Azərbaycanda milli mətbuatın, ana dilində ilk qəzetin nəşrə başlamasının 149 ili tamam olur. 1875-ci ilin 22 iyulunda görkəmli maarifçi, təbiətşünas alim, publisist, mütəfəkkir Həsən bəy Zərdabinin əsasını qoyduğu “Əkinçi” qəzeti ilə xalqımızın milli oyanışında yeni səhifə açılıb. Azərbaycan milli mətbuatının zəngin inkişaf yolu ictimai fikir tariximizin mühüm bir hissəsidir. Milli mətbuatımız “Əkinçi” ilə başlanan maarifçilik, yeniləşmə, çağdaş mədəni təfəkkür xəttini davam etdirərək xalqımızın milli özünüdərkində, milli oyanış prosesində müstəsna rol oynayıb. Mətbuat özlüyündə cəmiyyətin aynası, ictimai şüurun, mənəviyyatın inikasıdır. Bu baxımdan Azərbaycan milli mətbuatı tarixinin ilk səhifələrindən həm də milli-mənəvi dəyərlərimizin daşıyıcısı, fəal təbliğatçısı və qoruyucusu kimi məsul bir missiyanı da yerinə yetirib.
Azərbaycan mediası dünya mediasına inteqrasiya yolu tutub. Bu yol heç də asan deyil. Amma uğurlarımız var. Bu gün Azərbaycan mediası beynəlxalq aləmin diqqət mərkəzində olan Cənubi Qafqaz bölgəsi ilə bağlı etibarlı informasiya mənbəyi rolunda çıxış etməkdədir. Bunun özü kifayət qədər ciddi nailiyyətdir. Digər tərəfdən, texniki parametrlər və peşəkarlıq məsələləri baxımından da irəliləyişlər var. Ümumən, onu demək olar ki, bu gün Azərbaycanda ölkə mediasını dünya mediasının tərkib hissəsi kimi görmək istiqamətində formalaşmış iradəsi var. Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyev dəfələrlə çıxışlarında məsələyə toxunub, dəyərli fikir və düşüncələrini bölüşüb. Hesab edirəm ki, dövlət başçımızın mövcud istiqamətdəki fikirləri təkmil yol xəritəsidir.
Ümumən, Azərbaycan mediasının inkişafını iki istiqamət var. Birincisi, peşəkarlığın dərinləşdirilməsi. Bu baxımdan beynəlxalq təcrübənin öyrənilməsi və tətbiqi üzərindı dayanmaq mümkündür. İkinci məqam Azərbaycan həqiqətlərinin təbliğidir. Güclü dövlətimiz varsa, mediamız da güclüdür. Güclü olmaq üçün isə media da həqiqətlərimizin təbliğində ardıcıl və prinsipial olmalıdır. Bu zaman dünya mediasına inteqrasiya sürətlənəcək, yeni əməkdaşlıq tendensiyaları yaranacaq. Nəticə etibarilə, hər iki məqamın inkişafı doğurduğu qənaətindəyik.
Bu gün Milli Mətbuatın kifayət qədər uğurları göz önündədir və Azərbaycan Milli Mətbuatının keçdiyi yol 1875-ci ildən bugünə qədər enişli-yoxuşlu, çox da hamar olmayan problemlərlə “Əkinçi” qəzetinin fəaliyyət göstərməsi və digər məsələləri vurğulamaq olar ki, çətin dönəmlər olub. Amcaq bugünkü gündə Azərbaycan mətbuatı sözün əsl mənasında mətbuat tarixində özünün inkişaf dövrünü yaşayır. Azərbaycanda mətbuatın inkişafı ilə bağlı dövlət tərəfindən kifayət qədər lazımi sərəncamlar imzalanıb. Bu da ölkəmizdə müstəqil mətbuatın inkişafında müstəsna əhəmiyyət kəsb edən qərarlardır.
Bugünkü gündə peşəkar mətbuat formalaşıb. Çap mətbuatı ilə yanaşı, eyni zamanda elektron media qurumları uğurla öz fəaliyyətini formalaşdırıb və davam etdirir. Dünyada gedən prosesləri elektron media qurumları xüsusilə dərc etmək imkanına malikdir. Media qurumları vasitəsilə dünyanın istənilən ölkəsinə dəqiqə ərzində xəbər ötürmək və ya xəbər almaq mümkündür. Son dönəmlər Azərbaycanda zamanla ayaqlaşan Media Haqqında Qanun qəbul olunub. Bu qanun medianın bütün sferalarını özündə ehtiva edən maddələrlə zəngindir. Bu qanun ümumilikdə mətbuatın fəaliyyətində müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Media İnkişafı Agentliyi həm yazılı mətbuata, həm də elektron media qurumlara dəstək funksiyasını kifayət qədər yerinə yetirir. Azərbaycanda Mətbuat Şurası Qeyri Hökumət Təşkilatı olaraq öz işini uğurla qurub. Bu gün Azərbaycan mətbuatı müstəqil söz və fikir azadlığını özündə ehtiva edərək sərbəst şəkildə fəaliyyət göstərir. Qarşıdan gələn Mətbuat Günü münasibətilə bütün həmkarlarımı və Azərbaycan ictimaiyyətini ürəkdən təbrik edirəm. Düşünürəm ki, cəmiyyəti mətbuatsız, mətbuatı da cəmiyyətsiz təsəvvür etmək mümkün deyil.
Bir sözlə, Azərbaycan mətbuatının 149 illik tarixi inkişaf yolu qürur mənbəyidir. Bizim milli Azərbaycan sivilizasiyanın ən mühüm nailiyyətlərindən biri olaraq qürur mənbəyidir.


