 |
|
|
Hüquqşünas Səhiyyə, Elm və Təhsil nazirlikləri və Milli Elmlər Akademiyasının tabeliyindəki mərkəzlərdə dövlət vəsaitlərini mənimsəyənlərin niyə azadlıqda qalmasından danışdı - korrupsiya cinayətlərinə qarşı Sinqapur nümunəsi...
Səhiyyə, Elm və Təhsil nazirlikləri və Milli Elmlər Akademiyasının tabeliyindəki mərkəzlərdə dövlət vəsaitlərinin mənimsənilməsi faktları haqda ötən sayımızda məlumat vermişdik. Yada salaq ki, 80 şirkətə rəhbərlik edən Rüfət Kərimovun bir neçə ay davam edən istintaqı daha böyük yeyinti faktları üzə çıxarıb.
Müəyyən edilib ki, dövlət qurumları tərəfindən Rüfət Kərimovun şirkətlərinə tikinti materiallarının alınması, su ilə təmin etmə və digər xidmətlər adı ilə 3 milyon manat pul köçürülüb. Baş Prokuror yanında Korrupsiyaya qarşı Mübarizə Baş İdarəsi cinayətdə iştirak edən şəxsləri tək-tək istintaqa cəlb edib. Onların arasında Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktor müavini Rəşad Qasımov, Elm və Təhsil Nazirliyinin Sağlamlıq imkanları məhdud, valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar üçün 4 nömrəli internat məktəbinin direktoru Vəfa Seidova, Elm və Təhsil Nazirliyinin Sağlamlıq imkanları məhdud, valideyn himayəsindən məhrum olmuş uşaqlar üçün 2 nömrəli ümumi internat məktəbinin direktoru Dilarə Məşədiyeva, “Sanator-Kurort Reabilitasiya Mərkəzi” Publik Hüquqi Şəxsinin baş direktoru Mürsəlov Mürsəlov, Səhiyyə Nazirliyinin “Professor Gindes adına respulika uşaq və yeniyetmələr üçün vərəm sanatoriyası” Publik Hüquqi Şəxsinin direktoru Rəşid Bədəlov, Səhiyyə Nazirliyinin Respublika QİÇS-lə Mübarizə Mərkəzinin mühasibi Seymur Şirinzadə, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Füzuli adına Əlyazmalar İnsitutunun direktor müavini Əzizağa Nəcəfov, Milli Elmlər Akademiyasının Hüseyn Cavidin ev muzeyinin direktoru Gülbəniz Babaxanlı, Azərbaycan Dövlət Akademik və Opera Teatrının direktor müavini Yuriy Babayev, Abşeron rayonu İcra Hakimiyyəti başçısının Pirəkəşkül kənd inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsi və Naftalan Şəhər bələdiyyəsinin sədri də var.
Adları qeyd olunan şəxslər hamısı hazırda bir neçə ağır cinayətdə ittiham olunan Rüfət Kərimovla cinayətkar əlaqəyə giriblər. Qurumlar dövlət vəsaiti hesabına görüləcək işlər üçün ayrılmış pulları Kərimovun şirkətlərinə köçürüb. Razılaşıblar ki, həmin pulla heç bir xidmət göstərilməyəcək, sadəcə, şirkət malların qiymətini daha artıq göstərəcək. Artıq vəsait də müxtəlif yollarla dövr edilərək geri qaytarılacaq. Mənimsənilən puldan hər dəfə şirkətlərə faiz ödənilib. Məsələn, Dövlət Akademik Opera və Balet Teatrına parça və bəzək əşyalarının alınması üçün 92 min manat pul ödənməli imiş. Amma direktor müavini bunu bilə-bilə şirkət rəhbərindən bu məbləğə əlavə 27 min manat da göstərilməsini istəyib. Həmin pul nağdlaşdırılaraq mənimsənilib.
Antikorrupsiya idarəsi tərəfindən dövlətə dəymiş ziyan onların hamısına tam ödətdirilib. Bundan əlavə, onlar vurduqları ziyanın 25 faizi qədər Baş Prokurorluğun depozit hesabına ödəniş ediblər. Bu əsasla başlanmış cinayət işlərinə ayrı-ayrılıqda bəraətverici əsaslar olmadan xitam verilib. Yəni ortada suç var, amma cəza yoxdur...
“Bakı” Hüquq Şirkətinin rəhbəri Natiq Ələsgərov “Yeni Müsavat”a deyib ki, ən müxtəlif qurumlarda, nazirliklərdə əyri yollara əl atan məmurların qandallanması olduqca vacibdir: “Zaman-zaman qanunsuzluq edənlər öz cəzalarını alırlar. Kimliyindən asılı olmayaraq iş yerində korrupsiyaya, rüşvətə yol verirsə, əvvəl-axır onlar cəzasını alacaq. Səhiyyə, Elm və Təhsil nazirlikləri və Milli Elmlər Akademiyasının tabeliyindəki mərkəzlərdə dövlət vəsaitlərinin mənimsənilməsi faktlarının üzə çıxarılması da bunu sübut edir. Ümid var ki, daha böyük yeyintilərin olduğu sahələrdə də belə əməliyyatlar keçiriləcək. Dövlət büdcəsindən milyonlar oğurlayanların qoluna nəhayət ki, qandal vurulacaq”.
