin sözlərinə görə, Qafqaz regionunda inkişaf, təhlükəsizlik və sülh Tehran üçün çox vacibdir.

Raisi bir daha təkrar edib ki, regional məsələləri regional aktyorlar həll etməlidir. “Hər hansı kənar müdaxilə problemi həll etməyəcək, əksinə, onu dərinləşdirəcək”, – İran prezidenti əlavə edib.

Paşinyan öz növbəsində bildirib ki, iranlı tərəfdaşların Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri kontekstində, Ermənistan-Türkiyə münasibətləri kontekstində və “Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin” nizamlanması kontekstində baş verənlərdən xəbərdar olmasını vacib sayır.

Baş nazirin sözlərinə görə, Ermənistan nümayəndə heyəti Tehrana böyük səfər proqramı ilə gəlib, danışıqların gündəliyinə iqtisadi, siyasi əlaqələr, eləcə də regionla bağlı məsələlər daxildir.

“Biz İranın regional təhlükəsizlik və sabitliyin təmin edilməsi baxımından prinsipial mövqeyini vurğulayır və yüksək qiymətləndiririk. Mən cənab Rəisiyə dünən Soçidə keçirilən üçtərəfli görüşün nəticələri barədə məlumat verdim, eləcə də gündəm və regionda sabitliyin və sülhün bərqərar olması üçün gedən proseslərlə bağlı fikirlərimi bölüşdüm”, – Nikol Paşinyan bildirib.

İran prezidenti bir daha vurğulayıb ki, regionda sabitlik Tehran üçün çox vacibdir.

“Qafqaz regionu İranın mədəni və sivilizasiya keçmişinin bir hissəsidir və biz bu bölgəyə çox həssas yanaşırıq. Regionda təhlükəsizlik və sülhün bərqərar olması İran İslam Respublikası üçün də böyük əhəmiyyət kəsb edir”, – deyə Rəisi bildirib.

İqtisadi əməkdaşlıq məsələlərinə toxunan İran prezidenti qeyd edib ki, əvvəlki aylarda Ermənistanla ticarət-iqtisadi əlaqələr 43% səviyyəsində artıb, eyni zamanda ticarət dövriyyəsinin 3 milyard dollara çatdırılması qarşıya məqsəd qoyulub.

“Mən şadam ki, səfərin konkret nəticəsi oldu və “Elektrik enerjisi əvəzinə qaz” sazişinin uzadılmasına dair memorandum imzalandı”, – Ermənistanın baş naziri bildirib.

“Azadlıq” radiosunun məlumatına görə, erməni siyasi şərhçi Akop Badalyan Paşinyanın Tehrana səfəri zamanı hərbi-texniki əməkdaşlıq məsələlərinin də müzakirə olunduğunu istisna etmir.

Öz növbəmizdə qeyd edək ki, bütün bunlar İranla Azərbaycan arasında münasibətlərin açıq şəkildə soyuması fonunda baş verir. Və iş bununla bitmir. İran həm də Rusiyanın Ukraynaya qarşı təcavüzünü əməli şəkildə dəstəkləyən ölkədir. Moskva məhz onun verdiyi dronlarla Ukraynada yaşayış binalarını və infrastrukturu məhv edir. Bəs Ermənistan bundan sonra dünyadan özünə qarşı hansı münasibət gözləyir? O, Tehranda səslənən bu isti bəyanatların onun beynəlxalq aləmdəki nüfuzuna zərbə vurmasından qorxmurmu? Bundan əlavə, Paşinyan başa düşməlidir ki, İran ətrafında regional gərginliyin yaşandığı indiki məqamında bu səfərin onun ölkəsinin Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətlərin normallaşmasına töhfə verəcəyi ehtimalı azdır.

