 |
|
|
“Dünya dəyişməlidir, lakin Rusiya yalnız bir ölkənin - ABŞ-ın maraqlarına uyğun olaraq yeni dünyanın qurulmasının əleyhinədir”.
“Report” xəbər verir ki, bunu Rusiya Prezidenti Vladimir Putin “Rossiya-1” telekanalına müsahibəsində deyib.
Onun sözlərinə görə, Rusiya başa düşür ki, SSRİ dağılandan sonra dünyada vəziyyət dəyişir, yeni güc mərkəzləri yaranır: “Bu, təbii ki, tikintiyə, beynəlxalq münasibətlərin qurulmasında prioritetlərə də təsir etməlidir. Bəs Sovet İttifaqı olmasa nə olar?. Nə qədər hüquqi mənada Rusiya SSRİ-nin varisi desək də, hüquqi mənada belədir, amma burada söhbət hüquqi maksimumlardan yox, potensiallardan gedir. İndiki Rusiyanın potensialı başqadır. Biz bunu başa düşürük və razılaşırıq ki, dünya dəyişməlidir”.
O əlavə edib ki, Rusiya heç vaxt buna qarışmır, o cümlədən BMT-də islahatların keçirilməsi barədə düşünmür: “Bəs biz nəyə qarşıyıq? Formalaşmaqda olan yeni dünyanın yalnız bir ölkənin, indiki halda ABŞ-ın maraqlarına uyğun qurulmasına qarşı. Onlar məhz bunu etmək istəyirlər, sizi əmin edirəm, hamı bunu başa düşür”.
Putinin qonşuların suverenliyinə təhdidi nə ilə nəticələnəcək?
Putin 2012-ci ildə imzaladığı “Rusiyanın xarici siyasətinin həyata keçirilməsi tədbirləri haqqında” fərmanını ləğv etdi. Bu fərman Rusiyanın Avropa İttifaqı (Aİ) və ABŞ-la yaxınlaşmasını və bütün ölkələrin suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etməsini ehtiva edirdi.
Eyni zamanda, qeyd edildiyi kimi, "beynəlxalq münasibətlərdə baş verən dərin dəyişikliklərlə əlaqədar Rusiya Federasiyasının milli maraqlarını təmin etmək məqsədilə" yeni fərman imzalanıb. Qərar fevralın 21-dən qüvvəyə minib.
11 illik fərman, məsələn, Rusiyanın Moldovanın suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və neytral statusuna hörmət əsasında Dnestryanı münaqişənin həlli yollarını fəal şəkildə axtarmağa davam edəcəyini nəzərdə tuturdu.
Ləğv edilmiş fərmanda həmçinin qeyd edilib ki, Rusiya “BMT Nizamnaməsinin dövlətlər arasında dostluq münasibətlərinin bərabərlik, onların suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət əsasında inkişaf etdirilməsini tələb edən fundamental prinsiplərini qətiyyətlə dəstəkləyəcək”.
Yəni yeni vəziyyət yaranır? Baş verənlər bir növ Putinin Ukraynaya qarşı müharibəni böyük itkisiz başa vuracağı təqdirdə, onun yeni aqressiv niyyətlərinin təsdiqi deyilmi? Yəni sənədin belə ləğvi Rusiyaya digər qonşu dövlətlərə, postsovet ölkələrinə hücum etmək üçün formal hüquq vermirmi? Axı indi belə çıxır ki, Rusiya heç bir ölkənin ərazi bütövlüyünü tanımır. Beləliklə, Putinin “mavi arzusu” – SSRİ-nin bərpası uğrunda mübarizə aparmaq üçün “hüquqi” fürsət yaranıb.
AYNA mövzunu tanınmış ekspertlərlə müzakirə edib.