Natiq Ələsgərov deyib ki, qanunun sərt üzü tam şəkildə korrupsiyaya bulaşmış məmurlara tətbiq olunmalıdır: “Korrupsiya sistemdir, rüşvət onun bir elementidir. Korrupsiya daha geniş anlam daşıyır. Məsələn, 5 manat da, 50 manat da, 5-10 milyon da rüşvət sayılır. Amma bu rüşvətin arxasında korrupsiya sistemi duranda - bu yığır ona, o yığır özündən böyüyə verir, yuxarıdakı vəzifəsindən sui-istifadə edərək dövlətin deyil, özünün və ya qohum-əqrəbasının maraqları üçün qərarlar qəbul edir, dövlətin büdcəsindən ayrılan maliyyəni özünün şəxsi maraqlarına uyğun sərf edir. Azərbaycanda korrupsiya sistemi məhv olmalıdır ki, ölkə sağlamlaşsın. Bu gün ölkədəki rüşvətxorluğu doğuran da elə həmin korrupsiyadır. Korrupsiyaya qarşı mübarizə aparılmalıdır, amma bu mübarizə dərinləşməsə istənilən nəticəni verməz. Rüfət Kərimov kimdir? O, hansı şirkətlərin sahibidir? İcra başçıları, nazir müavinləri, bələdiyyə sədrləri və digər məmurlar həbs olunur, onların iş yeri ilə bağlı rəsmi açıqlama verilir. Rüfət Kərimovla bağlı isə belə məlumatlara rast gəlmədik”.
Natiq Ələsgərov
Natiq Ələsgərov deyib ki, Rüfət Kərimovla kiçik məmurların cinayət əlaqəsinə girməsinin qarşısının alınması üçün effektiv yollar var: “Müstəqilliyini əldə etməsinin ilk illərində Sinqapurda korrupsiya adi bir hal olaraq cəmiyyətin bütün təbəqələrinə nüfuz eləmişdi.
Mübarizəni tənzimləyən qanun həddindən artıq zəif idi, korrupsiya cinayətlərinin əksəriyyəti qanunun fəaliyyət dairəsindən kənarda qalırdı, qanunverici orqanların əməkdaşlarının isə öz işlərini effektiv görə bilmələri üçün kifayət qədər səlahiyyətləri yox idi. Üstəlik, məmurların böyük qisminin korrupsiyada əli olduğundan cinayətlərini sübut edəcək dəlillər tapmaq da həddindən artıq çətin idi. Son dərəcə az maaş alan dövlət məmurları öz vəzifələrindən şəxsi məqsədlərlə istifadə edirlər. Bunların nəticəsində rüşvət maddi gəlir əldə etməyin yeganə üsuluna çevrilmişdi. Ölkənin böhran vəziyyətində olduğunu anlayan hökumət cəmiyyətdə korrupsiyanı sosial yasaq halına gətirən aşkar və dürüst mühit yaratmaq qərarına gəldi. Antikorrupsiya strategiyası müəyyənləşdi. Təklif olunan strategiyanın müəllifləri inanırdılar ki, milli inkişaf üçün korrupsiyanı nəzarətə almaq həddindən artıq vacibdir. Korrupsiya əleyhinə qanunların praktikada icrasında korrupsiya hallarının araşdırılması üzrə büro fəaliyyət göstərirdi. Hökumət büronu korrupsiya əleyhinə universal agentliyə çevirdi. Agentliyin əsas funksiyası korrupsiya hallarının araşdırılması olsa da, sözügedən halla bağlı digər cinayət işləri üzrə də istintaq aparmaq səlahiyyətinə malikdir. Büro avtoritar metodlarla işləyir. Onun korrupsiyada şübhəli bilinən şəxsləri qanuni əsaslar olduğu halda məhkəmə qərarı olmadan tutmaq və axtarış aparmaq ixtiyarı var. Büro, sadəcə, şübhəli şəxsi yox, onun qohumlarını, himayədarlarını da istintaqa cəlb edə, onların istənilən bank hesablarını, maliyyə yazışmaları və s. yoxlaya, şahidləri istintaqa çağıra, istintaq zamanı üzə çıxan istənilən qanun pozuntusunu araşdıra, statusundan, inancından, vəzifəsindən asılı olmayaraq istənilən vətəndaşı məhkəməyə verə bilər və bu zaman yüksək rütbəli dövlət məmurlarına da güzəşt edilmir.
Baş nazirin ofisinə bağlı olan agentliyə birbaşa dövlət başçısına tabe olan direktor rəhbərlik edir. Beləcə, agentlik polis və digər hökumət orqanlarından ayrı fəaliyyət göstərir, nazirlər və yüksək vəzifəli digər məmurlar da daxil olmaqla bütün bürokratiyadan siyasi və funksional şəkildə azaddır. Hazırda Sinqapur sərt avtoritar dövlətdir, korrupsiyanın yoxluğu, iqtisadi azadlıq və inkişaf səviyyəsinə görə dünya reytinqlərinə başçılıq edir. Azərbaycan hökuməti də bu hazır modeldən istifadə edə bilər".
