1991-ci ilin dekabrında Xocalının Meşəli kəndindəki soyqırım hadisələri ilə bağlı beynəlxalq axtarışda olan şəxslərdən biri - Xaçaturyan Vaqif Çərkəzoviçin Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən Laçın sərhəd-keçid məntəqəsində saxlanılması və Bakıya gətirilməsindən sonra Xankəndidəki müharibə cinayəti törətmiş digər caanilər narahat olmağa başlayıblar. Separatçı qondarma rejimin “ordusunun sabiq baş komandanı“ olmuş Samvel Babayan açıqlama verib. Azərbaycanın beynəlxalq axtarışa verdiyi şəxslərdən olan Babayan erməni mediasına deyib ki, Azərbaycan 300 nəfərdən çox erməni canisini beynəlxalq axtarışa verib: “Mən Ermənistan hökümətinə sülh danışıqları vasitəsi ilə axtarılan şəxslərin bağışlanması fikrini irəli sürdüm. Lakin onlar məni ciddiyə almadılar və özüm üçün narahat olduğumu qeyd etdilər. Erməni hakimiyyəti səhv edir. Mən də bu siyahıdayam”.

Qeyd edək ki, Baş Prokurorluğun iyulun 29-da yaydığı məlumatda qeyd edilib ki, qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin üzvləri tərəfindən 22 dekabr 1991-ci il tarixdə Xocalı rayonunun Meşəli kəndində Azərbaycan milliyətindən olan şəxslərin soyqırımı, deportasiyası, kənd sakinləri və dövlətə məxsus çoxsaylı əmlakı məhv etmə və zədələməklə külli miqdarda maddi ziyanın vurulması faktları üzrə Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin müvafiq maddələri ilə Azərbaycan Respublikasının Prokurorluq orqanları tərəfindən başlanmış cinayət işinin istintaqı davam etdirilir: “İstintaqla müəyyən edilib ki, qeyd olunan tarixdə 1955-ci il təvəllüdlü, Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı, Əsgəran rayonunun Badara kəndində doğulmaqla həmin kənddə yaşamış, Xankəndi şəhər avtomobil nəqliyyat müəssisəsində sürücü işləmiş Xaçaturyan Vaqif Çerkezoviç erməni milliyyətindən olan digər şəxslərlə birgə Meşəli kəndində yaşamış azərbaycanlıları bir milli qrup kimi bütövlükdə məhv etmək məqsədilə müxtəlif silahlardan, o cümlədən, odlu silah və piyadaların döyüş maşınından istifadə etməklə həmin kəndə silahlı basqın edib azərbaycanlı milliyyətindən olan 25 nəfəri öldürüb, 14 nəfər şəxsə müxtəlif dərəcəli bədən xəsarətləri yetirib, 358 nəfər azərbaycanlını isə beynəlxalq hüquq normaları və Azərbaycan Respublikasının qanunları ilə müəyyən edilmiş əsaslar olmadan qanuni yaşadıqları yerlərdən didərgin salıb. Bundan başqa, Xaçaturyan Vaqif Çerkəzoviç qabaqcadan əlbir olduğu şəxslərlə birgə cinayətkar hərəkətlərini davam etdirərək dövlətə və kənd sakinlərinə məxsus əmlakları məhv etmək və zədələməklə ümumilikdə 5 milyon 496 min 900 manat məbləğində maddi ziyan vurub. Aparılan cinayət işi üzrə kifayət qədər əsaslı şübhələr yarandığından Xaçaturyan Vaqif Çerkezoviçin Azərbaycan Respublikası Cinayət Məcəlləsinin 103 (soyqırımı) və 107-ci (əhalini deportasiya etmə və ya məcburi köçürmə) maddələrilə təqsirləndirilən şəxs qismində cəlb olunması barədə qərar qəbul edilmiş, lakin olduğu yer istintaqa məlum olmadığına görə barəsində 12 noyabr 2013-cü il tarixdə beynəlxalq axtarış elan edilməklə məhkəmənin qərarı ilə həbs qətimkan tədbiri seçilib. Keçirilmiş axtarış tədbirləri nəticəsində 29 iyul 2023-cü il tarixdə Vaqif Xaçaturyan Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin vasitəçiliyi ilə müalicə almaq adı altında Ermənistan Respublikasına getmək istəyərkən Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi qulluqçuları tərəfindən Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin Laçın sərhəd-keçid məntəqəsində saxlanılıb. Vaqif Xaçaturyanın Bakı şəhərində tibb müəssisəsinə yerləşdirilməsi, zəruri tibbi yardımın göstərilməsi, həmçinin BQXK-nın nümayəndələrinin ona baş çəkməsinə şəraitin yaradılması təmin ediləcəkdir. Hazırda cinayət işi üzrə digər təqsirləndirilən şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün zəruri əməliyyat-istintaq tədbirləri davam etdirilir”.