Altay Əliyev – Şəhid ailələri, əlillər və müharibə veteranlarının müdafiəsi İctimai Birliyinin fəxri üzvü

“Pandemiyanın” müəllifləri Trampı 2020-də prezident seçilməyə imkan vermədilər – o zaman bu prosesi qlobal olaraq cinayətkarcasına idarə edənlərin səhvlərini deyənləri “sol-liboş-yarı-kommunist” tayfa dünya üzrə linç edirdi. (şəxsən mən bu haqda 2020-ci illərdə dəfələrlə yazdım - bir qrup daim təhqirlə cavab verdi).
Sonra “pandemiya” cinayətləri yavaş-yavaş üzə çıxmağa başladı, 2022-də qlobal dalğa yaranmalı idi, bu məsələdə əli olanlar təşvişə düşdülər. Elmi araşdırmalar, bəzi ciddi siyasətçilərin bəyanatları oldu – deməli dünyada gündəmi dəyişmək, bütün diqqəti cəlb etmək üçün böyük fəlakətə ehtiyac yarandı. “Qlobalistlərin” adamı olan Putin Ukraynaya qarşı təcavüzə, müharibəyə başladı, dünyanın başını qatdılar, dünyanın başını yalançı, mənasız mövzularla qatan “qlobalistlər” arzularına çatmaq üçün xaos, ölüm səpməyə başladılar. Silah tacirləri, yalançı gündən müəllifləri önə çıxdı, “pandemiya” zamanı insanlıq əlehinə olan davranışlar unuduldu.
Bu qlobal “mafiyaya” qarşı olan Respublikaçılar partiyasının böyük bir hissəsi və onların sözcüsü Tramp önə çıxdı. Avropada milli qüvvələr, sağ-mərkəzçi siyasi cərəyanlar ciddi nüfuz və səs qazanmağa başladılar. Bu zaman dünyada fikir yönləndirməklə məşğul olan “mainstream” media (CNN, BBC, Euronews və s.) qorxu toxumu səpməyə, sağ-mərkəzi, onların təmsilçilərini, Trampı “düşmən”, “təhlükə” kimi təqdim etməyə başladılar. Çünki, doğrudan da, 40-50 ilik “psevdo-liberal-yarı-kommunist” ideya yayanlara onlar təhlükə yaratmış oldular.
Bir neçə ay öncə Robert Fitsoya qarşı, bu gecə Trampa qarşı sui-qəsd cəhdi həm də o “mainstream” medianın isterikasının, beyinləri yumaq cəhdinin nəticəsidir.
Dünya “sağ”lamlaşmalıdır, başqa yol yoxdur, bu qədər xaos, ölüm-itim, müharibə, qan-qada bəsdir, yetər artıq, ABŞ-da Respublikaçılar, o cümlədən Tramp bu yöndə nəsə edə bilər, bunu “qlobalistlər” bilir və həzm edə bilmirlər.
Əgər noyabra qədər Trampı qoruya bilsələr, o artıq prezidentdir, indidən təbrik etmək olar – bundan sonra dünyanın gündəmi də dəyişəcək, yalançı problemlər, “iqlim dəyişikliyi” adlı miflər tarixə qovuşacaq. Dünyanın ciddi ekoloji problemləri var, onlar həll edilməli, insan təbiəti qorumalı, su hövzələri mühafizə edilməlidir, amma bunun “iqlim dəyişikliyi” ilə əlaqəsi yoxdur. Dünyada yüzlərlə dəfə iqlim dəyişib, bu insan faktoruna bağlı deyil, ola da bilməz – onlarla dəfə qlobal “buz dövrü”, onlarla dəfə “qlobal istiləşmə” olub ki, o zaman dünyada insan övladı yaşamırdı. Məsələn, Saxara səhrasının yerində yüzmimlərlə il öncə tropik meşələr, çaylar, göllər olub, sonra səhraya çevrilib, bunu da insan övladımı edib?!
Düşünürəm və ümid edirəm ki, insanlıq əsl problemlərə köklənərək onların həlli üçün çalışacaq, dünya “sağ”alacaq, bunun bizim ölkəmizə də təsirləri olacaq, indidən çox aşağı neft qiymətlərinə hazırlaşmalıyıq, bizim ölkəmizə də “sırıdıqları” öhdəlik və gündəmdən canımızı qurtarıb məmləkətin ciddi iqtisadi, sosial problemləri ilə məşğul olmalıyıq, iqtisadi böhranın qapımızı döydüyünü anlamalı, önləmlər almalıyıq, zaman çox azdır...
Natig Jafarli
TEREF

