 |
|
|
Son günlər ölkəmizə qarşı Qərbdən gələn təzyiqlər artmaqdadır. Ekspertlər iddia edir ki, bu təzyiqlər Rusiya faktorunu kənarda qoyub.
Sual yaranır: Qərbdən Azərbaycana gələn təhlükə və təzyiq fonunda Rusiya amili hansı rolu oynayır? Rusiya amili Azərbaycana münasibətdə tamamən neytrallaşıb? Bundan başqa, Vaşinqtonun Bakıya hücumu nə zamana kimi davam edəcək?
Globalinfo.az-a danışan politoloq Vəli Əlibəyovun fikrincə Rusiya hazırda “mələk” kimi görünür.
Politoloq Rusiyadan gələn təhlükə amilinin unudulmadığını qeyd edib:
“Mümkündür, hansısa ekspertlər bu barədə danışmırlar, nəsə demirlər. Lakin rəhbərlik səviyyəsində Azərbaycanın xarici siyasət idarəsi, fərqli qurumlar, həmçinin hökumət Azərbaycana qarşı Rusiya və müxtəlif ölkələrdən gələn təhlükədən xəbərdardırlar. Onlar həmişə Azərbaycanın maraqlarının keşiyindədirlər. Razıyam ki, son vaxtlar ABŞ-ın ölkəmizə qarşı təzyiqləri fonunda Rusiya “mələk” kimi görünməyə başlayıb. Amma bu, bəlkə də, sadə insanlara yönələn bir siyasətdir. Hamımız başa düşürük ki, burada əsas məqsəd Azərbaycan-ABŞ münasibətləri fonunda Azərbaycanı və onun əhalisini ruspərəst etmək, Rusiyaya daha da yaxınlaşdırmaqdır”.
V.Əlibəyov deyib ki, Azərbaycana qarşı Qərblə bərabər, Rusiyadan da təhlükə var:
“Yalnız Rusiyadan və ya Vaşinqtondan yox, ümumiyyətlə, hər hansı bir ölkədən Azərbaycana qarşı təhlükə mövcuddur. Çünki həmin ölkələrin maraqları bunu tələb edir. ABŞ-ın Bakıya hücumunun nə zamana kimi davam edəcəyi məsələsinə gəlincə, məncə, bunu tək Amerikaya bağlamayaq. Ümumiyyətlə, Azərbaycana qarşı Avropa ölkələri tərəfindən də təzyiqlər var. Bu, Azərbaycan müstəqil siyasət yürütməyə davam etdikcə belə olacaq”.
Politoloqun sözlərinə görə, Azərbaycan nə qədər ki, heç kəsdən asılı olmayaraq öz siyasi xəttini yürüdəcək, o qədər də xarici və böyük dövlətlərə, güc mərkəzlərinə sərf etməyəcək:
“O dövlətlər ölkəmizin onlara xidmət etməsi üçün əlindən gələni edəcəklər. Lakin biz öz haqq yolumuzdan dönməyəcəyik. Azərbaycan müstəqilliyini ona görə qan bahası ilə əldə etməyib ki, indi də çox asanlıqla onu kiməsə bəxşiş etsin. Azərbaycan müstəqil, özünü təmin edən və beynəlxalq arenada təsdiq etmiş bir dövlətdir. O baxımdan da nə qədər ki, Azərbaycan öz siyasətini davam etdirəcək, təzyiqlər də olacaq. Buna normal yanaşmaq lazımdır. Təzyiqlər varsa, deməli, biz hər şeyi düz edirik. Təzyiqlər varsa, Azərbaycanın müstəqil siyasəti var və bu, kimlərisə qane etmir. Əgər bizim siyasət hər kəsi qane etsə idi, onda Azərbaycanın özünü qane etməzdi”.
"İlk dəfə Heydər Əliyevi Bakı Dövlət Universitetində (BDU) işləyərkən 1974-cü ilin yayında qəbul imtahanları zamanı görmüşəm".
Bunu Baku TV-nin "Baku aktual" verilişində Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunun direktoru Misir Mərdanov ümummilli lider Heydər Əliyevlə bağlı xatirələrini danışarkən deyib.
O, Heydər Əliyevlə ilk görüşünü belə xatırlayıb:
"Bir gün qabaq müəllimlərə elan etdilər ki, sabah Heydər Əliyev gələcək. Universitetin 4-cü mərtəbəsində 4-cü otaqda biz riyaziyyatçılar yazı işlərini yoxlayırdıq. Qapı açıldı, Heydər Əliyev içəri daxil oldu. Əvvəlcə o hesab etdi ki, biz imtahan veririk. Çünki hamımız cavan adamlar idik. Yaxınlaşanda bildi ki, müəllimik. Daha da yaxın gəldi, söhbət etməyə başladı. İmtahanların gedişindən, abituriyentlərin münasibətindən xeyli danışdı. Artıq söhbətin qurtarmaq ərəfəsində Heydər Əliyev "Kimin sualı var, bəlkə, bir sözünüz var mənə?", - deyə soruşdu. Bir nəfər cavan professor var idi bizdə. Adı Valeri Salayev idi. Dedi ki, mənim sualım var. Hamı pərt oldu. V.Salayev "Yoldaş Əliyev, sizin adınızdan universitetə belə bir qərar gəlib ki, aspiranturaya qəbul olmaq üçün hər bir şəxs iki il əmək stajına malik olmalıdr. Biz hesab edirik ki, bu, təbiət elmlərinə xeyir gətirməz" dedi. Heydər Əliyev diqqətlə dinlədi. Üzünü yanındakılara çevirib "Mənim qərarımı səhv çatdırmısınız. Bu qərar humanitar sahələrə aiddir" dedi".