Belə görünür ki, azərbaycanlılara qarşı soyqırımı həyata keçirmiş erməni quldurları Xaçaturyanın qandallanmasından sonra məsələnin ciddiyyətini anlayıb və qorxuya düşüblər. Babayanın açıqlamasında bu özünü göstərir.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, məsələ ilə bağlı AYNA-ya danışan hərbi ekspert Elxan Şıxəliyev deyib ki, əslində bu ondan xəbər verir ki, Azərbaycan Birinci Qarabağ müharibəsində hərbi cinayətlər törətmiş şəxslərin hamısı barədə xəbərdardır: “Kimin Qarabağ ərazisində yaşadığını Bakı bilir. Babayan da belə bir siyahının olması barədə məlumatlıdır. Onun özü də qatı cinayətkar terrorçulardan biridir və anlayır ki, onun da adı həmin siyahıdadır. Eyni zamanda, kimlərin adının o siyahıda olduğunu Babayan bilir”.

Ekspertin sözlərinə görə, bizim hüquq-mühafizə orqanlarının diqqətini cəlb edən əsas məsələ Birinci Qarabağ müharibəsi zamanı ərazilərimizdə soyqırımılarında iştirakı, əli olan insanların yaxalanmasıdır: “Babayan bu siyahıda birinci ola biləcək şəxslərdəndir. İndi Babayan da, Qarabağdakı canilərin hamısı da həyəcanlıdırlar. Onlar özlərini sorğulamağa başlayıblar ki, adları siyahıda ola bilər, ya yox. Bəlkə də əvvəl elə hesab edirdilər ki, Azərbaycan bundan məlumatsızdır. Xaçaturyanın Laçın sərhəd-keçid postunda saxlanması, Bakıya gətirilməsi əməliyyatından sonra anladılar ki, yox, Azərbaycan bunların hamısı barədə məlumatlıdır və onların tutularaq istintaqa cəlb edilməsindəı, cəzalandırılmasında israrlıdır”.

“Bu canilər indi istintaqdan yayınmaq üçün müxtəlif yollar axtaracaqlar. Onların bundan sonra Laçın postundan keçməmək üçün bütün vasitələrə əl atacaqları gözləniləndir”, - deyə Şıxəliyev söyləyib.

“Daha bir məsələ isə onlar Azərbaycanla inteqrasiyaya getmək və bununla əfv olunmaq istəklərini göstərə bilərlər. Sual oluna bilər ki, bu, mümkündürmü? Əlbəttə, Azərbaycan tərəfi onların müraciətinə baxa bilər, mümkündür, yoxsa yox, qərar verər”, - deyə ekspert əlavə edib.

E.Şıxəliyev hesab edir ki, yeni bir mərhələyə qədəm qoyulub: “İndi Xankəndidə canilər arasında gərginlik yaşanır. Azərbaycan səhrəddəki “humanitar yardım” şousundan diqqətləri yayındırdı və indi Xankəndidə müzakirə olunan əsas mövzu “aclıq” yox, cinayətlərinə görə yaxalanmaqlarıdır. Düşünürəm ki, Azərbaycan hüquq-mühafizə orqanlarının belə əməliyyatlarının davamı gələcək. Ona görə də Xaçaturyan kimi, digər canilər qandallanaraq Bakıya gətirilmələrinə, ədalət qarşısına çıxarılmağa hazır olmalıdırlar”.