E.MƏMMƏDƏLİYEV,
“Yeni Müsavat”
Tehran Moskvanın Zəngəzur dəhlizini dəstəkləməsindən narahatdır. Rusiyanın Tehrandakı səfiri Aleksey Dedovun İran Xarici İşlər Nazirliyinə çağrılması bununla bağlıdır. Səfirlə görüşdə müxtəlif mövzular müzakirə olunsa da, hiss olunur ki, Tehran Moskvanın Zəngəzur dəhlizinə verdiyi dəstəkdən narahatdır. Tehranın Kremlin də Zəngəzur dəhlizi əleyhinə siyasət yürüdəcəyi hesabı yanlış çıxıb. İrandakı dairələr əvvəlkitək hesab edirlər ki, Zəngəzur dəhlizi İran-Ermənistan sərhəddini bağlayacaq. Halbuki, söhbət sərhədin qapanmasından deyil, dəhlizin açılmasından gedir ki, bundan müxtəlif ölkələr, o cümlədən İran da istifadə edə bilər.
Tehran Azərbaycanla Ermənistanın daxili işlərinə qarışa bilməz. Zəngəzur dəhlizinin açılmasına iki dövlət qərar verəcək – Azərbaycan və Ermənistan. Tehran dəhliz mövzusunda Bakıya təzyiq edə bilmədiyinə görə, İrəvana təzyiq etməyə çalışır. Ancaq Ermənistan hakimiyyəti də ortaq layihələrdə iştiraka maraq göstərir. Tehranın istəyindən asılı olmayaraq Zəngəzur dəhlizi işə düşəcək.
Azərbaycanın İranla da dəhlizlə bağlı razılaşması var. İran ərazisindən – Araz çayının sahili ilə Naxçıvana dəmiryolu çəkiləcək. Belə çıxır ki, Tehran İran ərazisindən Naxçıvana dəhlizin çəkilməsini dəstəkləyərkən, Ermənistandan Naxçıvana dəhlizin çəkilməsinin əleyhinədir. Bu ikili standartlardır. Bütün hallarda Tehran Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasına mane ola bilməyəcək.
Elxan Şahinoğlu
TEREF
Xəzan mövsümünün xışıltılı səsləri. Günəş yenə "Məndən də bu qədər " deyib söndürməyə başlayır atəşini. Artıq bədəninizi isidəcək o sarı şüalar da yoxdur. Altında dursan belə bir işə yaramaz. Bir azdan yağışlar basacaq hər yanı. Bağdakılar köçməyə başlayıblar çoxdan. Çayxanalarda müştərisiz qalan stullar bir-birinin üstünə yığılıb. Haradasa yay kino-teatrları olmayan pərdələrini endirib. Saralmağa vaxt tapmayan rəngbərəng afişlər sökülməyə başlayıb. Haradasa uzaqlarda dənizdən əsən sərin küləklər bu yay ən çox çalınan "Dün gece aklımda yine sen vardın" mahnısını aparır uzaqlara...
Bu yay da keçdi...
Yenə sentyabr...
Balacaların kefi qaçıb. Meyvə ləkəli güllü köynəklərinin yerinə zorla məktəbli paltarları geyindirirlər. Yay eşqlərinin şahidi məhəllə bərbərləri bir azdan hamını bir-birinə oxşadacaqlar. Bu yay da keçdi. Yenə də sentyabr...
Ən yüksək qayadan dənizin ən dərin yerinə atılmaq kimi atılmışdıq keçən yaya. Bu yay aşiq olanların sayı artacaqdı. Bu yay hüriyyətlər kökünə qədər yaşanacaqdı. Bu yay səadətlər baş döndərəcəkdi. Bu yay ömür karvanına yeni həyəcanlar girəcəkdi.
Bu yay yeni həvəslə keçəcəkdik mövsümlər köprüsündən. Bu yay yuxular çin olacaq, düşmənlər kor olacaqdı. Dodaqlar şəhvətlə titrəyəcək, gözlər kömür kimi parlayacaqdı. Bu yay gedənlər mütləq qayıdacaqdı. Yarı yolda qoyanlar mütəq peşiman olub özlərinə bəraət qazandırmağa tələsəcəklərdi: "getməmişdim ki gələm"- deyəcəklər.
Amma...
Əvvəlcə saralan otlar və bozarmış topraq olacaqdı xəbərçisi xəyalların boşa çıxdığı keçən yayın... Sonra gecə ayazları başlayacaq... Sonra rüzgar bütün gücü ilə uğuldayaraq qeyzlə keçəcək xəzan olmuş bağ-bağçanın üstündən... Sonra günəşi əsir alan buludlar çətir tutacaq tənhaların, yalqızların, unudulmuşların başı üstünə... Hər keçən gün bir az da daha erkən gələcək gecənin göz sızladan, iç göynədən qaranlığı... Gözəllərin başına tac olacağı yerdə ayaq altında qalan yarpaqlar ayrılan izləri gizlətməyə çalışacaq, içində bir "bəlkə..." gümanı ilə...
Keşkə heç yığılmayaydı çayxanadakı stulllar üst-üstə...Keşkə bağlara köç havası gəlməsəydi... Bu yay da keçdi...
Nə adam kimi yaşadıq, nə də adam kimi sevdik, nə də adam kimi ölə bildik. Nə sülh gətirə bildik bu məmləkətə, nə də əlimizdən bir şey gəldi... Yalnızlığın, savaşın, bədbinliyin, təəssüf və acının yükü var çiyinlərimizdə bu mövsüm köprüsündən keçərkən...