Türkmen adı, Türk men “ben Türküm”, Türk men “Türk insanı”, Tyurkman, Tyurkban > Türkmen “Türkler'in yurdu”, Türk iman > Türkmen “İmanlı Türk”, Tirkeman > Türkmen “ok atıcı halk”, Türkmen “Türklerin esası, hakiki Türk”, Türk-manend > Türkmen “Türk'e benzer” gibi değişik anlamlarında açıklanmıştır.
"Türkmen" kelimesi, İbn Kesir gibi bazı müelliflere göre imanlı Türk anlamına gelir. İranlılar, Müslüman Oğuzları şamancı olanlardan ayırmak için Türkî iman (inanmış Türk) demekteydi. Başka kaynaklarda ise,[hangileri?] Türklerin şaman geleneklerinden kopup İslamiyete geçmelerinden sonra Araplar tarafından Terk-i iman (imanını terk etmiş) yani eski şaman inançlarını terk etmelerinden dolayı bu ismin verildiği söylenir.[kaynak güvenilir mi?] Bu da süreç içinde Türkman ve nihâyet Türkmen'e çevrilmiştir. Oğuzlar'a "Türkmen" veya "Turkoman" denir. Son zamanlarda Türkmen terimi Müslüman Türk demektir. Fransız Türkolog Jean Deny görüşüne göre ise “men” kuvvet ekidir ve Türkmen “Türkler'in de Türk'ü', soyca Türk ya da soyu Türk ve öz be öz Türk” anlamına gelmektedir.
Türkmen' yahut 'Türkmân' tabiri Türk kelimesi ve men yahut man son ekinden meydana getirilmiştir. Bu suretle, Türkmen 'hakiki Türkler', 'saf kana sahip Türkler' veya 'asıl hayat tarzlarını muhafaza etmiş Türkler' manasında yorumlanmaktadır."
''Osmanlı döneminde Türkmen boylarına verilen toplu bir terim de genel Yörük adıdır. Osmanlı bürokratları, Şah İsmail'e bağlı Kızılbaş Türkmenlerden ayrı bir ad kullanma kaygısıyla kendi Türkmenleri için toptan Yörük adını kullanmışlardır.' (Prof. Dr. Halil İnalcık)
Türkler, Orta Anadolu’ya çekilmek zorunda kaldı. Türkmenler, Ankara-Konya arasında toplu halde yaşayıp hem Haçlı hücumlarına hem Bizans’ın saldırılarına karşı geçilmez bir set teşkil ettiler. Bu Türkmenler’e Uç Türkmenleri adı veriliyordu. Horasan’da “diyâr-ı Rûm” denilince akla bu Uç Türkmenleri geliyordu, yani XII. yüzyılda Anadolu Uç Türkmenleri ile tanınıyordu. 1146’da Bizans’a karşı kazanılan Düzbel zaferinden sonra Türkmenler köyler kurarak ve metruk köyleri iskâna açarak yerleşmeye başladılar. Türkistan ile Anadolu arasında kurulan göç kanalıyla güçlendiler. Şehirlerde yaşayan kozmopolit halk köylerde yerleşmiş Türkmenler’e Türk diyordu. Türk adının uzun süre “köylü” anlamında kullanılması Türkmenler’in köyler kurarak yerleşmelerinden ileri gelmiştir. Moğol istilâsı yüzünden Türkistan, İran ve Arrân’dan Anadolu’ya pek çok Türk geldi. Gelenler arasında göçebe toplulukların yanında çok sayıda yerleşik halk da vardı. XIII. yüzyılın ikinci yarısının ortalarında yerleşik hayat hemen her yerde gelişti ve Türkler şehirlerde de çoğunluğu teşkil etti. Bununla birlikte hâlâ kalabalık sayıda göçebe Türkmen toplulukları bulunuyordu.
Mehmet Özgür Ersan Abdal Yesari