Müstəqil siyasi ekspert Nəsimi Məmmədli bütün bu məqamları Press Klub üçün dəyərləndirib:

– İran və Rusiya Ermənistanın regionda əsas strateji müttəfiqləridir. Hər iki ölkə antidemokratik ölkədir, beynəlxalq təcrid və iqtisadi sanksiyalara məruz qalır. Əslində, bunlar terroru dəstəkləyən, aqressiv olan və dünyada sülh və təhlükəsizliyə əsas təhdid olan ölkələrdir. Və belə çıxır ki, Ermənistan Qərb üçün əsas təhlükə mənbəyi olan İran və Rusiya ilə yaxın dostdur, lakin NATO-nun regionda yeganə üzvü olan Türkiyə ilə, Aİ-nin Şərq Tərəfdaşlığı Proqramının tərkib hissəsi olan Gürcüstan və Azərbaycanla anormal münasibətləri var. Ermənistan kiçik və zəif dövlət olmasaydı, yəqin ki, özünü beynəlxalq səviyyədə Rusiya və İran kimi aparardı.

Ermənistan iqtisadi, siyasi və hərbi baxımdan tamamilə Rusiya və İrandan asılıdır. Bu asılılığın aradan qaldırılmasının alternativi Türkiyə və Azərbaycandır. Lakin Ermənistan hakimiyyəti bunu ehtiyatla edir. Paşinyan bugünkü gərgin geosiyasi şəraitdə risk təhlükəsini anlayır. Tehran görüşü və orada səslənən bəyanatlar əsasən Ermənistanın daxili auditoriyasını sakitləşdirməyə hesablanıb. Əldə edilən razılaşmalar istisnasız olaraq Azərbaycan və Türkiyəyə qarşı yönəlib. Təəssüf ki, bu görüş regionda gərginliyi daha da artıracaq.

Ermənistan Cənubi Qafqazın işlərinə qarışmaq istəyənlər üçün ən əlverişli platformadır. Bu, geosiyasi rəqabət və ziddiyyətlər üçün açıq meydandır. Ermənistan regional əməkdaşlığı deyil, münaqişəni intensivləşdirməyə çalışır. O daima, beynəlxalq hüquqla müəyyən edilmiş mehriban qonşuluq münasibətlərini pozur.

Qərbdə dərin kök salmış erməni lobbisinin təsiri və digər geosiyasi faktorlar səbəbindən ABŞ və Avropa Ermənistana qarşı adekvat siyasət aparmır. Təəssüf ki, bəzən Qərbin Ermənistana həddindən artıq himayədarlığı hiss olunur. Bu, Ermənistanda sakitlik yaradır, regionda sülh və təhlükəsizliyə mane olur.

Rusiya-Ukrayna müharibəsi beynəlxalq münasibətləri daha da aydınlaşdırır. Rusiyanın Ukraynaya təcavüzünü açıq şəkildə dəstəkləyən İran, çox güman ki, beynəlxalq ictimaiyyətdən adekvat cavab alacaq. Ermənistan isə bir tərəfdən özünü Qərbə yaxın göstərməyə çalışır, digər tərəfdən isə Qərbə düşmən olan qüvvələrlə əməkdaşlığı genişləndirir.

Ermənistan Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri normallaşdırmadan iqtisadi inkişafa, sabitliyə və təhlükəsizliyə nail ola bilməyəcək. Paşinyan demokratik yolla seçilmiş hökumət başçısı olsa da, onun siyasəti əvvəlki rəhbərliyin siyasətindən çox da fərqlənmir. O, Rusiyanın Cənubi Qafqazda hərbi-siyasi təsirini saxlamaq üçün İranla birlikdə ona hər cür köməklik göstərir. O, Azərbaycana qarşı revanşizm niyyətidən imtina etmir. Yeni geosiyasi proseslərdən itkisiz çıxmaq üçün Ermənistan hökumətinin Azərbaycan və Türkiyə ilə normal münasibətlər qurması lazımdır. Əks halda nə Qərbdəki himayədarları, nə də qonşu terrorçu dövlətlər onu xilas edə bilməyəcək. Ermənistan regionun ən zəif yeridir.