Moldovalı tarix elmləri doktoru, Effektiv Siyasət İnstitutunun direktoru Vitali Andrievski:
“Moldovada onlar Moskvada qəbul edilən sözlərə və ya sənədlərə çoxdan diqqət yetirməyi dayandırıblar. Nə yazmasından, nə deməsindən asılı olmayaraq, onlar əsas məqsədlərindən - imperiyanın bərpasından əl çəkməyəcəklər.
Moldova, bütövlükdə və ya ən azı Dnestryanı, onların qayıtmaq istədikləri bir fraqmentdir. Ukraynadakı müharibənin məqsədlərindən biri də Moldovaya çatmaq və Moldovanın bir hissəsini və ya hamısını qoparmaqdır.
Biz çox şanslıyıq. Ukrayna təcavüzkarın dişlərini qırdı. Və onu öz ərazisindən geri atacağına ümidlər var. Amma bu, o demək deyil ki, Kreml və Putin sakitləşəcək. Onlardan istənilən çirkin hiylə gözləmək olar.
Moldovada bu amil yaxınlarda başa düşülməyə başlayıb və hakimiyyət hadisələrin inkişafının istənilən ssenarisinə hazırdır. Rusiyanın ciddi rəqib olduğunu dərk etmək və Ukraynadakı blitskriqin uğursuzluğundan sonra onun taleyi ilə bağlı əvvəlcədən göründüyü kimi illüziyalara qapılmamaq lazımdır.
Aİ-yə inteqrasiyanın sürətləndirilməsi və NATO-ya daxil olmasındadır Moldovanın xilası. Ancaq ölkəmizdə Rusiya təsirinin çoxsaylı agentlərinin (siyasətçilər, partiyalar, təbliğatçılar, media) olmasını nəzərə alsaq, bu problemin həlli kifayət qədər mürəkkəbdir. Lakin onun həlli olmadan Moldovanın gələcəyi olmayacaq”.
Gürcüstanlı politoloq, Azad Rusiya Fondunun Cənubi Qafqazdakı nümayəndəliyinin direktoru Yeqor Kuroptev:
“Putin heç vaxt qonşu dövlətlərin ərazi bütövlüyünü və suverenliyini tanımayıb. Onun üçün qonşular bərabərhüquqlu partnyorlar deyil, tabe olanlardır. Subordinasiya baxımından gözləntilərin dərəcəsi ölkələrin Kremldən maliyyə və ya hərbi asılılıq səviyyəsindən asılıdır.
Azərbaycan bu baxımdan ən şanslı ölkədir, çünki böyük maliyyə imkanları var və strateji müttəfiq uzaqda deyil, birbaşa yaxındadır. Mən təbii olaraq Türkiyədən danışıram.
Amma müqavilələrdən belə imtina uydurmadır. Heç bir iş görülməsə də, nəyinsə edildiyini seçicilərə nümayiş etdirmək istəyidir. Putin Ukraynanın dinc şəhərlərini hansı razılaşmalara əsasən bombalayır? Gürcüstana hücum zamanı? Krımı ələ keçirən zaman? Heç bir müqaviləyə-filana əməl edilməyib. Ruslar müqavilələrə əhəmiyyət vermirlər.
Deməli, deyilənlər fiksiyadan başqa bir şey deyil. Ciddi itkilər olmadan bu müharibədən çıxa bilməyəcəklər. Zərərlər çox ciddi və insan, resurs və maliyyədir. O, müdafiəsizlərə hücum etməyə cəhd edə bilər. Ancaq bircə final var - Ukrayna Putin Rusiyasına sarsıdıcı məğlubiyyət yaşadacaq.
Əsəbiləşmiş, zəifləmiş, təcrid olunmuş Rusiyanın ətrafındakı ölkələr real dostların və tərəfdaşların maksimum dəstəyini almalı və birgə hərəkət etməlidir. Deməli, o zaman Putin və onun dəstəsinin bölgəyə burnunu soxması demək olar ki, mümkün olmayacaq”.