Ətraflı süjetdə:
Azərbaycanda oynaq, sümük xəstəlikləri ilbəil cavanlaşır.
Bir çoxumuz hətta travmatoloq və ya ortopedə gedəcəyimizi də bilmirik.
Artıq çəki, oturaq həyat, zərərli qidalar və onurğada problemlər 40 yaşında belə insanı ağrılarla üz-üzə qoyur.
Oynaq, diz, çiyin ağrıları, sümük, qığırdaq yeyilməsi, yastıpəncəlilik üçün möcüzə dərman və ya müalicə varmı?
BTV-nin “HəkimPostu” verilişində bu dəfə qonaq Respublika Diaqnostika Mərkəzinin ən təcrübəli travmatoloq ortopedlərindən biri Altay Cəfərov oldu.
Həkim oynaq, dayaq aparatı ilə bağlı ən vacib 7 sualı cavablandırdı.
1. Qamətimizi, ayaqlarımızı nə əyir?
2. Oynaqların kirəcləşməsinin səbəbləri?
3. Artroz, artritlərdə dizə iynə, yoxsa əməliyyat?
4. Kök hüceyrə köçürülməsi oynaqları sağaldırmı?
5. Kollagen içmək insanı cavanlaşdırırmı?
6. Yastıpəncəliliyi necə yoxlatmalı?
7. 80-90 yaşlı insanın ayağı sınarsa nə etməli?
Ətraflı BTV-də videomüsahibədə izləyin:
53 illik Bəşər Əsəd rejimi rəsmi olaraq mövcudluğunu itirdi. Dünya mediasının baş xəbəri Suriyada yeni mərhələnin başlanması ilə bağlıdır. Əsəd rejiminin devrilməsi bu ölkədə sabitliyin bərqərar olması anlamına gəlirmi? Əsədin devrilməsi regional və beynəlxalq münasibətlərə hansı təsiri göstərəcək?
TEREF xəbər verir ki, Qafqaz Etno Sosial Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti, şərqşünas alım, konfliktoloq Azər Hüseynov bu və digər məsələlərlə bağlı Qaynarinfo-nun suallarını cavablandırıb.
"Regionun məzhəb zəmnində yenidən xaosa sürüklənməsi riski yüksəlir"
- Bəşər Əsədin devilməsi və İranın Suriyadakı mövqeyinin zəifləməsi regionda ciddi geosiyasi nəticələrə səbəb olacaqmı?
- Şübhəsiz. 2010-cu ildə Suriyada başlayan hadisələr İran və Suriya arasında əməkdaşlığın yeni bir mərhələsinin başlanğıcına səbəb oldu. İran Əsəd rejiminə qarşı silahlı mübarizə aparan qruplara, xüsusən İŞİD-ə qarşı mübarizədə fəal iştirak edirdi. Bu fəaliyyət hərbi-siyasi emisarlar, İŞİD-ə qarşı səfərbər edilmiş şiə qrupları və "Hizbullah" vasitəsilə həyata keçirilirdi. Bu kontekstdə, Əsəd rejiminin devrilməsi İranın regiondakı təsir mexanizmlərini əhəmiyyətli dərəcədə zəiflədə bilər.