2020-ci il 27 sentyabrda başlayan, 44 gün davam edən və Azərbaycanın parlaq qələbəsi ilə başa çatan 2-ci Qarabağ müharibəsindən sonra 30 illik mövcud olmuş miflər aradan qalxdı. Azərbaycan ordusu və Müzəffər Ali Baş Komandanı təxminən 30 ildən sonra işğal altında olan torpaqlarımızı işğaldan azad etdi və tarixi ədaləti bərpa etməyə nail oldu. Sözsüz ki, bu qələbə həm regionda Azərbaycanın ən aparıcı dövlət olduğunu bir daha nümayiş etdirdi, həm də ölkəmizi dünyada qalib dövlət, xalqımızı qalib xalq kimi tanınmasına gətirib çıxardı.
Sözsüz ki, 2020-ci il 9 noyabrdan 10 noyabr tarixinə keçən kimi acınacaqlı şəkildə kapitulyasiyaya imza atan Ermənistan və onun havadarlarının bu məğlubiyyəti Azərbaycana bəlli idi. Sözdə sülh müqaviləsinin imzalanması istiqamətində görüntü xatirinə açıqlamalar verən erməni tərəfi, əməldə tam əksini nümayiş etdirməkdədir. Əslində bura təəccüblü bir şey yoxdur. 3 il öncə müharibənin gedişində humanitar atəşkəs əldə etmək üçün dünya dövlətlərinə yalvaran ermənistamn rəhbərliyi, atəşkən zamanında müharibə ərazisindən dəfələrlə uzaqda yerləşən, mülki əhalinin yaşadığı şəhər və rayonlarımızı raket və artileriya atəşinə tutmaqla sözündə necə durduğunu əyani şəkildə nümayiş etdirib. Müharibə başa çatdıqdan sonrakı 3 il ərzində də müxtəlif formada təxribatlar davam edib və indi də edir. Lakin hər dəfə göstərdikləri ucuz tamaşalara dövlətimiz tərəfindən planlı, təmkinli və adekvat cavab tədbirləri nəticəsində onların planları alt-üst olur.
Qeyd etdiyim kimi, müharibədə əldə etdikləri məğlubiyyəti həzm etməyən erməni tərəfi təmas xəttində hərarəti saxlamaq üçün öz havadları və digər ikili siyasət aparan təşkilatları burada 3-cü tərəf kimi cəlb etməyə çalışır. Bəzən sülhməramlıların müşayiəti ilə Azərbaycan ərazisində olan qeyri-qanuni erməni silahlı birləşmələrinə hərbi yardımlar göndərilir, digər tərəfdən humanitar məqsədlər üçü “çalışan” Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi vasitəsilə humanitar yardım adıyla başqa fəaliyyətlər göstərilir.
Ən son isə yeni bir “humanitar yardım” şousu adı ilə guya Azərbaycanın tarixi şəhəri olan Xankəndiyə Ermənistan paytaxtından (Qədim Azərbaycan şəhəri İrəvan) tırlarla göndərilən yardımlar adı ilə növbəti təxribatı həyata keçirməyə çalışır və bunun dünyaya çatdırılması üçün Avropa İttifaqını da məsələyə qoşurlar.
Təbii ki, baş verənlər fonunda Azərbaycan dövləti də məsələləri diqqətlə izləyir və ona uyğun davranır. Dövlətimiz müxtəlif müstəvilərdə dəfələrlə bəyan edib ki, Rusiya sülhməramlıların müvəqqəti yerləşdiyi ərazilərə malların daşınması üçün Ağdam-Xankəndi yolu istifadə oluna bilər. Üstəlik, yolun texniki və təbii göstəriciləri, xüsusilə işğaldan sonra yenidən qurulmaqda olan Bərdə-Ağdam yolu malların daha sürətli və səmərəli şəkildə çatdırılmasına imkan yaratdığı halda, özünü qondarma rejimin təmsilçiləri adlandıran şəxslərin bu yoldan istifadədən imtina etmələri tamamilə başadüşülən deyildir.
Azərbaycan tərəfinin erməni sakinlərin ehtiyaclarının qarşılanması üçün “Ağdam-Xankəndi” yolundan və digər alternativ yollardan istifadə daxil olmaqla, bir sıra təkliflər irəli sürməsinə və bu təkliflərin Avropa İttifaqı, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi (BQXK) tərəfindən dəstəklənməsinə baxmayaraq, erməni tərəfinin bütün təkliflərə, eləcə də Azərbaycanın qeyd etdiyi yollar vasitəsilə BQXK tərəfindən yüklərin daşınmasına qarşı çıxması, müvafiq humanitar fəaliyyətə maneçilik törədilməsi, alternativ yollara beton maneələr düzməklə əraziyə girişi bloklaması onların humanitar vəziyyət barədə iddialarının siyasi şantaj olduğunu göstərir. Bu addımlar, humanitar fəaliyyəti siyasiləşdirməklə yanaşı, Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyünün tanınmasına dair bəyanatlarla ziddiyyət təşkil edir.
Gördüyümüz kimi, regionda sülhün tərəfdarı olduğunu bildirən və bu istiqamətdə “yorulmaz” fəaliyyət göstərən bu aktorlar özləri də fərqinə varmadan əsl əməllərini üzə çıxarırlar. Təbii ki, regionda sülhün olmasını istəməyən, sülh müqaviləsinin imzalanmasının uzanmasının tərəfdarı olan erməni tərəfi üçün bunlar uğurlu nəticə hesab olunur. Ermənistanın yeganə məqsədi təxribata əl atmaq, sülh prosesinə əngəl yaratmaq, prosesi maksimum yubatmaqdır ki, sözügedən fəaliyyət regionda sülh və təhlükəsizliyə təhdid xarakteri daşımaqdadır.
Amma Azərbaycan tərəfi hər zaman istər qarşı tərəfə, istərsə də bütün dünyaya mesajını verir. Dövlətimiz regionda sülhün tərəfdarıdır. Azərbaycan ərazisində olan azsaylı ermənilərin hüquq və mənafeyini qorumağa hazırdır, bir şərtlə onlar xülyalarından əl çəkməli və bizə tabe olmalıdır. Azərbaycan ən qısa zamanda tam ədaləti bərpa edəcək, bunu istər Ermənistan, istərsə də onların havadarları qəbul etsələr də, etməsələr də. Xalqımızı dövlətinə və prezidentinə inanır və dəmir yumruq müharibədə olduğu kimi birdir və yerindədir!