Rauf Orucov

Baltik dənizində qaz kəmərlərində partlayışlar, alman dəmir yollarının elektrik kabelinə vurulan ziyan, Bundesver obyektləri yaxınlığındakı şübhəli pilotsuz təyyarələr, kiberhücumlar - Almaniyada baş verən bu hadisələr Rusiyanın Ukraynaya hücumundan sonraya təsadüf edib.

"AzPolitika.info" xəbər verir ki, bu barədə "Radio Svoboda"da dərc olunan analitik materialda bildirilir. Qeyd olunur ki, bu aksiyalar Almaniyada təhlükəsizlik infrastrukturuna düşmən hücumları kimi qiymətləndirilir. Bunun arxasında kimin dayandığı hələ dəqiq bilinmir, baxmayaraq ki, bir çox siyasətçilər və media Rusiyaya işarə edir və belə hibrid müharibənin ciddi nəticələri barədə xəbərdarlıq edirlər.

Bundestaqın Parlament Nəzarət Komitəsinin rəhbəri, Yaşıllar Partiyasının nümayəndəsi Konstantin fon Nots “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində deyib: “Rusiyanın Ukraynaya qarşı işğalçı müharibəsi artıq açıq şəkildə bizdə demokratiya və hakimiyyətin təhlükəsizliklə təhdidlərindən kifayət qədər müdafiə olunmadığını göstərdi”. Siyasətçinin sözlərinə görə, Almaniyanın kritik infrastrukturunun mühüm hissələri hələ də son dərəcə həssas durumdadır.

Sirli hadisələr

Oktyabrın ortalarında üç alman kəşfiyyat xidmətinin - Konstitusiya Müdafiə Qurumunun, Federal İnformasiya Xidmətinin (BND) və hərbi kəşfiyyatın (MAD) rəhbərləri parlamentin Nəzarət Komitəsində keçirilən dinləmələrdə mövcud təhlükələrin böyük miqyasını qeyd ediblər. Almaniyanın xarici kəşfiyyatına görə, Rusiyanın başlatdığı müharibə təkcə Ukrayna ərazisini ələ keçirmək məqsədi daşımır. BND rəhbəri Bruno Kahl bildirib ki, Vladimir Putin bütün Qərb demokratik dünyasına müharibə elan edib. Daxili təhlükəsizlik xidmətinin rəhbəri Tomas Haldenvanq həmvətənlərinə xəbərdarlıq edərək deyib ki, Rusiya böyük resurslarla strateji dözümlülüyü və demokratiyanın əsaslarını sarsıdır. MAD prezidenti Martina Rozenberq isə qeyd edib ki, artıq fevralın 24-dək Rusiya xüsusi xidmət orqanlarının fəaliyyəti yüksək səviyyədə olub.

AFR-in üç kəşfiyyat orqanı Almaniyanın özündə də casusluq fəaliyyətinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını qeyd edir. İnternetin, xüsusən də sosial şəbəkələrin verdiyi yeni imkanlar sayəsində Rusiyanın kəşfiyyat fəaliyyətinin intensivliyi "soyuq müharibə" səviyyəsini keçib. Almaniya Daxili İşlər Nazirliyinin nümayəndəsi “Azadlıq” radiosuna bildirib ki, Konstitusiyanın Mühafizəsi Orqanı digər ölkələrdən olan tərəfdaşlarla birlikdə Rusiya kəşfiyyat xidmətlərini diqqətlə izləyir. Onun sözlərinə görə, çoxlu sayda rus agentləri artıq Almaniyada fəaliyyət göstərir və yenilərinin fəaliyyətə keçməsi təhlükəsi realdır.