Amma bir şey var ki, bu yazı son baharın hüznü ilə yazılmış yazılardan olmayacaq. Bu yazının son nöqtəsi sönmüş ümüd çıraqlarının qaranlığında qoyulmayacaq. Ürəklərinin fırtınalara təslim edənlər payızda çox üşüyəcəklər. Eşqin, sülhün və səadətin atəşini günəşdən gözləyənlər ovuclarında qırılmış ürəklə hələ çox gözləyəcəklər. Çünki günəş çoxdan cənub yarımkürəsini səyahətə çıxıb. Aylarla da qayıtmaq niyyəti olmayacaq.
Kimin ki, öz günəşi var və öz göyüzü var, onlar üçün həyat bütün coşqusu ilə axıb gedəcək. Ümidlərini və xəyallarını öz ürəyinin günəşi ilə bəsləyənlər eşqi, sülhü və səadəti axtarmağı son baharda da davam etdirəcəklər…
İbrahim Nebioğlu
TEREF
Tələbələrin universitetlərə qeydiyyatı ilə bağlı aparılan növbəti monitorinqin nəticələrini təqdim edirik.
İlk öncə qeyd edim ki, bir neçə ay öncə AzTU paralel qeydiyyatdan və kağız sənədlərin qəbulundan imtina etdiyini bildirmişdi.
ETN və İRİA isə cari dərs ilindən başlayaraq tələbə qeydiyyatının yalnız portal.edu.az üzərindən aparılacağını, heç bir paralel qeydiyyatın olmayacağını və kağız formada sənəd toplanmasına ehtiyac olmadığını bildiriblər.
Monitorinq prosesində son bir həftə ərzində xeyli sayda universitetlərin sosial media resursları və rəsmi internet resursları üzərindən qeydiyyatla bağlı paylaşdıqları elanlar araşıdrılıb.
Müsbət haldır ki, çox sayda universitetlər elanlarında qeydiyyatın yalnız portal.edu.az platforması üzərindən olacağını qeyd ediblər.
Lakin bəzi universitetlər paralel qaydada universitetin özündə qeydiyyat aparılacağını, bununla bağlı zəruri olan sənədlərin (attestat, yaşayış yeri arayışı, sağlamlıq arayışı, güzəştlərlə bağlı notarial sənədlər, şəkillər, hərbi qeydiyyat, şəxsiyyət vəsiqəsinin surətləri, DİM-dən arayışlar və s) kağız formalarını və surətlərini də tələb ediblər.
Bu sənədlərin hamısı isə ETN və İRİA tərəfindən, həmçinin digər əlaqəli dövlət qurumları tərəfindən aparılan işlərin nəticəsində artıq portala rəqəmsal formada yerləşdirilib və tələbələri gözləyir.
Bəzi universitetlər isə ümumiyyətlə qeydiyyatla bağlı elanı səhv yazaraq, tələbələri bir çox sənədləri portal.edu.az -a yükləməyə çağırış ediblər.
Hansı ki tələbə portala heç bir sənəd yükləmir, portala daxil olarkən bütün vacib sənədlər rəqəmsal formada tələbənin qarşısına çıxır və sadəcə onları təsdiqləyir.
Beləliklə, tələbələrin universitetlərə qeydiyyatı ilə bağlı vəziyyəti təqdim edirik :
1. Qeydiyyatı yalnız onlayn olaraq portal.edu.az –da aparan, heç bir kağız sənəd tələb etməyən və paralel qeydiyyat aparmayan universitetlər
BDU
AzTU
Qarabağ Universiteti
Türkiyə-Azərbaycan Universiteti
MDU
AzMİU
NDU
Odlar Yurdu
Bakı Avrasiya Universiteti
ADAU
BSU
ADNSU
Xəzər Universiteti
2. Paralel qeydiyyat aparanlar, kağız formada sənədlər toplayan universitetlər
BMU
GDU (Kəndirli qovluqla birgə)
ATU
ADPU
LDU (İpli qovluqla birgə)
BANM
ADU
Bakı Biznes Universiteti
Azərbaycan Universiteti
Azərbaycan Texnologiya Universiteti
Bir daha xatırladırıq ki, Universitetlər qeydiyyat üçün tələbələrlə bağlı bütün məlumatları və sənədləri tələbələrdən deyil, APİ servislərlə ETN sistemi vasitəsilə ala bilirlər. Bunula bağlı bütün universitetlərə giriş verilib.
Tələbələr isə portala HEÇ BİR SƏNƏD yükləmirlər, sistemə daxil olaraq yalnız oradakı sənədləri təsdiqləyirlər.
P.S. Hökumətin qərarına əsasən gələn ildən attestatlar və diplomlar rəqəmsal formaya keçiriləcək.
Osman Gunduz
TEREF
Azərbaycanda keçirilən növbədənkənar parlament seçkisi üzrə səsvermədə ümumi seçici fəallığı açıqlanıb.
Bu barədə Mərkəzi Seçki Komissiyasının (MSK) Seçkilər İnformasiya Mərkəzində keçirilən mətbuat konfransında məlumat verilib.
O qeyd edib ki, 19:00-da yekunlaşan səsvermədə həmin saata qədər 2 milyon 196 min 771 nəfər səsvermə hüququndan istifadə edib. 5 895 seçki məntəqəsi protokolları MSK-ya təqdim edib.
Qeyd edək ki, bu gün Azərbaycanda ərazisində formalaşdırılmış 125 seçki dairəsinin ərazisində Milli Məclisə növbədənkənar seçki keçirilib.