Fuad Heydər - politoloq

RİNN tabeliyində İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi (İKTA) növbəti dəfə bir sıra internet operator və provayderlərlə görüş keçirib.
Görüşdə ölkədə yeni yaranan tənzimləyici qurumun rolu, internet bazarında mövcud durum, provayderlərin uçotu, internet xidmətlərinin keyfiyyəti, provayderlərin müştərilərlə əlaqələrinin effektiv qurulması, bağlanmış müqavilələrin mövcud tələblərə uyğunluğu, provayderlərin qarşılaşdıqları problemlər və onların aradan qaldırılması ətrafında müzakirələr aparılıb.
İKTA indiyədək 150-dək provayderin uçota alınmasını təmin edib. Bir neçə dəfə görüşlər keçirib.
Görünən odur ki, 200-dək provayderin fəaliyyət göstərdiyi internet bazarında müəyyən müsbət tendensiyalar olsa da xidmətin keyfiyyəti, şəffaflıq və rəqabətli mühitlə bağlı müəyyən çatışmazlıqlar var.

Eyni zamanda provayderlərin özlərinin yerlərdə qarşılaşdıqları problemlər var.
Nəinki təbii inhisar subyektləri, bir sıra hallarda bəzi böyük özəl provayderlər də digərlərinə süni əngəllər yaratmaqla bazarda üstün mövqe qazanmağa çalışlrlar.
Provayderlər həm xidmətin keyfiyyətinin qaldırılması, həm də qarşılaşdıqları problemlərin aradan qaldırılması istiqamətində İKTA ilə əməkdaşlığın faydalı olacağımı bildiriblər.
Görünən odur ki, İKTA bu bazarda normal, rəqabətli və şəffaf mühitin formalaşması üçün real addımlar atmağa başlayıb.
Provayderlərin təklif etdikləri xidmətlərlə bağlı yeni Qaydalar hazırlanıb.
Vahid infrastrukturdan effektiv istifadə, internet istifadəçilərin provayderlərlə əlaqələrinin daha effektiv qurulması, bəzi MTK-larda bir provayderin üstün mövqeyə malik olmasının qarşısının alınması, dövlət resurslarından bərabər istifadə üçün şəraitin yaradılmasında İKTA tərəfindən müəyyən addımlar atılır və yeni tənzimləyici mexanizmlər hazırlanır.
Osman GunduTeref.az

Bu ilin payız aylarında Azərbaycanda konstitusiya referendumunun keçirilməsi gözləntiləri artır. Referendumun keçirilməsi proqnozlarını artıran amillərdən biri də dövlət büdcəsinə dəyişiklikdə seçkilər üçün vəsaitin xeyli artırılmasıdır. Qeyd edək ki, “2023-cü il dövlət büdcəsi haqqında” qanuna dəyişikliklərlə bağlı qanun layihəsinə əsasən, Azərbaycanın 2023-cü il üzrə dövlət büdcəsindən ümumi dövlət xidmətləri ilə bağlı ayırmalar 316,254 milyon manat - 8,3 faiz artırılaraq 3 milyard 808,23 milyon manatdan 4 milyard 124,484 milyon manata çatdırılıb. Büdcə dəyişikliklərində seçkilərlə bağlı xərclər isə 50 faiz yaxın artırılaraq 46,7 milyon manata çatdırılıb. Mütəxəssislər ehtimal edirlər ki, seçki xərclərinin artırılması payızda refendum keçiriləcəyi ehtimalını artırır.

Yeri gəlmişkən, bir müddət öncə Milli Məclisin müxalif REAL Partiyasından olan deputatı Erkin Qədirli də açıqlamasında referendumun keçiriləcəyinə işarə etmişdi. Millət vəkili bildirmişdi ki, bu ilin payız aylarında Azərbaycanda referendum keçirilməsi gözlənilir.

Deputatın sözlərinə görə, iyun ayında Milli Məclis dövlət büdcəsinə bir sıra dəyişikliyi təsdiqləyib: “Dəyişikliklərin arasında 2023-ü ilin qalan hissəsində seçki xərclərinin az qala 50 faiz artırılması var. Bu, böyük bir artımdır və referendumun məhz bu il olacağını söyləməyə tutarlı əsas verir. Boşuna bu qədər pul ayırmazlar”.

Ekspertlər hesab edirlər ki, bir sıra amilləri nəzərə alsaq, referenduma ehtiyac yaranıb. Hesab edilir ki, parlamentdə deputat sayının artırılması, proporsional seçki sisteminin bərpası, yerli icra hakimiyyətlərinin ləğvi, ölkədə vilayətlər formasında idarəçilik modelinə keçid, bələdiyyələrin səlahiyyətlərinin artırılması kimi məsələlər referendumu, konstitusiya dəyişikliyini labüd edir.