Tomas Haldenvanq həmçinin Bundestaqı artan Rusiya casusluq əməliyyatları, kiberhücumlar, dezinformasiya kampaniyaları, Almaniyada olan müxalifətçilərə qarşı casusluq və Kremlə qarşı olan mühacirlərin “təmizləmə missiyaları” barədə məlumatlandırıb. Martina Rozenberq deyib ki, “kəşfiyyat xidmətləri məlumat əldə etmək və Rusiyanın maraqlarına yönəltmək üçün bütün mövcud vasitələrdən istifadə edir”. MAD rəhbəri diqqəti Almaniyada, xüsusən də Rusiyanın Ukraynaya hücumundan sonra tez-tez baş verən hərbi obyektlərin yaxınlığında çoxsaylı müşahidə cəhdlərinə və qəribə insidentlərə çəkib. Payızın əvvəlindən Almaniyada ukraynalı hərbçilərin təlim-məşq nöqtələri üzərində davamlı olaraq şübhəli pilotsuz təyyarələr peyda olur. Oktyabrın əvvəlində Bavariyanın Wildflecken bölgəsindəki hərbi təlimlər bazası üzərində pilotsuz təyyarələr göründü. Əvvəllər Rusiya xüsusi xidmət orqanları Ukrayna hərbçilərinin Qərb silahları ilə tanış olduğu Bundesver obyektlərinə nəzarət edirdi. Şimali Reyn-Vestfaliya və Bavariyada MAD agentləri şübhəli avtomobilləri müşahidə ediblər.

Bu hadisələrdən sonra Rusiya Qərb dövlətləri tərəfindən guya əvvəlcədən planlaşdırılan hücum nəzəriyyəsini irəli sürdü, ardınca Londona qarşı konkret ittihamlar səsləndirdi. Bununla belə, Almaniya təhlükəsizlik orqanları nəticə çıxarmağa tələsmir.

“Azadlıq” radiosunun Almaniya Federal Prokurorluğundakı mənbədən əldə etdiyi məlumata görə, araşdırma Almaniya Baş prokurorunun himayəsi altında aparılır, çünki söhbət alman istehlakçısının qazla təmin olunmasından gedir. Mənbə vurğulayır ki, nəticələr bir neçə həftə deyil, bir neçə ay sonra məlum olacaq.

Berlinlilər ilk dəfə 2010-cu ildə dəmir yolu xidmətinin qəflətən dayandırılmasının gündəlik fəaliyyəti iflic etdiyini hiss etdilər. Daha sonra naməlum şəxslər rəqəmsal rabitə şəbəkəsinin mühüm kabellərini kəsiblər. Hələlik hadisəni törədənlər tapılmayıb. Bir neçə ildir ki, oxşar şübhəli hadisələr tez-tez təkrarlanırdı.

Oktyabrın 8-də Almaniya vətəndaşları səhər xəbərlərində ölkənin şimalında elektrik qatarlarının və qatar şəbəkəsinin tamamilə dayanması barədə xəbər tutdular. Yenə də bəzi "naməlum" insanlar Berlində şimal bölgələrini işə salan kabelləri kəsiblər. Bir neçə saatdan sonra Almaniya dəmir yollarının texniki xidmətləri hərəkəti bərpa edə bilib. Xoşbəxtlikdən heç kim xəsarət almayıb.

Bu təxribatın arxasında kim dayanırdı? Hələ heç bir cavab yoxdur. İstintaq həm də Almaniya Baş prokurorunun rəhbərliyi altında aparılır: idarə yalnız suveren dövlətin əsaslarını sarsıtmağa yönəlmiş fəaliyyət və terrorizm şübhələri olduqda işə başlayır.

Hibrid müharibə üsullarının arsenalında təkcə hərbi və sənaye hədəflərinin birbaşa casusluğu deyil. Mütəxəssislər uzun müddətdir ki, müxtəlif texniki sistemlərin zəifliyi barədə xəbərdarlıq edirlər. Münhendəki Bundesver Universitetinin professoru və RISK tədqiqat mərkəzinin rəhbəri Norbert Gebbeken qeyd edib ki, Almaniyada müxtəlif dərəcələrdə zəiflik olan kritik infrastrukturun 10 sektoru mövcuddur. O, bu infrastrukturun dayanıqlığının sınanmasının təcili ehtiyacına işarə edir. Axı Almaniya sahillərində yerləşən “Şimal axını 1” və “Şimal axını 2” qaz kəmərlərində təxribata bənzər hücumlar Almaniya vətəndaşlarının digər həyat təminatı sistemlərində də həyata keçirilə bilər.