Ötən dəfə də yazmışdım, İran qabıq dəyişir. İlan kimi. Azərbaycanda bir çoxları düşünürdü və deyirdi ki, İran parçalanacaq. Bunu da onunla əsaslandırırdılar ki, İranda milli münaqişə yaradaraq Qərb buna nail olacaq. Bizdə hər kəs İranda yaşayanlara azərbaycanlı damğası vurur. Məsələ ondadır ki, onlar özlərinə azərbaycanlı yox, türk deyir. Bizdə bir çoxları iddia edir ki, İranda yaşayan türklər Azərbaycanla birləşməlidir. Bir nəfər də gedib onlarda soruşmayıb ki, sizin fikriniz nədir? Lap hesab edək ki, onlar da birləşmək istədi. Bu birləşmə necə olacaq? 40 milyon 10 milyona birləşəcəkdi, ya 10 milyon 40 milyona? Qan, dil və din ortaqlığı var deyə, elə bilirsiniz birləşmək rahat olacaq? Kobud yazacam, Təbriz mafiyası belə düşünənləri bir oturumda yeyər.
Gələk İranın qabıq dəyişməsinə. Hakimiyyətə azərbaycanlı gəldi. İranın yeni Xarici işlər naziri də azərbaycanlı olacaq. Söhbət Abbas Əraqçidən gedir. Abbas Əraqçi bir neçə il əvvəl verdiyi müsahibəsində İranla Azərbaycanı bir millət iki dövlət adlandırmışdı. Yeri gəlmişkən internet üzərindən onu bir qədər araşdırdım, deyəcəyim bir şey var, onunla danışıq aparan diplomatların Allah köməyi olsun. İranda onsuzda Xamneyinin hərbi müşaviri Yəhya Rəhim Səfəvi azərbaycanlı idi. Baş qərargah rəisi də həmçinin. İran generalitetinin böyük hissəsi milliyətçə türkdür (azərbaycanlı). İranda artıq bizim irad tutduğumuz məktəblər məsələsi gündəmə gəlib, hətta bununla bağlı tədbirlər keçirilir. Hardan vururduq ordan cavab verirlər. Nə? İndidə deyəcəklər ki, İranı farslar parçalayacaq? Ümumiyyətlə, İran dövləti demək olar ki, Təbrizlilərin əlindədir. Farsların bununla bağlı hansısa bir əks reaksiyasını görürük? İran dünənə qədər din libasına bürünmüşdüsə, bu gün türk libasına bürünür. Dövlətin adı İran, rəsmi dili fars, hakimiyyətdə türklər. İran arqumentsizləşdirir. Təkcə Azərbaycanı, Azərbaycandakı populistləri yox, İranı milli münaqişə ilə yıxmaq istəyən hər kəsi.
İran belə bir dəyişimə niyə gedir? Hesab edirəm ki, İran da fərqindədir ətrafında baş verən proseslərin. Cənubi azərbaycanlılarla bağlı bir dəfə də olsun səsini çıxarmayan rəsmi Bakı ilk dəfə 2022-ci ildə Cənubi azərbaycanlıların təhsil və hüququ ilə bağlı İrana irad bildirdi. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin məlum çıxışından sonra hətta Təbriz küçələrində divarlara İlham Əliyevin şəkillərinin vurulduğu fotolarını görmüşdük. Türk Dövlələri Təşkilatının formalaşmaqda olmsı, sanksiyalar, Rusiyanın sıxışdırıldığı bir vaxtda onun yerini tutmaq istəyi və digər məsələlər İranı dəyişimə apardı. Böyük dövlətləri dövlət edən də bu cür reaksiyalarıdır.
Sosial şəbəkələrdə İran son dərəcə aktivləşib. Bu günə qədər azərbaycanlıların istifadə etdikləri metodların 5 qat artığını və daha təsirli formasını iranlılar edir. Azərbaycandakı populistlərin ən kiçik səhvində belə sabah sosial şəbəkədən "gəlin bizə qoşulun" çağırışının edilməyəcəyinin qarantiyasını kim verə bilər? İran Azərbaycanın İranla bağlı əlindəki arqumentlərinin hamısını əlimizdən silib-süpürüb alır. Artıq Azərbaycanda sosisl şəbəkələrdə Pezeşkiana rəğbətin formalaşmasının da şahidi oluruq. Bir çoxları elə düşünür ki, Pezeşkian İranı Azərbaycana təhvil verəcək. Ancaq Pezeşkian məsciddən çıxanda "Yaşasın İran" dedi. Özü də Azərbaycan dilində.
Tarixə baxsaq və Azərbaycanı gözümüzün qarşısında bütöv canlandırsaq o torpaqlar Bakıdan yox, Təbrizdən idarə olunub. Müstəqil Azərbaycan ərazisində tarixdə yalız uzun müddətli dövlətçilik ənənəsi olan Şirvanşahlar olub. Şirvanşahların isə nə sarayı, nə də var olmasını sübut edəcək bir şeyi qalıb. İçəri şəhərdəki Şirvanşahlar sarayına gəldikdə isə, Sovet höküməti Azərbaycan Elmlər Akademiyasına tapşırıq verir ki, Bakının daha qədim paytaxt olmasını sübut etmələri üçün yeni fikirlər ortaya atsınlar və 1964-cü ildə memar Bretaneaitski və tarixçi Sara Aşurbəylinin "Şirvanşahlar sarayı" adlı yeni sifarişli layihələri ortaya atılır. O gün, bu gün hər kəs bu tikililəri Şirvanşahlar sarayı kimi qəbul edir. Əslində isə o tikili Seyid Yəhya Bakuvinin Xanəgahıdır. Yeri gəlmişkən İran özünü Səfəvilərin, Azərbaycan isə Cümhuriyyətin varisi elan edib...
Bəzən elə düşünürük ki, dövlətə təhdid və təzyiq ancaq hərbi yolla ola bilər. Müasir dövrdə isə bu ən son variantda həyata keçirilir. Hesab edirəm ki, İranın ustalıqla həyata keçirdiyi bu dəyişimi Azərbaycana təhdid yarada bilər. İran bundan sonra dinlə bacarmadıqlarını milli kimliklə həyata keçirə bilər. Buna qarşı nə qoyacağıq onun bilmirəm. Bildiyim bir şey var, Azərbaycan dövləti o qədər cəlbedici olmalıdır ki, öz cəmiyyəti belə kənara baxa bilməsin. Diqqət ediriksə, dünyada bir çox ölkələr qabıq dəyişimnə gedir, yeni formalaşma içərisindədir. Azərbaycan da qabıq dəyişiminə getməlidir. Bunu islahatlar və tarixə fərqli baxışla etmək mümkündür.
Nəzərə almalıyıq ki, Azərbaycan hələ dövlət olmağa, formalaşmağa, möhkəmlənməyə çalışır, qarşımızdakılar isə dövlətdir.
Səxavət Məmməd
TEREF