Amma bunun əksini düşünənlər də var. Referenduma ehtiyac olduğunu, amma hökumətin buna getməyəcəyini, hazırkı ictimai-siyasi vəziyyətin referendum keçirmək üçün hakimiyyətə sərf etmədiyini söyləyən kəsim hesab edir ki, “payızda referendum keçiriləcək” iddiası məqsədli şəkildə ortaya atılıb, sadəcə rəyi yoxlamaq üçündür.

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, siyasi icmalçı Azər Rəşidoğlu AYNA-ya bildirib ki, Azərbaycanda proporsional seçki sistemi bərpa edilməlidir: “Çünki demokratik dünya bu seçki sisteminə üstünlük verir. Lakin hesab etmirəm ki, yaxın aylarda bu seçki sistemi bərpa ediləcək və bununla bağlı referendum keçiriləcək. Artıq illərdir ki, ideoloqlar belə informasiyaları məqsədli şəkildə yayırlar. Kiçik partiyalar isə üzvlərinin transferinin qarşısını almaq üçün belə məlumatları tirajlayırlar. Bu, illərdir davam edir”.

“Ümumiyyətlə, fikrimcə, Azərbaycanda tam proporsional sistem heç vaxt bərpa edilməyəcək. Yarı proporsional, yarı majoritar seçki sisteminin bərpasından söhbət gedə bilər. Əlbəttə, siyasi partiyaların inkişafı və cəmiyyətin siyasiləşməsi prosesinin başa çatması üçün proporsional sistem daha məqbuldur. Amma bizdə indi başqa proseslər gedir”, - Rəşidoğlu əlavə edib.

Analitikin sözlərinə görə, hazırda gedən proseslər fərqlidir: “Kiçik partiyalar sıradan çıxardılır. Rusiya – Ukrayna savaşı davam edir. İranla münasibətlər gərgindir. Türkiyədə inflyasiya və siyasi böhran dərinləşir. Belə bir gərgin vəziyyətdə erkən seçki, özü də proporsional seçki sisteminə keçid, sonradan parlament seçkilərinin keçiriləcəyi inandırıcı deyil. Çoxsaylı partiyalar arasında kənar maraqlara xidmət edə biləcək qüvvələrin də olacağı ehtimalı mövcuddur. Odur ki, demokratik və şəffaf seçki hələ ki, real deyikl”.

A.Rəşidoğlu əmindir ki, növbəti seçkilər də majoritar sistem əsasında keçirəcək: “Yalnız ondan sonra, geosiyasi sabitlik nisbətən bərpa ediləndən sonra proporsional seçki sisteminin bərpası barədə düşünülə bilər. O da təkcə proporsional seçki sistemi yox, qarışıq sistem əsasında”.

“Nəzərə almaq lazımdır ki, ölkədə də vəziyyət qeyri-müəyyəndir. Adətən seçki prosesi gərginliyə səbəb olur. Qeyd etmək lazımdır ki, bölgələrdə sosial-iqtisadi vəziyyət ürəkaçan deyil, məmur özbaşnalıqları mövcuddur. Bu vəziyyətdə seçkilər əlavə problem yarada bilər. Ona görə də düşünürəm ki, belə bir vəziyyətdə iqtidar risk edə bilməz”, - deyə analitik fikrini davam etdirib.

Rəşidoğlu onu da deyib ki, hazırki geosiyasi reallıqlar müstəvisi də fərqlidir: “Hələlik hakimiyyətin qarşısında xeyli problemlər var. Ən mühüm məsələ isə Ermənistanla Azərbaycan arasında mövcud problemin həlli, ölkəmizin ərazi bütövlüyünün tam təmin olunmasıdır”.

DİA.AZ bildirir ki, REAL Partiyasının Siyasi Komitəsinin üzvü, İcra Aparatının rəhbəri Natiq Cəfərli isə payızda referendum keçiriləcəyinə inananlardandır. Siyasətçi AYNA-ya deyib ki, ilin sonunadək referendum keçirilə və Konistitusiyaya dəyişikliklər edilə bilər: “Buna doğrudan da zərurət var. Bu ilin büdcə dəyişikliklərində seçkilərlə bağlı xərclər 50 faizə yaxın artırıldı. Bu, sıradan artım deyil”.

“Ölkənin inzibati ərazi vahidinin, həm də idarəetmə formasının yenidən təşklili üçün çox mühüm qərarlar verilməlidir. Biz bunu dəfələrlə qaldırmışıq. Daha oprtimal və effektli idarəetmə institutlarının təşikili, seçki sistemində dəyişiklik, proporsional sistemin bərpası kimi məsələlər həll edilməlidir. Bunun üçün də referendum, Konistitusiya dəyişiklikləri şərtdir. Böyük ehtimalla payız aylarında refendum keçiriləcəyinin şahidi olacağıq”, - REAL səlahiyyətlisi vurğulayıb.