Parlament seçkisi üçün sentyabrın 1-i səhər saat 8:00-da açılan seçki məntəqələri 19:00-da bağlanıb. Parlament seçkisində 125 deputat mandatı uğrunda 990 namizəd mübarizə aparıb.
Xatırladaq ki, Azərbaycanda seçicilərin ümumi sayı 6 milyon 421 min 960 nəfərdir. Respublika üzrə ümumilikdə 6 min 478 seçki məntəqəsi fəaliyyət göstərir. Onlardan 54-ü işğaldan azad edilmiş ərazilərdə formalaşdırılıb.
“Azərbaycan Konstitusiyası 1991-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiya Aktında 1918-ci il 28 may tarixli İstiqlal Bəyannaməsinə istinad edilir. Bildirilir ki, Azərbaycan 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycanın varisidir. O zamanı Azərbaycan bütövlükdə Sünik (Zəngəzur), Vayots Dzor (Dərəlyəz) Tavuş (Qazax qəzası), Qeqarkunik (Göyçə), Ararat (Vedi), Lori və Şirak bölgələrinə iddia edir”, - Nikol bildirib.
İrəvanın “Azərbaycan Konstitusiyasında Ermənistana qarşı ərazi iddiaları var” iddiası Bakının Ermənistanın ərazi iddialarının yer aldığı mövcud konstitusiyasının dəyişdirilməsi tələbinə qarşı əks-həmləsidir. Paşinyan məsələni bu cür qoymaqla konstitusiya tələbini gündəmdən çıxarmaq istəyir, hətta bir qədər də gedərək, iddia edir ki, “Ermənistan konstitusiyasından fərqli olaraq, Azərbaycan konstirusiyasında iddialar yer alır”. Bu haqda daha öncə də yazmışdıq:
- Azərbaycanın AXC-nin varisi olmaq məsələsində ərazi iddiası açıq mətnlə qeyd olunmur;
- AXC-yə varislik məsələsi Azərbaycan Konstitusiyasında yox, Konstitusiya Aktında əks olunur;
- Ermənistan konstitusiyasında isə qondarma “miatsum” iddiasının yer aldığı “istiqlal bəyannaməsi”nin müddəalarının yerinə yetirilməsi Ermənistan dövlətinin qarşısında vəzifə kimi qoyulur;
İrəvanın iddiası faktdan yox, ritorikadan ibarətdir. Hərçənd, Paşinyanın açıqlamasında mühüm məqam da yer alır: erməni baş nazir diqqəti konstitusiya məsələsinə yönəltsə də, Zəngəzurun, Göyçənin, Dərəlyəzin və digər ərazilərin vaxtilə Azərbaycana məxsus olduğunu da dilə gətirir. Bu, Ermənistanın siyasi rəhbərliyinin Qərbi Azərbaycanla bağlı ən yüksək səviyyədə ilk etirafıdır. Həm sərhədin delimitasiyası, həm də Qərbi Azərbaycan məsələsində bundan istifadə etmək olar.
Asif Nərimanlı
TEREF
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə telefon danışığının detallarından biri də Naxçıvanla bağlı idi. Belə ki, liderlər müzakirə zamanı Azərbaycanın qərb rayonları və Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında nəqliyyat dəhlizinin açılması ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıblar.
Naxçıvana yol açıldıqdan sonra onun statusu dəyişə bilərmi? Bu məsələnin hüquqi əsası necədir?
Globalinfo.az-a danışan politoloq Elşən Mustafayev deyib ki, Naxçıvanın statusu ilə bağlı xeyli müddətdir müzakirələr gedir.
Ətraflı videoda:
“Hətta konstitusiya dəyişikliyi ilə bağlı keçirilməsi gözlənilən referendumda Naxçıvan barədə də bəzi yeniliklərin olacağı proqnozlaşdırılır. Amma inanmıram ki, Naxçıvanın muxtar statusu ləğv olunsun. Sadəcə, Azərbaycanın mərkəzi hakimiyyətindən asılılığının artırılması, bəzi səlahiyyətlərin azaldılması və s. ola bilər.
Naxçıvana yolun açılması böyük mənada heç nəyi dəyişmir. Çünki bura hələ də ölkənin əsas ərazilərinə birləşmiş hesab olunmur. Belə ki, arada olan torpaq Ermənistan ərazisidir. Deməli, muxtariyyəti aradan götürmək ərazinin idarə olunmasında ciddi problemlər yarada bilər. Digər tərəfdən Naxçıvan Muxtar Respublikası Moskva və Qars müqaviləsi şərtlərinə əsasən yaradılıb və bu, Naxçıvan Konstitusiyasının preambulasında da qeyd edilib”.
Politoloqun sözlərinə görə, hazırkı vəziyyətdə Naxçıvanın muxtar statusunu ləğv etmək maraqlarımıza uyğun deyil:
“Çünki gələcəkdə hətta sülh müqaviləsi bağlansa da, Ermənistan Naxçıvan üçün təhdid olaraq qalacaq. Hazırkı status Naxçıvanı beynəlxalq səviyyədə qorumağa əlavə hüquqi əsaslar verəcək. Digər tərəfdən, Zəngəzur dəhlizi açılacağı halda Naxçıvan iqtisadi maraqlar cəhətdən beynəlxalq səviyyədə diqqət mərkəzində olacaq və regionda azad iqtisadi zona kimi fəaliyyət göstərə biləcək. Bunun üçün muxtar status daha vacib və cəlbedicidir. Amma respublikanın statusunda dəyişikliklər edilə bilər.