Hüseynbala Səlimov: “Qərb diplomatları və siyasətçilərinin standartlarına görə, tərəflər görüşüb hansısa problemləri müzakirə ediblərsə, bu, artıq nəticədir”

“Prinsipcə, hər bir hadisə, hər NATO sammiti qlobal əhəmiyyətli hadisəyə çevrilmir. Baxmayaraq ki, qlobal təhlükəsizlik baxımından Şimali Atlantika Alyansı demək olar ki, bu qəbildən yeganə hərbi-siyasi aktordur. Əksər hallarda biz NATO sammitləri haqqında Blokun hər bir təşəbbüsünə ağrılı reaksiya verən Kreml siyasətçilərinin bəyanatlarından öyrənirik. Bu dəfə belə oldu: İrəvan və Bakının bu sammitə dəvətinə diqqət yetirən rus siyasətçiləri bunu “yaxın müttəfiqlərini Rusiyadan ayırmaq cəhdi” adlandırdılar. Ona görə də İrəvan sammitdə iştirak edəcəyini dərhal qeyd etsə də, Azərbaycanın rəsmi mənbələri uzun müddət susdular - yalnız son gün məlum oldu ki, xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov da sammitə qatılmaq üçün Vaşinqtona gedəcək və sammitdə eyni zamanda, dövlət katibi Antoni Blinkenin vasitəçiliyi ilə erməni həmkarı ilə görüş keçirəcək. Baxmayaraq ki, Bakının vasitəçilərin iştirakı olmadan ikitərəfli formatda danışıqlara üstünlük verdiyi dəfələrlə bəyan edilib”. Bu sözləri analitik Hüseynbala Səlimov Azərbaycan və Ermənistan xarici işlər nazirlərinin Vaşinqtonda NATO sammitinə qatılması və görüşü, ümumilikdə sammitlə bağlı “Zerkalo.az”da yazdığı məqalədə qeyd edib.

Siyasi icmalçı bir məsələnin əvvəldən məlum olduğunu qeyd edib: “Bilinirdi ki, Vaşinqton sammiti zamanı konkret yekun sənədin imzalanması çətindir. Demək lazımdır ki, Qərb diplomatları və siyasətçiləri özləri buna can atmırlar - onların standartlarına görə, tərəflər görüşüb hansısa problemləri müzakirə ediblərsə, bu, artıq nəticədir. Yəqin buna görədir ki, Qərb dövlətlərinin himayəsi altında, bəzən isə pərdəsi altında olan beynəlxalq münaqişələr onilliklər ərzində həllini tapmır. O zaman ABŞ və onun müttəfiqləri Cənubi Qafqazda hansı məqsədlər güdürlər? Vaşinqton hesab edir ki, Qafqaza sülh gələrsə, bu, avtomatik olaraq bu ölkələrin, xüsusən də Ermənistanın Rusiya təsirindən asılılığının azalmasına gətirib çıxaracaq. Məhz buna görə də analitiklərin böyük əksəriyyəti Qərb ölkələrinin diplomatik səylərini diqqətdən kənarda qoymur və bu səbəbdən Vaşinqton sammitini Cənubi Qafqaz prizmasından nəzərdən keçirməyə çalışırlar. Amma nəinki Bakı və İrəvan, hətta Aİ - Gürcüstan, NATO - Gürcüstan məsələsində də vəziyyət çox ağır olaraq qalır. Avropanın geosiyasi və geoiqtisadi vahidləri artıq Tbilisi ilə inteqrasiya proseslərini dondurur, baxmayaraq ki, sonuncu Cənubi Qafqaza açılan əsas qapı olaraq qalır”.