Azərbaycan Milli Məclisinin üzvü, politoloq Rasim Musabəyov:
“Əslində, Putin Rusiyası qonşu ölkələrin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə hörmət və onların daxili işlərinə qarışmamaq ilə bağlı öz beynəlxalq öhdəliklərinə çoxdan məhəl qoymur. Bu öhdəliklər 1991-ci ilin dekabrında tanınmış Alma-Ata Bəyannaməsindən və sonrakı ikitərəfli və çoxtərəfli müqavilə və sazişlərdən sonra Moskva tərəfindən elan edilib və tanınıb. O cümlədən Ukrayna kontekstində (Budapeşt memorandumu, ikitərəfli sazişlər və s.).
Deməli, Prezident Putinin öz Sərəncamını üsyankarcasına ləğv etməsi (onsuz da praktikada buna məhəl qoyulmayıb) Kremlin qonşu dövlətlərə qarşı destruktiv davranışını davam etdirmək niyyətinin nümayişidir. Bu, onların təhlükəsizlik hissini artırmayacaq və çətin ki, məsuliyyətli dünya dövləti kimi Rusiyaya beynəlxalq nüfuz və hörməti artırsın. Beynəlxalq hüquq baxımından Rusiya Federasiyası Prezidentinin bu hüquqi manipulyasiyalarının əhəmiyyəti yoxdur”.
Müəllif: Rauf Orucov
"Erməni əsilli rusiyalı iş adamı Ruben Vardanyanın dırnaqarası dövlət naziri vəzifəsindən azad olunması münaqişələrin yaşandığı regionda vəziyyətin yaxşılaşmasına, Ermənistanın işğal etdiyi Azərbaycan torpaqlarının hamısının qaytarılmasına yol açacaq”.
Bunu rusiyalı politoloq Sergey Markov Vardanyanın qondarma dövlət naziri postundan göndərilməsini Baku TV-yə şərh edərkən deyib.
O, bunun əsas səbəbi kimi Azərbaycanın belə bir tələblə çıxış etməsini göstərib.
Çin Ukrayna böhranının siyasi həlli üçün təkliflər dərc edib.
Müvafiq sənəd Çin Xarici İşlər Nazirliyinin saytında yerləşdirilib.
Çin tərəfinin təklif etdiyi nizamlanma planına ölkələrin suverenliyi, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyünə hörmət çağırışı da daxil olmaqla 12 bənd daxildir.
Sənəddə vurğulanır ki, tanınmış beynəlxalq qanunlara, o cümlədən BMT Nizamnaməsinin məqsəd və prinsiplərinə ciddi riayət etmək lazımdır, bütün ölkələrin suverenliyi, müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü səmərəli şəkildə təmin edilməlidir.
Bütün tərəflər beynəlxalq münasibətləri tənzimləyən əsas qaydaları birgə dəstəkləməli və beynəlxalq ədaləti qorumalıdır. Beynəlxalq hüquq ikili standartlar olmadan bərabər və vahid şəkildə tətbiq edilməlidir.
Qeyd olunub ki, bir ölkənin təhlükəsizliyi digər ölkələrin təhlükəsizliyi hesabına əldə edilə bilməz.
“Bütün dövlətlərin qanuni təhlükəsizlik maraqları və narahatlıqları ciddi qəbul edilməli və lazımi qaydada nəzərə alınmalıdır. Biz ümumi, hərtərəfli, birgə və davamlı təhlükəsizlik konsepsiyasına riayət etməli, dünyada uzunmüddətli sabitliyə diqqət yetirməli, balanslaşdırılmış, effektiv və davamlı Avropa təhlükəsizlik arxitekturasının qurulmasına kömək etməli, Avrasiya qitəsində sülh və sabitliyi birgə qorumalıyıq”.
Çin həmçinin tərəfləri atəşi tezliklə dayandırmağa və birbaşa dialoqu bərpa etməyə çağırır. Çin Xarici İşlər Nazirliyi hesab edir ki, danışıqlar Ukrayna böhranından yeganə real çıxış yoludur və bunun fonunda problemin sülh yolu ilə həlli üçün bütün səylər təşviq edilməli və dəstəklənməlidir.