Əsədin hakimiyyətdən salınması Livanda, xüsusilə İsraillə hazırda atəşkəs rejimində olan "Hizbullah"ın təchizatını faktiki olaraq dayandıracaq və İranın Yaxın Şərqdəki, o cümlədən Fələstin məsələsindəki iştirakını məhdudlaşdıracaq. Bunun nəticəsi olaraq, İsrailin regiondakı strateji mövqeyi və təsir dairəsi genişlənəcək. İsrail baş naziri Benyamin Netanyahunun bəyanatları bu perspektivi təsdiqləyir. Netanyahunun sözlərinə görə, Əsədin devrilməsində İsrailin "Hizbullah" və İrana qarşı həyata keçirdiyi strateji zərbələr mühüm rol oynayıb. Baş nazir bu hadisəni "tarixi bir gün" kimi qiymətləndirib. İsrail mediasında məsələ ilə bağlı çıxış edən ekspertlər durzilər və kürdlərin arxa planlarda İsraildən yardım və dəstək istədiklərini vurğulayırlar, bu yardımın göstərilməsinin strateji əhəmiyyət kəsb etdiyini qeyd edirlər. Sanki bu çıxışların əməli cavabı olaraq İsrail ordusu Qollan təpələrində silahsızlaşdırılmış bölgəni keçərək Kuneytrada möhkəmlənib. Netanyahu isə 1974-cü il təmas xəttinin silahsızlaşdırılması anlaşmasının qüvvədən düşdüyünü elan edib. "Hizbullah" məsələsinə gəldikdə isə, İranla logistika əlaqəsi kəsildikdən və təşkilatın liderləri zərərsizləşdirildikdən sonra "Hizbullah"ın tamamilə sıradan çıxarılması prosesi başlaya bilər. Bu prosesdə böyük ehtimalla Heyət Təhrir əş-Şam (HTŞ) iştirak edə bilər. Belə bir inkişaf regionda məzhəb qarşıdurması riskini artıracaq. İran əvvəllər olduğu kimi, yenidən öz mövqelərini bərpa etməyə çalışacaq. Bununla belə, ilkin mərhələdə bu imkanlar məhdud olacaq. İranın bölgədə kürdlər və müxalif qüvvələr arasında və ya müxalifət daxilində yaranacaq ziddiyyətlərin dərinləşməsindən istifadə edərək şiə qruplarını yenidən səfərbər etməyə çalışacağı ehtimal edilir. Bu cəhdlərə cavab olaraq, HTŞ ətrafında məzhəb əsaslı qüvvələrin birləşməsi ehtimalı artır. Nəticədə, regionun məzhəb zəmnində yenidən xaosa sürüklənməsi riski yüksəlir.
Bununla yanaşı, perspektivdə İranın Türkiyə ilə mümkün əməkdaşlıq yollarını araşdırmağa çalışacağı ehtimalı da diqqətdən kənarda saxlanmamalıdır. Burada onu demək lazımdır ki, bir sıra hallarda diametral fərqlərə baxmayaraq, Türkiyə və İran arasında məsələ ilə bağlı intensiv diplomatik ünsiyyət mövcuddur. Hər halda, bölgədə gələcəkdə məzhəb zəminli münaqişəsinin başlaması region ölkələri olan Türkiyənin də, İranın da maraqlarına uyğun deyil. Çünki onun arxasında etnik zəminli münaqişələr də başlaya bilər. Bölgənin müsəlman dövlətlərinin bölünməsi olduqca təhlükəlidir. Hesab edirəm, bunu Türkiyə də, İran da nəzərə almalıdırlar ki, cərəyan edən proseslər daha sonra onlara, regionun əhalisinə qarşı bumeranq effekti verməsin. Əsədin devrilməsi ilə İran XİN-nin verdiyi açıqlama da maraq doğurur. İran Suriyanın gələcəyinin Suriya xalqının işi olduğunu vurğulamaqla gələcəkdə özü üçün diplomatik manver imkanları saxlamaq istəyir. Bura bir məsələni də əlavə etmək istərdim ki, İranın geosiyasi mövqelərinin zəifləməsinə ilk reaksiyalardan biri də ABŞ-dən gəldi. Tramp bunu İsrailin uğuru və İranın zəifləməsi kimi şərh etdi. Zənnimcə, dünyanın hər bir yerində cərəyan edən proseslərə ABŞ-ın təmkinli və tələsik olmayan yanaşması da diqqəti cəlb etməlidir.
"Türkiyənin Suriya müxalifətinə dəstək verməsində əsas məqsəd gələcəkdə öz sərhədlərinin yanında kürd dövlətinin qurulmasının qarşısının alınmasıdır"
- Proseslərin gələcək gedişatında Türkiyənin mövqeyi nədən ibarət olacaq? Bir sıra Qərb mətbuatı iddia edir ki, artıq Böyük İsrail və Böyük Kürdüstanın yaranması an məsələsidir...
- Bu suala cavab vermək üçün məsələni daha geniş şəkildə şərh etmək lazımdır. Türkiyə dövləti öz liderlərinin dilindən nələrdən ehtiyat etdiyini açıqlayır. Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu yaxınlarda çıxışında belə bir ifadə işlətdi ki, İsrail dini əsaslarla hərəkət edir, Fələstin və Livan torpaqlarından sonra Türkiyə torpaqlarına iddialıdır. Məlumdur ki, Qəzzadakı proseslərin gedişində Türkiyə ilə İsrailin münasibətləri sıfır həddinə gəldi. Buradan görünən odur ki, Türkiyə siyasi rəhbərliyi tez-tez səslənən, müxtəlif məqamlar tərəfindən iddia edilən Böyük İsrailin qurula bilməsi ehtimalına real baxır. Buna hansı əsaslardan qənaət gətirir? Bizim Azərbaycan mediasında da ifadə edildiyi kimi İsrailin maliyyə naziri Bezalel Smotriç "Vəd edilmiş torpaqlar” məqsədindən danışarkən hədəf ölkələri bir-bir sadalayıb. Smotriç ölkə sərhədlərini Türkiyəyədək genişləndirmək istəyində olduqlarını bildirib. Nazir sərhədləri İordan çayının o biri tərəfinə qədər uzanacaq Böyük İsraili təsvir edib. Rejissor Jerem Seskenin çəkdiyi "İsrail: Xaos nazirləri" adlı sənədli filmdəki çıxışında Smotriç bildirib ki, İsrailin suverenliyi altında olan sərhədlər indiki vəziyyətlə məhdudlaşmayacaq. Belə bəyanatların sadə bir şəxsin deyil, məhz nazirin dilindən ortaya gəlməsi Türkiyə rəhbərliyində ciddi narahatlığa səbəb olub.