“Ermənistana gəlincə, burada vəziyyət çox ağırdır. Bu yaxınlarda Amerika sosioloji xidmətləri bu ölkədə çox maraqlı sorğular keçirib. Respondentlərin yalnız on yeddi faizi hesab edir ki, onların ölkəsi KTMT-də qalmalıdır. Hər kəs başa düşsə də, Rusiya ilə münasibətlərə real şəkildə yenidən baxmaq üçün Ermənistan Azərbaycan və Türkiyə ilə tamamilə yeni münasibətlər qurmalıdır. Bəs ermənilər bunu istəyirlərmi? Sorğular göstərib ki, Baş nazir Nikol Paşinyanın mövcud konstitusiyaya dəyişiklik etmək səylərini cəmi üç faiz dəstəkləyir. Belə çıxır ki, erməni əhalisi əslində müharibə istəmir, həm də erməni ideoloji narkotikindən ayrılmaq niyyətində deyil”, - deyə Səlimov qeyd edib.

Analitik vurğulayıb ki, sammitdə Ukrayna problemi də diqqətdən yayınmadı: “Hamı NATO sammitinin bu həqiqətən çətin istiqamətdə nə edəcəyini diqqətlə izləyirdi. Sammit ərəfəsində əslində daha dəhşətli hadisə baş verdi: Rusiya ordusu Kiyevdəki uşaq xəstəxanasını raket atəşinə tutdu. Ona görə də onlar sülhdən danışanda dərhal sual yaranır: Rusiya Prezidenti Vladimir Putin sülh istəyirmi? Bu yaxınlara qədər Ukraynanın Aİ və NATO-ya inteqrasiya proseslərinin qarşısını alan Macarıstanın Baş naziri Viktor Orbanın diplomatik səylərində hər hansı məna varmı? Qərbin siyasi müşahidəçiləri də eyni şeyi deyirlər: Qərbin özü sülh istəyir? Demək lazımdır ki, Varşava Blokunun dağılmasından sonra NATO-nun real geosiyasi missiyası yox idi. İndi onu tapıblar – əsl düşmən var, o, İran da deyil, Bin Laden də deyil, güclü, iddialı nüvə dövlətidir. Ona görə də sammitdə bütün günü Ukrayna problemini müzakirə etdilər və Kiyevə qırx milyard dollar həcmində hərbi yardım vəd etdilər. Proses əslində burada bitdi”.
Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az

Fransa Ermənistana hərbi-siyasi dəstək verməkdə davam edir. Belə ki, rəsmi Paris Cənubi Qafqazda Fransanın əsas geopolitik oyunçulardan birinə çevrilməsi üçün bütün vasitələrdən istifadə etməyə cəhd göstərir. Ona görə də, Fransa regional situasiyanın gərginləşdirilməsində əsas beynəlxalq təhlükə mənbəyi rolunu oynamaqda israrlı davranır. Və bu baxımdan, Fransanın Cənubi Qafqazda yeni savaşın birbaşa sponsoruna çevrilməsi qətiyyən təəccüblü deyil.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, rəsmi Parisin Cənubi Qafqaza yerləşmək şansları hazırda o qədər də cəlbedici xarakter daşımır. Bu məsələdə Fransanın əsas problemi isə məhz beynəlxalq ermənipərəst siyasi mərkəz rolunu öz üzərinə götürməsi ilə birbaşa bağlıdır. Çünki rəsmi Paris ermənipərəst mövqeyi ilə Azərbaycanın maraqlarına zidd davranmaq məcburiyyətindədir. Və bu, rəsmi Bakını Fransa ilə qarşılıqlı münasibətlərini məhz mövcud situasiyaya uyğun müəyyən etməyə yönəldir.

Təbii ki, rəsmi Bakı ermənipərəst Fransanın bu regiona yerləşməsinə imkan vermək niyyətində deyil. Əksinə, Azərbaycanın siyasi rəhbərliyi Fransanın regional sülh prosesində iştirak cəhdlərini bloklamağa üstünlük verir. Və nəticədə Fransa Cənubi Qafqazda cərəyan edən proseslərdə oyundan kənar vəziyyətə düşüb.

Bu situasiyanı öz xeyrinə dəyişməyə çalışan rəsmi Paris Ermənistanı silahlandırmağa cəhd göstərir. Böyük ehtimalla Fransa siyasi dairələri Ermənistanı silahlandırmaqla, Azərbaycana təzyiq göstərə biləcəyinə ümid bəsləyir. Eyni zamanda, Cənubi Qafqazda yeni savaşın törədilməsini stimullaşdırmaqla, Ermənistanda hərbi kontingent yerləşdirmək bəhanəsi qazanmağa da can atır. Və bu baxımdan, yaxın gələcəkdə yeni regional savaş baş verərsə, beynəlxalq siyasi məsuliyyət məhz Fransanın üzərinə düşəcək.

Digər tərəfdən, Ermənistan da Fransanın hərbi-siyasi dəstəyinə ümid bəsləyərək, müəyyən mənada, cəsarətlənmiş kimi görünür. Hazırda rəsmi İrəvan daha çox sülh sazişinin imzalanması mövzusu ətrafında siyasi manipulyasiyalar etməklə məşğuldur. Reallıqdasa, Paşinyan hakimiyyəti Ermənistanı sülh prosesindən tədricən uzaqlaşdırmağa cəhd göstərir. Və böyük ehtimalla rəsmi İrəvan Fransanın icazəsi olmadan Azərbaycanla sülh sazişinin imzalanmasına həvəs göstərməyəcək.

