 |
|
|
Sarıköklü qatıq həm dadlı, həm də sağlamlıq üçün faydalı olan bir qarışımdır. Foodinfo.az xəbər verir ki, sarıkökün antioksidant və iltihabəleyhinə xüsusiyyətləri ilə qatığın probiotik təsiri birləşərək orqanizm üçün bir çox müsbət təsir yaradır. Sarıkök güclü antioksidantdır və bədəndə sərbəst radikalları zərərsizləşdirərək hüceyrələrin sağlamlığını qoruyur. İltihab əleyhinə təsiri sayəsində oynaqlardakı ağrıları və iltihabları azaldır. Bu səbəbdən artrit və digər iltihablı xəstəliklərdən əziyyət çəkənlər üçün faydalıdır. Qatıq isə həzm sistemini dəstəkləyir, bağırsaqlarda sağlam bakteriya tarazlığını qoruyur və immuniteti gücləndirir. Sarıkök ilə qarışdırıldıqda bu təsirlər daha da artır. Sarıköklü qatıq həzmi asanlaşdırır və bədəndə toksinlərin atılmasına kömək edir. Eyni zamanda bu qarışım arıqlamağa dəstək ola bilər, çünki maddələr mübadiləsini sürətləndirir və toxluq hissi yaradır. Sarıkök qan dövranını yaxşılaşdırır və xolesterini tarazlaşdırmağa kömək edir. Sarıköklü qatıq hazırlamaq üçün bir kasa qatığa 1 çay qaşığı sarıkök əlavə edib yaxşıca qarışdırmaq kifayətdir. Mütəmadi olaraq az miqdarda qəbul edildikdə həm həzm sistemi, həm də ümumi sağlamlıq üçün faydalıdır.
Fındıq qida dəyəri yüksək olan və sağlamlıq üçün bir çox fayda təmin edən çərəzdir. Lakin fındığın həddindən artıq istehlakı bədən üçün bəzi zərərlərə törədə bilər. Foodinfo.az xəbər verir ki, fındıq kalori baxımından çox zəngindir. 100 qramında təxminən 600-650 kalori var. Buna görə, çox miqdarda yeyildikdə çəki artımına səbəb olar. Xüsusilə, pəhriz saxlayanlar və çəki idarəsində olan insanlar porsiyalara diqqət yetirməlidir. Həddindən artıq fındıq istehlakı həzm problemlərinə də yol aça bilər. Fındıq yüksək miqdarda yağ və lif ehtiva etdiyi üçün mədə ağrısı, qaz və həzmsizlik kimi narahatlıqlara səbəb ola bilər. Bundan əlavə, bəzi insanlarda fındığa qarşı allergiya da ola bilər. Çox miqdarda fındıq yemək allergik reaksiyaları, məsələn, qaşınma, şişlik, nəfəs darlığı və anafilaksi kimi ciddi vəziyyətləri tətikləyə bilər. Fındığın yüksək yağ tərkibi bəzi insanlar üçün xolesterin səviyyəsini artıra bilər, xüsusən də həddindən artıq istehlak edildikdə. Lakin bu təsir sağlamlıq vəziyyətindən və genetik meyillərdən asılıdır. Onun faydalarını qorumaq üçün gündəlik istehlakını 20-30 qram (təxminən bir ovuc) ilə məhdudlaşdırmaq tövsiyə edilir.
"Regionlarda ciddi həkim çatışmazlığı var".
Bunu TƏBİB-in icraçı direktorunun müavini Araz Nəsirov “Səhiyyə İdarəçiləri Zirvəsi 2024” tədbirində "Dayanıqlı səhiyyə Idarəetməsi" adlı panel müzakirəsində çıxışı zamanı deyib.
O bildirib ki, son 4-5 ildə həkimlərin 60-70 faizi paytaxtda cəmlənib.
Araz Nəsirov qeyd edib ki, regionlarda bu problemi həll etmək üçün ürək mərkəzləri, onkoloji mərkəzlər yaradılıb və məqsəd səhiyyəni əhali üçün əlçatan etməkdir.
Qeyd edək ki, bu gün həqiqətən də bölgələrdə həkim çatışmazlığı özünü göstərir. Sovet dövründə ucqar kəndlərdə belə həkim məntəqələri mövcud idisə hazırda onlara çox az hallarda təsadüf olunur.
Bu gün Azərbaycanda icbari tibbi sığortanın əhatə etdiyi dövlət xəstəxanalarında kifayət qədər yüksək əməkhaqqı verilir. Eyni zamanda hər il Azərbaycan Tibb Universitetindən (ATU) çox sayda tələbə məzun olur.
Maraqlıdır, niyə ATU-ya daxil olanlar həkim ixtisasına yiyələndikdən sonra bölgələrdə çalışmaq istəmirlər?
Məsələ ilə bağlı həkim-cərrah, tibb üzrə elmlər doktoru, professor Adil Qeybulla “Cebheinfo.az”a bildirib ki, sözdə biz Qərb standartlarını keçsək də, hələ regionlarla mərkəz arasında struktur inkişafı səviyyəsində ciddi fərqlər mövcuddur:
“Digər tərəfdən səhiyyə bir sistem şəklini almayıb. Bu gün icbari tibbi sığorta çərçivəsində tibbi xidmətlərdən istifadə edilməsinə baxmayaraq, regionlarda işləmək üçün xüsusi imkanlar, şərtlər yoxdur.