90-cı illərdə Naxçıvanın muxtar statusu indikindən qat-qat məhdud idi. Sonradan referendumla artırıldı. Yenidən statusu azalda bilərlər. Məsələn, Naxçıvan Ali Məclisi ləğv oluna, yaxud əsas səlahiyyətlər Bakı tərəfindən müəyyən olunacaq icra orqanlarına verilə bilər”.
Ermənistan tərəfi iddia edir ki, Azərbaycan hücum edəcək. Sual yaranır, əgər Azərbaycan tərəfi hücum edəcəksə, atəşkəsi niyə Ermənistan tərəfi pozur? Öncə buna cavab tapmaq lazımdır.
Bununla bağlı müxtəlif iddialar ortaya atmaq olar. Ancaq hansının gerçək olub-olmayacağını isə zaman göstərəcək. Ümumiyyətlə, Zəngəzur istiqamətində müharibənin olacağı Qərb institutları tərəfindən uzun zamandır ki, irəli sürülür. Hətta konkret olaraq Kəlbəcər-Naxçıvan istiqaməti göstərilir. Niyə Zəngilan istiqaməti yox? Çünki İranla sərhəddir və rəsmi Tehranın necə davranacağını əvvəldən demək mümkün deyil. Məsafənin qısalığı da Naxçıvan-Kəlbəcər istiqamətini işarə edir. Atəşkəsin pozulma yerləri də məhz bu istiqamətdir. Gələk variantlara.
İlk ağla gələn variant Ermənistan tərəfinin kəşfiyyat xarakterli addımlarıdır. Belə ki, qarşı tərəf həmin istiqamətdə atəşkəsi pozaraq, kvadrokopterlər qaldırıb, Azərbaycan tərəfinin “nəbzini yoxlayırlar”. Ən əsası isə hazırlığın hansı səviyyədə olmasına aydınlıq gətirirlər. Ermənistan tərəfi artıq bilir ki, onların havalandırdığı kvadrokopterlərin, PUA-ların işi asan olmayacaq. Çünki Azərbaycan tərəfinin Hava Hücumundan Müdafiə bölmələri bütün sərhəd boyu hava məkanına nəzarət edə bilir. Bəzən bizim üçün ən adi gələn atəşkəsin pozulması halları belə qarşı tərəf üçün böyük informasiyalar ola bilir. Ona görə də, atəşkəsin pozulması hallarına o qədər də sıradan bir şey kimi baxmaq olmaz. Atəşkəsin pozulması həm də hazırlıq deməkdir. Misal üçün 44 günlük müharibədən əvvəl atəşkəsin pozulması halları ən minimum həddə çatmışdı. O mərhələyə qədər tərəflər hər şeyi müəyyən etmişdi. Ona görə də, atəşkəsin pozulması tərəflər üçün heç nə vəd etmirdi. Bundan əlavə, atəşkəsin pozulması gərginlik deməkdir. Regionda gərginliyin qalmasını istəyən güclər də bunda maraqlıdır. Hesab edirəm ki, Ermənistan tərəfi ona verilən bu tapşırığı canla-başla yerinə yetirir.
Müharibələr, toqquşmalar üçün səbəblər, bəhanələr lazımdır. Anti-terror əməliyyatından sonra hər iki dövlət öz sərhədlərinə çıxıb. Bu o deməkdir ki, indiki məqamda baş tutacaq hərbi əməliyyatlar zamanı tərəflərdən biri digərinin ərazisinə daxil olacaq. Açığı yalnız mövqe döyüşlərinin keçiriləcəyi inandırıcı deyil. 44 günlük müharibədən sonra dəfələrlə yazmışam ki, Azərbaycan və Ermənistan ərazisində yenidən toqquşma olacağı təqdirdə, bu dəfə münaqişə ocağı Ermənistan ərazisində olacaq. Hələ də bu fikrimdə qalmaqdayam. Ancaq bu münaqişənin olması üçün bəhanə, səbəb tapmaq şərtdir.
Ermənistanın silahlandırılmasını Azərbaycan mediası və ekspertləri hər gün tirajlayır. Ancaq bu silahlanmanın Azərbaycana təhdid yaradacağı ilə bağlı Azərbaycan tərəfi beynəlxalq qurumlar şikayətlər etməlidir. Ermənistan tərəfi müdafiə qabiliyyətinin artırılması üçün silahlandığını dilə gətirə bilər. Ancaq Azərbaycan tərəfinin də borcudur ki, bu silahlanmanın ona təhlükə yaratdığını sübut etsin. Yəni, Biləcəridən o yana keçmək lazımdır. Bizim informasiya savaşçılarımız uğur kimi Ermənistan mediasında onlara istinad edilməyi görürlər. Ermənistan informasiya maşını isə bundan geninə boluna istifadə edərək dünya mediasına çıxardır.