Alman mediası xatırladıb ki, ölkənin 34 min kilometr dəmir yolu texnoloji terrorun hədəfinə çevrilə bilər. Axı gecə-gündüz bütün yollara nəzarət etmək mümkün deyil. Bəli, bu dəfə itki yox idi, amma hibrid müharibədə tam təhlükəsizliyi təmin etmək mümkündürmü? Bu cür hücumların, məsələn, Rusiya tərəfindən Almaniyada həyatı daimi olaraq sabitliyi pozmaq üçün istifadə oluna biləcəyini güman etmək nə dərəcədə mümkündür?

Konstantin fon Notz mümkün təhlükə mənbəyini konkret olaraq müəyyən edib: "Uzun illərdir ki, biz kritik infrastruktur zonasında genişmiqyaslı hücumları qeyd etmişik. Çox vaxt izlər birbaşa Rusiyaya aparır. Təəssüf ki, belə ehtimal etmək olmaz, hücumlar tezliklə dayandırılacaq. Demokratiyamızı qətiyyətlə qorumaq daha vacibdir – xüsusən də rəqəmsal aləmdə”.

Von Notz qeyd edir ki, bütün bu narahatedici hadisələr Almaniyanın uzun müddətdir hibrid müharibənin hədəfi olduğunu göstərir.

Almaniya Daxili İşlər Nazirliyinin sözçüsü “Azadlıq” radiosuna müsahibəsində qeyd edib ki, Rusiyanın dövlət qurumları tərəfindən kiberhücumlardan istifadə Almaniya təhlükəsizlik orqanları tərəfindən təkcə Rusiya hücumunun əvvəlindən deyil, hibrid hücum metodunun aləti kimi nəzərdən keçirilir. Onun sözlərinə görə, Almaniya Konstitusiya Müdafiə Təşkilatının illik hesabatında “Rusiya dövlət orqanlarının fəaliyyət üsulları və kiberhücumların yaratdığı təhlükə” açıq şəkildə göstərilir.

FSB-dən mobil telefonlar

Hibrid müharibənin bir növü texnologiya müəssisələrinin sızmasıdır. Oktyabrın ortalarında Almaniyanın ikinci ZDF Magazin Royale televiziya kanalının proqramı Bundestaqda alman kəşfiyyat xidmətlərinin rəhbərlərini dinlədikdən sonra İnformasiya Texnologiyalarında Təhlükəsizlik Federal İdarəsinin (BSI) rəhbəri Arne Şönbomun Rusiya kəşfiyyat xidmətləri ilə şübhəli əlaqələrini üzə çıxarıb. Bu qurum Almaniyanın bütün informasiya texnologiyaları infrastrukturunun kibertəhlükəsizliyinə cavabdehdir.

Verilişin aparıcısı, məşhur alman satirik və jurnalist Yan Böhmermann Policy Network Analytics anonim şəbəkəsinin araşdırmalarına istinad edib. O, "Schönbom"un Almaniyada kritik elektron təhlükəsizlik infrastrukturu üçün avadanlıq paylayan Protelion firması vasitəsilə FSB ilə mümkün əlaqələrinə işarə edir. Mart ayına qədər bu şirkət Infotecs GmbH kimi fəaliyyət göstərdi, lakin Ukraynada genişmiqyaslı müharibə başlayandan dərhal sonra adını dəyişdi. Anonim müstəntiqlər qrupu onun kibertəhlükəsizlik sahəsində fəaliyyət göstərən Rusiyanın InfoTeX SC-nin törəmə müəssisəsi olduğunu müəyyən edib. Bu firmanın başında keçmiş DTK zabiti Andrey Çapçayev dayanır. Policy Network Analytics qeyd edir ki, Putin, firma Almaniyada bir milyondan çox məhsul satdıqdan sonra şəxsən Çapçayevi fəxri medalla təltif edib.