Nizamlanma planına mülki əhalinin və hərbi əsirlərin müdafiəsi, atom elektrik stansiyalarının təhlükəsizliyinin qorunması, nüvə silahından istifadə və ya istifadə təhlükəsinə qarşı mübarizə, “taxıl müqaviləsi”nin yerinə yetirilməsi məsələləri də daxildir. //report//
Yeni şəhərlərimizi elmi kriteriyalara görə inşa edəcəyik.
Teref.az xəbər verir ki, bu barədə Türkiyə Prezident Administrasiyasının sözçüsü İbrahim Kalın zəlzələdən sonra səsləndirilən tənqidlədə cavabında deyib.
“Heç vaxt belə bir şey görmədik. Xeyli sayda dağıdıcı zəlzələ oldu.Təbii ki, hər zaman daha yaxşısı ola bilər. Buna şübhə yoxdur. Narahatlıqlarını dilə gətirənlər haqlıdırlar. Mütəxəssisləri, alimləri, seysmoloqları, geotexnikləri dinləyirik”, - deyə o bildirib. /axar.az/
Son vaxtlar müxtəlif mənbələr Ukryna müharibəsinin danışıqlar yolu ilə bitməsi üçün Kiyevə təkliflər verildiyi barədə iddia irəli sürürlər. Guya ki, bu təkliflərə görə, Ukraynaya bəzi əraziləri Rusiyaya güzəştə getmək təklif olunub. Hətta Ukraynanın Şimali və Cənubi Koreya kimi iki hissəyə bölünməsi versiyası da ortaya atılb.
Bəs, ukraynalılar Rusiyaya ərazi güzəştinə gedərmi? Kiyev Beynəlxalq Sosiologiya İnstitutu bu mövzuda sosioloji sorğu keçirib.
Pressklub.az xəbər verir ki, sorğu fevralın 14-dən 22-dək Ukraynanın nəzarətindəki bölgələrdə, yaşı 18-dən yuxarı 2002 respondent arasında aparılıb, onların 87 faizi Rusiyaya hər hansı ərazi güzəştinə hazır olmadığını açıqlayıb.
Sorğuya qatılanların yalnız 9 faizi hesab edir ki, Ukrayna müstəqilliyini qorumaq naminə bəzi ərazilərdən imtina etməlidir.
Rusiya 2014-cü ildə Ukraynanın Krım yarımadasını tutaraq Krım Respublikası və Sevastopol şəhəri adları ilə özünə birləşdirib, Donetsk və Luqansk vilayətlərinin bir hissəsində işğalçı rejimlər qurub.
2022-ci il fevralın 21-də Rusiya Donetsk və Luqansk rejimlərini “müstəqil dövlətlər” kimi tanıyıb, fevralın 24-dən Ukraynada total hərbi əməliyyatlar apararaq ölkənin cənub-şərq bölgəsini ələ keçirib.
Sentyabrın 29-da Rusiya Zaporojye və Xerson vilayətlərini “suveren və müstəqil” subyektlər kimi tanıyıb, oktyabrın 5-də həmin bölgələri, eləcə də Donetsk və Luqansk vilayətlərini özünə birləşdirdiyini açıqlayıb.
Ukrayna və dünya birliyi Rusiyanın 2014-cü ildən bəri işğal etdiyi bütün torpaqlardan çəkilməsini tələb edir, Rusiya isə “özünə birləşdirdiyi” ərazilərlə bağlı danışıqlara getməyəcəyini bildirir.
Hindistan rəsmiləri G20 sammitinin rəsmi sənədlərində Rusiyanın Ukraynada apardığı müharibədən bəhs edərkən “müharibə” sözündən istifadə etməməyi təklif ediblər. Əvəzində “böhran”dan istifadə etmək təklif olunur.
Pressklub.az-ın məlumatına görə, bu barədə informasiyanı Bloomberg agentliyi yayıb.