Türkiyəni narahat edən digər məsələ də məhz Suriyada gedən proseslərlə bağlıdır. Suriyada fəaliyyət göstərən YPG-nin İsrailin vəzifəli şəxsləri ilə sıx əlaqələri mövcuddur. Türkiyə prezidenti çıxışlarının birində PKK-nın da, YPG-nin də arxasında İsrailin olduğunu ifadə etdi, bunların bir vasitə olduğuna diqqət çəkdi. Məhz buna görə də bir sıra analitiklər hesab edir ki, Türkiyənin Suriya müxalifətinə dəstək verməsində əsas məqsəd gələcəkdə öz sərhədlərinin yanında kürd dövlətinin qurulmasının qarşısının alınmasıdır. Ankaraya görə Böyük Kürdüstan Böyük İsrailin qurulmasının tərkib hissəsidir. Ankaranı narahat edən məsələ Türkiyənin parçalanması ehtimalıdır. Bununla belə, Türkiyə daxilində bəzi müxalif qüvvələr Türkiyənin Suriyadakı prsesdə iştirakının tam da İsrailin maraqlarına oynayacağını, sonra kürd məsələsinin yenidən qalxacağını və Türkiyənin özünün parçalanma təhlükəsi altında qala biləcəyi fikirlərini ifadə edirlər. Bütün bunlar təbii ki, mövqelərdir. Real olan odur ki, Türkiyə bu prosesə girdi. Türkiyə XİN başçısı Hakan Fidan Əsədin Türkiyənin uzatdığı əli geri çevirdiyini bildirib, son hadisələri bununla bağladı. Diqqətimi çəkən Hakan Fidanın Əsədin getməsindən sonra işlətdiyi ifadələrdir. Yeni Suriya qonşuları üçün təhdid olmamalıdır. Bu ifadənin təfislatından Türkiyə xarici siyasətinin nə qəsd etdiyini zaman keçdikcə anlayacağıq. Burada Suriya ərazisində hər hansı bir yeni muxtariyyətin yaranması, Suriyanın federallaşma təhlükəsinin qarşısının alınmasımı nəzərdə tutulur, bu sual açıq olaraq qalır. Ola da bilər ki, bununla İsrail daxil yeni keçid hökumətinin bütün qonşularına güvənc verdiyi də ifadə edilir. Hər halda bunu proseslərin gedişində görə biləcəyik. Türkiyə gələcəkdə nə etməyə çalışacaq? Öncə çalışacaq ki, öz daxilində separatçılığı təşviq edəcək hər hansı bir məsələ olmasın. Daha sonra Türkiyə Qəzza məsələlərinə, Fələstin probleminə dönəcək.
"İranla Türkiyənin Qəzzanın gələcəyi və HƏMAS ilə bağlı yanaşmaları çox fərqlidir"
- Maraqlı yanaşmadır. Dedikləriniz özünü doğruldarsa, belə bir suala da cavab tapmaq lazım olacaq - Suriyadakı proseslər "Qəzza düyünü"nü həll edə biləcəkmi?
- Son bir ildə Qəzzada bir humanitar fəlakət yaşanır. Bu humanitar fəlakətin aradan qaldırılması çağırışı ilə bir çox ölkələr, o cümlədən Azərbaycan da çıxış edir. Yeri gəlmişikən, Azərbaycan Şərqi Qüds paytaxtı olan Fələstin dövlətinin olmasının zəruriliyini daim ifadə edir. Dediyiniz sual hamını düşündürür - bundan sonra Qəzzada nələr yaşanacaq? Öncə bunu açmaq lazımdır. Qəzzada İsraillə HƏMAS qarşı-qarşıyadır. Bu təşkilatın liderləri İsmail Haniyyə, daha sonra isə İsrailə qarşı sərt mövqeyi ilə seçilən Yəhya Sinvar öldürüldü. Buna baxmayaraq, HƏMAS hələ də müqavimət göstərir. Suriyada Əsədin düşməsindən sonra HƏMAS müqaviməti davam etdirə biləcəkmi? Hər nə qədər Əsədlə əlaqələri oynaq olsa da, İranın Suriya vasitəsi ilə ona etdiyi yardımlardan HƏMAS istifadə edirdi. Ancaq indi durum dəyişib. Həsən Nəsrullahın İsrail tərəfindən öldürülməsi də "Hizbullah"a ciddi təsir etdi. Bəzi iddialara görə, HƏMAS-ın siyasi qanadı Türkiyəyə, hərbi qanadı isə İrana yaxınlığı ilə bilinir. Məhz buna görə də sünni dünyasında HƏMAS-ı tənqid edənlər kifayət qədər çoxdur.