Yəni regionlarda həkimlərin işləmək marağını artırmaq üçün onları əvvəlki kimi təyinatla harasa göndərmək mümkün deyil. Çünki bu planlı təsərrüfat deyil. Artıq sosialist təsərrüfatı bitdi. Sadəcə olaraq, həkimlərin marağı yaranmalıdır. Yəni ən azı regionlarda işləyən şəxslər üçün müxtəlif sosial proqramlar olmalıdır.
Məsələn, evlə təmin olunma, maaşlarında ciddi fərqlər, müəyyən iş stajından sonra pensiya təminatında fərqlər kimi amillər ola bilər. Yəni insan bunları ölçüb-biçib gedib rayonda işləməlidir. İndiki reallıq ancaq bu cür ola bilər. Bunlar olmadığına görə heç kimi rayona məcburən göndərmək olmaz”.
“Əgər həqiqətən də kolbasada insan ətinin olması faktı varsa bu mütləq şəkildə labaratoriya analizi nəticəsində ortaya çıxan məsələdir. Hər-hansısa məlumat olmadan bu haqda şərh vermək düzgün olmaz. Kolbasa işlənmiş ət məhsulu olduğuna görə hər zaman sağlamlıq üçün risk qrupunda olan qidalardandır. Kolbasa istehsalında düzgün ət məhsullarından, qida qatqılarından və ədviyyatlardan istifadə edilməlidir. Keyfiyyətli kolbasa etibarlı, mənşəyi bəlli olan markaya aid olmalıdır. İstehsalçı şirkət haqqında üzərində tam məlumat göstərilməlidir. Tərkibi haqqında ətraflı məlumatlar verilməlidir. Eyni zamanda istehsal tarixi ilə son istifadə müddəti mütləq şəkildə üzərində yazılmalıdır”
Bunu Moderator.az-a açıqlamasında Qida Təhlükəsizliyi Hərəkatının rəhbəri, Sağlam qidalanma mütəxəssisi Məhsəti Hüseynova deyib. O daha sonra əlavə edib:
“Təzə, keyfiyyətli kolbasanı saxtasından necə ayırd etmək olar? Əgər kolbasanı kağızdan açanda ələ yapışmırsa, sulu deyilsə, üzərində müxtəli rənglər, göy yaxud yaşıl ləkələr yoxdursa bu kolbasa təzədir. Əgər hansısa paketlənmədə zədələnmə varsa, oksigenlə, hava ilə təmasda olubsa bu kimi kolbasaları, sosiskaları, ət məhsullarını istifadə etmək lazım deyil. Eyni zamanda da həddindən artıq, kəskin ədviyyat qoxusu gəlirsə bu da həmin kolbasanın xammalının keyfiyyətsizliyini ört-basdır etmək üçündür. Mütləq şəkildə sərin, qaranlıq yerdə, soyuducuda saxlanılmalıdır. Kolbasanı yaxşı olar ki, doğrayan kimi yeyəsən, səhərə qalmasın. Bəzən görürsən ki, tez-tez soyuducuya qoyub çıxarırlar. Bu da yolverilməz haldır. Çünki kolbasa +12 dərəcə temperaturdan yuxarı qaldıqda keyfiyyəti aşağı düşür. Bu kimi qida məhsulları sağlamlıq üçün zərərli ola bilər. Gün ərzində 50 qramı keçməmək şərtilə qəbul olunmalıdır. Yaxşı olar ki, 20 yaşa qədər olan insanlar bu qidalardan çox az, yaxud da heç istifadə etməsinlər” deyə Məhsəti Hüseynova bildirib.
Bakıda mağazaların birində kiloqramı 4.59 manata "Şəfəq" sosiskaları satılır. 1 kiloqram sosiska hazırlamaq üçün lazım olan toyuq ətinin dəyəri təxminən 6-8 manatdır. İstehsal və daşınma xərclərini də nəzərə alsaq, 10 manatdan aşağı satılması məntiqsiz olan bu ət məhsullarının niyə bu qədər ucuz olduğunu satıcılardan soruşduq.
Satıcılar söhbət zamanı bildirdilər ki, "Şəfəq" sosiskasını istehsalçı şirkətdən 2.50 manata götürürlər. Qiyməti ucuz olduğundan alıcıların ən çox aldığı da elə bu məhsuldur.
Mağazadakı müştərilərin də rəyini öyrənirik. Dedilər ki, "Şəfəq" sosiskası ucuz olduğu üçün ən çox satılan firmadır.
Satıcılar öz aralarında buna "pişik sosiskası" da deyirlər. Məhsulun üzərində istehsalçı haqqında bu məlumatlar var: "Ünvanı Abşeron rayonu, Saray qəsəbəsi, Bakı-Sumqayıt şosesi 129, istehsalçı şirkət fiziki şəxs Məmmədov R.-ya məxsusdur".