Azərbaycan Rifah Partiyasının sədri Qubad İbadoğlunun həbsi yenidən FETÖ məsələsini gündəmə gətirdi. Dünən DİN adından yayılan rəsmi açıqlamada bildirildi ki, Qubad İbadoğlu Türkiyədən daxil olan məlumat əsasında FETÖ-ya qarşı həyata keçirilən əməliyyat çərçivəsində saxlanılıb.
Azərbaycanda FETÖ şəbəkəsinin dərin kök atması ilə bağlı çox danışılıb və yazılıb. Prezidentin sabiq köməkçisi Əli Həsənovun vəzifədə olduğu dönəmdə hökümətə yaxın olan əksər tanınmış KİV-lərdə Azərbaycanda FETÖ-nun olması ilə bağlı çeşidli materiallar yayımlandı. Ən maraqlısı bu idi ki, həmin məlumatlarda o vaxt vəzifədə çalışan bir çox şəxslərin adları konkret olaraq FETÖ ilə əlaqədə hallanırdı.
Ardınca , bu kampaniyanın nəticəsi olaraq, adları FETÖ ilə bağlılqda hallanan bir çox şəxslərin vəzifələrindən uzaqlaşdırılmasının şahidi olduq. Proses bununla da bitdi. Sonra Əli Həsənov Prezidentin köməkçisi vəzifəsindən azad edildi. Belə məlumatlar yayıldı ki, zamanında Əli Həsənov əlindəki media resurslarından istifadə edərək, öz rəqiblərinə FETÖ damğası vurarmaqla, onların zərərsizləşdirilməsinə nail olub.
Bu məsələdə kimin haqlı olduğu ilə bağlı konkret nəsə deyə bilmərəm. Ancaq fakt budur ki, Azərbaycanın rəsmi qurumları hakimiyyətə iddialı olan fəal bir müxalif liderini və onunla bərabər bir neçə şəxsi bu adla həbs edir. Deməli, ölkəmizə bu təşkilat tərəfindən təhdidlərin olduğu rəsmən də təsdiqlənir. Sözügedən təşkilat mahiyyət etibarı ilə ölkələrin bütün strukturlarına sızmağı qarşısına məqsəd qoyur.
Bu baxımdan da, uzun müddət Türkiyədə hegemon möqedə olan bu təşkilatın qonşu və qardaş Azərbaycana da nüfuz edə bilməsi və hazırkı məqamda gizli fəaliyyətə çəkilməsi inandırıcı görünür. Artıq sosial şəbəkələrdə bu örgütün izlərinin mediaya, hətta Milli Məclisə də gedib çıxa biləcəyi ilə bağlı paylaşımlar edilir, şərhlər yazılır, ehtimallar səsləndirilir.
Bir neçə il bundan əvvəl, ölkəmizə səfər edən Türkiyə Parlamentinin sabiq sədri ölkəmizdə FETÖ ilə əlaqəli olan KİV-in fəaliyyət göstərdiyini açıq söyləmişdi. Həmin vaxt onun məlum açıqlaması Türkiyə KİV-ləri və bizim bəzi saytlar tərəfindən belə tirajlandı.
İbadoğlu ilə bağlı son hadisə bir daha sübut edir ki, Azərbaycanda FETÖ töküntüləri ilə bağlı geniş araşdırmaların aparılmasına zərürət var. Bir təşkilat Azərbaycanla qardaşlıq edən bir ölkədə terror təşkilatı kimi tanınıbsa, deməli, onun ölkəmizlə bağlı da niyyəti xoş ola bilməz…
Məhəmmədəli Qəribli