Humanitar olaraq Qəzzada bir faciə var. Mülki insanlar, uşaqlar, qadınlar ölür, şikəst qalır. İranın və Türkiyənin hər ikisi də HƏMAS-ı dəstəkləyir. Amma onların Qəzzanın gələcəyi və HƏMAS ilə bağlı yanaşmaları çox fərqlidir. Türkiyə HƏMAS-ın siyasiləşməsini, lazım gələrsə, FƏTH-lə əməkdaşlığını, hətta Qəzzanın FƏTH-ə verilməsini istəyə bilər. Buna real ehtimal kimi baxıram. Bir qism analitiklər hesab edir ki, Qəzzanın FƏTH-ə verilməsi onun İsrailin nəzarətinə keçməsi ilə eynidir. Bir sıra Qərb medialarında iddia edilirdi ki, ABŞ-ın təzyiqi ilə İsmail Haniyə Türkiyədən çıxmağa vadar edildi. İran isə bu gün faktiki olaraq HƏMAS-a dəstək verə biləcək gücdə deyil. Artıq HƏMAS-ın savaşçı liderləri də yoxdur. Daha doğrusu, HƏMAS-ın Türkiyəni dinləmə ehtimalları çoxdur. Belə bir ortamda onun Qəzzada nəzarəti itirəcəyi ehtimalları artır. İdarəçiliyin FƏTH-ə veriləcəyi ehtimalı da çoxdur. Buna Fələstin xalqının münasibəti necə olacaq, onu zaman göstərəcək.
"Çinin güclənməsi Rusiyanın da marağında deyil, Pekin gələcəkdə Amur boyuna iddia edə bilər"
- Məni ən çox düşündürən odur ki, Rusiya nə üçün Əsədin arxasından çəkildi? Putin faktiki olaraq Əsədi qurban verdi. Rusiyanın səssiz qalması ilə 53 illik Əsəd hakimiyyəti sona çatdı. Putin Ukrayna məsələsinə görə Suriyanı itirməyə göz yumdu, ya burada başqa səbəb var? Putin hansı oyunu oynayır?
- Sizə bir misal çəkim. 1945-ci ildə Sovet ordusu İrana girdi və orada ilk mərhələdə Pişəvərini dəstəklədi. Qərblə Avropanın bölünməsində razılıqlar prosesi başlayanda Sovet ordusu 1946-cı ildə İranı tərk etdi. İranı ABŞ və Britaniyaya güzəştə getdi. Bunun müqabilində daha sonra Şərqi Avropada nəzarəti tam ələ aldı, sosialist blokunu qurdu. Şərqi Avropa Rusiyanın tarixi maraq və təsir dairəsidir. Yaxın Şərq isə ehtiyat fəaliyət məkanıdır. Ona görə də, Ukraynada ABŞ-ın onun təsirini tanımasının, müharibənin öz maraqlarına uyğun bitməsinin və hətta gələcəkdə Zelenskinin gedə bilməsinin əvəzində Rusiya Suriyadan çəkildi. Rusiyanın mövqeyi siyasi rəhbərliyinin dilindən ifadə edildi: "Suriyalılardan çox suriyalı ola bilmərik”.
Digər tərəfdən, qarşıda Tramp dövrü gəlir. O, Rusiyaya münasibətində Bayden qədər aqressiv deyil. Hətta Rusiya ilə ABŞ arasında isinmə ola bilər. ABŞ bu isinməni Çinə qarşı istifadə edə bilər. Çünki Çin artıq ABŞ üçün problem olmağa başlayır. Bir zaman dünyanın ucuz işçi qüvvəsi yeri olan Çin artıq dünya iqtisadiyyatının əsas hissələrindəndir. Çinin güclənməsi Rusiyanın da marağında deyil. Çin gələcəkdə ehtimal edilən proyeksiyada Rusiyanın Amur boyuna iddia edə bilər. Eyni zamanda, Çin iqtisadi cəhətdən Rusiyanı nəzarətə götürə bilər. Məhz bunları əsas alaraq Rusiya ABŞ-la Suriya məsələsində razılığa gələ bilər.
"Azərbaycanın balanslı davranışlarının da doğru qərarlar silsiləsi olduğunu görmək olur"
- Bununla belə, Rusiyanın bölgəyə qayıdışı mümkündürmü?
- Bəli. Çünki hələ proseslərin hansı istiqamətə yön alması tam aydın deyil. Rusiya XİN bəyan edir ki, müxalifətin bütün qanadları ilə ünsiyyət saxlayır. Ən maraqlısı odur ki, hakimiyyətin təhvil verilməsində Rusiya iştirak etmədiyini deyir. Bu isə həmin siyasi qərarın de-fakto qəbul edildiyini ifadə edir, de-yure Rusiyanın tam mövqeyinin prosesin gedişatında formalaşacağını göstərir.
- Yaxın Şərqdəki proseslərin MDB məkanına təsiri nə dərəcədə mümkündür? 2005-ci ildə ABŞ Kəşfiyyat Şurasının qarşıdakı 20 il üçün açıqladığı proqnozda göstərilirdi ki, MDB-də demokratikləşmənin 3-cü dalğası 2025-ci ilə başlanacaq. 20 il əvvəl verilən bu proqnozlardan "ərəb baharı", İŞİD, pandemiya artıq gerçəkləşib. Proseslərə diqqət etsək, görərik ki, Gürcüstan və Moldovada sabitlik artıq pozulub. Nə gözlənilir?