Almaniya Daxili İşlər Nazirliyinin sözçüsü “Azadlıq” radiosuna açıqlayıb ki, Çapçayev ən azı dolayı yolla Almaniyada proqram məhsulları və VPN həllərini paylayan "Protelion"un törəmə şirkəti, keçmiş Infotecs GmbH-nin biznesini idarə edir. Üstəlik, Çapçayev 2016-cı ildən müəssisənin rəhbəri kimi rəsmi qeydiyyatdan keçib və onun iclaslarında daim iştirak edib. 26 sentyabr 2018-ci ildə ABŞ Ticarət Nazirliyi bu qrupa qarşı sanksiyalar tətbiq edib. Səbəb Rusiya hakerlərinin qanunsuz hərəkətlərinə dəstəkdir. Almaniya Daxili İşlər Nazirliyi “InfoTeX” ASC-nin FSB-ni kiberhücumlar üçün alətlərlə təmin etdiyini təsdiqləyən rəsmi sənədlərin olduğunu təsdiqləyib. Bu əməllərlə bağlı Çapçayevin adı çəkilir. Qrup həmçinin FSB-yə tabe olan Kvant İnstitutu (“Kvant”) ilə əməkdaşlıq edir. Buna görə də, "Protelion" məhsulları kritik hesab olunur. "Almaniya xüsusi xidmət orqanları xarici orqanların qanunsuz fəaliyyətini və ölkə daxilində əməliyyatlarını məhdudlaşdırmaq üçün bütün tədbirləri görür, lakin media xüsusi xidmət orqanlarının konkret faktları barədə məlumat verə bilməz", - nazirliyin sözçüsü vurğulayıb.

"Protelion"un müştəriləri iri korporasiyalar, Səhiyyə Nazirliyi, federal əyalətlərin hakimiyyət orqanları və alman siyasətçiləri idi. Bu müəssisənin proqram təminatı xəstəxanalarda, avtomobil və dron istehsal edən müəssisələrdə quraşdırılıb. Şirkət Almaniya hökuməti üçün də mobil telefonlar təqdim edib.

Almaniya hökuməti üzvlərinin əlində FSB-dən cib telefonları? Bu necə mümkün oldu? Kremlə yaxın bir firmanın Almaniya bazarına çıxması təsadüfən olubmu? Bu, baş idarənin rəisi ilə gizli əməkdaşlıq idi, yoxsa alman kəşfiyyatının işində ciddi nöqsanlar idi? Bu sualların cavabı hələ verilməyib. Lakin məlumdur ki, Infotecs GmbH uzun müddət Cyber-Sicherheitsrat Deutschland e.V. Arne Şönbom on il əvvəl bu lobbi alyansının yaradılmasında şəxsən iştirak edib. Daha sonra o, BSI kəşfiyyat agentliyinin rəhbəri oldu.

ZDF proqramında ilk dəfə sual yarandı ki, niyə Ukraynada müharibə başlayandan sonra belə, Rusiya törəmə şirkətinin Almaniyanın elektron təhlükəsizlik üzrə baş idarəsinin rəisi ilə əlaqəsinə heç kim fikir vermədi? Arne Schönbom heç vaxt firmanın FSB ilə mümkün əlaqələri barədə xəbərdarlıq etməyib. Üstəlik, o, hətta jurnalistlərə Infotecs proqram təminatından hansı qurumların istifadə etdiyini deyə bilmədi.

Lobbi birliyinin rəsmi nümayəndəsi Cyber-Sicherheitsrat Deutschland e.V.-nin məlumatına görə, ZDF yayımından bir həftə sonra "Protelion" assosiasiya sıralarından xaric edilib. Onun vitse-prezidenti Hans-Vilhelm Dünn sözlərinə görə, şirkətin hərəkətləri ittifaqın məqsədlərinə ziddir və təqdim olunan ittihamlar kibercinayətkarlıqla mübarizə və kibertəhlükəsizliyin təmin edilməsi ilə bir araya sığmır.