Rusiyanın əsas ticarət tərəfdaşlarından biri olan Hindistan G20-nin gələcək sammitində Rusiya-Ukrayna müharibəsinə çox diqqət yetiriləcəyindən narahatdır. Rəsmilər deyirlər ki, diqqəti Moskvaya qarşı sanksiyalara yönəltmək G20-ni digər prioritetlərdən yayındıracaq.
Nəşr qeyd edir ki, Hindistanın Rusiyaya münasibətdə daha yumşaq mövqeyə keçməsi Qərb ölkələri üçün geriyə doğru addımdır. Ötən ilin noyabrında keçirilən G20 sammitində onlar Rusiyanın təcavüzünü pisləyən yekun kommünike üzərində razılığa gələ bilmişdilər. Baxmayaraq ki, fikir ayrılığına səbəb olan ifadələr var idi.
Bu il Hindistan G20-yə sədrlik edir. Fevralın 23-25-də Banqalorda maliyyə nazirləri və mərkəzi bank rəhbərlərinin ilk böyük toplantısı keçiriləcək.
Fransalı siyasətçi və keçmiş deputat Florian Filippo hesab edir ki, ABŞ üzündən Tayvan "ikinci Ukrayna"ya çevrilə bilər.
Müvafiq mesaj onun Tvitter səhifəsində yer alıb.
“Mesaj indicə gəldi: ABŞ Tayvandakı əsgərlərinin sayını dörd dəfə artırır! Adam dəli olur. Tayvan onların Ukraynası olacaq!”, - Filippo yazıb.
Onun fikrincə, NATO-2030 Çin və Rusiya ilə dünya müharibəyə başlaya bilər. Bu baxımdan o hesab edir ki, Fransa alyansdan çıxmalıdır.
Aytən Məftun
"NATO müttəfiqləri heç vaxt bu qədər birləşməyiblər".
Bunu NATO Baş katibi Yens Stoltenberq Varşavada keçirilən B9 sammitində çıxışında deyib.
"Biz NATO müqaviləsinin 5-ci maddəsindəki bir-birimizi müdafiə etmək öhdəliyimiz əsasında Alyans ərazisinin hər qarışını qoruyacaq və müdafiə edəcəyik".
O, "Rusiyanın uzun illər boyu davam edən təcavüz nümunəsini" vurğulayaraq, "müharibənin nə vaxt bitəcəyini bilmirik, lakin bitəndə tarixin təkrarlanmamasını təmin etməliyik" deyə əlavə edib.
“Rusiyanın Avropanın təhlükəsizliyinə zərbə vurmağa davam etməsinə icazə verə bilmərik. Biz Rusiyanın təcavüzü xəttini dayandırmalıyıq ”, - baş katib bildirib.
Stoltenberq Ukraynaya dəstəyin vacibliyini də vurğulayıb: "Ukraynaya dəstəyimizi davam etdirməli, gücləndirməliyik və onun qalib gəlməsi üçün lazım olanları verməliyik".
Ukraynadakı müharibədə dolayısı ilə iştirak edən ölkə kimi Belarusa qarşı sanksiyalar genişləndirilməli və sərtləşdirilməlidir.
Çünki o, Rusiya hərbi təyyarələrinin öz ərazisinə enməsinə və yanacaq doldurmasına icazə verir.
“Report” TASS-a istinadən xəbər verir ki, bu fikirləri Litvanın xarici işlər naziri Qabrielius Landsberqis “Sky News” telekanalına müsahibəsində bildirib.
O etiraf edib ki, Minsk münaqişədə birbaşa iştirak etmir, amma Rusiyanın müttəfiqidir və məsuliyyətin bir hissəsini daşıyır.
"Biz yorulmadan Belarusun hərəkətlərini necə məhdudlaşdırmaq barədə düşünməliyik. Onun iqtisadiyyatına, yeni sanksiyaların tətbiqinə təsir etmək üçün addımlar lazımdır", - XİN rəhbəri bildirib.