- Mümkün olmayan heç bir ehtimal yoxdur. Bu arada müxtəlif dünya regionlarında baş verən hadisələr, bura Gürcüstandakı proseslər, Suriyada olanlar, Cənubi Koreyadakı məsələlər əslində dünyada bir çalxalanma olduğunu göstərir. Məhz bu baxımından, təhlükəsizlik meyarlarını nəzərə alaraq, Azərbaycanın quru sərhədlərinin hələ açılmaması olduqca anlaşılandır. Bir ölkədə stabillik və təhlükəsizlik çox önəmlidir. Çünki stabillik və təhlükəsizliyin ortadan qalxması digər həyat sahələrində əldə edilən uğurların yoxa çıxmasına gətirib çıxarda bilər. Proseslərin MDB məkanına təsir edə biləcəyi ehtimalını diqqətə gətirərək, Azərbaycanın balanslı davranışlarının da doğru qərarlar silsiləsi olduğunu görmək olur. Azərbaycan II Qarabağ müharibəsi zamanı İsraillə dövlət maraqlarının reallaşdırılması istiqamətində tərəfdaşlıq etdi və bu tərəfdaşlığı indi də davam etdirir. Eyni zamanda, region dövlətlərinin heç birinə qarşı onun ərazisindən istifadə edilə bilməyəcəyini bəyan edir, İranla ziqzaqvari münasibətlərin olmasına baxmayaraq, zaman-zaman birgə hərbi təlimlər də keçirir, Türkiyə ilə isə müttəfiq və qardaşdır. Rusiya ilə də rasional münasibətləri inkişaf etdirərək dövlət suverenliyinin və təhlükəsizliyinin qorunması istiqamətində hərəkət edir.
"Suriyada və dünyada cərəyan edən proseslər onu deməyə əsas verir ki, Zelenskini də Əsədin taleyi gözləyə bilər"
- Dediklərinizdən belə çıxır ki, Zelenskini də Əsədin taleyi gözləyir?
- Hadisələr onu deməyə əsas verir ki, Zelenskinin də aqibəti heç yaxşı görünmür. Çünki Suriyada və dünyada cərəyan edən proseslər onu deməyə əsas verir ki, Zelenskini də Əsədin taleyi gözləyə bilər. Əgər Suriyada ABŞ və Rusiya razılaşıbsa, onda Zelenski üçün də yolun sonunun göründüyünü ehtimal edə bilərik. Zelenski öz ölkəsini potensialı davam gətirə bilməyəcək bir hala gətirdi, Rusiya ilə diplomatik tənzimləmə yolunu deyil, silahlı münaqişəni seçdi və Ukrayna ərazisinin bir hissəsi itirildi. Zelenskini bir zaman alqışlarla dəstəkləyənlər bu gün onun iflasına imza atacaq potensiala sahibdirlər.
Maya çörəyinin zərərləri və maya çörəyinin faydaları haqqında mif cəmiyyətdə kök salır.
Hibiny.ru xəbər verir ki, mikrobioloq Olesya Savkina TASS-a müsahibəsində bu barədə danışıb.O bildirib ki, təbiətdə termofil maya (yüksək temperaturda mövcud ola bilən) yoxdur. Bişirmə zamanı tamamilə bütün maya ölür.Üstəlik, maya insanlar üçün çox faydalıdır, çünki tərkibində çoxlu protein, vitamin və digər bioloji aktiv maddələr var.
Yaxın Şərqdə baş verən hadisələr fonunda “kürd kartı”nın yenidən ortaya atıldığı iddia olunur. Xüsusilə ABŞ və Qərbin regionda kürd dövləti qurmaq planını aktivləşdirdiyi deyilir.
Bu məsələnin məhz türk birliyi, Turan ideyasına qarşı ortaya atıldığına dair səsləndirilən fikirlər xüsusi diqqət çəkir. Son zamanlarda Türkiyədə bəzi kürd vətəndaşların aksiyaları, separatçı qrupların aktivləşməsi, “müstəqil dövlət” çağırışları, həmçinin tanınmış xarici qonaqların onların sıx yaşadıqları bölgələrə səfəri iddiaları gücləndirir. Bəzi ekspertlərin fikrincə, bu yolla ilk olaraq Türkiyənin zəiflədilməsi, daha sonra isə türk birliyinin parçalanmasının planlaşdırıldığı bildirilir.
Kürd məsələsi sadəcə Türkiyəyə, yoxsa bütün türk dünyasına qarşı gedişdir? Bu mövzuya türk-müsəlman, eləcə də İranın, ərəb ölkələrinin reaksiyası necədir?
Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi Kənan Novruzov deyib ki, Suriyada çox ciddi proseslər baş verir:
“Bu ölkədəki hadisələrlə Yaxın Şərqdə faktiki olaraq üçüncü dəfə zəlzələ effekti oldu. Birincisi, HƏMAS-İsrail müharibəsi, ikincisi “Hizbullah”-İsrail qarşıdurması idi.