Ermənistan ordusunun bunkerlər, dərinləşdirlmiş, möhkəmləndirilmiş müdafiə xətti qurmağını yazıram, bəziləri dronlarla onları dağıdacağımızı deyir. Müharibə, toqquşma adı gələndə hərbi ekspertlər bir çoxu öncə dron adı çəkir. Bu müharibədən bixəbərlikdən başqa heç nə deyil. Sual yaranır, Hadrutdan sonra Şuşa istiqamətində dron istifadə olundu? Yox! Niyə? Çünki müharibə düzəndən dağa qalxdı və duman, bulud dronların hərəkətlərini iflic etdi. Başqa bir sual. Anti-terror əməliyyatı zamanı drondan istifadə olundu? Bunun da cavabı eynidir. Dronlar havaya qaldırıldı, ancaq əraziyə girə bilmədilər. Çünki hava dumanlı, buludlu, yağışlı idi. Nəzərə almaq lazımdır ki, Ermənistan Azərbaycan sərhədi başdan başa dağlıq ərazilərlə əhatə olunub. Ona görə də, hansısa toqquşma baş verərsə, hava şəraitinə uyğun olaraq drondan istifadə etmək olar. Belə olan təqdirdə güc düşür piyadalara.
Bufer zona yaratmaq olar? Mümkün variantdır. Ancaq bufer zona gərginliyi azaldan amil ola bilməz. Yalnız sərhədin təhlükəsizliyini qoruya bilər. Dəhlizin açılması üçün ən uyğun variant Ermənistan Azərbaycana səbəb verəcəyi təqdirdə, sürətli hücum, qısa zamanda qarşıdakı bölmələrin dağıdılması, yol qovşaqlarının tutulması və kapitulyasiyadır. Bununla da ordu yenidən öz yerinə qayıdır və proses yekunlaşır. İşğal faktoru da olmur. Hesab edirəm ki, bunu Ermənistan tərəfi də nəzərə alıb və ona görə də sərhəd istiqamətində mövqeləri möhkəmləndirmək üçün maksimum səy göstərir.
Ümumiyyətlə, ermənilərlə azərbaycanlılar arasındakı münaqişələrin xarakteristikasına baxdıqda, danışaraq anlaşıldığı görülməyib. İndiki prosesin də danışaraq, həll ediləcəyi inandırıcı deyil.
Səxavət Məmməd
TEREF
Maraqlı ölkədə yaşayırıq, sağ olsunlar, hər gün bir neçə analoqu olmayan xəbər çıxır, darıxmırıq.
Dünyanın hər yerində Həmkarlar Təşkilatı hökumətlərin “düşməni” olur, yəni, işçi hüquqlarına görə hökumətlərlə “savaşır”, bəzən tətil elan edir, danışıqlar aparır, əməkçilərin gözləntilərini qarşılayır.
Azərbaycanda 1,5 mln. rəsmi üzvü olan Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası (AHİK), 1993-cü ildən bu qurumun sədri olan Səttar Möhbalıyev var. Səttar müəllim Milli Məclis seçkilərində yenidən namizəd olub, deputat fəaliyyətini davam etdirmək istəyir, deyir ki, vaxtı çatmır, istefa verib gedir.
Səttar müəllim Əli Həsənovula yaxın qohumdur, yəni, bizdə Həmkarlarla hökumət “düşmən” deyil, yaxın qohum idilər.
Səttar müəllim yerinə Sahib Məmmədov adlı şəxs gətirildi – o, hökumətin içindən gəldi, İqtisadiyyat Nazirinin müavini idi. Yəni, bu dəfə Həmkarlar hökumətlə “qohum” olmadı, birdəfəlik hökuməti başa çıxartdı. Məntiqlə indi Sahib müəllim işçi-əməkçi hüquqlarını hökumət qarşısında qorumalı, məsələn, Mikayıl müəllimin, öz keçmiş rəhbərinin (çox güman, son təyinatında da rolu olan şəxsdir), nazirinin qarşısına çıxıb, “siz niyə işçi hüquqlarını pozursuz”, deməlidir. Deyər-deyər, məncə deyər, deməz ki?! İnanmırsız?!
Natig Cəfərli
TEEF
Kamala Harris və Donald Tramp arasındakı siyasi rəqabət ABŞ-nin gələcək siyasi mənzərəsinə ciddi şəkildə təsir edə bilər. Bu qarşıdurma iki fərqli siyasi yanaşmanı təmsil edir və müxtəlif sosial, iqtisadi və siyasi məsələləri əhatə edir. Analiz edərkən hər iki namizədin siyasətini, güclü və zəif tərəflərini, həmçinin seçki mühiti və seçici davranışını daha dərindən nəzərdən keçirmək faydalı olacaqdır.
Kamala Harris hazırkı ABŞ vitse-prezidenti olaraq, sosial bərabərlik və iqtisadi ədalət məsələlərini ön planda tutur. Harris-in siyasət proqramı, sosial ədalət, iqlim dəyişikliyi, sağlamlıq xidmətləri və iqtisadi bərabərlik kimi sahələrdə geniş islahatları əhatə edir.
Harrisin sosial ədalətə yönəlmiş yanaşması, xüsusilə irqçilik, gender bərabərliyi və sosial təsirlərlə mübarizəni vurğulayır. Bu yanaşma azlıqlar və sosial ədalət tərəfdarları arasında geniş bir dəstək qazanır. Sağlamlıq xidmətləri və iqlim dəyişikliyi məsələləri də Harrisin platformasında ön plandadır, bu da onu müasir problemlərə həllər təqdim edən bir lider kimi təqdim edir.