Xurmanın çeşid xüsusiyyətlərini xüsusilə bilməyən insanlar büzücü daddan qurtulmağa kömək edən fəndləri yaxşı bilirlər. Foodinfo.az xəbər verir ki, dadı yaxşılaşdırmağın ən məşhur yolu giləmeyvə tam yetişənə qədər gözləmək və ya giləmeyvələri dondurucuya qoymaqdır.Hətta yetişməmiş meyvələr də soyuğun təsiri ilə yeməli olur.Xurmanı yeməkdən əvvəl bir neçə saat isti suya qoymağa çalışın. Sadəcə çaydandan giləmeyvə üzərinə qaynar su töksəniz, daha sürətli olar.Ancaq sürətli üsulların bir ümumi çatışmazlığı var - xurmanın tərkibindəki C vitamini istiliyə dözmür.
Dietoloq Olqa Panova deyib ki, naringi seçərkən qabığına fikir vermək lazımdır. Foodinfo.az xəbər verir ki, mütəxəssisin fikrincə, ən ləzzətli, bir qayda olaraq, sıx şəkildə oturduğu meyvələrdir.Naringi seçərkən qabığın meyvənin özünə kifayət qədər sıx uyğun olmasına diqqət yetirməlisiniz. Əgər o çıxarsa və ya boşluqlar varsa, bu, naringinin zədələnməsinə işarədir - Panova bildirib.Diyetoloqun fikrincə, budaq və yarpağın olması heç də naringinin dadlı olacağına işarə deyil. Bundan əlavə solğun qabığı olan meyvələri almayın. Çox güman ki, belə meyvələr ya dondurulub ya da tam yetişməyib.
Qırmızı əti daha az yemək məsləhət görülür, lakin quş əti, əksinə, pəhrizə daha tez-tez daxil olmaq tövsiyə olunur.Foodinfo.az bildirir ki, həm toyuq, həm də hinduşka az yağlı yüksək proteinli qidalardır. Onlar kilo itkisi zamanı, diabet üçün, ümumi sağlamlığı qorumaq üçün istifadə edilə bilər. Məlum olub ki, tünd ətdə daha çox doymuş, monodoymamış və çoxlu doymamış yağlar var. Bununla belə, hər ikisində B vitaminləri, dəmir, kolin və protein olacaq.Eyni zamanda, tünd ət adətən ağ ətdən daha şirəli olur. Ancaq minimum kalori istehlakı prioritetdirsə, o zaman ağ ətə diqqət yetirmək daha yaxşıdır.
Bakıda kişi alkoqoldan zəhərlənərək ölüb.
TEREF Lent.az-a istinadən xəbər verir ki, hadisə Yasamal rayonunda qeydə alınıb.
Ordubad rayon sakini, 54 yaşlı Yaşar Kamil oğlu Rzayev alkoqol zəhərlənməsi diaqnozu ilə xəstəxanaya yerləşdirilib və orada ölüb.
Faktla bağlı araşdırma aparılır.
Son zamanlar Azərbaycanda marketlərdə pişiklərin ət və ət məhsullarının üzərində gəzdiyi əks olunan videoların sayı çoxalıb. Aydın məsələdir ki, belə hallar qidaların təhlükəsizliyinin düzgün şəkildə təmin olunmamasından xəbər verir. Bəs bu hadisələrin yaşandığı müəssisələrin sahibkarlarını hansı cəza gözləyir?
Məsələ ilə bağlı Lent.az-a açıqlama verən qida eksperti Ağa Salamov bildirib ki, qida məhsullarının fiziki, kimyəvi və mikrobioloji çirklənməsi deyə bir sistem mövcuddur:
“Qida məhsullarının təhlükəsizliyini qorumaq, qida zəncirində qırılmalara yol verməmək və onların düzgün şərtlər altında emalını və daşınmasını həyata keçirmək sahibkarların məsuliyyətindədir".
Ekspert vurğulayıb ki, son vaxtlar Azərbaycanda pişiklər trendə çevrilib:
“Doğrudur, bir heyvan kimi pişiyi sevib qorumaq lazımdır, amma onu əzizləyərək marketə gətirib buraxmaq olmaz. Görünür, pişiyi bəslədikləri üçün marketə dadanıb. Belə hallar həm fiziki, həm də pişiyin tüklərində və ağzında olan bakteriyaların məhsullarla təmasından yaranan çarpaz çirklənmə nəticəsində qida zəhərlənmələrinə səbəb ola bilər. İt, pişik, quş və s. kimi heyvanların, eyni zamanda torpaqda yetişən gül-çiçəklərin mətbəxə, qida şöbələrinə daxil edilməsi qadağandır. Təəssüf ki, marketlərin bəzilərində nəzarət sistemi çox zəifdir”.
Cəza məsələsinə gəldikdə isə Ağa Salamov qeyd edib ki, qida çirklənməsinə səbəb olan hallar yaşandıqda ilk olaraq AQTA tərəfindən müəssisəyə xəbərdarlıq edilir:
“Əgər hadisə bir neçə dəfə təkrarlanarsa, sahibkar inzibati cəza ilə üz-üzə qala bilər”.