Görünən odur ki, dünyanı yenidən bölüşdürən qüvvələr, o cümlədən, ABŞ Yaxın Şərqə xüsusilə diqqət ayırır. Düşünürəm ki, Yaxın Şərqdə vəziyyət daha da gərginləşərsə, buna uyğun olaraq Şərqi Avropada vəziyyət nisbətən sabitləşə bilər”.
K.Novruzovun sözlərinə görə, Qərb, həmçinin ABŞ Türkiyə üçün növbəti təzyiq mexanizmi yaratmaq istəyir:
“Amma rəsmi Ankara buna icazə verməyəcək və öz təhlükəsizliyi üçün hər şeyi edəcək. Həm Türkiyənin, həm də İranın Suriyaya qoşun göndərməsi mümkündür. Hərçənd tələsik addım atılmayacaq. Bundan əvvəl Ankara-Moskva-Tehran xəttində üçtərəfli məsləhətləşmələr baş tutacaq”.
Təəssüf ki, Türkiyə bir müddətdir ki, Amerika və sionist rejimin tələsinə düşüb, onların alətinə çevrilib.
Axar.az xəbər verir ki, bu sensasion iddia ilə İranın sabiq xarici işlər naziri, dini lider Əli Xameneinin müşaviri Əli Əkbər Vilayəti “Tasnim”ə müsahibəsində çıxış edib.
Vilayəti Qərbin ərəb dünyası ilə bağlı son onilliklərdəki siyasətinə ekskurs edib, Tunis, Misir və Liviyadakı hadisələri xatırlayıb:
“Tunis və Misirdəki sürətli inkişafdan sonra amerikalılar və onların NATO-dakı müttəfiqləri dünyanın digər bölgələrində islami oyanışın irəliləməsinin qarşısını almaq üçün tədbirlər gördülər. Onların səyləri iki istiqamətdə cəmlənmişdi; Əvvəlcə Liviya hökumətinin, sonra isə Bəşər Əsədin devrilməsi. Qəzzafinin nə daxildən, nə də xaricdən dəstəyi olmadığı üçün Liviyaya Amerikanın rəhbərliyi altında, Fransa və İngiltərənin dəstəyi ilə hücum edildi və onlar Qəzzafini öldürərək, Liviyanı praktiki olaraq üç yerə böldülər: Tripoli, Benqazi və Sir”.
Onun iddiasına görə, Türkiyə bu siyasətdə yanlış mövqe tutub:
“Təəssüf ki, biz Amerika və İngiltərə təyyarələrinin İncirlik bazasından uçduqlarını xatırlayırıq”.
Vilayətinin fikrincə, hazırda növbə Suriyaya çatıb:
“Bu hadisələrdən əvvəl Türkiyə Suriyaya o qədər yaxın idi ki, iki ölkənin hökumət nümayəndə heyətinin birgə iclasları növbə ilə Dəməşq və Qazientepdə keçirilirdi, lakin Amerikanın Suriyadakı iddiası bu idi ki, Bəşər Əsəd hakimiyyəti demokratik deyil və yıxılmalıdır.
Amerikaya tamamilə tabe olan hökumətlər hamısı demokratiya tərəfdarıdırmı? Bu arqumentlərlə amerikalılar koalisiya quraraq, Suriyaya hücum etdi və bu ölkədə terrorçu qrupları aktivləşdirdi. Siyasətçilər xatırlayırlar ki, Trampın prezidentliyinin birinci dövrünün debatlarında o, xanım Klintona (yəni demokratlara) açıq şəkildə demişdi: “Suriyada və İraqda İŞİD-i siz yaratdınız”. Təəssüf doğuran odur ki, Türkiyə birdən-birə kursunu 180 dərəcə dəyişdi və Suriyanın azlıqların hüquqlarına hörmət etmədiyini iddia etdi və Liviyada etdiklərini Suriyada da təkrarlayır”.
Vilayəti etiraf edib ki, Türkiyə xalqının islama böyük xidmətlər göstərib. O, bu sırada Ərbakanı da xatırlayıb:
“Amma indi Türkiyənin xarici siyasətində bu cür iş ortaya çıxır, islamı ləkələyən, xəvaric və qərmətilərin üzünü ağardacaq şəkildə hərəkət edir.
Kəşfiyyat və xarici siyasət sahəsində təcrübəli bir şəxs olan cənab Hakan (Fidan) müəllimin bu cür problemləri həll edəcəyinə ümid edirdik, lakin islamda uzun tarixi və böyük müəllimləri olan Türkiyənin Amerika və sionistlərin qazdığı quyuya, onların tələsinə düşməsinə inanmazdıq. Bir dəfə bir qrup sionist Sultan Əbdülhəmidin yanına gələrək yəhudilərin məskunlaşması üçün Fələstini almaq istədikdə, onun tarixi bir cümləsi var idi: “Hələ sağ olan birinin yarıldığını görmədik”.