Arne Şönbomun hələ mart ayında Kaspersky Laboratoriyasına qarşı xəbərdarlıq təşəbbüskarı olması əlamətdardır. BSİ-nin rəhbəri o zaman vurğulamışdı ki, müharibə başlayandan sonra şirkətə etibar etmək olmaz, çünki rus hakerləri illərdir onun proqramlarından öz məqsədləri üçün istifadə edirdilər. Niyə Konstitusiya Müdafiə Təşkilatının xəbərdarlığına baxmayaraq, "Schönbom" "Protelionu" araşdırmadı, sirr olaraq qalır.

Medianın üzə çıxardığı ziddiyyətlərdən sonra Almaniyanın daxili işlər naziri Nensi Fazer Arne Şönbomu “Rusiya xüsusi xidmət orqanları ilə kifayət qədər yaxınlaşma” səbəbi ilə tutduğu vəzifədən azad edib. Nazirin sözlərinə görə, onun hərəkətləri Almaniyanın ən mühüm kibertəhlükəsizlik agentliyinin (BSI) reputasiyasına xeyli zərbə vurub. Feather həmçinin bildirib ki, bütün məlum iddialar hərtərəfli yoxlanılacaq, lakin təqsirsizlik prezumpsiyası istintaqın sonuna qədər davam etməlidir.

Bütün məlum ittihamlar hərtərəfli yoxlanılacaq

Parlamentin Nəzarət Komitəsinin rəhbəri Konstantin fon Nots “hibrid təhlükələri tanımaq və onlarla mübarizə aparmaq üçün bütün mövcud strukturları aktivləşdirməyin” zəruriliyini vurğulayıb. Bundestaq artıq Schönbom ilə insidenti araşdırmaq üçün komitələr və qruplar yaradıb. Fon Notsun sözlərinə görə, hələlik şübhəli firmalarla əlaqəli proqram təminatının Almaniyanın nazirlik və idarələrində istifadə edildiyinə dair heç bir əlamət yoxdur. Həmçinin, o, BSI sertifikatına malik deyil. Bununla belə, lobbi ittifaqı ilə informasiya təhlükəsizliyi agentliyi arasında maraqların mümkün qarışması, bu qalmaqalda ayrı-ayrı kəşfiyyat orqanlarının rolu intensiv şəkildə araşdırılacaq.

Siyasətçi hesab edir ki, Rusiyanın işğalçılıq müharibəsi Almaniyada kritik infrastrukturun əhəmiyyəti barədə köklü şəkildə yenidən düşünməyə vadar edib və onun müdafiəsini yeni siyasi müstəviyə çıxarıb. Bunun üçün yeni hüquqi əsasların yaradılması lazımdır.

Professor Gebbeken isə qeyd edir ki, təəssüf ki, hücumlara qarşı yüz faiz müdafiə ola bilməz. Təbii ki, bunu Rusiya xüsusi xidmət orqanlarında da başa düşürlər. Rusiyanın Almaniyaya qarşı hibrid müharibəsi çətin ki, sabah bitsin...

Hazırladı: Rasim Əliyev

İsrail Mərkəzi Seçki Komissiyası Knessetə (parlamentə) noyabrın 1-də keçirilmiş növbədənkənar seçkilərinin yekun nəticələrini açıqlayıb.

Teref.Az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, keçmiş baş nazir Benyamin Netanyahunun "Likud" partiyası 120 yerlik parlamentdə 32 yer alaraq birinci yeri tutur.

Hazırkı baş nazir Yair Lapidin partiyası ikinci yerdədir və 24 mandat alacaq. Sonrakı yerdə 14 mandatla İtamar Ben-Qvir və Bezalel Smortiçin bloku, ardınca 12 mandatla hazırkı müdafiə naziri Benni Qantsın bloku gəlir. Aviqdor Libermanın "İsrail Evimiz" partiyası altı mandata sahibdir.

Qeyd edək ki, Lapid müxalifət lideri Netanyahuya zəng edərək onu qələbəsi münasibətilə təbrik edib. Baş nazir əlavə edib ki, o, artıq öz aparatına qarşıdan gələn səlahiyyətlərin ötürülməsinə hazırlaşmağı tapşırıb. \\Report