Ancaq son vaxtlar Ermənistan üçün daha real təhlükə yaranmağa başlayıb. Belə ki, Fransada baş verən son hadisələr Ermənistanın maraqlarına tamamilə zidd xarakter daşıyır. Xüsusilə də, prezident Emmanuel Makronun hakimiyyətinin ciddi şəkildə zəifləməsi yaxın gələcəkdə Ermənistanı Fransanın intensiv hərbi-siyasi dəstəyindən də məhrum buraxar bilər. Və əslində, indi prezident Emmanuel Makronun özünün ciddi şəkildə siyasi dəstəyə ehtiyacı var.

Məsələ ondadır ki, prezident Emmanuel Makron və onun partiyası ardıcıl iki önəmli seçkini uduzub. Əvvəlcə Avropa Parlamentinə keçirilən seçkilərdə prezident Emmanuel Makronun əsas siyasi rəqibləri olan ultramillətçi qüvvələr qalib qalib gəldilər. Ardınca isə Fransa parlamentinə keçirilmiş seçkilərdə prezident Emmanuel Makronun partiyası çoxluğu əldən vermiş oldu. Və elə bir siyasi nəticə ortaya çıxdı ki, indi Fransada hakimiyyət böhranı artıq qaçılmaz xarakter daşıyır.

Məsələ ondadır ki, Fransada parlament seçkilərinin demək olar, mütləq qalibi mövcud deyil. Həm prezident Emmanuel Makronun mərkəzçi partiyası, həm ultramillətçilər, həm də solçu düşərgə təxminən eyni sayda parlament yeri qazandı. Və bu baxımdan, Fransada prezident Emmanuel Makronun hakimiyyətini ciddi şəkildə məhdudlaşdıra biləcək koalisiyon hökumət qaçılmazdır.

Belə anlaşılır ki, prezident Emmanuel Makron "Fransanı bundan sonra hansı siyasi qüvvənin idarə edəcəyi məlum deyil" açıqlaması tamamilə reallığı əks etdirir. Hər halda, prezident Emmanuel Makron Fransanın daxili və xarici siyasəti ilə bağlı təkbaşına qərarlar qəbul etmək hüququnu tamamilə itirib. Və bu, rəsmi Parisin beynəlxalq məkanda tutacağı mövqeyə birbaşa təsir göstərəcəyi qətiyyən şübhə doğurmur.

Məsələ ondadır ki, prezident Emmanuel Makron və onun partiyası Avropa Birliyində liderlik iddiasındadır. Halbuki, ultramillətçilər Fransanın Avropa Birliyini tərk etməsinin vacibliyini ön plana çıxartmağa çalışırlar. Eyni zamanda, Makron hakimiyyəti Ukrayna savaşında NATO-nun da iştirakı ilə Rusiyanın məğlub edilməsinə yönəlik mövqe tutur. Fransa solçuları isə Ukrayna savaşının dayandırılması istiqamətində fəaliyyətə üstünlük verirlər. Və bu siyasi düşərgələr bir-birinə güzəştə getməyə də qətiyyən həvəsli görünmürlər.

Bütün bunlar belə təəssürat yaradır ki, Fransa yaxın vaxtlarda əvvəlcə xarici siyasət böhranı ilə üzləşməli olacaq. Eyni zamanda, bu, daha sonra daxili ziddiyyətləri də dərinləşdirə bilər. Fransanın tezliklə daxili siyasi-iqtisadi böhrana düçar olma ehtimalı kifayət qədər yüksəkdir. Yəni, yaxın gələcəkdə Fransanı ölkədaxili kütləvi etiraz dalğası və küçə iğtişaşlarının bürüyəcəyini elə indidən təxmin etmək mümkündür. Və bu, böyük ehtimalla onsuz da davamlı olaraq, zəifləməkdə olan Fransanın beynəlxalq mövqelərinə sarsıdıcı zərbələr vuran bilər.

Göründüyü kimi, Fransa tədricən dünyada nüfuzunu və geopolitik mövqelərini itirir. Rəsmi Paris ölkədaxili proseslərə də nəzarətini itirərsə, bu, Fransanın ümumiyyətlə, çöküşünü qaçılmaz edə bilər. Xüsusilə də, tezliklə Fransanı öz təsiri altına ala biləcək çoxhakimiyyətlilik faktoru bu ölkəni daxili xaosa sürükləyə bilər. Və bunun ilkin əlamətləri artıq müşahidə olunmağa başlayıb.