İranın dövlət agentliyi İRNA-nın Azərbaycan dilində bölməsi fəaliyyətə başlayıb. Məqsədin “Azərbaycan auditoriyasının İranla bağlı xəbərlərə birbaşa çıxışının olmasına şəraitin yaradılması və iki ölkənin ortaq düşmənlərinin (?) media planlarına qarşı fəaliyyət göstərmək, saxta xəbərlərlə mübarizə aparmaq” olduğu qeyd olunur.
Amma və lakin, İranın bu addımındakı hiylə də nəzərdən qaçmamalıdır.
İRNA-nın Azərbaycan bölməsi “İRNA Azəri” adı ilə açılıb. “Azəri” adlı millət, yaxud belə bir dil varmı?
Agentliyin əməkdaşı Muhammed Rizapur da Şuşada Prezident İlham Əliyevə sual ünvanyalanda “İRNA Azəri” demişdi, Prezident isə cavabında “İRNA Azərbaycan” olaraq düzəliş etmişdi.
O zaman sual yaranır: İran “xoş niyyət” olaraq qələmə verdiyi bu addımda Azərbaycanın və Azərbaycan dilinin adını niyə təhrif edir?! “Azəri” adının arxasında hansı niyyət yatır?
“Azəri” – azərbaycanlıların türk yox, farsdan dönmə millət olduğu ideologiyasına xidmət edən əsas tezisidir. İlk dəfə Əhməd Kəsrəvi tərəfindən irəli sürülüb. Kəsrəvi 1926-cı ildə nəşr etdirdiyi “Azəri ya Zəban Bastane Azərbaycan” adlı kitabında iddia edir ki, “azərbaycanlılar türk yox, “azəri” adlı ayrı millətdir və farsların bir qoludur, “azəri” dili də fars dilinin törəməsidir, azərilər türklərin bölgəyə gəlişindən sonra dillərini dəyişiblər”.
“Kəsrəviçilik” təlimi olaraq yayılan bu iddia İran rejimi tərəfindən Şimalla Cənubu ayırmaq məqsədinə xidmət etsə də, SSRİ-də də azərbaycanlıların Türkiyədən uzaqlaşdırılması siyasətində istifadə olunurdu. 1979-cu ildə mollalar şahı devirsələr də, “azəri” ideologiyasını davam etdirir, təkcə Cənubdakı soydaşlarımıza tətbiq edilmir, eyni zamanda, “Azərbaycan İranın tarixi parçası olub” siyasətində Arazın bu tayına da ixrac olunur.
İndi İRNA-nın – İran dövlət agentliyinin Azərbaycan dilindəki bölməsini “Azəri” adlandırması “kəsrəvçilik” təliminin və eyni siyasətin davamı deylmi?!
Qeyd: Azəri sözü Azərbaycan sözünün nisbi sifətidir, orta əsrlərdən işlənib. Azərbaycanda XIX sonlarından etibarən müəyən ziyalıları tərəfindən işlənirdi, o cümlədən, Cümhuriyyət dövründə və sonralar da politonim (insanların etnik, sosial və ya hər hansı digər kimliyini nəzərə almadan siyasi mənsubiyyətini göstərmək) olaraq istifadə edilib. Burada məsələ isə İranın “Azəri” sözündən azərbaycanlıların etnik kimliyini öz məqsədi kontekstində təqdim etməsidir. İRNA-nın Azərbaycan bölməsini “Azəri” adlandırması xalqın dilindən daha çox, “kəsrəviçilik” ideyasından qaynaqlandığı istisna edilməməlidir.
Asif Nerimanli
Teref.az

Ət dövrü keçmişdə qaldı - restoranlar quzu kababını menyudan çıxarmağa başlayıb

Ətin qiymətinin günü-gündən artması problemi əhalini narahat etməkdə davam edir. Ötən ayın ortalarında biz hamımız yenidən qiymətlərin sürətli artımını hiss etdik. Gözlənildiyi kimi, qiymətlərə tələbin kəskin artması təkan verdi - lakin Qurban bayramından sonra da piştaxtalarda quzu və mal ətinin qiyməti artan səviyyədə qalır.

Bu il orta hesabla bir qurbanlıq qoçun qiyməti 210 manat və daha yuxarı qiymətdən başlayıb. Quzu əti alsanız, baha olacaq. 15 kq çəkisi olan qoç 200 manatdan yuxarıdır, quzu isə 250 manatdan ucuz deyil.

Bakıda ətin qiyməti yavaş-yavaş, lakin əminliklə kiloqramı 20 manata yaxınlaşır. Belə qiymətləri hər kəs ödəyə bilmir - əhalinin əksəriyyəti rasionunda daha ucuz zülallara - quş əti məhsullarına və yumurtaya keçir, bəzi şəhər kafeləri isə menyudan quzu kababını tamamilə çıxarıb.

Paytaxtın Nizami rayonundakı müəssisə sahibi deyir ki, qiymət artımı ilə gələnlər daha çox toyuq və onun içalatının kababından sifariş edirlər. Təmiz quzu əti əksər müştərilər üçün münasib deyil. Ziyarətçilər hesab edirlər ki, porsiyaların artması ilə birlikdə lülə kababın içinə ucuz ət əlavə olunur.

Bizdə qiymətlərin müxtəlif səbəblərdən qalxması barədə çox danışılıb, amma bir qayda olaraq enməyə tələsmir. Adətən bahalaşma müxtəlif bayramlar ərəfəsində başlayır. Kədərli hadisələr də artıma səbəb olur - məsələn, koronavirus pandemiyası ərzaq inflyasiyasını həmişəkindən daha çox dağıtdı. Ancaq səbəblər gəlir və gedir, lakin yüksək qiymətlər qalır.