Bununla yanaşı, Harrisin proqramları geniş və kompleks olduğundan onların həyata keçirilməsi çətinliklərlə qarşılaşa bilər. Sosial və iqtisadi islahatlar bəzən mübahisələrə səbəb olur və bəzi seçici qruplarının narazılığına səbəb ola bilər. Demokratik partiya daxilində fərqli qanadların mövcudluğu Harrisin siyasi mövqeyini və seçki strategiyasını təsir edə bilər. Bu, onun seçki kampaniyasını çətinləşdirə bilər, çünki partiya daxilindəki müxtəlif fikirlər və yanaşmalar arasında balans saxlamaq tələb olunur.
Donald Tramp isə respublikaçı partiyanın lideri olaraq konservativ sosial və iqtisadi dəyərləri vurğulayır. Trampın platforması iqtisadi inkişafı, sərhəd təhlükəsizliyini və mühafizəkar sosial siyasətləri ön plana çıxarır. Onun populist yanaşması, xüsusilə orta sinif seçicilərini və sosial mühafizəkarları cəlb edir, çünki Tramp iqtisadiyyatın canlandırılması və sərhəd təhlükəsizliyini gücləndirmək məsələlərini prioritet edir.
Trampın media ilə münasibətləri də genişdir və bu, onun mesajlarının geniş auditoriyaya çatdırılmasına kömək edir. Onun qeyri-ənənəvi yanaşmaları və provokativ ritorikası seçici bazasında güclü bir dəstək yaratmışdır. Bu, onun siyasi platformasının və seçki kampaniyasının önəmli bir hissəsidir.
Trampın idarəetmə dövründə ortaya çıxan mübahisələr və tənqidlər, seçici bazasında qeyri-müəyyənlik yarada bilər. Trampın sərt siyasət yanaşmaları və bəzi mübahisəli qərarları bəzi seçici qruplarını uzaqlaşdırmış ola bilər. Beləliklə, Trampın daha geniş seçici bazasını qazanmaq üçün daha yumşaq yanaşmalara və dəyişikliklərə ehtiyac duyulacaqdır.
Kamala Harris və Donald Trump arasındakı rəqabət seçki mühitindəki dinamiklər və seçici davranışları ilə də əlaqəlidir. Seçici davranışları siyasi kampaniyaların yönünü, seçki mövzularını və nəticələri təsir edən əhəmiyyətli faktordur.
İlk növbədə, ABŞ iqtisadiyyatı və sosial şərtlər seçicilərin mövqeyini müəyyən etməkdə mühüm rol oynayır. İqtisadi böyümə, işsizlik səviyyəsi, inflyasiya və sosial problemlər, seçicilərin kimə dəstək verəcəyini təsir edə bilər. Kamala Harrisin iqtisadi bərabərlik və sosial ədalət məsələlərinə fokuslanması, sosial və iqtisadi şərtlərlə uyğunlaşaraq müsbət təsir yarada bilər. Eyni zamanda, Donald Trampın iqtisadi inkişaf və sərhəd təhlükəsizliyini vurğulaması, iqtisadi və sosial problemlərə qarşı mübarizəyə diqqət yetirərək seçicilərin dəstəyini qazana bilər.
İkinci növbədə, mediayla münasibətlər və sosial şəbəkələr seçki mühitini və kampaniya strategiyalarını formalaşdıran vacib amillərdəndir. Kamala Harris sosial şəbəkələrdə sosial ədalət və bərabərlik mövzularını təşviq edərək seçicilərlə əlaqə qurur. Donald Tramp isə media və sosial şəbəkələrdə geniş iştirak edir və bu, onun populist yanaşmasını və mesajlarını daha geniş auditoriyaya çatdırmaqda kömək edir.
Son olaraq qeyd edilməlidir ki, demokratlar və respublikaçılar arasındakı daxili dinamiklər də seçkilərin nəticələrinə təsir göstərə bilər. Demokratik partiya daxilindəki müxtəlif qanadlar və mübahisələr Kamala Harrisin seçki kampaniyasını çətinləşdirə bilər. Respublikaçı partiyada isə Trampın liderliyi və populist yanaşmaları partiya daxilindəki mübahisələrə baxmayaraq geniş dəstək qazanmağa kömək edir.
Beləliklə, demək olar ki, Kamala Harris və Donald Tramp arasındakı rəqabət ABŞ siyasətinin gələcəyini əhəmiyyətli dərəcədə təsir edə bilər. Harrisin sosial ədalət və iqtisadi bərabərlik məsələlərinə fokuslanması, seçici bazasında müsbət reaksiyalara səbəb ola bilər, lakin həyata keçirmə çətinlikləri də yarada bilər. Trampın konservativ dəyərlər və populist yanaşmaları isə seçici bazasında güclü dəstək qazanmağa kömək edir, amma mübahisələr və sərt siyasət yanaşmaları da seçici qruplarını uzaqlaşdıra bilər.
Seçici davranışları, iqtisadi və sosial şərtlər, mediayla münasibətlər və partiya içi dinamiklər, bu rəqabətin necə inkişaf edəcəyini və seçki nəticələrinin nə olacağını müəyyən edəcək əsas amillərdir. Bu baxımdan seçkilərin nəticəsi ABŞ-nin gələcək siyasi kursunu müəyyən edəcək və ölkənin ictimai həyatında əhəmiyyətli dəyişikliklərə yol açacaqdır.
Əli Hüseynov