Maraqlıdır ki, Qərb siyasi dairələrində indi Fransa üçün iki variantın olduğu iddia edilir. Onlardan biri Fransanı mövcud təhlükə ehtimalından yayındırmaq üçün prezident Emmanuel Makronun istefa verərək, ölkədə hakimiyyət boşluğunu aradan qaldıracaq yeni seçkilərin keçirilməsi ilə bağlıdır. Prezident Emmanuel Makron və onun partiyası hələlik buna cəsarət etmir. Nəticədə Fransanın ikinci variant üzrə daxili xaosa sürüklənməsi qaçılmaz görünür.

Məsələ ondadır ki, Fransa prezidenti Emmanuel Makron bundan sonra "topal ördək" modeli üzrə fəaliyyət göstərməyə məhkumdur. "Topal ördək" variantı isə ümumiyyətlə, Fransanın fəlakətinə, hətta sonunun başlanğıcına çevrilə bilər. Üstəlik, bunun Ermənistanı da yenidən daha böyük hərbi-siyasi təhlükəyə doğru sürükləyə biləcəyi qətiyyən istisna deyil. Hər halda, bütün sahələr üzrə iflasa uğramış, taleyüklü savaşda biabırçı məğlubiyyətə məruz qalmış Ermənistan "topal ördəyin" himayəsi altında öz təhlükəsizliyini təmin edə bilməz. Və rəsmi İrəvan bu reallığı artıq indidən nəzərə alaraq, yaxınlaşmaqda olan təhlükədən daha az itkilərlə yayınmaq barədə düşünməlidir.

Elçin XALİDBƏYLİ,
Siyasi ekspert,
"Yeni Müsavat"

Bu gün Ankaranın Kızılay tərəfdə bir küçədə yürüyərkən sol tərəfimdə qalan bir bina üzərində böyük hərflərlə "Azərbaycan Evi" yazılmışdı. Marağıma səbəb oldu və içəri keçdim.

Fəaliyyətləri ilə bağlı məlumat almaq istədim. İçəridə bir bəy mənə mərkəzin Azərbaycanla bağlı fəaliyyətlərini izah etməyə başladı. Söhbət əsnasında "Azərbaycanla bağlı fəaliyyət göstərirsiniz, Azərbaycana marağınız hardan gəlir?" deyə soruşdum. Bəy isə "Azərbaycanlı yazar Mövlud Süleymanlı benim dayımdır" deyə söhbətə başladı. "Allah rəhmət eləsin!" dedim. Asta səslə "Yaşıyor," dedi. Təəccübləndim. Bacısı oğlusuz? Deyə soruşdum. Hə, dedi. Axı Mövlud Süleymanlı vəfat edib, bacısı oğlunun necə xəbəri yoxdur?!..

"Vəfatı ilə bağlı mənim bir yazım da var," - dedim. Adam o qədər əminliklə bir neçə dəfə "Yaşıyor" dedi ki, internetdə yazdığım yazının başlığını yazıb axtardım və həmin yazım çıxdı. Təkrar dedim ki, "Eyni insandan bəhs edirik, o yazıçımız rəhmətə getdi, bir neçə ay öncə!." Bəy isə "Allah, Allah",-deyib, "Bana neden haber vermediler ki?", - dedi. Təbii ki, bəyin Mövlud Süleymanlının bacısı oğlu olması yalanı ortaya çıxdı...

Bu vəziyyət məni şübhələndirdi. Mərkəzin fəaliyyət proqramlarını soruşdum. Nəsə ciddi bir fəaliyyət və ya tədbir adı çəkmədi. "Sənətçilərlə görüşlər olur...", - dedi.

"Hansı sənətçilər?" - Cavab yox.

"Azərbaycanın mədəniyyət sahəsində ciddi xidmətləri olan hansı sənətçiləri tanıyırsınız?" – Cavab yox.

"Bəs ədəbiyyat?" – Cavab yox.

"Bizim tarixi günlərimiz?" – Cavab yox.

Bəs son günlərin önəmli hadisələri? - Cavab yox.

(Söhbət əsnasında internetdə mərkəzin və rəhbərinin adını axtardım, bir ciddi fəaliyyət belə çıxmadı)

Mərkəzin qeyri-ciddi olduğu aydın oldu; Ya da rəhbər doğru seçilməyib.

Yeri gəlmişkən qeyd edim ki, belə "Azərbaycan evi", "Azərbaycan dərnəyi" adı olub, fəaliyyəti olmayan bir çox qeyri-hökumət qurumları var Türkiyədə. Azərbaycan adına heç bir faydalı işləri yoxdur. Azərbaycanı - tarixini, mədəniyyətini, dünənini, bu gününü bilmədən necə tanıtımla məşğul oluna bilər ki?!..

P.S. Azərbaycanın mədəniyyətini, ədəbiyyatını və tarixini təbliğ edən mərkəzlərin daha ciddi və məlumatlı şəxslər tərəfindən idarə olunması vacibdir. Hesab edirəm ki, Azərbaycanı həqiqətən tanıyan və sevən insanların bu işdə ön planda olması, doğru və dürüst tanıtım fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi əsas hədəf olmalıdır.

Hörmətlə!..
Şəhla İbişova