O, Suriyadakı bugünkü məsələlərlə bağlı qəti şəkildə vurğulayıb ki, Amerika, sionistlər və ərəb və qeyri-ərəb region ölkələri bilməlidirlər ki, İran İslam Respublikası Suriya hökumətini sona qədər dəstəkləyəcək:
“Bu gün Suriyanın tərəfdarları 2011-ci ildəkindən (Suriyada müharibənin başlanmasından) daha çoxdur. İran, Rusiya, bu gün heç vaxt olmadığı qədər güclü olan Livan Hizbullahı və heyrətamiz bir qüvvə olan İraqın Həşd əş-Şabi və Yəmənin qəhrəman husiləri və əziz fələstinlilər olmaqla, hamısı Suriyanın ərazi bütövlüyünü və hazırkı hökuməti dəstəkləyir”.
Təhsil aldığı məktəb bundan sonra Milli Qəhrəman Natiq Qasımovun adını daşıyacaq. Söhbət Mingəçevir şəhərində yerləşən 4 saylı orta məktəbdən gedir.
Bu barədə Baku TV-nin süjetində deyilir.
Məktəbin direktoru Zaur Müseyibov baş nazirin imzaladığı sərəncamın onları qürurlandırdığını deyib.
"Bizim üçün fəxrdir, 30 ildən sonra Prezidentimizin fərmanı ilə Natiq Qasımova Milli Qəhrəman adı verildi. Biz bununla qürur duyuruq. Bir neçə gün bundan qabaq baş nazirimizin imzaladığı sərəncamla məktəbimizə Milli Qəhrəmanın adının verilməsi bizi daha da duyğulandırdı və sevindirdi. Artıq bizim qarşımızda duran əsas məsələ şagirdlərimizə belə bir qəhrəmanı tanıtmaq, Natiq Qasımov kimi yetişdirilməsini təmin etməkdir", - deyə o bildirib.
Qeyd edək ki, Natiq Qasımov 1991-ci ildə könüllü olaraq cəbhəyə yollanıb. O, 1992-ci ildə Xocalının Pirlər kəndi yaxınlığında Alban kilsəsinin yerləşdiyi yüksəklik uğrunda ölüm-dirim savaşına qalxır. Döyüşdə altı yoldaşı həlak olan Natiq mübarizəni davam etdirir. Təkbaşına 5 gün gecə-gündüz vuruşaraq düşmənləri bu posta yaxın buraxmır.
Onun təslim olmayacağını anlayan ermənilər Natiqin qarşısına "əsirləri güllələyəcəyik" şərtini qoyurlar. 22 nəfər Xocalı sakininin güllələnməsinə razı olmayan qəhrəman kilsənin üzərindəki Azərbaycan bayrağını özü ilə götürərək təslim olmaq üçün ermənilərə tərəf gedir. Kilsədən böyük bir dəstənin çıxacağını gözləyən düşmən oradan əlində bayraq bir əsgərin çıxdığını görəndə azğınlaşıb. Natiq Qasımov əsir götürülüb.
Qeyd edək ki, Natiq haqda çəkilən filmdə onun Vitali Balasanyanın iştirakı ilə dindirilməsindən sonra işgəncə ilə öldürüldüyü haqda şahid ifadəsi var. Bu şahidlər ermənilərdir.
Ətraflı Baku TV-nin süjetində:
TV Müsavatın canlı efirində aparıcı Sevinc Telmanqızı Türkiyə xüsusi təyinatlıları və özəl qüvvələrinin Suriya ilə sərhəd əraziyə yeridildiyindən danışıb.
Musavat.com xəbər verir ki, bu barədə məlumat Türkiyədəki özəl mənbədən bildirilib.
Ətraflı videoda:
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski Kiyevin nəzarətində olan ərazilərin NATO çətiri altına alınacağı təqdirdə münaqişənin qaynar mərhələsinin dayandırmağa hazır olduğunu bəyan edib.
“Report” xəbər verir ki, bu barədə o, “Sky News”a müsahibəsində deyib.
“Müharibənin qaynar fazasını dayandırmaq istəyiriksə, nəzarətimizdə olan Ukrayna ərazisini NATO çətiri altına almalıyıq. Bu, tez bir zamanda etməli olduğumuz bir nüansdır. Fakt budur ki, bu, müharibənin qaynar fazasını dayandırmaq üçün həll yoludur, çünki biz nəzarətimiz altında olan hissə ilə NATO üzvlüyünə verə bilərik”, - deyə o qeyd edib.
Bundan sonra o, işğal altında olan ərazilərin diplomatik yolla qaytarılması üzərində işləmək niyyətindədir. Onun sözlərinə görə, Ukrayna əvvəllər belə bir təklifi yalnız ona görə nəzərdən keçirməyib ki, bunu heç kim rəsmi şəkildə təklif etməyib.
V. Zelenskinin bəyanatı artıq Ukraynada kəskin reaksiyaya səbəb olub. “Strana” nəşri qeyd edib ki, bu, Zelenskinin 2022-ci ilin fevralından bəri işğal edilən əraziləri geri qaytarmadan münaqişəni dayandırmağa hazır olduğu barədə ilk bəyanatıdır.