Paradoks bazarımızın xəstəliyi ilə izah olunur - inhisar və kartel müqavilələri azad rəqabətə yer qoymur, ona görə də biznes fəaliyyət azadlığı əldə edib və qiymət etiketlərini artırır. Amma bunun altında yatan başqa amillər var - heyvandarlıq sektorunun özündə istehsalın azalması qiymətləri sürətləndirir. Və bu, ümumiyyətlə, təəccüblü deyil, çünki heyvandarlıq üçün yem tədarükü ilə bağlı vəziyyət arzuolunandan çox uzaqdır.

İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya şərhində ətin maya dəyərinə iki əsas amilin təsir etdiyini deyib: “Birincisi, bu, yemin dəyəri, ikincisi, onların saxlanması üçün şərtlərdir. Onlardan heç olmasa birinə əməl olunmasa, yerli ət bazarında qiymət sabitliyi olmayacaq”.

“Son vaxtlar mal və qoyun ətinin kiloqramının 16 və 18 manata qalxması da bu iki məqamda problemlərdən qaynaqlanır. Rayonlara, xüsusən də rayon mərkəzlərinə diqqətlə baxmaq kifayətdir ki, burada bəzən inək və qoyun saxlamaq üçün şərait olmadığını görəsən. Əvvəllər heyvanlar düz küçələrdə otarılırdı, indi tövlələrə sürülür, otlaqlar çatışmır. Otarmaq üçün yem baha başa gəlir, onların əkilməsi və saxlanması üçün lazımi şərait yoxdur. Ona görə də ət və süd məhsullarının bahalaşması ilə bağlı müzakirələr bundan başlamalıdır, çünki yem nə qədər bahadır və onun saxlanması xərcləri də bahadırsa, ət də bir o qədər bahadır. Təbii ki, burada paytaxtda ətin qiymətinin süni şəkildə qalxması faktorunu da istisna etmək olmaz, lakin qiymətlərin sabit olmasının əsas şərti ölkənin regionlarında məhsulun çoxaldılmasıdır: bizdə isə tələbat artır, təklif azalır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Onun sözlərinə görə, paytaxtda qiymət artımı üçün inhisarçılıq və kartel müqavilələri rol oynayır: “Bununla mübarizə aparsaq da, hələlik heç bir irəliləyiş görünmür. İnflyasiyanın da təsiri var - axı ətrafda hər şey bahalaşırsa, bu fərdi biznes də istehlakçı üçün öz qiymətlərini artırmağa çalışır, əks halda hər şeyin xərclərini necə ödəmək olar?! Amma vəziyyətin mürəkkəbliyinə baxmayaraq, hesab edirəm ki, bizim vəziyyətimiz ümidsiz deyil və hər zaman addım üçün yer var. Sadəcə olaraq, müvafiq idarələrimiz ekspertlərin və KİV-in tövsiyələrini nəzərə almalı, düzgün istiqamət seçməli və problemin həlli üzərində işləməlidir, əks halda bu problem daha da mürəkkəbləşəcək və tamamilə nəzarətdən çıxacaq”.

Bu arada, yerli ət istehsalının statistikası maraqlı mənzərə yaradır - rəsmi məlumatlar ənənəvi olaraq artımı bildirir. Məsələn, Dövlət Statistika Komitəsinin (DSK) məlumatına görə, 2019-cu ildə mal əti istehsalı 137,9 min ton, quzu və keçi əti istehsalı isə 85,3 min ton təşkil edib. Bir il sonra, 2020-ci ildə bu maddələr üzrə istehsal müvafiq olaraq 143,1 və 87,7 min ton təşkil edib. Bir sözlə, statistikaya görə, bütün bu illər ərzində kəsilmiş ət istehsalı, sadəcə olaraq, artım zirvəsindədir. Buna baxmayaraq, statistika göstərir ki, bizdə iribuynuzlu mal-qara xırda mal-qaradan qat-qat çoxdur. Məsələn, 2019-cu ildə inək və camışların sayı 1279,1 min baş, 2022-ci ildə 1288 min baş, xırdalar isə ötən ilin məlumatlarına görə nəzərəçarpacaq dərəcədə az - 7899,7 min baş olub.

DSK-nın məlumatlarına toxunan Qarayev belə qənaətə gəlib ki, iribuynuzlu mal-qaranın sayı ildən-ilə artsa da, xırdabuynuzlu mal-qaranın sayı azalır: “Bunu əsas heyvandarlıq ərazilərində - Quba, Xaçmaz, Qusar, Siyəzən və Şabrandakı vəziyyət göstərir. Qoyun və keçilərin sayına görə aparıcı iqtisadi rayon Qazax-Tovuzdur (buraya Ağstafa, Gədəbəy, Qazax, Şəmkir, Tovuz rayonları daxildir). Ölkənin ən mühüm heyvandarlıq sahələri üzrə son illərin statistikası xırdabuynuzlu mal-qaranın sayının azaldığını göstərir”.

Müəllif: Emma Rzayeva